σπύραθος: Difference between revisions

|mltxt=και [[πύραθος]], ὁ, ἡ, Α<br />στρογγυλή, [[σπειροειδής]] [[κοπριά]], [[ιδίως]] τών αιγοπροβάτων.<br />[<b><span style="color: brown;">ΕΤΥΜΟΛ.</span></b> Εκφραστικός τ. της καθημερινής γλώσσας τών Αρχαίων με [[επίθημα]] -<i>θος</i> (<b>πρβλ.</b> [[ὄνθος]], [[σπέλεθος]]), που μαρτυρείται και [[χωρίς]] αρκτικό <i>σ</i>- (<b>πρβλ.</b> [[πύραθος]]), [[αλλά]] και με δασύ [[σύμφωνο]] -<i>φ</i>-: <i>σφυρ</i>-<i>άς</i> (<b>πρβλ.</b> [[σπόγγος]] / [[σφόγγος]]). Ο τ. έχει παραχθεί από ένα προσηγορικό σε -<i>ο</i> ή -<i>ᾱ</i>- που μαρτυρείται στη Βαλτική: λιθουαν. <i>spira</i>, <i>spiros</i> «[[περίττωμα]] μικρού ζώου», λεττον. <i>spiras</i>- και εμφανίζει, όπως και οι τ. της Βαλτικής, τη συνεσταλμένη [[βαθμίδα]] της ρίζας με φωνηεντισμό -<i>υ</i>- (<b>πρβλ.</b> [[σπυρίς]], [[ἄγυρις]], [[λύκος]]). Στη συνεσταλμένη [[βαθμίδα]] της ρίζας ανάγεται και ο [[παράλληλος]] τ. <i>σπυρ</i>-<i>άς</i> σχηματισμένος με [[επίθημα]] -<i>άς</i>, -[[άδος]] ([[πρβλ]]. [[λιθάς]], [[ισχάς]]). Αντίθετα, με φωνηεντισμό -<i>ο</i>-, [[δασεία]] οδοντική [[παρέκταση]] -<i>θ</i>- ([[πρβλ]]. [[σπυρθίζω]]) και εκφραστικό [[επίθημα]] -<i>υγγες</i> ([[πρβλ]]. [[στόρθυγξ]]) μαρτυρείται ο τ. <i>σπόρθ</i>-<i>υγγες</i> (<span style="color: red;"><</span> IE <i>spor</i>-<i>dh</i>-), που συνδέεται με τα ισλδ. <i>spard</i> «[[κόπρος]] προβάτου» και <i>sperdill</i> «[[κόπρος]] αίγας». Οι τ., [[τέλος]], συνδέονται πιθ. με την [[οικογένεια]] του ρ. [[σπαίρω]] και της λ. [[σφαίρα]]].