Anonymous

καταβάλλω: Difference between revisions

From LSJ
m
Text replacement - "(?s)({{ls\n\|lstext.*}}\n)({{.*}}\n)({{elru.*}}\n)({{elnl.*}}\n)" to "$4$3$2$1"
m (Text replacement - "(?s)({{ls\n\|lstext.*}}\n)({{bailly.*}}\n)" to "$2$1")
m (Text replacement - "(?s)({{ls\n\|lstext.*}}\n)({{.*}}\n)({{elru.*}}\n)({{elnl.*}}\n)" to "$4$3$2$1")
Line 16: Line 16:
|btext=<i>f.</i> καταβαλῶ, <i>ao.2</i> κατέβαλον;<br /><b>1</b> abattre, renverser, jeter à bas, acc. : τινα ἀπὸ [[τοῦ]] ἵππου XÉN renverser qqn de cheval;<br /><b>2</b> baisser, abaisser : [[οὔατα]] OD baisser les oreilles ; ἀπὸ [[ἕο]] κάββαλεν υἱόν IL elle laissa retomber son fils ; <i>fig.</i> κ. ἑαυτόν PLUT s'abandonner, se dégrader ; [[οἱ]] καταβεβλημένοι ISOCR les gens de rien;<br /><b>3</b> enfoncer, jeter dans ; <i>fig.</i> τινα [[εἰς]] ἀπιστίαν PLAT jeter qqn dans la défiance ; répandre : φάτιν HDT un bruit;<br /><b>4</b> déposer : [[κρεῖον]] IL dresser une table à découper ; <i>particul.</i> déposer une somme d'argent, payer, acc. ; rapporter, produire : ἡ [[λίμνη]] καταβάλλει [[ἐς]] τὸ βασιλήϊον ἐπ’ ἡμέρην ἑκάστην [[τάλαντον]] [[ἐκ]] [[τῶν]] ἰχθύων HDT le lac rapporte chaque jour au palais un revenu d'un talent de la vente des poissons;<br /><b>5</b> rejeter, mettre de côté;<br /><i><b>Moy.</b></i> καταβάλλομαι;<br /><b>1</b> déposer pour soi : [[εἰς]] τὰ δημόσια γράμματα DÉM déposer dans les registres publics;<br /><b>2</b> déposer une semence, un germe;<br /><b>3</b> poser les fondements de, fonder, établir : αἵρεσιν PLUT une école de philosophie.<br />'''Étymologie:''' [[κατά]], [[βάλλω]].
|btext=<i>f.</i> καταβαλῶ, <i>ao.2</i> κατέβαλον;<br /><b>1</b> abattre, renverser, jeter à bas, acc. : τινα ἀπὸ [[τοῦ]] ἵππου XÉN renverser qqn de cheval;<br /><b>2</b> baisser, abaisser : [[οὔατα]] OD baisser les oreilles ; ἀπὸ [[ἕο]] κάββαλεν υἱόν IL elle laissa retomber son fils ; <i>fig.</i> κ. ἑαυτόν PLUT s'abandonner, se dégrader ; [[οἱ]] καταβεβλημένοι ISOCR les gens de rien;<br /><b>3</b> enfoncer, jeter dans ; <i>fig.</i> τινα [[εἰς]] ἀπιστίαν PLAT jeter qqn dans la défiance ; répandre : φάτιν HDT un bruit;<br /><b>4</b> déposer : [[κρεῖον]] IL dresser une table à découper ; <i>particul.</i> déposer une somme d'argent, payer, acc. ; rapporter, produire : ἡ [[λίμνη]] καταβάλλει [[ἐς]] τὸ βασιλήϊον ἐπ’ ἡμέρην ἑκάστην [[τάλαντον]] [[ἐκ]] [[τῶν]] ἰχθύων HDT le lac rapporte chaque jour au palais un revenu d'un talent de la vente des poissons;<br /><b>5</b> rejeter, mettre de côté;<br /><i><b>Moy.</b></i> καταβάλλομαι;<br /><b>1</b> déposer pour soi : [[εἰς]] τὰ δημόσια γράμματα DÉM déposer dans les registres publics;<br /><b>2</b> déposer une semence, un germe;<br /><b>3</b> poser les fondements de, fonder, établir : αἵρεσιν PLUT une école de philosophie.<br />'''Étymologie:''' [[κατά]], [[βάλλω]].
}}
}}
{{ls
{{elnl
|lstext='''καταβάλλω''': μέλλ. -βᾰλῶ: ἀόρ. κατέβᾰλον, Ἐπικ. γ΄ ἑνικ. [[κάββαλε]]. Ρίπτω [[καταρρίπτω]], [[ἀνατρέπω]], κατὰ πρηνὲς βαλέειν Πριάμοιο [[μέλαθρον]] Ἰλ. Β. 414· ἐς μέσσον κ. τι Ο. 357· ἐνὶ πόντῳ Ἡσ. Θ. 189· ἐπ’ ἀκτῆς Ἰλ. Ψ. 125· ἐπὶ χθονὶ Ἡσ. Ἀσπ. Ἡρ. 462, κτλ.· κ. τινὰ [[ἐνθάδε]] Ὀδ. Ζ. 172· κ. τὰ οἰκήματα, τὰ ἀγάλματα Ἡρόδ. 1. 17., 8. 109· κ. τινὰ ἀπὸ τοῦ ἵππου Ξεν. Ἑλλ. 5. 2, 41· ἀπ’ ἐλπίδος Πλάτ. Εὐθύφρων 15Ε· κ. ἐς τὸ μηδέν, καταβιβάζειν εἰς τὸ μηδέν, ἀντίθετον τῷ ἐξᾶραι [[ὑψοῦ]], Ἡρόδ. 9. 79, πρβλ. Εὐρ. Βάκχ. 202. 2) [[καταβάλλω]] δι’ ὅπλου, [[φονεύω]], Ἰλ. Β. 692, Ἡρόδ. 4. 64, κτλ.· ἢ διὰ κτυπήματος, κ. πατάξας Λυσ. 136. 22· ἰδίως ἐπὶ σφαγῆς θυμάτων, θύω, καὶ σφάγια πρὸ δορὸς καταβάλοις Εὐρ. Ὀρ. 1603, Ἰσοκρ. 19Α· κ. [[θῦμα]] δαίμοσιν Εὐρ. Βάκχ. 1246. 3) [[ῥίπτω]], [[φέρω]] εἴς τινα κατάστασιν, κ. τινὰ ἐς ξυμφορὰς ὁ αὐτ. ἐν Ι. Τ. 606· εἰς ἀπορίαν, εἰς ἀπιστίαν Πλάτ. Φίληβ. 15Ε, Φαίδ. 88C, κτλ. 4) [[ῥίπτω]] [[μακράν]], [[ἀπορρίπτω]], Ἰσοκρ. 238Α, Ξεν. Κύρ. 2. 2, 4· μεταφ., λησμονῶ, Αἰλ. παρὰ Σουΐδ.·― καταβ. εἴς τι, [[ῥίπτω]] [[ἐπάνω]] εἴς τι, Πλάτ. Νόμ. 960Ε, Ἀριστ. Ἠθ. Ν. 1. 5, ἐν τέλ.: κ. ἑαυτόν, Λατ. se abjicere, Πλουτ. Καῖσ. 38· [[ἐντεῦθεν]], καταβεβλημένοι, ἐγκαταλελειμμένοι ἄνθρωποι, Λατ. homines projectae audaciae, Ἰσοκρ. 234Β. ― Ἐπίρρ. [[καταβεβλημένως]], μετὰ περιφρονήσεως, ὁ αὐτ. περὶ Ἀντιδ. § 326. ΙΙ. ἐπὶ ἠπιωτέρας σημασίας, ἀφίνω νὰ πέσῃ, ἀπὸ ἓο κάββαλεν υἱὸν Ἰλ. Ε. 343· [[κάββαλε]] νεβρόν, ἐπὶ ἀετοῦ, Θ. 249· [[καταβιβάζω]], ἐπὶ κυνός, οὔατα κάββαλεν [[ἄμφω]] Ὀδ. Ρ. 302· ὡς ναυτικὸς ὅρος, κ. ἱστία Θέογν. 671· τἀκάτια Ἐπικρ. ἐν Ἀδήλ. [[ὡσαύτως]], κατ’ ὀφθαλμοὺς βαλεῖ Αἰσχύλ. Χο. 575· τὰς ὀφρῦς κ. Εὐρ. Κύκλ. 167 (πρβλ. [[ὀφρύς]])·― [[ἐγκαταλείπω]] χρηματικὴν ἀπαίτησιν, ἐᾶν καταβαλόντα ἐν ὑπωμοσίᾳ Δημ. 260, ἐν τέλ.· ― περὶ τοῦ ἴουλον... καταβάλλων ἐν Θεοκρ. 15. 85, ἴδε ἐν λ. [[ἴουλος]]. 2) τοποθετῶ, Λατ. deponere, [[κρεῖον]] μέγα κάββαλεν ἐν πυρὸς αὐγῆ, μέγα κρεοδόχον [[ἀγγεῖον]] ἔβαλεν [[ἐπάνω]] εἰς τὴν φλόγα τοῦ [[πυρός]], Ἰλ. Ι. 206, πρβλ. Ἀριστοφ. Ἀχ. 165, Σφ. 727, κτλ. 3) [[καταβιβάζω]], ἰδίως εἰς τὴν παραλίαν, κ. σιτία Ἡρόδ. 7. 25,― [[ἔνθα]] ἕτεροι ἐκλαμβάνουσιν αὐτὸ ὡς σημαῖνον, ἀποθηκεύω, [[ἐπισωρεύω]], 4) [[φέρω]], δίδω εἰσόδημα, καταβάλλει ἡ [[λίμνη]] ἐπ’ ἡμέραν ἑκάστην [[τάλαντον]] ἀργυρίου ἐκ τῶν ἰχθύων Ἡρόδ. 2. 149· τὰς ἐπικαρπίας τῇ πόλει Ἀνδοκ. 12. 29. β) ὡς καὶ νῦν, [[ἀποτίνω]], πληρώνω, [[τἀργύριον]] Θουκ. 1. 27· καββαλὼν τριώβολον Ἀμειψίας ἐν «Μοιχοῖς» 1· ἀρραβῶνα Μένανδρ. ἐν Ἀδήλ. 223· τιμήν τινι ὑπέρ τινος Πλάτ. Νόμ. 932D, Λουκ. Βίων Πρᾶσις 25· καταβαλών σοι δραχμὴν τῶν βοτρύων, διὰ τὰ σταφύλια, Φιλόστρ. 661· κ. ζημίαν, ἀποτίνειν [[πρόστιμον]], Δημ. 724. 4 (πρβλ. καταβολὴ ΙΙ. 2). - Παθ., τὰ προσκαταβλήματα… διὰ τὸν τοῦ νόμου φόβον καταβάλλεται Δημ. 731. 7. 5) [[ῥίπτω]] τινὰ εἴς τινα τόπον καὶ [[κατακλείω]] αὐτὸν [[ἐκεῖ]], συλλαβόντες δὲ σφεας κατέβαλον ἐς ἑρκτὴν Ἡρόδ. 4. 146. 6) [[παρέχω]], δίδω μαρτυρίαν Δημ. 921. 4· καταθέτω ἔγγραφον, Πλάτ. Σοφιστ. 232D· καὶ ἐν τῷ μέσ., τῶν νόμων οὐκ ἐώντων… ψευδεῖς γραφὰς εἰς τὰ δημόσια γράμματα καταβάλλεσθαι, «γραφὴ» παρὰ Δημ. 243. 25. 7) [[ῥίπτω]] σπόρον, [[σπείρω]], εἰς ποίαν γῆν ποῖον [[σπέρμα]] [[καταβλητέον]] Πλάτ. Θεαίτ. 149Ε· καὶ ἐν τῷ Παθ., Πλούτ. 2. 905E· - μεταφ., [[σπέρμα]] κ. τοιούτων πραγμάτων Δημ. 748. 13· κατέβαλον φάτιν, διέδοσαν φήμην, Λατ. spargere voces, Ἡρόδ. 1. 122, πρβλ. Εὐρ. Ἡρ. Μαιν. 758. 8) βάλλω ὡς θεμέλιον, κατὰ τὸ πλεῖστον ἐν τῷ μέσ. τύπῳ, τὴν τῆς ναυπηγίας ἀρχὴν καταβαλλόμενος Πλάτ. Νόμ. 803A· καταβαλλομένα μέγαν οἶτον Εὐρ. Ἑλ. 164· Ἀρίστιππος τὴν Κυρηναϊκὴν φιλοσοφίαν κατεβάλλετο Στράβ. 837· [[τοὐπτάνιον]] ὀρθῶς καταβαλέσθαι Σωσίπατρ. ἐν «Καταψευδομένῳ» 1. 39· καινὴν νομοθεσίαν Διόδ. 12. 20· αἵρεσιν Πλούτ. 2. 329A· φλυαρίας Γαλην. -Παθ., [[ὅταν]] δὲ κρηπὶς μὴ καταβληθῇ… ὀρθῶς Εὐρ. Ἡρ. Μαιν. 1261· [[ὡσαύτως]], καταβεβλημέναι μαθήσεις, θεμελιώδεις, βάσιμοι, τακτικαί, Ἀριστ. Πολιτικ. 8. 2, 6· τὰ κ. παιδεύματα [[αὐτόθι]] 8. 3, 11. 9) μετ’ ἀπαρ., γάμον καταβάλλομ’ ἀείδειν, ἄρχομαι ψάλλων περὶ…, Καλλ. Ἀποσπ. 169. ΙΙΙ. Παθ., «[[πλαγιάζω]]», κατακλίνομαι, εἰς εὐνὰν Θεόκρ. 18. 11.
|elnltext=κατα-βάλλω, Dor. imperf. med. 2 sing. κατεβάλλευ; ep. aor. 3 sing. κάββαλε met acc., meestal met bep. van richting of prep. bep. neerwerpen, naar beneden gooien:; ἐνθάδε κάββαλε hij heeft mij hier doen belanden Od. 6.172; κ. τινὰ ἐς ἐρκτήν iem. in de gevangenis gooien Hdt. 4.146.2; κ. τινὰ ἀπὸ τοῦ ἵππου iem. van zijn paard gooien Xen. Hell. 5.2.41; κατέβαλεν ὃ ἔλαβεν hij wierp weg wat hij had gekregen Xen. Cyr. 2.2.4; ook med.:; ὅκ’ εἰς εὐναν κατεβάλλευ toen jij je op je bed liet vallen Theocr. 18.11; overdr.: κάββαλλε τὸν χείμωνα verdrijf de winterkoude Alc. 338.5; κ. ἐς τὸ μηδέν tot nul reduceren Hdt. 9.79.1; κ. τινὰ ἀπ’ ἐλπίδος iem. de hoop doen verliezen Plat. Euthyph. 15e; κ. φάτιν ὡς het gerucht verspreiden dat Hdt. 1.122.3. met acc., altijd zonder prep. bep. spec. med. als fundament leggen, beginnen:; τὴν τῆς ναυπηγίας ἀρχὴν κ. de basis voor het bouwen van een schip leggen Plat. Lg. 803a; overdr.: καταβάλλεσθαι μέγαν οἶκτον luid geklaag inzetten Eur. Hel. 164; ὅταν δὲ κρηπὶς μὴ καταβληθῇ γένους ὀρθῶς wanneer de basis van een geslacht niet op de juiste wijze is gelegd Eur. HF 1261; τὰ καταβεβλημένα παιδεύματα de gevestigde leersystemen Aristot. Pol. 1338a36. omverwerpen, verwoesten:; τεῖχος een muur Thuc. 7.24.1; overdr.:; πατρίους παραδοχάς breken met de voorvaderlijke tradities Eur. Ba. 202; neerslaan:; καταβάλλει πατάξας met één klap slaat hij hem neer Lys. 13.71; doden: m. n. van offerdieren:. ἱερεῖα πολλὰ κ. vele offerdieren slachten Isocr. 2.20. laten vallen, laten zakken:; κάββαλε νεβρόν hij (adelaar) liet het hert vallen Il. 8.249; οὔατα κάββαλεν ἄμφω hij (hond) liet beide oren hangen Od. 17.302; τοὺς σκίπωνας καταβάλλω ik laat de stokken vallen (= ik werp de handdoek in de ring? ) Aristoph. Ve. 727; ook overdr.: laten vallen, afzien van:. τὸν νόμον τοῦτον... καταβάλλοντ’ ἐᾶν van die maatregel afzien en hem laten vallen Dem. 18.103. neerleggen; opbergen:; σιτία κ. de proviand opbergen Hdt. 7.25.1; (van geld) binnen brengen, opleveren:; ( ἡ λίμνη ) καταβάλλει ἐπ’ ἡμέρην ἑκάστην τάλαντον ἀργυρίον ἐκ τῶν ἰχθύων het (meer) levert dagelijks een talent aan zilver op uit de visvangst Hdt. 2.149.5; betalen:. τἀργύριον het geld Thuc. 1.27.1; τὸ δημόσιον ὑπὲρ αὐτοῦ τιμὴν τῷ κεκτημένῳ καταβαλλέτω de staatskas moet de koopprijs voor hem (de slaaf) aan zijn bezitter betalen Plat. Lg. 932d.
}}
{{elru
|elrutext='''καταβάλλω:''' (fut. καταβαλῶ, aor. 2 κατέβαλον - эп. 3 л. sing. [[κάββαλε]])<br /><b class="num">1)</b> [[выпускать из рук]], [[ронять]] (ἀπὸ ἕο [[υἱόν]] Hom.); выпускать из когтей, бросать вниз (νεβρόν Hom.);<br /><b class="num">2)</b> [[опускать вниз]]: ([[Ἄργος]]) [[οὔατα]] [[κάμβαλεν]] (= κάββαλεν) [[ἄμφω]] Hom. (увидев хозяина), Аргос опустил оба уха; κ. τὰς [[ὀφρῦς]] Eur. опустить брови, т. е. разгладить чело, повеселеть;<br /><b class="num">3)</b> [[отращивать]], [[отпускать]] (ἴουλον ἀπὸ κροτάφων Theocr.);<br /><b class="num">4)</b> [[бросать]], [[сеять]] (εἰς γῆν φυτὸν καὶ [[σπέρμα]] Plat.);<br /><b class="num">5)</b> [[сбрасывать]], [[сталкивать]], [[опрокидывать]] (τινὰ ἀπὸ τοῦ ἵππου Xen.; ἐπὶ χθονί, ἐνὶ πόντῳ Hes.; ἐν πάλῃ, sc. τὸν [[ἀντίπαλον]] Plat.; καταβαλλόμενοι, ἀλλ᾽ οὐκ ἀπολλύμενοι NT): κ. ἀπ᾽ ἐλπίδος Plat. лишать надежды, приводить в уныние;<br /><b class="num">6)</b> [[низвергать]], [[разрушать]], [[сносить]] (τὰ οἰκήματα, τὰ τῶν [[θεῶν]] ἀγάλματα Her.);<br /><b class="num">7)</b> [[свергать]], [[низводить]] (τινὰ εἰς τὸ [[μηδέν]] Her.);<br /><b class="num">8)</b> [[валить]], [[срубать]] (τὰ δενδρα Arst.);<br /><b class="num">9)</b> [[умерщвлять]], [[убивать]] (πολλοὺς Λακεδαιμονίων Her.; [[ἐάν]] τις ξύλῳ ἢ μαχαίρᾳ πατάξας καταβάλῃ Lys.);<br /><b class="num">10)</b> [[сваливать]], [[складывать]] (φιτροὺς ἐπ᾽ ἀκτῆς Hom.);<br /><b class="num">11)</b> [[приносить или закалывать в жертву]] (σφάγια, τὸ [[θῦμα]] δαίμοσιν Eur.);<br /><b class="num">12)</b> [[распускать]], [[распространять]] (φάτιν Her.; αἱ καταβεβλημέναι [[νῦν]] μαθήσεις Arst.);<br /><b class="num">13)</b> [[ввергать]], [[помещать]], [[заключать]] (τινὰ ἐς ἑρκτήν Her.);<br /><b class="num">14)</b> [[повергать]], [[ввергать]], [[приводить]] (εἰς συμφοράς Eur.; τινὰ εἰς φόβον, εἰς [[δόξαν]], εἰς ἀπιστίαν Plat.): καταβάλλεσθαι εἰς φθόνον Plat. поддаться чувству зависти;<br /><b class="num">15)</b> [[отвергать]], [[отбрасывать прочь]]: κατέβαλεν ὃ ἔλαβεν, ὡς ἕτερον ληψόμενος Xen. он отбросил (кусок), который взял, чтобы выбрать другой; οἱ καταβεβλημένοι Isocr. пропащие люди, отверженные;<br /><b class="num">16)</b> [[откладывать в сторону]] (τοὺς σκίπωνας Arph.);<br /><b class="num">17)</b> [[устанавливать]], [[ставить]] ([[κρεῖον]] ἐν πυρὸς αὐγῇ Hom.);<br /><b class="num">18)</b> [[доставлять]], [[накапливать]] (κ. σιτία τῇ στρατιῇ Her.);<br /><b class="num">19)</b> [[доставлять]] (в виде дохода), давать, приносить (ἐπ᾽ ἡμέρην ἑκάστην [[τάλαντον]] Her.);<br /><b class="num">20)</b> [[вносить]], [[платить]], [[уплачивать]] ([[τἀργύριον]] Thuc.; τιμήν τινι [[ὑπέρ]] τινος Plat.; ζημίας Dem.);<br /><b class="num">21)</b> [[давать]], [[предоставлять]] (μαρτυρίαν Dem.; γεγραμμένα Plat.): καταβάλλεσθαι εἰς τὰ [[δημόσια]] γράμματα Dem. сдать свои документы в государственный архив; πολλοὶ λόγοι πρὸς αὐτὰ καταβέβληνται Arst. в пользу этого приведены многие доводы;<br /><b class="num">22)</b> преимущ. med. (тж. κ. [[θεμέλιον]] NT) закладывать основы, основывать, класть начало (чему-л.), подготовлять (μέγαν οἶτον Eur.): τὴν τῆς ναυπηγίας ἀρχὴν καταβάλλεσθαι Plat. набрасывать основную схему постройки корабля; ὁ Στωϊκῶν αἵρεσιν καταβαλόμενος Plut. (Зенон), положивший начало школе стоиков; [[ὅταν]] κρηπὶς καταβληθῇ [[ὀρθῶς]] Eur. когда основа хорошо заложена.
}}
}}
{{Autenrieth
{{Autenrieth
Line 34: Line 37:
|lsmtext='''καταβάλλω:''' μέλ. <i>-βᾰλῶ</i>, αόρ. βʹ <i>κατέβᾰλον</i>, Επικ. γʹ ενικ. [[κάββαλε]]·<br /><b class="num">I. 1.</b> [[ρίχνω]] [[κάτω]], [[ανατρέπω]], σε Όμηρ. κ.λπ.· κ. εἰς τὸ [[μηδέν]], [[φέρνω]], [[οδηγώ]] στο [[μηδέν]], σε Ηρόδ.<br /><b class="num">2.</b> [[σκοτώνω]] με όπλο, [[φονεύω]], [[σφαγιάζω]], σε Ομήρ. Ιλ., Ηρόδ. κ.λπ.<br /><b class="num">3.</b> [[ρίχνω]] ή [[φέρνω]] σε ορισμένη [[κατάσταση]], σε Ευρ., Πλάτ.<br /><b class="num">4.</b> [[ρίχνω]] [[κάτω]] ή [[ρίχνω]] [[μακριά]], [[διώχνω]], [[απορρίπτω]], σε Ξεν.<br /><b class="num">II.</b> με ηπιότερη [[σημασία]], [[αφήνω]] [[κάτι]] να πέσει [[κάτω]], [[ρίχνω]] [[κάτι]] [[κάτω]], σε Όμηρ.· κ. [[ἱστία]], [[κατεβάζω]] τα πανιά, σε Θέογν.· [[τὰς]] [[ὀφρῦς]] κ., σε Ευρ.<br /><b class="num">2.</b> [[βάζω]], [[επιθέτω]], [[τοποθετώ]], Λατ. deponere, σε Ομήρ. Ιλ., Αριστοφ.<br /><b class="num">3.</b> [[κατεβάζω]] ή [[συσσωρεύω]], [[ιδίως]], στην [[παραλία]], σε Ηρόδ.<br /><b class="num">4.</b> [[πληρώνω]] τοις μετρητοίς, [[παραχωρώ]], [[παραδίδω]] ή [[εισφέρω]], στον ίδ.· [[αποτίνω]], [[πληρώνω]], σε Θουκ. κ.λπ. — Μέσ., [[προκαλώ]] [[κατάθεση]], σε Δημ.<br /><b class="num">5.</b> [[παρέχω]], [[δίνω]], <i>μαρτυρίαν</i>, στον ίδ.<br /><b class="num">6.</b> [[ρίχνω]] σπόρο, [[σπέρνω]], στον ίδ.· <i>κ. φάτιν</i>, Λατ. spargere voces, σε Ηρόδ.<br /><b class="num">7.</b> [[βάζω]], [[θέτω]] ως [[θεμέλιο]], ως [[βάση]], [[κυρίως]] στη Μέσ., σε Ευρ. — Παθ., <i>[[καταβεβλημένος]]</i>, [[βασικός]], [[θεμελιώδης]], [[τακτικός]], σε Αριστ.
|lsmtext='''καταβάλλω:''' μέλ. <i>-βᾰλῶ</i>, αόρ. βʹ <i>κατέβᾰλον</i>, Επικ. γʹ ενικ. [[κάββαλε]]·<br /><b class="num">I. 1.</b> [[ρίχνω]] [[κάτω]], [[ανατρέπω]], σε Όμηρ. κ.λπ.· κ. εἰς τὸ [[μηδέν]], [[φέρνω]], [[οδηγώ]] στο [[μηδέν]], σε Ηρόδ.<br /><b class="num">2.</b> [[σκοτώνω]] με όπλο, [[φονεύω]], [[σφαγιάζω]], σε Ομήρ. Ιλ., Ηρόδ. κ.λπ.<br /><b class="num">3.</b> [[ρίχνω]] ή [[φέρνω]] σε ορισμένη [[κατάσταση]], σε Ευρ., Πλάτ.<br /><b class="num">4.</b> [[ρίχνω]] [[κάτω]] ή [[ρίχνω]] [[μακριά]], [[διώχνω]], [[απορρίπτω]], σε Ξεν.<br /><b class="num">II.</b> με ηπιότερη [[σημασία]], [[αφήνω]] [[κάτι]] να πέσει [[κάτω]], [[ρίχνω]] [[κάτι]] [[κάτω]], σε Όμηρ.· κ. [[ἱστία]], [[κατεβάζω]] τα πανιά, σε Θέογν.· [[τὰς]] [[ὀφρῦς]] κ., σε Ευρ.<br /><b class="num">2.</b> [[βάζω]], [[επιθέτω]], [[τοποθετώ]], Λατ. deponere, σε Ομήρ. Ιλ., Αριστοφ.<br /><b class="num">3.</b> [[κατεβάζω]] ή [[συσσωρεύω]], [[ιδίως]], στην [[παραλία]], σε Ηρόδ.<br /><b class="num">4.</b> [[πληρώνω]] τοις μετρητοίς, [[παραχωρώ]], [[παραδίδω]] ή [[εισφέρω]], στον ίδ.· [[αποτίνω]], [[πληρώνω]], σε Θουκ. κ.λπ. — Μέσ., [[προκαλώ]] [[κατάθεση]], σε Δημ.<br /><b class="num">5.</b> [[παρέχω]], [[δίνω]], <i>μαρτυρίαν</i>, στον ίδ.<br /><b class="num">6.</b> [[ρίχνω]] σπόρο, [[σπέρνω]], στον ίδ.· <i>κ. φάτιν</i>, Λατ. spargere voces, σε Ηρόδ.<br /><b class="num">7.</b> [[βάζω]], [[θέτω]] ως [[θεμέλιο]], ως [[βάση]], [[κυρίως]] στη Μέσ., σε Ευρ. — Παθ., <i>[[καταβεβλημένος]]</i>, [[βασικός]], [[θεμελιώδης]], [[τακτικός]], σε Αριστ.
}}
}}
{{elru
{{ls
|elrutext='''καταβάλλω:''' (fut. καταβαλῶ, aor. 2 κατέβαλον - эп. 3 л. sing. [[κάββαλε]])<br /><b class="num">1)</b> [[выпускать из рук]], [[ронять]] (ἀπὸ ἕο [[υἱόν]] Hom.); выпускать из когтей, бросать вниз (νεβρόν Hom.);<br /><b class="num">2)</b> [[опускать вниз]]: ([[Ἄργος]]) [[οὔατα]] [[κάμβαλεν]] (= κάββαλεν) [[ἄμφω]] Hom. (увидев хозяина), Аргос опустил оба уха; κ. τὰς [[ὀφρῦς]] Eur. опустить брови, т. е. разгладить чело, повеселеть;<br /><b class="num">3)</b> [[отращивать]], [[отпускать]] (ἴουλον ἀπὸ κροτάφων Theocr.);<br /><b class="num">4)</b> [[бросать]], [[сеять]] (εἰς γῆν φυτὸν καὶ [[σπέρμα]] Plat.);<br /><b class="num">5)</b> [[сбрасывать]], [[сталкивать]], [[опрокидывать]] (τινὰ ἀπὸ τοῦ ἵππου Xen.; ἐπὶ χθονί, ἐνὶ πόντῳ Hes.; ἐν πάλῃ, sc. τὸν [[ἀντίπαλον]] Plat.; καταβαλλόμενοι, ἀλλ᾽ οὐκ ἀπολλύμενοι NT): κ. ἀπ᾽ ἐλπίδος Plat. лишать надежды, приводить в уныние;<br /><b class="num">6)</b> [[низвергать]], [[разрушать]], [[сносить]] (τὰ οἰκήματα, τὰ τῶν [[θεῶν]] ἀγάλματα Her.);<br /><b class="num">7)</b> [[свергать]], [[низводить]] (τινὰ εἰς τὸ [[μηδέν]] Her.);<br /><b class="num">8)</b> [[валить]], [[срубать]] (τὰ δενδρα Arst.);<br /><b class="num">9)</b> [[умерщвлять]], [[убивать]] (πολλοὺς Λακεδαιμονίων Her.; [[ἐάν]] τις ξύλῳ ἢ μαχαίρᾳ πατάξας καταβάλῃ Lys.);<br /><b class="num">10)</b> [[сваливать]], [[складывать]] (φιτροὺς ἐπ᾽ ἀκτῆς Hom.);<br /><b class="num">11)</b> [[приносить или закалывать в жертву]] (σφάγια, τὸ [[θῦμα]] δαίμοσιν Eur.);<br /><b class="num">12)</b> [[распускать]], [[распространять]] (φάτιν Her.; αἱ καταβεβλημέναι [[νῦν]] μαθήσεις Arst.);<br /><b class="num">13)</b> [[ввергать]], [[помещать]], [[заключать]] (τινὰ ἐς ἑρκτήν Her.);<br /><b class="num">14)</b> [[повергать]], [[ввергать]], [[приводить]] (εἰς συμφοράς Eur.; τινὰ εἰς φόβον, εἰς [[δόξαν]], εἰς ἀπιστίαν Plat.): καταβάλλεσθαι εἰς φθόνον Plat. поддаться чувству зависти;<br /><b class="num">15)</b> [[отвергать]], [[отбрасывать прочь]]: κατέβαλεν ὃ ἔλαβεν, ὡς ἕτερον ληψόμενος Xen. он отбросил (кусок), который взял, чтобы выбрать другой; οἱ καταβεβλημένοι Isocr. пропащие люди, отверженные;<br /><b class="num">16)</b> [[откладывать в сторону]] (τοὺς σκίπωνας Arph.);<br /><b class="num">17)</b> [[устанавливать]], [[ставить]] ([[κρεῖον]] ἐν πυρὸς αὐγῇ Hom.);<br /><b class="num">18)</b> [[доставлять]], [[накапливать]] (κ. σιτία τῇ στρατιῇ Her.);<br /><b class="num">19)</b> [[доставлять]] (в виде дохода), давать, приносить (ἐπ᾽ ἡμέρην ἑκάστην [[τάλαντον]] Her.);<br /><b class="num">20)</b> [[вносить]], [[платить]], [[уплачивать]] ([[τἀργύριον]] Thuc.; τιμήν τινι [[ὑπέρ]] τινος Plat.; ζημίας Dem.);<br /><b class="num">21)</b> [[давать]], [[предоставлять]] (μαρτυρίαν Dem.; γεγραμμένα Plat.): καταβάλλεσθαι εἰς τὰ [[δημόσια]] γράμματα Dem. сдать свои документы в государственный архив; πολλοὶ λόγοι πρὸς αὐτὰ καταβέβληνται Arst. в пользу этого приведены многие доводы;<br /><b class="num">22)</b> преимущ. med. (тж. κ. [[θεμέλιον]] NT) закладывать основы, основывать, класть начало (чему-л.), подготовлять (μέγαν οἶτον Eur.): τὴν τῆς ναυπηγίας ἀρχὴν καταβάλλεσθαι Plat. набрасывать основную схему постройки корабля; ὁ Στωϊκῶν αἵρεσιν καταβαλόμενος Plut. (Зенон), положивший начало школе стоиков; [[ὅταν]] κρηπὶς καταβληθῇ [[ὀρθῶς]] Eur. когда основа хорошо заложена.
|lstext='''καταβάλλω''': μέλλ. -βᾰλῶ: ἀόρ. κατέβᾰλον, Ἐπικ. γ΄ ἑνικ. [[κάββαλε]]. Ρίπτω [[καταρρίπτω]], [[ἀνατρέπω]], κατὰ πρηνὲς βαλέειν Πριάμοιο [[μέλαθρον]] Ἰλ. Β. 414· ἐς μέσσον κ. τι Ο. 357· ἐνὶ πόντῳ Ἡσ. Θ. 189· ἐπ’ ἀκτῆς Ἰλ. Ψ. 125· ἐπὶ χθονὶ Ἡσ. Ἀσπ. Ἡρ. 462, κτλ.· κ. τινὰ [[ἐνθάδε]] Ὀδ. Ζ. 172· κ. τὰ οἰκήματα, τὰ ἀγάλματα Ἡρόδ. 1. 17., 8. 109· κ. τινὰ ἀπὸ τοῦ ἵππου Ξεν. Ἑλλ. 5. 2, 41· ἀπ’ ἐλπίδος Πλάτ. Εὐθύφρων 15Ε· κ. ἐς τὸ μηδέν, καταβιβάζειν εἰς τὸ μηδέν, ἀντίθετον τῷ ἐξᾶραι [[ὑψοῦ]], Ἡρόδ. 9. 79, πρβλ. Εὐρ. Βάκχ. 202. 2) [[καταβάλλω]] δι’ ὅπλου, [[φονεύω]], Ἰλ. Β. 692, Ἡρόδ. 4. 64, κτλ.· ἢ διὰ κτυπήματος, κ. πατάξας Λυσ. 136. 22· ἰδίως ἐπὶ σφαγῆς θυμάτων, θύω, καὶ σφάγια πρὸ δορὸς καταβάλοις Εὐρ. Ὀρ. 1603, Ἰσοκρ. 19Α· κ. [[θῦμα]] δαίμοσιν Εὐρ. Βάκχ. 1246. 3) [[ῥίπτω]], [[φέρω]] εἴς τινα κατάστασιν, κ. τινὰ ἐς ξυμφορὰς ὁ αὐτ. ἐν Ι. Τ. 606· εἰς ἀπορίαν, εἰς ἀπιστίαν Πλάτ. Φίληβ. 15Ε, Φαίδ. 88C, κτλ. 4) [[ῥίπτω]] [[μακράν]], [[ἀπορρίπτω]], Ἰσοκρ. 238Α, Ξεν. Κύρ. 2. 2, 4· μεταφ., λησμονῶ, Αἰλ. παρὰ Σουΐδ.·― καταβ. εἴς τι, [[ῥίπτω]] [[ἐπάνω]] εἴς τι, Πλάτ. Νόμ. 960Ε, Ἀριστ. Ἠθ. Ν. 1. 5, ἐν τέλ.: κ. ἑαυτόν, Λατ. se abjicere, Πλουτ. Καῖσ. 38· [[ἐντεῦθεν]], καταβεβλημένοι, ἐγκαταλελειμμένοι ἄνθρωποι, Λατ. homines projectae audaciae, Ἰσοκρ. 234Β. ― Ἐπίρρ. [[καταβεβλημένως]], μετὰ περιφρονήσεως, ὁ αὐτ. περὶ Ἀντιδ. § 326. ΙΙ. ἐπὶ ἠπιωτέρας σημασίας, ἀφίνω νὰ πέσῃ, ἀπὸ ἓο κάββαλεν υἱὸν Ἰλ. Ε. 343· [[κάββαλε]] νεβρόν, ἐπὶ ἀετοῦ, Θ. 249· [[καταβιβάζω]], ἐπὶ κυνός, οὔατα κάββαλεν [[ἄμφω]] Ὀδ. Ρ. 302· ὡς ναυτικὸς ὅρος, κ. ἱστία Θέογν. 671· τἀκάτια Ἐπικρ. ἐν Ἀδήλ. [[ὡσαύτως]], κατ’ ὀφθαλμοὺς βαλεῖ Αἰσχύλ. Χο. 575· τὰς ὀφρῦς κ. Εὐρ. Κύκλ. 167 (πρβλ. [[ὀφρύς]])·― [[ἐγκαταλείπω]] χρηματικὴν ἀπαίτησιν, ἐᾶν καταβαλόντα ἐν ὑπωμοσίᾳ Δημ. 260, ἐν τέλ.· ― περὶ τοῦ ἴουλον... καταβάλλων ἐν Θεοκρ. 15. 85, ἴδε ἐν λ. [[ἴουλος]]. 2) τοποθετῶ, Λατ. deponere, [[κρεῖον]] μέγα κάββαλεν ἐν πυρὸς αὐγῆ, μέγα κρεοδόχον [[ἀγγεῖον]] ἔβαλεν [[ἐπάνω]] εἰς τὴν φλόγα τοῦ [[πυρός]], Ἰλ. Ι. 206, πρβλ. Ἀριστοφ. Ἀχ. 165, Σφ. 727, κτλ. 3) [[καταβιβάζω]], ἰδίως εἰς τὴν παραλίαν, κ. σιτία Ἡρόδ. 7. 25,[[ἔνθα]] ἕτεροι ἐκλαμβάνουσιν αὐτὸ ὡς σημαῖνον, ἀποθηκεύω, [[ἐπισωρεύω]], 4) [[φέρω]], δίδω εἰσόδημα, καταβάλλει ἡ [[λίμνη]] ἐπ’ ἡμέραν ἑκάστην [[τάλαντον]] ἀργυρίου ἐκ τῶν ἰχθύων Ἡρόδ. 2. 149· τὰς ἐπικαρπίας τῇ πόλει Ἀνδοκ. 12. 29. β) ὡς καὶ νῦν, [[ἀποτίνω]], πληρώνω, [[τἀργύριον]] Θουκ. 1. 27· καββαλὼν τριώβολον Ἀμειψίας ἐν «Μοιχοῖς» 1· ἀρραβῶνα Μένανδρ. ἐν Ἀδήλ. 223· τιμήν τινι ὑπέρ τινος Πλάτ. Νόμ. 932D, Λουκ. Βίων Πρᾶσις 25· καταβαλών σοι δραχμὴν τῶν βοτρύων, διὰ τὰ σταφύλια, Φιλόστρ. 661· κ. ζημίαν, ἀποτίνειν [[πρόστιμον]], Δημ. 724. 4 (πρβλ. καταβολὴ ΙΙ. 2). - Παθ., τὰ προσκαταβλήματα… διὰ τὸν τοῦ νόμου φόβον καταβάλλεται Δημ. 731. 7. 5) [[ῥίπτω]] τινὰ εἴς τινα τόπον καὶ [[κατακλείω]] αὐτὸν [[ἐκεῖ]], συλλαβόντες δὲ σφεας κατέβαλον ἐς ἑρκτὴν Ἡρόδ. 4. 146. 6) [[παρέχω]], δίδω μαρτυρίαν Δημ. 921. 4· καταθέτω ἔγγραφον, Πλάτ. Σοφιστ. 232D· καὶ ἐν τῷ μέσ., τῶν νόμων οὐκ ἐώντων… ψευδεῖς γραφὰς εἰς τὰ δημόσια γράμματα καταβάλλεσθαι, «γραφὴ» παρὰ Δημ. 243. 25. 7) [[ῥίπτω]] σπόρον, [[σπείρω]], εἰς ποίαν γῆν ποῖον [[σπέρμα]] [[καταβλητέον]] Πλάτ. Θεαίτ. 149Ε· καὶ ἐν τῷ Παθ., Πλούτ. 2. 905E· - μεταφ., [[σπέρμα]] κ. τοιούτων πραγμάτων Δημ. 748. 13· κατέβαλον φάτιν, διέδοσαν φήμην, Λατ. spargere voces, Ἡρόδ. 1. 122, πρβλ. Εὐρ. Ἡρ. Μαιν. 758. 8) βάλλω ὡς θεμέλιον, κατὰ τὸ πλεῖστον ἐν τῷ μέσ. τύπῳ, τὴν τῆς ναυπηγίας ἀρχὴν καταβαλλόμενος Πλάτ. Νόμ. 803A· καταβαλλομένα μέγαν οἶτον Εὐρ. Ἑλ. 164· Ἀρίστιππος τὴν Κυρηναϊκὴν φιλοσοφίαν κατεβάλλετο Στράβ. 837· [[τοὐπτάνιον]] ὀρθῶς καταβαλέσθαι Σωσίπατρ. ἐν «Καταψευδομένῳ» 1. 39· καινὴν νομοθεσίαν Διόδ. 12. 20· αἵρεσιν Πλούτ. 2. 329A· φλυαρίας Γαλην. -Παθ., [[ὅταν]] δὲ κρηπὶς μὴ καταβληθῇ… ὀρθῶς Εὐρ. Ἡρ. Μαιν. 1261· [[ὡσαύτως]], καταβεβλημέναι μαθήσεις, θεμελιώδεις, βάσιμοι, τακτικαί, Ἀριστ. Πολιτικ. 8. 2, 6· τὰ κ. παιδεύματα [[αὐτόθι]] 8. 3, 11. 9) μετ’ ἀπαρ., γάμον καταβάλλομ’ ἀείδειν, ἄρχομαι ψάλλων περὶ…, Καλλ. Ἀποσπ. 169. ΙΙΙ. Παθ., «[[πλαγιάζω]]», κατακλίνομαι, εἰς εὐνὰν Θεόκρ. 18. 11.
}}
{{elnl
|elnltext=κατα-βάλλω, Dor. imperf. med. 2 sing. κατεβάλλευ; ep. aor. 3 sing. κάββαλε met acc., meestal met bep. van richting of prep. bep. neerwerpen, naar beneden gooien:; ἐνθάδε κάββαλε hij heeft mij hier doen belanden Od. 6.172; κ. τινὰ ἐς ἐρκτήν iem. in de gevangenis gooien Hdt. 4.146.2; κ. τινὰ ἀπὸ τοῦ ἵππου iem. van zijn paard gooien Xen. Hell. 5.2.41; κατέβαλεν ὃ ἔλαβεν hij wierp weg wat hij had gekregen Xen. Cyr. 2.2.4; ook med.:; ὅκ’ εἰς εὐναν κατεβάλλευ toen jij je op je bed liet vallen Theocr. 18.11; overdr.: κάββαλλε τὸν χείμωνα verdrijf de winterkoude Alc. 338.5; κ. ἐς τὸ μηδέν tot nul reduceren Hdt. 9.79.1; κ. τινὰ ἀπ’ ἐλπίδος iem. de hoop doen verliezen Plat. Euthyph. 15e; κ. φάτιν ὡς het gerucht verspreiden dat Hdt. 1.122.3. met acc., altijd zonder prep. bep. spec. med. als fundament leggen, beginnen:; τὴν τῆς ναυπηγίας ἀρχὴν κ. de basis voor het bouwen van een schip leggen Plat. Lg. 803a; overdr.: καταβάλλεσθαι μέγαν οἶκτον luid geklaag inzetten Eur. Hel. 164; ὅταν δὲ κρηπὶς μὴ καταβληθῇ γένους ὀρθῶς wanneer de basis van een geslacht niet op de juiste wijze is gelegd Eur. HF 1261; τὰ καταβεβλημένα παιδεύματα de gevestigde leersystemen Aristot. Pol. 1338a36. omverwerpen, verwoesten:; τεῖχος een muur Thuc. 7.24.1; overdr.:; πατρίους παραδοχάς breken met de voorvaderlijke tradities Eur. Ba. 202; neerslaan:; καταβάλλει πατάξας met één klap slaat hij hem neer Lys. 13.71; doden: m. n. van offerdieren:. ἱερεῖα πολλὰ κ. vele offerdieren slachten Isocr. 2.20. laten vallen, laten zakken:; κάββαλε νεβρόν hij (adelaar) liet het hert vallen Il. 8.249; οὔατα κάββαλεν ἄμφω hij (hond) liet beide oren hangen Od. 17.302; τοὺς σκίπωνας καταβάλλω ik laat de stokken vallen (= ik werp de handdoek in de ring? ) Aristoph. Ve. 727; ook overdr.: laten vallen, afzien van:. τὸν νόμον τοῦτον... καταβάλλοντ’ ἐᾶν van die maatregel afzien en hem laten vallen Dem. 18.103. neerleggen; opbergen:; σιτία κ. de proviand opbergen Hdt. 7.25.1; (van geld) binnen brengen, opleveren:; ( ἡ λίμνη ) καταβάλλει ἐπ’ ἡμέρην ἑκάστην τάλαντον ἀργυρίον ἐκ τῶν ἰχθύων het (meer) levert dagelijks een talent aan zilver op uit de visvangst Hdt. 2.149.5; betalen:. τἀργύριον het geld Thuc. 1.27.1; τὸ δημόσιον ὑπὲρ αὐτοῦ τιμὴν τῷ κεκτημένῳ καταβαλλέτω de staatskas moet de koopprijs voor hem (de slaaf) aan zijn bezitter betalen Plat. Lg. 932d.
}}
}}
{{mdlsj
{{mdlsj