σταθμός: Difference between revisions

|ptext=[[https://www.translatum.gr/images/pape/pape-02-0928.png Seite 928]] ὁ ([[ἵστημι]], vgl. [[στάθμη]]), bei den Attikern nicht selten mit dem heterogenischen plur. τὰ σταθμά, 1) ein aufrecht stehender Pfosten, Pfeiler, Ständer; bei Hom. bald von dem Hauptpfeiler, welcher die Decke eines Gemaches trägt, στῆ ῥα παρὰ σταθμὸν [[τέγεος]], Od 1. 333. 8, 458 u. öfter. vgl. 17, 96, bald von den Thürpfosten, ἐν δὲ σταθμοὺς ἄρσε, θόρας δ' ἐπέθηκε, 21, 45; θύρας σταθμοῖσιν ἐπῆρσεν, Il. 14, 167. 339; ἀργύρεοι σταθμοὶ ἐν χαλκέῳ ἕστασαν οὐδῷ, Od. 7, 89; παρὰ σταθμοῖσιν ἐπ' οὐδοῦ, 10, 62, u. sonst; Soph. El. 1323 εἰ σταθμοῖσι τοῖσδε μὴ 'κύρουν ἐγὼ [[πάλαι]] φυλάσσων, Schol. ἐν ταῖς παραστάσιν; Eur. σταθμοὺς μοχλοῖσιν ἐκβαλόντες, Or. 1474; ἄπελθε λαΐνων σταθμῶν, Ar. Ach. 424; πύλαι χάλκεαι πᾶσαι καὶ σταθμοί τε καὶ ὑπέρθυρα, Her. 1, 179; σταθμὰ θυράων, Theocr. 24, 15, u. sonst einzeln bei Sp. – 2) Standort, z. B. der Schiffe, Eur. Rhes. 43; bes. Stand, der Ort, wo Menschen od. Hausthiere stehen u. sich aufhalten, Stall; bei Hom. durchgängig von ländlichen Wohnungen, Gehöft, wo bes. an Viehställe zu denken, κατὰ σταθμὸν ποιμνήϊον Il. 2, 470, μυῖαι σταθμῷ ἔνι 16, 642, u. öfter; vgl. noch σταθμὸν δὲ κύνες καὶ βώτορες ἄνδρες ῥύατ' [[ὄπισθε]] μένοντες, Od. 17, 200; in Gleichnissen der Löwe erwähnt, der in solch Gehöft einbricht, um Vieh zu rauben; Il. 18, 589 ist verbunden (οἰῶν) σταθμούς τε κλισίας τε κατηρεφέας ἰδὲ σηκούς, im plur., wie Hes Th. 444. So auch Pind. Πέλοπος παρ' εὐηράτων σταθμῶν, Ol. 5, 10; übh. Wohnung, Hes. Th. 294; εἰς Ἀΐδα [[σταθμόν]], Pind. Ol. 11, 92; ἐς οὐρανοῦ σταθμούς, I. 6, 45; σταθμοῖς ἐν οἰκείοισι, Aesch. Prom. 396; λέγοιμ' ἂν ἄνδρα τόνδε τῶν σταθμῶν κύνα, Ag. 870; χειμῶνα [[τἀμά]] τ' εἰς ἔπαυλ' ἐγὼ ἤλαυνον, οὗτός τ' εἰς τὰ Λαΐου σταθμά, Soph. O. R. 1139; eigtl., Stall, ἐν σταθμοῖσιν ἱππικοῖς, Eur. Or. 1449, vgl. Andr. 280. – Bes. Standquartier, Nachtquartier für Reisende od. Soldaten auf dem Marsche. – Im persischen Reiche hießen σταθμοί die Orte, wo der König auf seinen Reisen einzukehren u. zu übernachten pflegte, eine Art Etappen oder Stationen, βασιλήϊοι σταθμοί, Her. 2, 152. 6, 119; dah. in Beschreibung persischer Gegenden als Bestimmung der Entfernung, eine Tagereise, ein Tagemarsch, gew. eine Strecke von fünf Parasangen, oft bei Xen. An., z. B. 1, 2, 5; doch hing es jedesmal vom Feldherrn ab, wie lang er die σταθμοί machen wollte, vgl. 2, 2, 12. – 3) das Gewicht, womit man wägt, ἤτε σταθμὸν ἔχουσα καὶ [[εἴριον]] ἀμφὶς ἀνέλκει ἰσάζουσα, Il. 12, 434; das Gewicht, das ein Körper wiegt, die Schwere, ἡμιπλίνθια σταθμὸν διτάλαντα, Her. 1, 50. 92; ὀπτοῦ σίτου [[σταθμός]], 2, 168; auch die Wage, ἱστᾶσι σταθμῷ πρὸς [[ἀργύριον]] τὰς τρίχας, 2, 65; in dieser Bdtg plur. immer σταθμά; Seph. ἐφεῦρε σταθ μῶν, ἀριθμῶν καὶ μέτρων εὑρήματα, Irg. 379; μύριον δοὺς χρυσοῦ [[σταθμόν]], Eur. Bacch. 810; μέρη σταθμῶν [[ἰσότης]] ἔταξε, Phoen. 544; ἐπὶ τὸν σταθμὸν γὰρ αὐτὸν ἀγαγεὶν [[βούλομαι]], Ar. Ran. 1361; Wagschale, 1403; τὸ [[ἄγαλμα]] ἔχει [[τεσσαράκοντα]] τάλαντα σταθμὸν χρυσίοο, 40 Talente Goldes an Gewicht, Thuc. 2, 13; τοῦ βαρυτέρου καὶ κουφοτέρου σταθμοῦ, Plat. Charm. 166 b, u. öfter; τὸν ῤυθμὸν τοῦ θώρακος πότερον τῷ μέτρῳ ἢ σταθμῷ ἐπιδεικνύων τιμᾷς, Xen. Mem. 3, 10, 10; νόμοις δὲ χρῆσθαι τοῖς Σόλωνος καὶ μέτροις καὶ σταθμοῖς, Andoc. 1, 83, wie Pol. 2, 37, 10; übtr. οὐκ ἴσον [[ἄγει]] σταθμὸν [[μνησικακία]] καὶ φίλου [[χάρις]], Plut. de am. mult. p. 297.

|elnltext=σταθμός -οῦ, ὁ [ἵστημι] plur. heterocl. n. σταθμά. stal, ook met de woning van de herder erbij hoeve:; σταθμῷ ἐν οἰοπόλῳ in een eenzame hoeve Il. 19.377; κατὰ σταθμὸν ποιμνήιον verspreid door een veestal Il. 2.470; ἐν σταθμοῖσι ἱππικοῖσι in een paardenstal Eur. Or. 1448; uitbr. woonplaats, verblijfplaats; halteplaats, m. n. milit. (nacht)kwartier; in Perzië station (op de koninklijke weg); afstand tussen twee halteplaatsen, vandaar dagmars. steunpilaar (van dak):; σ. τέγεος steunpilaar van het dak Od. 1.333; deurpost:. ἀργύρεοι van zilver Od. 7.89; παρὰ σταθμοῖσιν ἐπ’ οὐδοῦ bij de deurposten op de drempel Od. 10.62; σ. θυράων posten van de deur Theocr. Id. 24.15. weegschaal, balans:; ἱστᾶσι σταθμῷ πρὸς ἀργύριον τὰς τρίχας (zij) wegen in een balans de haren af tegen zilver Hdt. 2.65.4; gewicht:; σταθμὸν ἔχοντες τριήκοντα τάλαντα met een gewicht van dertig talenten Hdt. 1.14.2; acc. σταθμόν in gewicht:. Βαβυλώνιον σταθμὸν τάλαντον een talent volgens de Babylonische maat Hdt. 3.89.

|elrutext='''σταθμός:''' ὁ (pl. тж. τὰ [[σταθμά]])<br /><b class="num">1</b> [[логово]] (''[[sc.]]'' τοῦ λέοντος Hom.; τῶν ἐλάφων Arst.);<br /><b class="num">2</b> [[стойло]], [[хлев]] (''[[sc.]]'' ὀΐων Hom.; σταθμοὶ ἱππικοί Eur.);<br /><b class="num">3</b> [[жилье]], [[жилище]] (ἀνθρώπων Hom.): τὰ Χαλκώδοντος Εὐβοίας [[σταθμά]] Soph. Эвбейские владения Халкодонта;<br /><b class="num">4</b> место стоянки, воен. расположение: ὁ σ. [[ἔνθα]] ἔμελλε καταλύειν Xen. место, где (Кир) должен был расположиться лагерем;<br /><b class="num">5</b> (в Персии) (царская) стоянка, станция, этапный пункт (διὰ Λυδίης καὶ Φρυγίης σταθμοὶ τείνοντες εἴκοσί εἰσι Her.);<br /><b class="num">6</b> (в Персии), [[расстояние между стоянками]], [[этап]], [[переход]] (от 5 до 10 парасангов) Xen.;<br /><b class="num">7</b> [[морская стоянка]] ([[νεῶν]] [[σταθμά]] Eur.);<br /><b class="num">8</b> [[столб]], [[подпора]] ([[τέγεος]] Hom.);<br /><b class="num">9</b> (дверной), [[косяк]] (σταθμὰ θυράων Theocr.), pl. тж. дверь, ворота Hom., Her., Soph., Eur., Arph.;<br /><b class="num">10</b> [[весы]] Hom., Arst.: ἱστάναι τι σταθμῷ πρὸς [[ἀργύριον]] Her. взвешивать что-л. по отношению к серебру;<br /><b class="num">11</b> [[вес]]: σταθμὸν ἔχειν или ἕλκειν [[τάλαντον]] Her. весить один талант; μυρίον χρυσοῦ σταθμὸν [[δοῦναι]] Eur. уплатить огромную цену.