ῥήτρα: Difference between revisions

|mltxt=η / [[ῥήτρα]], ΝΜΑ, και ιων. τ. ῥήτρη και ηλιακ. τ. Fράτρα και κυπρ. τ. Fρήτρα, Α<br /><b>1.</b> [[συμφωνία]] με ρητούς όρους<br /><b>2.</b> ορισμένος όρος σύμβασης<br /><b>νεοελλ.</b><br /><b>1.</b> <b>φρ.</b> α) «γενική [[ρήτρα]]»<br /><b>(νομ.)</b> στερεότυπη [[έκφραση]] με προκαθορισμένη νομική [[σημασία]]<br />β) «ειδική [[ρήτρα]]»<br /><b>(νομ.)</b> [[πρόσθετος]] όρος σε [[σύμβαση]] με τον οποίο τροποποιείται ή συμπληρώνεται [[υπέρ]] ενός από τους συμβαλλομένους η [[λειτουργία]] της σε [[σημείο]] που δεν ρυθμίζεται ειδικά ή ρυθμίζεται διαφορετικά στον νόμο<br />γ) «ποινική [[ρήτρα]]» — <b>βλ.</b> [[ποινικός]]<br />δ) «ασφαλιστήρια [[ρήτρα]]»<br /><b>(νομ.)</b> η, [[κατά]] κανόνα με ιδιαίτερη [[συμφωνία]], προστιθέμενη [[ρήτρα]] [[συνήθως]] στη [[σύμβαση]] παραγγελίας, [[κατά]] την οποία ο [[παραγγελιοδόχος]] αναλαμβάνει [[έναντι]] του παραγγελέα τον κίνδυνο για οποιαδήποτε [[αιτία]] μη εκπλήρωσης της υποχρέωσης τρίτου με τον οποίο συμβάλλεται ο [[παραγγελιοδόχος]] για λογαριασμό του παραγγελέα<br />ε) «[[ρήτρα]] σύνταξης εγγράφου»<br /><b>(νομ.)</b> [[ρήτρα]] [[κατά]] την οποία η [[δικαιοπραξία]] [[είναι]] άκυρη αν δεν έχει τηρηθεί ο [[τύπος]] που είχαν καθορίσει τα συμβαλλόμενα μέρη<br />στ) «[[ρήτρα]] κράτησης της παροχής» — [[ρήτρα]] με την οποία ο [[δανειστής]] κρατεί ως όφελος το [[μέρος]] της παροχής που έλαβε [[παρά]] την [[άσκηση]] από αυτόν δικαιώματος υπαναχώρησης από τη [[σύμβαση]]<br />ζ) «[[ρήτρα]] έκπτωσης»<br /><b>(νομ.)</b> [[ρήτρα]] με την οποία ο [[οφειλέτης]] εκπίπτει από τα συμβατικά δικαιώματά του στην [[περίπτωση]] που αυτός δεν εκτελέσει [[προσηκόντως]] τις υποχρεώσεις του<br />η) «[[ρήτρα]] τιμαρίθμου, χρυσού, δολαρίου, ECU ή άλλου ξένου νομίσματος» — [[ρήτρα]] σύμφωνα με την οποία η σε [[χρήμα]] προσδιοριζόμενη συμβατική [[οφειλή]] θα υπολογιστεί [[κατά]] την εξόφλησή της σε [[αντιστοιχία]] του εθνικού νομίσματος [[προς]] τα [[αγαθά]], τον χρυσό, το [[δολάριο]], την ECU ή [[άλλο]] [[ξένο]] [[νόμισμα]]<br />θ) «[[ρήτρα]] του [[μάλλον]] ευνοουμένου κράτους»<br /><b>διεθν. δίκ.</b> [[ρήτρα]] που διέπει τις εμπορικές συναλλαγές [[μεταξύ]] κρατών και με την οποία παρέχονται ή επεκτείνονται αυτόματα από μια [[χώρα]] σε μια [[άλλη]] [[χώρα]] όλα τα πλεονεκτήματα, όταν πρόκειται για γενική ή απόλυτη [[ρήτρα]], ή [[μερικά]] μόνον πλεονεκτήματα, όταν πρόκειται για σχετική ή μερική [[ρήτρα]], τα οποία έχουν ήδη χορηγηθεί ή ενδέχεται να χορηγηθούν σε [[τρίτη]] [[χώρα]]<br />ι) «[[ρήτρα]] τών πραγμάτων παραμενόντων ως έχουν»<br /><b>διεθν. δίκ.</b> [[ρήτρα]] [[κατά]] την οποία η ριζική και απρόβλεπτη [[μεταβολή]] τών περιστάσεων που οδήγησαν στη [[σύναψη]] διεθνούς συνθήκης μπορεί να επιφέρει τη [[λύση]] της ή την [[αποχώρηση]] ενός συμβαλλομένου από αυτήν<br /><b>αρχ.</b><br /><b>1.</b> [[στοίχημα]]<br /><b>2.</b> (στις αιολ. και δωρ. πολιτείες) [[συνθήκη]] [[μεταξύ]] δύο [[πόλεων]]<br /><b>3.</b> (στη [[Σπάρτη]]) α) καθεμιά από τις θεμελιώδεις διατάξεις της νομοθεσίας του Λυκούργου («μία τῶν καλουμένων ῥητρῶν», <b>Πλούτ.</b>)<br />β) (γενικά) [[καταστατικός]] [[χάρτης]] για τον καθορισμό τών θεμελιωδών αρχών πολιτεύματος<br />γ) [[βασιλικός]] [[νόμος]] ή [[διάταγμα]]<br /><b>4.</b> (γενικά) [[νόμος]]<br /><b>5.</b> (στο αρχ. Βυζάντιο) [[προβούλευμα]]<br /><b>6.</b> [[λόγος]], [[ομιλία]].<br />[<b><span style="color: brown;">ΕΤΥΜΟΛ.</span></b> Η λ. ανάγεται στη δισύλλαβη [[ρίζα]] <i>Fερε</i>- (<b>βλ. λ.</b> [[είρω]] [ΙΙ]), με μηδενισμένο το α' και εκτεταμένο το β' [[φωνήεν]] (<b>πρβλ.</b> <i>εἴρηκα</i>, [[ῥητός]], [[ῥήτωρ]]) <span style="color: red;">+</span> [[επίθημα]] -<i>τρα</i> ([[πρβλ]]. [[πλέκτρα]]). Ο κυπρ. τ. <i>Fρήτα</i> έχει σχηματιστεί με ανομοιωτική [[αποβολή]] του β' -<i>ρ</i>-].