ἰξός: Difference between revisions

|elrutext='''ἰξός:''' ὁ<br /><b class="num">1</b> бот. [[омела]] (Viscum [[album]], по друг. - Loranthus europaeus) Arst., Plut.;<br /><b class="num">2</b> [[птичий клей]] (из ягод омелы): [[ὥσπερ]] πρὸς ἰξῷ τῇ κύλικι λελημμένος Eur. (Полифем), словно (птица) к клею, припавший к чаше;<br /><b class="num">3</b> [[западня]], [[ловушка]] (τὸν ἰξὸν ἐκφυγεῖν Luc.);<br /><b class="num">4</b> [[скупец]], [[скаред]] Arph.;<br /><b class="num">5</b> [[варикозное вздутие вены]] (ἰξῶν μεγάλων [[ἀνάπλεως]] [[ἄμφω]] τὰ σκέλη γεγονώς Plut.).

|lstext='''ἰξός''': ὁ, Λατ. viscum, παρασιτικόν τι φυτὸν φυόμενον [[κυρίως]] ἐπὶ τῆς δρυὸς καὶ ἔχον φύλλα ὅμοια πρὸς τὰ τῆς πύξου, φύεται δὲ καὶ ἐπὶ ἄλλων δένδρων, ὡς τῆς μηλέας καὶ τῆς ἀπίου· εὑρίσκεται δὲ καὶ πρὸς τὰς ῥίζας θάμνων τινῶν, Ἀριστ. π. Ζ. Γεν. 1. 1, 11, Διοσκ. 3. 93 (103). ΙΙ. ὁ [[καρπὸς]] [[αὐτοῦ]], Θεοφρ. π. Φυτ. Αἰτ. 2. 17, 8. ΙΙΙ. ἡ [[κόλλα]] ἢ κολλητικὴ ὕλη ἡ ἐκ τοῦ καρποῦ παρασκευαζόμενη, Λατ. viscum, Εὐρ. Κύκλ. 433, Πλουτ. Κορ. 3· «Ἴων δ’ ἐν Φοίνικι ἢ Καινεῖ δρυὸς ἱδρῶτα εἴρηκε τὸν ἰξὸν» Ἀθήν. 451D: ― πᾶσα [[κολλώδης]] [[οὐσία]], Ἱππ. 621. 13. 2) μεταφ. ἰξὸς ὀμμάτων, ὁ ἑλκύων τὴν ἀτενῆ προσοχὴν τῶν ὀφθαλμῶν τῶν ἄλλων, Τιμόθ. ἐν Ἀδήλ. 1· ἐκφυγὼν τὸν ἐν πράγματι Λουκ. Πῶς δεῖ Ἱστ. Συγγρ. 57· καθάπερ ἰξῷ τινι προσέχεται τοῖς τοιούτοις ἡ ψυχὴ ὁ αὐτ. ἐν Κατάπλ. 14. β) ὡς τὸ [[γλίσχρος]], [[φειδωλός]], [[φιλάργυρος]], «σφιχτός», Ἀριστοφ. Ἀποσπ. 620· ἴδε Λοβέκ. εἰς Φρύν. 399. (Κατ’ ἀρχὰς φαίνεται ὅτι ἦτο ϝιξός, πρβλ. Λατ. viscum, viscus.

|mltxt=και [[οξός]], ο (ΑΜ [[ἰξός]])<br /><b>1.</b> το παρασιτικό [[φυτό]] viscum album που ζει [[πάνω]] στη [[βαλανιδιά]] και σε άλλα δέντρα, κν. γκυ<br /><b>2.</b> [[κολλώδης]] [[ουσία]] που λαμβάνεται από το [[φυτό]] αυτό και χρησιμοποιείται για την [[κατασκευή]] ιξοβεργών («θήρας [[ὄργανον]] φέρουσα τὸν ἰξόν», <b>Πλούτ.</b>)<br /><b>νεοελλ.</b><br />[[κοινή]] [[ονομασία]] ορισμένων [[φυτών]] που παράγουν κολλώδη [[ουσία]]<br /><b>μσν.</b><br />[[παγίδα]], [[δόλωμα]]<br /><b>αρχ.</b><br /><b>1.</b> [[κάθε]] [[κολλώδης]] [[ουσία]]<br /><b>2.</b> το [[δόλωμα]], η [[σαγήνη]], το [[μέσο]] με το οποίο σαγηνεύεται [[κάποιος]] («[[ἰξός]] ὀμμάτων», <b>Λουκιαν.</b>)<br /><b>3.</b> [[φιλάργυρος]], [[φειδωλός]].<br />[<b><span style="color: brown;">ΕΤΥΜΟΛ.</span></b> Αβέβαιο αν πρόκειται για ΙΕ προελεύσεως λ. Εικάζεται [[συγγένεια]] με το λατ. <i>viscum</i> «[[ιξός]]», το αρχ. άνω γερμ. <i>wihsela</i> «[[βύσσινο]]» και το ρωσ. <i>višnja</i> «[[κεράσι]]».<br /><b><span style="color: brown;">ΠΑΡ.</span></b> [[ιξεύω]], [[ιξία]], [[ιξώδης]]<br /><b>αρχ.</b><br />[[ιξίνη]]<br />(αρχ. -μσν.) <i>ιξώ</i><br /><b>μσν.</b><br />[[ιξίον]] <b>νεοελλ.</b> [[ιξερός]].<br /><b><span style="color: brown;">ΣΥΝΘ.</span></b> [[ιξοβόρος]], [[ιξοφόρος]]<br /><b>αρχ.</b><br />[[ιξοβόλος]], [[ιξοβολώ]], [[ιξοειδής]], [[ιξοεργός]], [[ιξοποιώ]], [[ιξοφάγος]], [[ιξοφορεύς]]<br /><b>μσν.</b><br />[[ιξόμελι]]<br /><b>νεοελλ.</b><br />[[ιξόβεργα]]].

|etymtx=Grammatical information: m.<br />Meaning: [[mistletoe]], [[m. -berry]], [[the bird-lime prepared from it]], metaph. of all kinds of sticky stufs (Hp., E., Ar., Arist., Thphr.).<br />Compounds: As 1. member e. g. in <b class="b3">ἰξο-βόρος</b> name of thrush, [[Turdus viscivorus]] (Arist.).<br />Derivatives: [[ἰξία]] [[misteltoe]] (derived from [[ἰξός]] = [[bitd-lime]]?; cf. Strömberg Theophrastea 114), also name of a thistle, <b class="b2">χαμαιλέων λευκός, Atractylis gummifera</b> (in this meaning also [[ἰξίνη]] [Thphr., Strömberg 86]), name of a disease, [[varicose vein]], cf. Scheller Oxytonierung 42 (Arist., Thphr.); [[ἰξίας]] m. a thistle, <b class="b2">χαμαιλέων μέλας, Cardopatium corymbiferum</b> (Dsc.) with [[ἰξιόεις]] [[made of ἰξίας]] (Nic.); [[ἰξίον]] [[leaf of the χαμαιλέων λευκός]] (Gal.); [[ἰξώδης]] [[lime-like]], [[sticky]] (Hp., Luc.). Denomin.: 1. [[ἰξεύω]] [[catch with bird-lime]] (Artem., Poll.); from there [[ἰξευτής]] [[birdcatcher]] (LXX, Bion) with [[ἰξευτικός]], also [[ἰξευτήρ]] (Man.), f. <b class="b3">-εύτρια</b> (Plu.; <b class="b3">Τύχη ἰξεύτρια</b> = Fortuna viscata); 2. [[ἰξόομαι]] [[be smeared with bird-lime]] (Thphr.).<br />Origin: LW [a loanword which is (probably) not of Pre-Greek origin] Eur.<br />Etymology: Old cultural word identical with synonymous Lat. [[viscum]] ([[viscus]]). One considers Germanic and Slavic names for cherry (as used for preparing bird-lime), e. g. OHG [[wīhsela]] [[morello]], Russ. etc. <b class="b2">víšnja</b> [[cherry]]. Details in Bq, WP. 1, 313, W.-Hofmann s. [[viscum]], Vasmer Russ. et. Wb. s. <b class="b2">víšnja</b>. DELG asks whether the word is IE.