πράσσω: Difference between revisions

{{bailly

|btext=<i>f.</i> πράξω, <i>ao.</i> [[ἔπραξα]], <i>pf.</i> [[πέπραχα]], <i>pf.2 intr.</i> [[πέπραγα]];<br /><i>Pass. f.</i> πραχθήσομαι, <i>f.2</i> πραγήσομαι, <i>ao.</i> [[ἐπράχθην]], <i>ao.2</i> ἐπράγην, <i>pf.</i> πέπραγμαι;<br /><b>I.</b> aller à travers, traverser, parcourir : ἁλά OD la mer ; κέλευθον IL, OD parcourir un chemin, faire un trajet ; avec le gén. : πράσσειν ὁδοῖο IL, OD aller à travers une route, faire un trajet;<br /><b>II.</b> aller jusqu’au bout, <i>d'où</i><br /><b>1</b> achever, exécuter, accomplir, faire, acc. ; <i>Pass.</i> πέπρακται [[τοὖργον]] ESCHN la chose est faite, l'œuvre est accomplie ; <i>en mauv. part</i> [[φεῦ]] [[φεῦ]] πέπρακται EUR hélas ! hélas ! c'en est fait ; τὰ πεπραγμένα, τὰ πραχθέντα, ce qui a été fait, les actions, les actes;<br /><b>2</b> agir, travailler, s'occuper de, négocier : τινι, [[πρός]] τινα, ἔς τινα, [[ὑπέρ]] τινος agir pour qqn, travailler en sa faveur ; πράσσειν [[φιλίαν]] DÉM, εἰρήνην DÉM poursuivre des relations d'amitié, la paix, négocier en vue de relations d'amitié, de la paix ; τὰ [[ἑαυτοῦ]] πράσσειν SOPH s'occuper de ses propres affaires ; τὰ πράγματα LYS <i>ou</i> τὰ πολιτικά PLAT manier les affaires publiques ; <i>abs.</i> ἱκανὸς πράττειν XÉN capable de manier les affaires publiques, d'être un homme d'État ; ἱκανὸς [[εἰπεῖν]] [[τε]] καὶ [[πρᾶξαι]] XÉN capable de parler et d'agir, <i>càd</i> de proposer et d'exécuter ; <i>en mauv. part</i> πολλὰ πράσσειν, <i>c.</i> πολυπραγμονεῖν HDT être très remuant, s'occuper de beaucoup de choses dangereuses pour l'État ; τινί, machiner en faveur de qqn ; avec un double rég. : κάθοδόν τινι PLUT travailler pour assurer le retour de qqn ; avec double acc. : [[τι]] πράσσειν τινά, faire qch (du bien. <i>etc.</i>) à qqn;<br /><b>3</b> accomplir, achever, réaliser, mener à bien : δὸς Τηλέμαχον πρήξαντα <i>(ion.)</i> νέεσθαι OD fais que Télémaque revienne après avoir réussi dans son entreprise ; avec un adv. : réaliser de telle manière, aboutir à telle fin : ὁ [[στόλος]] [[οὕτω]] ἔπρηξεν HDT l'expédition maritime se termina ainsi ; [[εὖ]] πράσσειν faire bien ses affaires, réussir, être heureux (<i>ne pas confondre avec [[εὖ]] ποιεῖν faire du bien ; v.</i> [[ποιέω]]) ; πράσσειν [[καλῶς]], [[εὐτυχῶς]], ἀγαθόν être heureux ; πολλὰ καὶ ἀγαθά XÉN <i>ou</i> τὰ ἄριστα XÉN être très heureux ; [[κακῶς]] être malheureux ; χαλεπώτατα THC être dans une situation très difficile ; ἄτιμα ESCHL être dans une situation déshonorée ; [[ταπεινῶς]] ISOCR être dans une situation humble;<br /><b>4</b> faire acquitter, faire payer : τινά [[τι]] à qqn des intérêts, qch (une somme d'argent, <i>etc.</i>) ; φόρον [[παρά]] τινος HDT exiger de qqn le paiement d'impôts ; <i>abs.</i> faire payer (des intérêts, des impôts, <i>etc.</i>) ; <i>Pass.</i> πράττεσθαι [[ὑπό]] τινος LYS acquitter les contributions <i>ou</i> une amende sur l'ordre de qqn ; πράττειν [[τοὐφειλόμενον]] ESCHL réclamer son dû ; πατρὸς φόνον πράσσειν ESCHL poursuivre l'expiation du meurtre d'un père, le venger ; ἀντίποινα πράττειν ESCHL prendre sa revanche;<br /><b>5</b> <i>en mauv. part</i> achever, faire périr, acc.;<br /><i><b>Moy.</b></i> πράσσομαι (<i>f.</i> πράξομαι, <i>ao.</i> ἐπραξάμην, <i>pf.</i> πέπραγμαι);<br /><b>1</b> faire pour soi, dans son intérêt;<br /><b>2</b> exiger, faire payer pour soi : τινα χρήματα THC exiger de l'argent de qqn.<br />'''Étymologie:''' R. Παρ &gt; Πρᾱ, par allong. Πρᾱγ, aller à travers ; cf. [[περάω]], [[περαίνω]].

}}

{{ls

{{lsm

|lsmtext='''πράσσω:''' Ιων. [[πρήσσω]], Αττ. [[πράττω]]· μέλ. <i>πράξω</i>, Ιων. <i>πρήξω</i>· αόρ. αʹ [[ἔπραξα]], Ιων. [[ἔπρηξα]]· παρακ. <i>πέπρᾱχα</i>, Ιων. [[πέπρηχα]]· γʹ ενικ. υπερσ. <i>ἐπεπράχει</i>· παρακ. βʹ <i>πέπρᾱγα</i>, Ιων. [[πέπρηγα]] — Μέσ., μέλ. <i>πράξομαι</i>, αόρ. αʹ <i>ἐπραξάμην</i> — Παθ., μέλ. <i>πραχθήσομαι</i>, <i>πεπράξομαι</i>, αόρ. αʹ [[ἐπράχθην]], παρακ. <i>πέπραγμαι</i>,<br /><b class="num">I.</b> [[διέρχομαι]], <i>ἅλα πρήσσοντες</i>, σε Ομήρ. Οδ.· [[πράσσω]] κέλευθον, [[εκτελώ]] [[οδοιπορία]], σε Όμηρ.· επίσης με γεν., <i>ἵναπρήσσωμεν ὁδοῖο</i>, σε Ομήρ. Ιλ.<br /><b class="num">II. 1.</b> [[κατορθώνω]], [[εκτελώ]], [[πραγματοποιώ]], [[επιτελώ]], κάνω, στο ίδ.· [[οὔτι]] [[πράσσω]], δεν [[κατορθώνω]] [[τίποτα]], στο ίδ.· [[πράσσω]] δεσμόν, [[προξενώ]], [[υποκινώ]], [[επιτυγχάνω]] την [[υποδούλωση]] κάποιου, την [[επιβάλλω]] σε κάποιον, σε Πίνδ.· [[πράσσω]] [[ὥστε]], Λατ. efficere ut, σε Αισχύλ. — Παθ., πέπρακται [[τοὖργον]], στον ίδ.· τὰ [[πεπραγμένα]]</i>, Λατ. [[acta]], σε Πίνδ., Αττ.<br /><b class="num">2.</b> απόλ., [[εκτελώ]] [[επιτυχημένα]] μια [[ενέργεια]], τη [[φέρω]] εις [[πέρας]], είμαι [[επιτυχής]], σε Όμηρ.<br /><b class="num">3.</b> [[ενεργώ]] με αυτό ή με τον [[άλλο]] τρόπο (πρβλ. [[ποιέω]] III), Νηρηΐδων τινὰ [[πράσσω]] ἄκοιτιν, σε Πίνδ.<br /><b class="num">4.</b> [[καταγίνομαι]], κάνω, είμαι απασχολημένος με, τὰ [[ἑαυτοῦ]] πράττειν, με απασχολούν τα δικά μου, σε Σοφ. κ.λπ.<br /><b class="num">5.</b> <i>πράττειν τὰ [[πολιτικά]]</i>, <i>τὰ τῆς πόλεως</i>, [[καταγίνομαι]] με την [[πολιτική]], [[λαμβάνω]] [[μέρος]] στη [[διοίκηση]], σε Πλάτ.· [[έπειτα]], απόλ., [[χωρίς]] καμία [[προσθήκη]], <i>ἱκανὸς πράττειν</i>, λέγεται για πολιτευόμενο, σε Ξεν.<br /><b class="num">6.</b> γενικά, [[διενεργώ]], [[διαπραγματεύομαι]], [[κατορθώνω]], [[πράσσω]] Θηβαίοις τὰ πράγματα, [[διευθύνω]] τα πράγματα προς το [[συμφέρον]] τους, σε Δημ.· και στην Παθ., <i>τῷ Ἱπποκράτει τὰ πράγματα ἐπράττετο</i>, διαπραγματεύονταν διάφορα ζητήματα μαζί του, σε Θουκ.· [[αλλά]], <i>τὰ πράγματα</i> μπορεί να παραλείπεται, οἱ πράσσοντες [[αὐτῷ]], αυτοί που διαπραγματεύονται μαζί του, στον ίδ.· ομοίως, <i>πράσσειν πρόςτινα</i>, στον ίδ.· <i>ἔς τινα</i>, στον ίδ.· επίσης, [[πράσσω]] περὶ εἰρήνης, σε Ξεν.· <i>οἱ πράσσοντες</i>, προδότες, σε Θουκ.· επίσης, [[πράσσω]] [[ὅπως]] [[πόλεμος]] γένηται, στον ίδ.· με αιτ. και απαρ., τὴν ναῦν μὴ [[δεῦρο]] [[πλεῖν]] ἔπραττεν, σε Δημ. — Παθ., λέγεται για μυστικές ενέργειες, [[εἰ μή]] τι σὺν ἀργύρῳ ἐπράσσετο, αν δεν είχε γίνει [[δωροδοκία]], σε Σοφ.· ἐπράσσετο προδόσιος [[πέρι]], σε Θουκ.<br /><b class="num">III.</b> [[πράττω]], Λατ. agere, <i>ἀρετάς</i>, σε Πίνδ.· <i>δίκαια ἢ ἄδικα</i>, σε Πλάτ.· απόλ., [[ενεργώ]], στον ίδ. κ.λπ.<br /><b class="num">IV.</b> αμτβ., βρίσκομαι σε συγκεκριμένη [[κατάσταση]] ή [[περίσταση]], [[διατελώ]] ή [[διάκειμαι]] με αυτόν ή τον άλλον τρόπο, ὁ [[στόλος]] [[οὕτω]] ἔπρηξε, σε Ηρόδ. κ.λπ.· <i>εὖ</i> ή [[κακῶς]] πράττειν, βρίσκομαι ή [[διάκειμαι]] σε [[καλή]] ή άσχημη [[κατάσταση]], στον ίδ. κ.λπ.· [[πράττω]] [[καλῶς]], σε Αισχύλ.· [[εὐτυχῶς]], σε Σοφ.· [[πράσσω]] ὡς ἄριστα καὶ [[κάλλιστα]], σε Θουκ.· ο παρακ. βʹ <i>πέπρᾱγα</i> χρησιμ. [[συνήθως]] με την [[ίδια]] [[σημασία]], σε Ηρόδ., Αριστοφ. κ.λπ.<br /><b class="num">V. 1.</b> με [[διπλή]] αιτ. προσ. και πράγμ., <i>πράττειν τινά τι</i>, κάνω [[κάτι]] σε κάποιον, σε Ευρ. κ.λπ.<br /><b class="num">2.</b> πράττειν τινὰ [[ἀργύριον]], [[αποσπώ]], [[λαμβάνω]] χρήματα από κάποιον, σε Ηρόδ.· [[συχνά]] στην Αττ., λέγεται για δημοσίους υπαλλήλους, που εισπράττουν φόρους (πρβλ. [[εἰσπράσσω]], [[ἐκπράσσω]] III), σε Πλάτ. κ.λπ.· επίσης, [[πράττω]] τι [[παρά]] τινος, [[αποκτώ]] ή [[απαιτώ]] από κάποιον, σε Ηρόδ.· μεταφ., φόνον [[πράσσω]], [[επιβάλλω]] [[τιμωρία]] για φόνο, εκδικούμαι, [[τιμωρώ]], σε Αισχύλ. — Παθ., πεπραγμένος τὸν [[φόρον]], έχοντας κληθεί να πληρώσει [[φόρο]], σε Θουκ. — Μέσ., πράξασθαί τινα [[ἀργύριον]], <i>χρήματα</i>, <i>μισθόν</i>, <i>τόκους</i>, να λαμβάνει [[κάποιος]] για τον εαυτό του, σε Ηρόδ. κ.λπ.· φόρους πράσσεσθαι ἀπό ή ἐκ [[τῶν]] [[πόλεων]], σε Θουκ.· Παθ. παρακ. και υπερσ. με Μέσ. [[σημασία]], εἰ μὲν ἐπεπράγμην τοῦτον τὴν [[δίκην]], εάν είχα [[απαίτηση]] να [[λάβω]] από αυτόν [[ολόκληρο]] το [[ποσό]], σε Δημ.

}}

{{etym