3,273,773
edits
βαθύς: Difference between revisions
From LSJ
m
Text replacement - "X.''Cyn.''" to "X.''Cyn.''"
(21) |
|||
| (81 intermediate revisions by the same user not shown) | |||
| Line 1: | Line 1: | ||
{{LSJ1 | {{LSJ1 | ||
|Full diacritics= | |Full diacritics=βᾰθῠ́ς | ||
|Medium diacritics=βαθύς | |Medium diacritics=βαθύς | ||
|Low diacritics=βαθύς | |Low diacritics=βαθύς | ||
| Line 8: | Line 8: | ||
|Transliteration C=vathys | |Transliteration C=vathys | ||
|Beta Code=baqu/s | |Beta Code=baqu/s | ||
|Definition= | |Definition=[[βαθεῖα]] Ion. [[βαθέα|βαθέᾰ]], [[βαθύ]]; fem.<br><span class="bld">A</span> [[βαθύς]] Call.''Del.''37, Eratosth. 8; gen. [[βαθέος]], [[βαθείας]] Ion. [[βαθέης]]: dat. [[βαθέϊ]], [[βαθείῃ]] Ion. [[βαθέῃ]]: Comp. [[βαθύτερος]], ''poet.'' <b class="b3">βαθίων [ῑ</b> Att., ῐ Theoc.5.43], Dor. [[βάσσων]] ([[quod vide|q.v.]]): Sup. [[βαθύτατος]], ''poet.'' [[βάθιστος]]:—[[deep]] or [[high]], acc. to one's [[position]], Hom., etc.; <b class="b3">βαθέης ἐξάλλεται αὐλῆς</b> a [[court]] [[within a high fence]], Il.5.142, cf. Od.9.239; <b class="b3">ἠϊόνος προπάροιθε βαθείης</b> [[the deep]], i.e. [[wide]], shore, Il.2.92; τάφρος 7.341, al.; κρατήρ [[Sophocles|S.]]''[[Fragments|Fr.]]''563; [[κύλικες]] Id. ''Aj.''1200 (lyr.); <b class="b3">βαθὺ πτῶμα</b> a fall [[from a high rock]], A.''Supp.''796; <b class="b3">πλευρὰ βαθυτάτη</b> (vulg. [[βαρυτάτη]]), of an [[athlete]], Ar.''V.''1193; of a line of battle, βαθύτεραι φάλαγγες X.''Lac.''11.6, cf. ''HG''2.4.34; <b class="b3">βαθεῖα τομή, βαθεῖα πληγή</b>, a [[deep]] [[cut]], Plu.2.131a, Luc.''Nigr.''35.<br><span class="bld">2</span> [[deep]] or [[thick]] in substance, of a mist, ἠέρα βαθεῖαν Il.21.7, cf. Od.9.144; of sand, ἀμάθοιο βαθείης Il.5.587; ἐπὶ θῖνα βαθύν Theoc.22.32; of ploughed land, νειοῖο βαθείης Il.10.353; <b class="b3">βαθεῖα γῆ</b>, opp. [[to stony ground]], [[Euripides|E.]]''[[Andromache|Andr.]]''637, Thphr.''CP''1.18.1; of [[luxuriant]] [[growth]], [[deep]], [[thick]], of woods, etc., βαθείης τάρφεσιν ὕλης Il.5.555; βαθείης ἐκ ξυλόχοιο 11.415; βαθὺ λήϊον 2.147, Thgn.107; τοῦ ληΐου τὸ… βαθύτατον [[Herodotus|Hdt.]]5.92.ζ; λειμών [[Aeschylus|A.]]''[[Prometheus Vinctus|Pr.]]''652; σῖτος X.''HG''3.2.17; χλόα E.''Hipp.''1139 (lyr.); [[χαίτη]], [[τρίχες]], [[πώγων]], Semon.7.66, [[Xenophon|X.]]''[[Cynegeticus|Cyn.]]''4.8, Luc.''Pisc.''41.<br><span class="bld">b</span> [[deep]], of colour, ''PHolm.''21.9: Comp., Ael.''VH''6.6, Lyd.''Mag.''2.13, πορφύριον βαθύτερον ''PLond.''3.899.4 (ii A. D.).<br><span class="bld">3</span> of quality, [[strong]], [[violent]], βαθείῃ λαίλαπι Il.11.306.<br><span class="bld">b</span> generally, [[copious]], [[abundant]], βαθὺς κλᾶρος Pi.''O.''13.62; <b class="b3">βαθὺς ἀνήρ</b> a [[rich]] [[man]], X.''Oec.''11.10; βαθὺς [[οἶκος]] Call. ''Cer.''113; βαθὺς πλοῦτος Ael.''VH''3.18, Jul.''Or.''2.82b; <b class="b3">βαθὺ χρέος</b> [[deep]] [[debt]], Pi.''O.''10(11).8; στεφάνων βαθεῖα τέρψις [[Sophocles|S.]]''[[Ajax|Aj.]]''1200 (lyr.); βαθὺ [[κλέος]] Pi.''O.'' 7.53; [[κίνδυνος]] Id.''P.''4.207; <b class="b3">βαθὺς ὕπνος</b> [[deep]] [[sleep]], Theoc.8.65, ''AP''7.170, cf. Luc.''DMar.''2.3; [[εἰρήνη]] Id.''Tox.''36; σιωπή App.''Mith.''99, ''BC''4.109 (Sup.).<br><span class="bld">4</span> of the mind, [[ἄχος ὀξὺ κατὰ φρένα τύψε βαθεῖαν]] = [[sharp]] [[pain]] struck him in the [[depths]] of his [[soul]], Il.19.125; but also, [[profound]], φρήν Pi.''N.''4.8; [[φροντίς]] A. ''Supp.''407; μέριμνα Pi.''O.''2.60; βαθεῖαν ἄλοκα διὰ φρενὸς καρπούμενος A.''Th.''593; μουσικὴ πρᾶγμ' ἐστὶ β. Eup.336; <b class="b3">βαθύτερα ἤθη</b> more [[sedate]] [[nature]]s, [[Plato|Pl.]]''[[Leges|Lg.]]''930a (but, more [[recondite]], i.e. [[civilized]], [[manner]]s, [[Herodotus|Hdt.]]4.95): of persons, [[deep]], [[wise]], β. τῇ φύσει [[στρατηγός]] Posidipp. 27.4; ταῖς ψυχαῖς Plb.6.24.9; also, [[deep]], [[crafty]], Men.1001; ἦθος Ph. 2.468.<br><span class="bld">5</span> of time, βαθὺς [[ὄρθρος]] = [[dim]] [[twilight]], Ar.''V.''216, Pl.''Cri.'' 43a, etc.; [[βαθεῖα νύξ]] = [[a late hour in the night]], Luc.''Asin.''34; περὶ ἑσπέραν β. Plu.2.179e, cf. Paus.4.18.3; βαθὺ τῆς ἡλικίας Ar.''Nu.''514; <b class="b3">βαθὺ γῆρας</b> cj. in ''AP''7.163 (Leon.), cf. Eun.''VS''p.457 B., al.; βαθεῖα ὥρα ἔτους Charito 1.7.<br><span class="bld">II</span> Adv. [[βαθέως]] Theoc.8.66; [[profoundly]], Procl.''in Prm.''p.475 S.: Sup. βαθύτατα, γηρῶν Ael.''VH''2.36. (bṇqu/s, cf. [[βένθος]].) | ||
}} | |||
{{DGE | |||
|dgtxt=(βᾰθύς) [[βαθεῖα]], [[βαθύ]]<br /><b class="num">• Alolema(s):</b> fem. [[βαθείη]] <i>Il</i>.10.353; βαθέα <i>Il</i>.5.142, Hdt.7.23<br /><b class="num">• Morfología:</b> [tal vez -θύς, -θύ c. dos terminaciones <i>h.Cer</i>.383, Call.<i>Del</i>.37, Eratosth.8; dat. plu. fem. βαθείῃσιν <i>Il</i>.21.239; compar. dór. [[βάσσων]] Epich.203, neutr. [[βάθιον]] Theoc.5.43, cf. <i>EM</i> 191.8; sup. [[βάθιστος]] <i>Il</i>.8.14, [[βαθύτατος]] Hdt.5.92.]<br /><b class="num">A</b> <b class="num">I</b>[[hondo]], [[profundo]]<br /><b class="num">a)</b> del agua εἰς ἅλα ἆλτο βαθεῖαν <i>Il</i>.1.532, cf. 13.44, Stesich.8.1<i>S</i>., B.17.62, [[πόντος]] Hes.<i>Op</i>.635 (var.), Archil.163.1, Thgn.10, 511, ἐς βαθεῖαν ... πόντου πλάκα Pi.<i>P</i>.1.24, ἐν δίνῃσι βαθείῃσιν <i>Il</i>.21.239, cf. <i>Od</i>.6.116, ἁλὸς ῥηγμῖνα βαθεῖαν τύπτετε <i>Od</i>.12.214, ἄχναν ... βαθεῖαν παριόντος κύματος Simon.38.14, ὕδωρ Democr.B 172, ποταμός Plb.16.17.7, φρέαρ Pythag.<i>Ep</i>.2.3, <i>Eu.Io</i>.4.11, [[Διρκαῖος]] ... πόρος E.<i>Ph</i>.730, cf. Tim.15.112, Lyc.983;<br /><b class="num">b)</b> de excavaciones, abismos τάφρος <i>Il</i>.7.341, 440, 8.336, κάπετος <i>Il</i>.15.356, X.<i>Cyr</i>.7.5.9, Call.l.c., Plb.1.42.7, Aen.Tact.37.1, [[διῶρυξ]] Hdt.1.75, Τάρταρος <i>Il</i>.8.481, Pi.<i>Fr</i>.52d.44, [[βέρεθρον]] <i>Il</i>.8.14, βαθέ' ἄγκεα profundos barrancos</i>, <i>Il</i>.20.490, χάραδρα X.<i>An</i>.5.2.3, Plb.10.30.2, κρημνοί Plb.5.8.1, τόποι Pl.<i>Phd</i>.111c, [[ἄντρον]] Ar.<i>Pax</i> 223, βαθύ πτῶμα caída al abismo</i> A.<i>Supp</i>.796;<br /><b class="num">c)</b> de cortes, hendiduras ἄλοκα τραύματος E.<i>Rh</i>.796, τμῆμα Pl.<i>Grg</i>.476c, τομή Plu.2.131a, πληγή Luc.<i>Nigr</i>.35<br /><b class="num">•</b>fig. βαθεῖαν ἄλοκα διὰ φρενὸς καρπούμενος A.<i>Th</i>.593<br /><b class="num">•</b>en la frente de los perros διακρίσεις X.<i>Cyn</i>.4.1;<br /><b class="num">d)</b> de recipientes [[hondo]], [[ahondado]] κύλικες S.<i>Ai</i>.1199, cf. <i>BGU</i> 781.2.10 (I d.C.);<br /><b class="num">e)</b> neutr. como adv. μὴ βάθιον ... ταφείης (sent. obsc.) Theoc.5.43<br /><b class="num">•</b>subst. τὰ βαθέα [[las profundidades]] del mar, Arist.<i>Mete</i>.351<sup>a</sup>12, <i>HA</i> 592<sup>a</sup>27, τὰ βαθέα τοῦ Σατανᾶ los abismos de Satanás</i>, <i>Apoc</i>.2.24.<br /><b class="num">2</b> fisiológico y psicológico o intelectual [[profundo]], [[hondo]], [[τὸν δ' ἄχος ὀξὺ κατὰ φρένα τύψε βαθεῖαν]] = [[dolor agudo le golpeó en lo mas hondo]], <i>Il</i>.19.125, βαθείῃ σῇ φρενὶ βουλεύσας reflexionas en lo mas profundo de tu mente</i> Thgn.1051, cf. Pi.<i>N</i>.4.8, Hp.<i>Ep</i>.17, μέριμνα Pi.<i>O</i>.2.54, φροντίς A.<i>Supp</i>.407<br /><b class="num">•</b>del sueño, el silencio ὕπνος Theoc.8.65, Arist.<i>Pr</i>.876<sup>a</sup>24, [[LXX]] <i>Si</i>.22.9, <i>AP</i> 7.177 (Phaenn.), Luc.<i>DMar</i>.2.3, I.<i>AI</i> 5.148, Gal.17(2).176, ἐν τῷ βαθυτάτῳ τῆς ἡσυχίας Epicur. en Plu.2.778c, σιωπή App.<i>Mith</i>.99, <i>BC</i> 4.109, de la muerte <i>AP</i> 7.170<br /><b class="num">•</b>del intelecto y el aprendizaje λόγος Heraclit.B 45, Aristeas 143, θεωρία D.H.<i>Comp</i>.20 (p.88), βαθεῖαν ... σοφίας ὁδόν Pi.<i>Fr</i>.52h.20, μουσικὴ πρᾶγμ' ἐστὶ βαθύ Eup.366, παιδεία Luc.<i>Salt</i>.81<br /><b class="num">•</b>del lenguaje [[profundo]], [[original]] Epiph.Const.<i>Haer</i>.26.1.<br /><b class="num">II</b> <b class="num">1</b>[[ahincado]], [[afincado]] βαθέης ἐξάλλεται αὐλῆς salta fuera (el león) desde el afincado redil</i>, <i>Il</i>.4.142, cf. <i>Od</i>.9.239.<br /><b class="num">2</b> [[que llega hondo]], [[que forma una capa gruesa]], [[abundoso]] βαθεῖα δὲ κάππεσε τέφρη debajo habían caído abundantes cenizas</i>, <i>Il</i>.23.251, τύχε [[γάρ]] ῥ' ἀμάθοιο βαθείης <i>Il</i>.5.587, de la tierra de labor νειοῖο βαθείης <i>Il</i>.10.353, 18.547, gener. γῆ E.<i>Andr</i>.637, Thphr.<i>CP</i> 1.18.1, σάρξ en ciertas zonas de la cabeza, Hp.<i>VC</i> 2, ὁ κηρός του ἐν τῇ ψυχῇ Pl.<i>Tht</i>.194c, cf. Plot.4.4.13.<br /><b class="num">3</b> fig. [[firme]], [[asentado]], [[sólido]] κλέος Pi.<i>O</i>.7.52, por su riqueza κλᾶρος Pi.<i>O</i>.13.62, οἶκος Call.<i>Cer</i>.113, cf. Philostr.<i>VS</i> 496, 610, πλοῦτος Ael.<i>VH</i> 3.18, Philostr.<i>VS</i> 540, Amph.<i>Seleuc</i>.222, Iul.<i>Or</i>.3.82b, εἰρήνη [[LXX]] 4<i>Ma</i>.3.20, 1<i>Ep.Clem</i>.2.2, Luc.<i>Tox</i>.36, Origenes <i>Io</i>.6.1<br /><b class="num">•</b>en sent. peyor. [[profundo]], [[hasta el fondo]], [[hasta el final]] φθόρος B.15.61, cf. Pi.<i>O</i>.10.37, κίνδυνος Pi.<i>P</i>.4.207, χρέος Pi.<i>O</i>.10.8, βριμώσεις Phld.<i>Ir</i>.fr.8.9, λιμός Luc.<i>Phal</i>.28, φενάκη Luc.<i>DMeretr</i>.11.3, cf. Men.<i>Fr</i>.830<br /><b class="num">•</b>de pers. y su carácter [[arraigado]], [[firme]], [[inconmovible]] ἤθεα Hdt.4.95, Pl.<i>Lg</i>.930a, Ph.2.468, βαθεῖς τε καὶ ἐρρωμένους ἄνδρας X.<i>Oec</i>.11.10, c. dat. de rel. βαθεῖς ταῖς ψυχαῖς Plb.6.24.9, 21.7.5, βαθὺς τῇ φύσει στρατηγός Posidipp.29.4, cf. Eus.<i>DE</i> 3.5.77.<br /><b class="num">B</b> c. ref. horizontal<br /><b class="num">I</b> <b class="num">1</b>[[de mucho fondo]], [[que se adentra]], [[pronunciado]], [[sinuoso]] βαθὺν κατὰ κόλπον <i>Il</i>.2.560, A.R.4.290, ἠϊόνος προπάροιθε βαθείης ἐστιχόωντο <i>Il</i>.2.92, ἐκβάντε δ' ἐπὶ θῖνα βαθύν Theoc.22.32, cf. Lyc.192.<br /><b class="num">2</b> [[de mucho fondo]], [[alargado]], [[amplio]] πλευρά Ar.<i>V</i>.1193, X.<i>Eq</i>.1.12, φύλλον μικρὸν βαθύτερον una hoja un poco más alargada</i> Plb.12.2.2<br /><b class="num">•</b>geog. αὐτῆς (Εὐρώπης) τὸ μὲν ... βαθύτερον μέρος Plb.3.37.8.<br /><b class="num">3</b> milit. [[dispuesto o construido en profundidad]] (πόλις) πύργων βαθείᾳ μηχανῇ κεκλῃμένη (ciudad) encerrada en la gruesa fábrica de sus muros</i> A.<i>Supp</i>.956, φάλαγγες X.<i>Lac</i>.11.6, <i>HG</i> 2.4.34, cf. Plb.1.33.10.<br /><b class="num">II</b> <b class="num">1</b>[[profundo]], [[espeso]], [[denso]]<br /><b class="num">a)</b> del bosque y maleza βαθείης ἐκ ξυλόχοιο (sale la fiera) de lo más profundo de la maleza</i>, <i>Il</i>.11.415, 21.573, ὕλη <i>Il</i>.16.766, 20.491, βαθείης τάρφεσιν ὕλης en la maleza del bosque denso</i>, <i>Il</i>.5.555, βαθείης βένθεσιν ὕλης <i>Od</i>.17.316;<br /><b class="num">b)</b> de la niebla y accidentes atmosféricos [[denso]], [[cerrado]] ἠέρα τύψε βαθεῖαν <i>Il</i>.20.446, cf. 21.7, <i>h.Cer</i>.383, ἀὴρ γὰρ περὶ νηυσὶ βαθεῖ' ἦν <i>Od</i>.9.144, βαθ[ὺν ἀ] έρα τάμνων Ibyc.223(a).7<i>S</i>., cf. Q.S.6.645<br /><b class="num">•</b>del huracán λαῖψαν <i>Il</i>.11.306, del éter, B.3.85, 5.16, E.<i>Fr</i>.978.3;<br /><b class="num">c)</b> de la mies, hierba, etc. [[apretado]], [[espeso]] λήϊον <i>Il</i>.2.147, 11.560, <i>Od</i>.9.134, Hes.<i>Sc</i>.288, Thgn.107, λειμών A.<i>Pr</i>.652, ποίη Hdt.4.53, χλοή E.<i>Hipp</i>.1139;<br /><b class="num">d)</b> del pelo [[denso]], [[crecido]] χαίτη Semon.8.66, πώγων Luc.<i>Pisc</i>.41, (τρίχες) ὀρθαί, βαθεῖαι de perros y anim., X.<i>Cyn</i>.4.8, Arist.<i>HA</i> 518<sup>b</sup>32.<br /><b class="num">2</b> del color [[intenso]] πορφύριον <i>PLond</i>.899.4 (II d.C.), cf. <i>PHolm</i>.117, Ael.<i>VH</i> 6.6, Lyd.<i>Mag</i>.2.13.<br /><b class="num">3</b> de la respiración de los seres acuáticos [[pesada]], [[densa]] θολερὰ καὶ βαθεῖα ... [[ἀνάπνευσις]] op. [[λεπτὴ καὶ καθαρά]] la de los que viven del aire, Pl.<i>Ti</i>.92b.<br /><b class="num">C</b> c. ref. temporal [[avanzado]] ὄρθρος Ar.<i>V</i>.216, Pl.<i>Cri</i>.43a, ἑσπέρα Luc.<i>Gall</i>.8, <i>PLips</i>.40.2.10 (IV d.C.), cf. Charito 1.7.6, Plu.2.179e, <i>Eu.Luc</i>.24.1, Paus.4.18.3, [[γῆρας]] <i>AP</i> 7.163 (Leon.), Philostr.<i>VS</i> 515, 578, Eun.<i>VS</i> 457, Synes.<i>Ep</i>.9 (p.29), subst. εἰς βαθὺ τῆς ἡλικίας Ar.<i>Nu</i>.514, neutr. plu. como adv. βαθύτατα γηρῶν Ael.<i>VH</i> 2.36.<br /><b class="num">D</b> adv. [[βαθέως]]<br /><b class="num">1</b> [[profundamente]] κατορύξας β. Hp.<i>Fract</i>.13<br /><b class="num">•</b>fig. κοιμᾶσθαι Theoc.8.66, cf. Plu.<i>Cat.Mi</i>.27, 2.800f, Gal.17(2).176, Procl.<i>in Prm</i>.622<br /><b class="num">•</b>del significado de la Sagrada Escritura, Epiph.Const.<i>Haer</i>.77.36.<br /><b class="num">2</b> [[asentadamente]], [[tranquilamente]] ἤνεγκας Iul.<i>Ep</i>.30 (cód.).<br /><b class="num">• Etimología:</b> Etim. dud. Las formas [[βαθύς]] y [[βένθος]] tendrían el vocalismo antiguo (*-<i>m̥</i>-/*-<i>em</i>-), mientras que [[βάθος]] sería secundario. Algunos lo rel. c. [[βάπτω]] de *<i>g<sup>u̯</sup>m̥bh</i>-/*<i>g<sup>u̯</sup>embh</i>- ‘[[profundo]]’ c. disim. de oclusiva. Cf. c. otro vocalismo anord. <i>kvefja</i> ‘[[hundirse en el agua]]’. | |||
}} | }} | ||
{{pape | {{pape | ||
|ptext=[[https://www.translatum.gr/images/pape/pape-01-0425.png Seite 425]] εῖα, ύ, tief, hoch, zunächst von der räumlichen Ausdehnung, von Hom. an überall; auch wie bei uns von der der Front entgegenstehenden Ausdehnung, [[φάλαγξ]], eine tiefe Schlachtordnung, Xen. Hell. 2, 4, 24. 4, 2, 7; Pol. 1, 33 u. Folgde; ähnlich werden erkl. βαθέα ἄγκεα, Il. 20, 490, tief sich hinein erstreckende Thäler, auch [[αὐλή]] 5, 142; ἠιών 2, 92. Von tiefen Wnnden, [[πληγή]] Luc. Nigr. 35; [[τομή]] Plut. san. tu. p. 393. | |ptext=[[https://www.translatum.gr/images/pape/pape-01-0425.png Seite 425]] εῖα, ύ, [[tief]], [[hoch]], zunächst von der räumlichen Ausdehnung, von Hom. an überall; auch wie bei uns von der der Front entgegenstehenden Ausdehnung, [[φάλαγξ]], eine tiefe Schlachtordnung, Xen. Hell. 2, 4, 24. 4, 2, 7; Pol. 1, 33 u. Folgde; ähnlich werden erkl. βαθέα ἄγκεα, Il. 20, 490, tief sich hinein erstreckende Thäler, auch [[αὐλή]] 5, 142; ἠιών 2, 92. Von tiefen Wnnden, [[πληγή]] Luc. Nigr. 35; [[τομή]] Plut. san. tu. p. 393. Übertr., a) anknüpfend an [[ἄμαθος]] βαθεῖα, tiefer Sand, Il. 5, 587, drückt es alles Roichliche aus, dicht, dick; νειὸς βαθεῖα 10, 353, mit einer dicken Schicht Fruchterde, also fruchtbar; vgl. β. γῆ Eur. Andr. 637; [[χώρα]] Plut. Caes. 39; λήιον Il. 11, 560 u. öfter, wie Hes. Th. 107, was erklärt wird ὑψηλοὺς καὶ εὐτραφεῖς ἔχον στάχυας; ὕλη Il. 5, 555; [[λειμών]] Aesch. Prom. 665; [[χλόα]] Eur. Hipp. 1138; [[σῖτος]] ἐν τῷ πεδίῳ, hohes Getreide, Xen. Hell. 3, 2, 17; [[ποία]] Add. ep. 3 (VI, 228); [[τρίχες]] Xen. Cyn. 7, 8; [[πώγων]] Luc. Pisc. 41; [[κλῆρος]], reich, Pind. Ol. 13, 60; ἄνδρες, reiche Leute, Xen. Oec. 11, 10; [[οἶκος]] Callim. Cer. 114; πλοῦτος Ael. V. H. 3, 18; Μίδεω βάθιον πλουτεῖν, reicher als Midas sein, Tyrt. 3, 6; βαθὺ [[χρέος]], tiefe Schuld, Pind. Ol. 6, 3; [[κλέος]], reicher, großer Ruhm, Pind. Ol. 7, 53; βαθὺ ἐσθλόν, tiefgegründetes Glück, 12, 12. – b) von Zeitbestimmungen, [[ὄρθρος]], hoher Morgen, Plat. Crit. 43 a; Ar. Vesp. 216 u. Sp.; νύξ, tiefe Nacht, Luc. Asin. 34; [[ἑσπέρα]] Paus. 4, 18, 3; [[γῆρας]], spätes Alter, Leon. Tar. 71 (VII, 163); vgl. Ar. Nub. 512 προήκων ἐς βαθὺ τῆς ἡλικίας. – c) auf den Geist übertr., klug, weise, ernst, wie unser Geistestiefe, [[φρήν]] Il. 19, 125; Pind. N. 4, 8; [[μέριμνα]] Ol. 2, 60; [[φροντίς]], [[μηχανή]]. Aesch. Suppl. 402. 934; ἤθεα βαθύτερα Her. 4. 95, wie Plat. Legg. XI, 930 a, ernstere Sitten; βαθὺς τῇ φύσει [[στρατηγός]] Posidipp. Ath. IX, 377 (v. 59); so Sp., βαθεῖς ταῖς ψυχαῖς Pol. 6, 24; τὴν παιδείαν [[βαθύς]] Luc. Salt. 81; Suid. erkl. [[βαθύς]] durch [[πονηρός]] aus Men. – d) folgende Übertragungen schließen sich auch mehr od. weniger ans Deutsche an: [[λαῖλαψ]], heftiger Sturm, Il. 11, 306; ἀήρ, dicke Luft, Od. 9, 144; [[κίνδυνος]] Pind. P. 4, 207; [[τέρψις]] Soph. Ai. 1179; [[ἀνάπνευσις]] Plat. Tim. 92 a; [[ὕπνος]] Luc. D. mar. 2, 3; [[σιγή]] Tox. 36; [[εἰρήνη]] Posid. 18 (VII 170); [[χρόα]], tiefdunkel, Ael. N. A. 3. 17. – Compar. [[βαθύτερος]], p. auch [[βαθίων]]; bei Theocr. 5, 43 ist in βάθιον ι kurz; dor. [[βάσσων]], Epicharm.; Superl. [[βαθύτατος]] u. p. [[βάθιστος]]. – Adv. [[βαθέως]], z. B. κοιμᾶσθαι Theocr. 8, 66. | ||
}} | |||
{{bailly | |||
|btext=εῖα, ύ;<br /><b>1</b> [[profond]], [[creux]] : βαθὺ [[πτῶμα]] ESCHL chute profonde, <i>càd</i> d'un rocher élevé;<br /><b>2</b> qui s'étend en profondeur, <i>càd</i> sur un espace allongé : βαθεῖα [[φάλαγξ]] XÉN ligne de bataille profonde;<br /><b>3</b> [[qui s'étend en épaisseur]], [[épais]], [[profond]] : ἀὴρ [[βαθύς]] vapeur <i>ou</i> nuée épaisse ; βαθεῖα [[λαῖλαψ]] IL épais tourbillon d'orage ; [[ἄμαθος]] βαθεῖα IL sable épais <i>ou</i> profond ; [[γῆ]] βαθεῖα EUR terre épaisse, sol riche ; βαθὺ [[λήϊον]] IL moisson abondante ; λειμὼν [[βαθύς]] ESCHL prairie luxuriante ; <i>fig.</i> [[βαθύς]] [[πλοῦτος]] ÉL fortune opulente ; φρὴν βαθεῖα IL, ESCHL esprit profond, <i>càd</i> grave, réfléchi (<i>p. opp. à superficiel, léger, etc.</i>) ; βαθέα ἤθεα HDT caractère profond, <i>càd</i> grave, réfléchi;<br /><b>4</b> <i>en parl. de couleur</i> sombre;<br /><b>5</b> <i>en parl. de la durée</i> qui est au fond, <i>càd</i> à l'extrémité <i>ou</i> dans son plein : βαθὺς [[ὄρθρος]] PLAT point du jour extrême, <i>càd</i> tout à fait le point du jour;<br /><i>Cp.</i> βαθύτερος, <i>poét.</i> [[βαθίων]] ; <i>Sp.</i> βαθύτατος, <i>poét.</i> [[βάθιστος]].<br />'''Étymologie:''' R. Βαθ, être profond ; cf. [[βάθος]]. | |||
}} | |||
{{elnl | |||
|elnltext=[[βαθύς]] -εῖα -ύ, Ion. nom. f. sing. βαθέα en βαθείη, gen. βαθέης, dat. βαθέῃ, acc. βαθέαν en βαθέην, adv. comp. βάθιον, poët. adv. superl. βάθιστον; diep<br /><b class="num">1.</b> diep (verticaal):; βαθὺς... [[Τάρταρος]] de diepe Tartarus Il. 8.481; εἰς ἅλα [[ἆλτο]] βαθεῖαν ze sprong in de diepe zee Il. 1.532; vandaar diepgelegen, laag:; βαθέης ἐξάλλεται αὐλῆς (de leeuw) springt uit de diepe hof (d.w.z. met hoge omheining) Il. 5.142; overdr. van iets waarin je wegzinkt; βαθὺς [[ὕπνος]] diepe slaap Theocr. Id. 8.65; ἐς βαθὺν ἅλατ’ ἔρωτα ze stortte zich in diepe liefde Theocr. Id. 3.42; diep van binnen. τὸν... [[ἄχος]] ὀξὺ κατὰ φρένα τύψε βαθεῖαν de scherpe pijn raakte hem (Zeus) diep in zijn gemoed Il. 19.125.<br /><b class="num">2.</b> diep, zich ver uitstrekkend (horizontaal):; ἠϊόνος [[προπάροιθε]] βαθείης voor de ver dóórlopende kust (d.w.z. vanuit het land gezien zich ver uitstrekkend naar de zee; mogelijk ook ‘[[laag]]’ (zie 1.)) Il. 2.92; βαθεῖαν φάλαγγα de diepe falanx (vele rijen dik) Xen. Cyr. 6.3.22; van een bolwerk:. πόλιν πύργων βαθείαι μηχανῆι κεκλῃμένην een stad afgesloten door middel van diepe versterkingen Aeschl. Suppl. 956; πλευρὰν βαθυτάτην een heel diepe flank (d.w.z. een erg grote (lichaams)omvang) Aristoph. Ve. 1193.<br /><b class="num">3.</b> diep, dicht, dik, vol (van consistentie, dichtheid)<br /><b class="num">4.</b> van vegetatie hoog, dicht:; βαθὺ [[λήϊον]] het dichte gewas Il. 2.147; βαθεῖα... [[ὕλη]] het diepe woud Il. 20.491; πρὸς Λέρνης βαθὺν λειμῶνα naar de volle weide van Lerna Aeschl. PV 652; ook van aarde weelderig, vruchtbaar:. [[πολλάκις]]... ξηρὰ βαθεῖαν γῆν ἐνίκησε σπορᾷ dikwijls heeft droge (grond) volle aarde overtroffen in opbrengst (d.w.z. een bastaard is soms beter dan een echt kind) Eur. Andr. 637.<br /><b class="num">5.</b> van haar of baard dicht, vol:. πώγωνα βαθύν een volle baard Luc. 28.41.<br /><b class="num">6.</b> van wolken en nevel dicht, dik:; ἀὴρ... βαθεῖ’ ἦν de mist was dicht Od. 9.144; van wind. νέφεα [[Ζέφυρος]]... βαθείῃ λαίλαπι τύπτων terwijl de westenwind een wolk met een volle windvlaag treft Il. 11.306.<br /><b class="num">7.</b> ook van andere zaken:. βαθεῖα... κάππεσε [[τέφρη]] de as was in een dikke laag neergevallen Il. 23.251; βαθυτέρην τὴν σάρκα ἔχουσιν ze hebben dikker vlees Hp. Vict. 48.7.<br /><b class="num">8.</b> overdr. van de geest diep(gaand):; [[δεῖ]]... βαθείας φροντίδος er is behoefte aan diep nadenken Aeschl. Suppl. 407; [[οὕτω]] βαθὺν λόγον [[ἔχει]] (de grenzen van de ziel zou je niet kunnen vinden:) zo’n diepe inhoud heeft hij Heraclit. B 45; van lessen; τῶν... βαθυτέρων διδασκαλιῶν... μετασχεῖν aan de meer diepzinnige lessen deelnemen Plut. Alex. 7.5; uitbr.. ἐπιστάμενον... ἤθεα βαθύτερα ἢ κατὰ Θρῄκας omdat hij diepgaandere (d.w.z. beschaafdere) manieren kende dan bij de Thraciërs gebruikelijk was Hdt. 4.95.<br /><b class="num">9.</b> met uitdrukkingen van tijd diep, d.w.z. aan het begin of eind van een periode. [[νῦν]]... [[ὄρθρος]] [[βαθύς]] het is nu heel vroeg in de ochtend Aristoph. Ve. 216bis; προήκων εἰς βαθὺ τῆς ἡλικίας vergevorderd in leeftijd Aristoph. Nub. 514; ἦν νὺξ βαθεῖα het was diep in de nacht Luc. 39.34. | |||
}} | |||
{{elru | |||
|elrutext='''βᾰθύς:''' εῖα (эп.-ион. [[βαθέη]], [[βαθέα]] и [[βαθείη]]), ύ<br /><b class="num">1</b> [[глубокий]] ([[τάφρος]], ἅλς Hom.; [[τομή]] Plut.; [[πληγή]] Luc.); [[глубокий]], т. е. образующий высокие кучи ([[ἄμαθος]] Hom.; τέφραι Plut.): β. [[πτῶμα]] Aesch. падение с большой высоты;<br /><b class="num">2</b> [[обнесенный высоким забором]] ([[αὐλή]] Hom.);<br /><b class="num">3</b> [[глубоко вдающийся]], [[образующий глубокую бухту]] ([[ἠϊών]] Hom.),;<br /><b class="num">4</b> [[вытянутый в глубину]] ([[φάλαγξ]] Xen.);<br /><b class="num">5</b> [[плотный]], [[густой]] ([[ἀήρ]] Hom.);<br /><b class="num">6</b> [[густой]], [[обильный]] ([[λήϊον]] Hom.; [[τρίχες]], [[σῖτος]] ἐν τῷ πεδίῳ Xen.; [[πώγων]] Luc.);<br /><b class="num">7</b> покрытый толстым слоем почвы, т. е. плодородный, тучный (γῆ Eur.; [[χώρα]] Plut.);<br /><b class="num">8</b> [[богатый]] ([[κλῆρος]] Pind.; [[ἄνδρες]] Xen.);<br /><b class="num">9</b> [[сильный]], [[великий]] ([[λαῖλαψ]] Hom.; [[κίνδυνος]] Pind.; [[τέρψις]] Soph.);<br /><b class="num">10</b> [[глубокий]], [[крепкий]] ([[ὕπνος]] Luc.);<br /><b class="num">11</b> [[глубокий]], т. е. [[нерушимый]] ([[σιγή]] Luc.; [[εἰρήνη]] Anth.);<br /><b class="num">12</b> [[глубокий]], т. е. [[поздний]], [[глухой]] ([[νύξ]] Luc.) или [[ранний]], чуть брезжущий ([[ὄρθρος]] Plat.): βαθὺ [[γῆρας]] Anth. глубокая старость;<br /><b class="num">13</b> [[глубокий]], [[сознательный]], [[серьезный]] ([[φρήν]] Hom., Pind., Aesch.; ἤθεα Her.). | |||
}} | |||
{{etym | |||
|etymtx=Grammatical information: adj.<br />Meaning: [[deep]], [[high]], met. [[rich]] etc. (Il.).<br />Compounds: Many compounds with <b class="b3">βαθυ-</b>: <b class="b3">-κολπος</b>, [[λειμος]] (Hom.).<br />Derivatives: Comp. and sup. [[βαθύτερος]], <b class="b3">-τατος</b>, rarely [[βάθιον]], [[βάσσον]], [[βάθιστος]] (Seiler Steigerungsformen 52). Factitive verb [[βαθύνω]] (Il.), intr. [[go down]], [[sink]] (Ph.). On [[Βαθύλος]], <b class="b3">-υλλος</b> s. Leumann Glotta 32, 218. - Beside [[βένθος]]depth (Il.); [[βάθος]] <b class="b2">id.</b> Ion.-Att.<br />Origin: IE [Indo-European]X [probably]<br />Etymology: Belongs to [[βένθος]], but there are no further etym. connections; only -en-: -n̥- can be reconstructed, which seems IE. [[βένθος]] not analogical (after [[πένθος]]!, Schwyzer RhM 81, 201, Risch 125f.; rejected by Seiler l. c.). Not to [[βάπτω]] (and [[βόθρος]]) with Szemerényi, Glotta 38 (1960) 211-216. So not to [[βῆσσα]], [[βάσσος]], [[βυθός]]. | |||
}} | |||
{{mdlsj | |||
|mdlsjtxt=<b class="num">I.</b> [[deep]] or [[high]], acc. to one's [[position]], like Lat. [[altus]], Hom., etc.; βαθέης αὐλῆς from [[high]]-[[fenced]] [[court]], Il.; ἠιόνος [[προπάροιθε]] βαθείης the [[deep]], i. e. [[wide]], [[shore]], Il.; in Prose, of a [[line]] of [[battle]], Xen.<br /><b class="num">2.</b> [[deep]] or [[thick]] in [[substance]], of a [[mist]], Hom.; of ploughed [[land]], opp. to [[stony]] [[ground]], Il., Eur.:— [[deep]], [[thick]], of woods, [[corn]], clouds, Il., Hdt., etc.; of [[hair]], Xen.<br /><b class="num">3.</b> [[violent]], of a [[storm]], Il.<br /><b class="num">4.</b> [[generally]], [[large]], [[copious]], [[abundant]], [[κλέος]], [[κλῆρος]] Pind.; βαθεῖα [[τέρψις]] Soph.; βαθὺς [[ἀνήρ]] a [[rich]] man, Xen.; β. [[ὕπνος]] [[deep]] [[sleep]], Theocr.<br /><b class="num">5.</b> of the [[mind]], [[deep]], Il., Aesch.; βαθύτερα ἤθεα Hdt.<br /><b class="num">6.</b> of [[time]], far-advanced, [[late]], βαθὺς [[ὄρθρος]] (v. [[ὄρθρος]]); βαθὺ τῆς ἡλικίας Ar.; β. [[γῆρας]] Anth.<br /><b class="num">II.</b> adv. [[βαθέως]], Theocr. | |||
}} | |||
{{Autenrieth | |||
|auten=εῖα, ύ, gen. βαθείης and βαθέης, acc. βαθεῖαν and βαθέην, [[sup]]. [[βάθιστος]]: [[deep]]; [[αὐλή]], [[deep]] as regards its [[high]] environments, Il. 5.142, Od. 9.239; [[similarly]] [[ἠιών]], or, as others [[interpret]], ‘[[deep]]-bayed,’ Il. 2.92; [[naturally]] w. [[Τάρταρος]], [[λήιον]], [[ὕλη]], [[ἆήρ]], [[λαῖλαψ]], etc.; met., τὸν δ' [[ἄχος]] ὀξὺ κατὰ φρένα τύψε βαθεῖαν, ‘[[in the depths]]’ of his [[heart]], altamente, Il. 19.125. | |||
}} | |||
{{Slater | |||
|sltr=<b>βᾰθῠς</b> (-ύν: -εῖα, -είας, -εῖαν: -ύ nom., acc.) <br /><b>1</b> lit., [[deep]] ἐς βαθεῖαν πόντου πλάκα (P. 1.24) βαθὺν πόντον περάσαις (P. 3.76) ἁλὸς βαθεῖαν κέλευθον ἀνοίγων (βαθείας Bergk e Σ.) (P. 5.88) [[ἔμπα]], καἴπερ [[ἔχει]] βαθεῖα ποντιὰς [[ἅλμα]] μέσσον, ἀντίτειν' ἐπιβουλίᾳ (N. 4.36) “ἐς τὸν βαθὺν Τάρταρον (Pae. 4.44) <br /><b>2</b> [[met]].<br /><b>a</b> [[profound]] βαθεῖαν ὑπέχων μέριμναν ἀγροτέραν (O. 2.54) ἦν δὲ [[κλέος]] βαθύ pr. (O. 7.52) ὁ μέλλων [[χρόνος]] ἐμὸν καταίσχυνε βαθὺ [[χρέος]] (O. 10.8) βαθὺν εἰς ὀχετὸν ἄτας (O. 10.37) ἐσλὸν βαθὺ πήματος ἐν μικρῷ πεδάμειψαν χρόνῳ (O. 12.12) ἐς δὲ κίνδυνον βαθὺν (P. 4.207) [[ὅ τι]] κε σὺν Χαρίτων τύχᾳ [[γλῶσσα]] φρενὸς ἐξέλοι βαθείας i. e. [[from]] the depths of his [[soul]] (N. 4.8) <br /><b>b</b> [[rich]] τοῖσι μὲν ἐξεύχετ' ἐν ἄστει Πειράνας σφετέρου πατρὸς ἀρχάν καὶ βαθὺν κλᾶρον [[ἔμμεν]] (O. 13.62) [[ὅστις]] ἄνευθ' Ἑλικωνιάδων βαθεῖαν ἐρευνᾷ σοφίας ὁδόν Πα. 7B. 20.<br /><b>3</b> n. [[sing]]., pro adv. [[ἅτε]] γὰρ ἐννάλιον πόνον ἐχοίσας βαθὺ σκευᾶς ἑτέρας (codd.: βαθὺν Bergk: βυθοῖ Wil.: in the depths) (P. 2.79) <br /><b>4</b> frag. β]αθὺν δὲ δινῃ[ (supp. Lobel) fr. 51f.<br /><b>c</b> | |||
}} | |||
{{Abbott | |||
|astxt=[[βαθύς]] (gen. -έως, vernac., Lk, [[l.c.]]; Bl., §8, 5), -εῖα, -ύ, [in [[LXX]] [[chiefly]] for עמק;] <br />[[deep]]; Jo 4:11; metaph., ὄρθρου [[βαθέως]] (v. supr.), [[early]] [[dawn]], Lk 24:1; [[ὕπνος]], Ac 20:9; τὰ β. τοῦ Σατανᾶ, Re 2:24.† | |||
}} | |||
{{StrongGR | |||
|strgr=from the [[base]] of [[βάσις]]; [[profound]] (as [[going]] [[down]]), [[literally]] or [[figuratively]]: [[deep]], [[very]] [[early]]. | |||
}} | |||
{{grml | |||
|mltxt=[[βαθιά]], βαθύ (AM [[βαθύς]], εῖα, -ύ). Ι. 1. αυτός που έχει [[βάθος]] ή βρίσκεται σε βαθύτερο [[σημείο]] σχετικά με άλλα αντικείμενα («βαθύ [[πηγάδι]]», «βαθεία [[τάφρος]]»)<br /><b>2.</b> [[εκείνος]] που φθάνει [[βαθιά]], που προχωρεί σε [[βάθος]] («[[βαθιά]] [[ρίζα]], [[βαθιά]] [[πληγή]]», «βαθεία [[πληγή]]», «βαθεία [[τομή]]»)<br /><b>3.</b> (για τη [[νύχτα]]) προχωρημένη, στις μικρές ώρες («[[νύχτα]] [[βαθιά]]», «βαθεῖα νύξ»)<br /><b>4.</b> (για το [[χρονικό]] [[διάστημα]] [[πριν]] από την [[αυγή]]) [[σκοτεινός]] [[ακόμη]] («[[βαθιά]] χαράματα», «[[ὄρθρος]] [[βαθύς]]»)<br /><b>5.</b> με μεγάλο [[μήκος]] ή [[πλάτος]] («[[βαθιά]] [[σπηλιά]]», «[[σπήλαιον]] βαθύ», «βαθεῖαι φάλαγγες»)<br /><b>6.</b> (για [[χρώμα]]) [[σκούρος]], [[σκοτεινός]], [[σκιερός]] («βαθύ πράσινο», «[[πορφύριον]] βαθύτερον»)<br /><b>7.</b> [[πυκνός]], [[δασύς]] («[[βαθύς]] [[λόγγος]]», «[[λειμών]] [[βαθύς]]», «[[πώγων]] [[βαθύς]]»)<br /><b>8.</b> (για την [[ηλικία]]) προχωρημένος, [[περασμένος]] («[[βαθιά]] [[γεράματα]]», «βαθύ [[γήρας]]»)<br /><b>9.</b> (για τον ύπνο) [[βαρύς]], [[ληθαργικός]] («[[βαθύς]] ύπνος»)<br /><b>10.</b> (για [[κατάσταση]]) [[πλήρης]], [[απόλυτος]] («[[βαθιά]] [[σιγή]]», «βαθεῖα [[σιωπή]]», «βαθεῖα [[εἰρήνη]]»)<br /><b>11.</b> [[συνετός]], [[εμβριθής]] («[[βαθιά]] [[ανάλυση]]», «[[βαθιά]] [[λόγια]]», «βαθεῖα [[φρήν]]», «[[βαθύς]] [[μελετητής]]», «[[βαθύς]] τῃ φύσει [[στρατηγός]]»)<br /><b>12.</b> [[κρυψίνους]], [[πονηρός]]<br /><b>νεοελλ.</b><br /><b>1.</b> [[δυσνόητος]] («[[βαθιά]] Ελληνικά» — δυσνόητη αρχαΐζουσα)<br /><b>2.</b> αυτός που ακούγεται από [[μακριά]] («[[βαθιά]] [[φωνή]]», «βαθύ [[βογγητό]]»)<br /><b>3.</b> [[μαλακός]], [[αναπαυτικός]] («[[βαθύς]] [[καναπές]]»)<br /><b>4.</b> <b>το ουδ. ως ουσ.</b> <i>το βαθύ</i><br />ο [[γκρεμός]] (παροιμ., «μπρός βαθύ και [[πίσω]] [[ρέμα]]» — αδιέξοδο [[ανάμεσα]] σε δύο [[κακά]])<br /><b>αρχ.</b><br /><b>1.</b> [[υψηλός]] («βαθέης ἐξάλλεται αὐλῆς» — από τον ψηλό φράχτη της αυλής)<br /><b>2.</b> [[ισχυρός]], [[δυνατός]] («βαθέῃ λαίλαπι»)<br /><b>3.</b> (για [[έδαφος]]) [[παχύς]], [[εύφορος]]<br /><b>4.</b> [[πλούσιος]], [[άφθονος]] («βαθὺς [[ἀνήρ]]», «[[βαθύς]] οἴκος», «[[βαθύς]] [[πλοῦτος]]». ΙΙ. <b>επίρρ.</b> [[βαθιά]] (AM βαθέως)<br />σε [[βάθος]] ή από το [[βάθος]]<br /><b>μσν.- νεοελλ.</b><br />από [[μακριά]]<br /><b>νεοελλ.</b><br /><b>1.</b> στο [[βάθος]] ή από το [[βάθος]] της ψυχής<br /><b>2.</b> (για λογισμό) έντονα.<br />[<b><span style="color: brown;">ΕΤΥΜΟΛ.</span></b> Κατά μία [[άποψη]], τα [[βαθύς]], [[βένθος]] ανήκουν στην [[ίδια]] ετυμολογική [[ομάδα]], όπου το [[βένθος]] αποτελεί την απαθή [[βαθμίδα]], το δε [[βαθύς]] τη συνεσταλμένη (<i>βηθ</i>-). Αν όμως δεχθούμε ότι το [[βένθος]] [[είναι]] αναλογικός [[σχηματισμός]] [[κατά]] το [[πένθος]], [[τότε]] το [[βαθύς]] πιθ. προέρχεται από την ασθενή [[βαθμίδα]] του [[βήσσα]]. Κατ' [[άλλη]] [[υπόθεση]], το [[βαθύς]] συνδέεται με [[ρίζα]] <i>g</i><sup>w</sup><i>mbh</i> ([[πρβλ]]. [[βάπτω]], αρχ. σκανδ. <i>kvefja</i> «[[βουτώ]] κάποιον στο [[νερό]], [[πνίγω]]», [[βόθρος]], [[βόθυνος]]), [[ήτοι]] <i>g</i><sup>w</sup><i>mbh</i>--<i>u</i> <span style="color: red;"><</span> <i>βαφύς</i> <span style="color: red;"><</span> [[βαθύς]], με [[ανομοίωση]] του -<i>φ</i>- σε -<i>θ</i>-. Το επίθ. [[βαθύς]] απαντά σ' όλη τη [[διάρκεια]] της ελληνικής γλώσσας από τον Όμηρο και την Κοινή, χρησιμοποιείται δε [[συνήθως]] για τάφρο, όχθη, [[βάραθρο]], περίβολο, [[δάσος]] ή [[βλάστηση]], ενώ πολυάριθμες [[είναι]] οι μεταφορικές χρήσεις της λ. [[κυρίως]] με την [[έννοια]] της δύναμης και της αφθονίας. Στον Όμηρο και τον Πίνδαρο το [[βαθύς]] χαρακτηρίζει τον νου, την [[ευφυΐα]], στην [[Ιλιάδα]] [[είναι]] επίθ. της <i>λαίλαπος</i>, ενώ στον Ξενοφώντα επίθ. προσώπου «[[βαθύς]] [[ἀνήρ]]»). Τέλος, [[κατά]] την Ελληνιστική και Ρωμαϊκή περίοδο, το [[βαθύς]] προσδιορίζει την [[εμβρίθεια]] και [[σταθερότητα]] του χαρακτήρα, σε [[αντίθεση]] με την [[έννοια]] της ελαφρότητας ([[Πολύβιος]], [[Κικέρων]]).<br /><b><span style="color: brown;">ΠΑΡ.</span></b> [[βαθύτητα]] (-<i>ύτης</i>), [[βαθύνω]] (-[[αίνω]])<br /><b>νεοελλ.</b><br /><i>βαθουλός</i>.<br /><b><span style="color: brown;">ΣΥΝΘ.</span></b> <b>βλ.</b> <i>βαθύ</i>-]. | |||
}} | |||
{{lsm | |||
|lsmtext='''βᾰθύς:''' βαθεῖα (Ιων. βαθέᾰ) βαθύ· γεν. <i>βαθέος</i>, <i>βαθείας</i> (Ιων. <i>βαθέης</i>)· δοτ. <i>βαθέϊ</i>, <i>βαθείῃ</i> (Ιων. <i>βαθέῃ</i>)· συγκρ. <i>βαθύτερος</i>, ποιητ. [[βαθίων]] [ῑ], Δωρ. [[βάσσων]]· υπερθ. <i>βαθύτατος</i>, ποιητ. [[βάθιστος]]·<br /><b class="num">I.</b> ως επίθ.,<br /><b class="num">1.</b> [[βαθύς]] ή ψηλός, σύμφωνα με τη [[θέση]] από την οποία βλέπει [[κανείς]], όπως το Λατ. [[altus]]· <i>βαθέης αὐλῆς</i>, από [[αυλή]] που περιτριγυρίζεται από υψηλό φράχτη, σε Ομήρ. Ιλ.· ἠιόνος [[προπάροιθε]] βαθείης, ἡ [[βαθιά]]</i>, δηλ. πλατιά, εκτεταμένη [[ακτή]], στο ίδ.· στον πεζό λόγο, χρησιμ. για να περιγράψει τη [[γραμμή]] του στρατού, σε Ξεν.<br /><b class="num">2.</b> [[βαθύς]] ως προς τη [[σύσταση]], [[πυκνός]], λέγεται για [[ομίχλη]], σε Όμηρ.· χρησιμοποιείται για οργωμένο [[έδαφος]], αντίθ. προς το βραχώδες [[έδαφος]], σε Ομήρ. Ιλ., Ευρ.· λέγεται για αυτόν που έχει πυκνή, άφθονη, [[βαθιά]] [[βλάστηση]], χρησιμοποιείται για δάση, [[σιτηρά]], σύννεφα, σε Ομήρ. Ιλ., Ηρόδ. κ.α.· με αυτή τη [[σημασία]] λέγεται και για τα μαλλιά, σε Ξεν.<br /><b class="num">3.</b> [[βίαιος]], [[ισχυρός]], [[σφοδρός]], χρησιμοποιείται για [[καταιγίδα]], σε Ομήρ. Ιλ.<br /><b class="num">4.</b> γενικά, [[μεγάλος]], [[άφθονος]], [[πληθωρικός]]· βαθὺ [[κλέος]], βαθὺς [[κλῆρος]], σε Πίνδ.· βαθεῖα [[τέρψις]], σε Σοφ.· βαθὺς [[ἀνήρ]], [[ένας]] [[πλούσιος]] [[άνδρας]], σε Ξεν.· βαθὺς [[ὕπνος]], ύπνος που εκτείνεται σε [[βάθος]] και σε [[διάρκεια]], σε Θεόκρ.<br /><b class="num">5.</b> λέγεται για τη [[διάνοια]], [[βαθυστόχαστος]], [[συνετός]], σε Ομήρ. Ιλ., Αισχύλ.· <i>βαθύτερα ἤθεα</i>, σε Ηρόδ.<br /><b class="num">6.</b> [[βαθύς]] ως προς το χρόνο, αυτός που βρίσκεται σε προχωρημένη [[ηλικία]], [[καθυστερημένος]]· βαθὺς [[ὄρθρος]] (βλ. [[ὄρθρος]])· <i>βαθὺ τῆς ἡλικίας</i>, σε Αριστοφ.· βαθὺ [[γῆρας]], σε Ανθ.·<br /><b class="num">II.</b> ως επίρρ., [[βαθέως]], σε Θεόκρ. | |||
}} | }} | ||
{{ls | {{ls | ||
|lstext='''βᾰθύς''': εῖα (Ἰων. βαθέᾰ), ύ· θηλ. βαθὺς Ὕμν. Ὁμ. εἰς Δήμ. 384, Καλλ. εἰς Δῆλ. 37· γεν. βαθέος, είας (Ἰων. –έης): δοτ. βαθέϊ, -είῃ (Ἰων. –έῃ): -συγκρ. βαθύτερος, ποιητ. [[βαθίων]] (ῑ Ἀττ., ῐ Θεόκρ. 5. 43), Δωρ. [[βάσσων]] (ἃ ἴδε): -ὑπερθ. βαθύτατος, ποιητ. βάθιστος. (Ἐκ τῆς √ ΒΑΘ παράγονται καὶ τὰ [[βάθος]], [[βένθος]] (πρβλ. [[πάθος]], [[πένθος]]), [[βυθός]], [[βυσσός]], [[βῆσσα]]· πρβλ. Σανσκρ. gâh (λούομαι), gahanas ([[βαθύς]]), κτλ.· περὶ τῆς ἀντιστοιχίας ταύτης μεταξὺ τοῦ β καὶ γ ἴδε ἐν ἄρθρ. Β, β ΙΙ.). Βαθὺς ἢ ὑψηλὸς κατὰ τὴν θέσιν τοῦ θεωροῦντος, ὡς τὸ Λατ. altus, Ὅμ., κ.λ.· βαθέης ἐξάλλεται αὐλῆς, αὐλῆς εὑρισκομένης ἐν τῷ μέσῳ ὑψηλοῦ περιτειχίσματος, Ἰλ. Ε. 142, πρβλ. Ὀδ. Ι. 239· ἠιόνος [[προπάροιθε]] βαθείης, ἐκτεταμένης ἀκτῆς, Ἰλ. Β. 92· [[τάφρος]] Ἰλ. Η. 341 κ. ἀλλ.· κρατὴρ Σοφ. Ἀποσπ. 149· βαθὺ [[πτῶμα]], [[πτῶσις]] ἐξ ὑψηλοῦ, Αἰσχύλ. Ἱκ. 796· πλευρὰ βαθυτάτη (κοινῶς βαρυτάτη) ἐπὶ ἀθλητοῦ, Ἀριστοφ. Σφηκ. 1193· παρὰ πεζοῖς ἐπὶ γραμμῆς στρατοῦ, β. [[φάλαγξ]] Ξεν. Λακ. 11, 6· β. [[τομή]], [[πληγή]], βαθεῖα, εἰς βάθους γινομένη, Πλούτ. 2. 231A, Λουκ. Νιγρ. 35· τὰ βαθέα τοῦ πόντου Ἀριστ. Μετεωρ. 1. 13, 1· ἐν τοῖς βαθέσι ὁ αὐτ. Ἱ. Ζ. 6. 14, 11 (ἀλλαχοῦ γράφεται βάθεσι ἐκ τοῦ [[βάθος]]). 2) τὴν σύστασιν, [[πυκνός]], ἐπὶ ὀμίχλης, [[ἠέρα]] βαθεῖαν Ἰλ. Φ. 7, πρβλ. Ὀδ. Ι. 144· ἐπὶ ἄμμου, ἀμάθοιο βαθείης Ἰλ. Ε. 587· ἐπὶ ἠροτριωμένης γῆς, νειοῖο βαθείης Κ. 353· β. γῆ, [[ἐναντίον]] πρὸς τὸ πετρῶδες [[ἔδαφος]], Εὐρ. Ἀνδρ. 657, Θεοφρ. Αἰτ. Φ. 1. 18, 1· πρβλ. | |lstext='''βᾰθύς''': εῖα (Ἰων. βαθέᾰ), ύ· θηλ. βαθὺς Ὕμν. Ὁμ. εἰς Δήμ. 384, Καλλ. εἰς Δῆλ. 37· γεν. βαθέος, είας (Ἰων. –έης): δοτ. βαθέϊ, -είῃ (Ἰων. –έῃ): -συγκρ. βαθύτερος, ποιητ. [[βαθίων]] (ῑ Ἀττ., ῐ Θεόκρ. 5. 43), Δωρ. [[βάσσων]] (ἃ ἴδε): -ὑπερθ. βαθύτατος, ποιητ. βάθιστος. (Ἐκ τῆς √ ΒΑΘ παράγονται καὶ τὰ [[βάθος]], [[βένθος]] (πρβλ. [[πάθος]], [[πένθος]]), [[βυθός]], [[βυσσός]], [[βῆσσα]]· πρβλ. Σανσκρ. gâh (λούομαι), gahanas ([[βαθύς]]), κτλ.· περὶ τῆς ἀντιστοιχίας ταύτης μεταξὺ τοῦ β καὶ γ ἴδε ἐν ἄρθρ. Β, β ΙΙ.). Βαθὺς ἢ ὑψηλὸς κατὰ τὴν θέσιν τοῦ θεωροῦντος, ὡς τὸ Λατ. altus, Ὅμ., κ.λ.· βαθέης ἐξάλλεται αὐλῆς, αὐλῆς εὑρισκομένης ἐν τῷ μέσῳ ὑψηλοῦ περιτειχίσματος, Ἰλ. Ε. 142, πρβλ. Ὀδ. Ι. 239· ἠιόνος [[προπάροιθε]] βαθείης, ἐκτεταμένης ἀκτῆς, Ἰλ. Β. 92· [[τάφρος]] Ἰλ. Η. 341 κ. ἀλλ.· κρατὴρ Σοφ. Ἀποσπ. 149· βαθὺ [[πτῶμα]], [[πτῶσις]] ἐξ ὑψηλοῦ, Αἰσχύλ. Ἱκ. 796· πλευρὰ βαθυτάτη (κοινῶς βαρυτάτη) ἐπὶ ἀθλητοῦ, Ἀριστοφ. Σφηκ. 1193· παρὰ πεζοῖς ἐπὶ γραμμῆς στρατοῦ, β. [[φάλαγξ]] Ξεν. Λακ. 11, 6· β. [[τομή]], [[πληγή]], βαθεῖα, εἰς βάθους γινομένη, Πλούτ. 2. 231A, Λουκ. Νιγρ. 35· τὰ βαθέα τοῦ πόντου Ἀριστ. Μετεωρ. 1. 13, 1· ἐν τοῖς βαθέσι ὁ αὐτ. Ἱ. Ζ. 6. 14, 11 (ἀλλαχοῦ γράφεται βάθεσι ἐκ τοῦ [[βάθος]]). 2) τὴν σύστασιν, [[πυκνός]], ἐπὶ ὀμίχλης, [[ἠέρα]] βαθεῖαν Ἰλ. Φ. 7, πρβλ. Ὀδ. Ι. 144· ἐπὶ ἄμμου, ἀμάθοιο βαθείης Ἰλ. Ε. 587· ἐπὶ ἠροτριωμένης γῆς, νειοῖο βαθείης Κ. 353· β. γῆ, [[ἐναντίον]] πρὸς τὸ πετρῶδες [[ἔδαφος]], Εὐρ. Ἀνδρ. 657, Θεοφρ. Αἰτ. Φ. 1. 18, 1· πρβλ. | ||
}} | }} | ||
{{ | {{FriskDe | ||
| | |ftr='''βαθύς''': {bathús}<br />'''Meaning''': [[tief]], [[hoch]], übertr. [[reichlich]] (seit Il.).<br />'''Composita''': Komp. und Sup. βαθύτερος, -τατος; vereinzelt βάθιον, [[βάσσον]], [[βάθιστος]] (Seiler Steigerungsformen 52).<br />'''Derivative''': Davon [[βαθύτης]] [[Tiefe]] (Phld., Luk. u. a.). Faktitives Verb [[βαθύνω]] [[vertiefen]], [[aushöhlen]] (seit Il.); itr. [[in die Tiefe gehen]], [[sinken]] (Ph. u. a.); davon [[βάθυσμα]] [[Vertiefung]] (Thphr.). Zu Βαθύλος, -υλλος s. Leumann Glotta 32, 218. — Neben [[βαθύς]] stehen [[βένθος]] n. [[Tiefe]] (poet. seit Il.) und das geläufigere, aber später auftretende [[βάθος]] n. (ion. att.), auch als ethischer Begriff, s. Zucker Philol. 93, 31ff.<br />'''Etymology''': Die etymologische Einreihung von [[βαθύς]] hängt von der Beurteilung des hochstufigen [[βένθος]] ab. Wenn man diese Form als eine analogische Neuerung ansieht (nach [[πένθος]], Schwyzer RhM 81, 201 mit Thurneysen, Risch 125f.; dagegen Seiler l. c.), kann [[βαθύς]] die Tiefstufe von [[βῆσσα]] (s. d.) enthalten. Andernfalls bleibt es ohne Anknüpfung. S. auch [[βάσσος]] und [[βυθός]].<br />'''Page''' 1,208 | ||
}} | |||
{{Chinese | |||
|sngr='''原文音譯'''：baqÚj, baqšoj 巴替士，巴替哦士<br />'''詞類次數'''：形容詞（3）<br />'''原文字根'''：深<br />'''字義溯源'''：極深的，深奧事，深，沉，黎，黎明；源自（[[βάσις]]）=腳步）；而 （[[βάσις]]）出自（[[βαθύς]]）X*=行走）。註：聖經文庫將 （[[βαθύς]]）和 （[[βαθύς]]）合併為一個編號<br />'''出現次數'''：總共（3）；約（1）；徒（1）；啓（1）<br />'''譯字彙編'''：<br />1） 深奧事（1） 啓2:24；<br />2） 沉（1） 徒20:9；<br />3） 深（1） 約4:11 | |||
}} | }} | ||
{{ | {{mantoulidis | ||
| | |mantxt=Ἀπό ρίζα βαθἀπ' ὅπου καί οἱ λέξεις: [[βάθος]], [[βένθος]], [[βυθός]], [[βυσσός]], [[βῆσσα]].<br><b>Παράγωγα:</b> [[βαθύνω]], βάθυνσις. | ||
}} | }} | ||
{{ | {{trml | ||
| | |trtx====[[deep]]=== | ||
Aklanon: madaeom; Amharic: ጠልቅ; Arabic: عَمِيق, غَوِيط; Egyptian Arabic: غويط; Hijazi Arabic: عميق, غويط; Moroccan Arabic: غارق, عامق; Argobba: ጠልቅ; Armenian: խոր; Aromanian: adãncu, afundu; Assamese: দ; Asturian: fondu; Azerbaijani: dərin; Bashkir: тәрән; Belarusian: глыбокі; Bengali: গভীর; Bikol Central: hararom; Bulgarian: дълбок; Burmese: နက်; Catalan: profund; Chamicuro: pnawa; Chechen: кӏорга; Chinese Cantonese: 深; Mandarin: 深; Corsican: fondu; Czech: hluboký; Danish: dyb; Dongxiang: gun; Dutch: [[diep]]; Eastern Arrernte: iperte; Erzya: домка; Esperanto: profunda; Estonian: sügav, süva; Even: хунта; Evenki: суңта; Faroese: djúpur; Finnish: syvä; French: [[profond]]; Galician: profundo, fondo; Ge'ez: ጥሉቅ; Georgian: ღრმა; German: [[tief]]; Gothic: 𐌳𐌹𐌿𐍀𐍃; Greek: [[βαθύς]]; Ancient Greek: [[βαθύς]]; Guaraní: pypuku; Hebrew: עמוק, עמק; Higaonon: madalum; Hindi: गहरा; Hungarian: mély; Icelandic: djúpur; Ido: profunda; Ingrian: syvä; Ingush: кӏоарга; Irish: domhain; Italian: [[profondo]]; Japanese: 深い; Kabuverdianu: fundu, funde; Kazakh: терең; Khmer: ជ្រៅ; Korean: 깊은; Kumyk: терен; Kurdish Central Kurdish: قووڵ; Northern Kurdish: kûr; Kyrgyz: терең; Latgalian: dziļs, dziļa; Latin: [[profundus]], [[altus]]; Latvian: dziļš, dziļa; Lezgi: дерин; Lithuanian: gilus, gili; Low German: deep; German Low German: deep; Luxembourgish: déif; Macedonian: длабок; Maguindanao: madalem; Malay: dalam; Manchu: ᡧᡠᠮᡳᠨ; Mansaka: mararum; Maori: rētō, whakarētō, wheuri, hohonu; Maranao: madalem; Mòcheno: tiaf; Mongolian: гүн, гүнзгий; Nanai: сонгта; Norwegian: dyp; Occitan: prigond; Odia: ଗଭୀର; Ottoman Turkish: دریڭ; Pashto: ژور; Persian: گود, عمیق, ژرف, چوقور; Plautdietsch: deep; Polish: głęboki; Portuguese: [[fundo]], [[profundo]]; Romanian: adânc, profund; Russian: [[глубокий]]; Sanskrit: गभीर; Serbo-Croatian Cyrillic: дубок; Roman: dubok; Slovak: hlboký; Slovene: globok; Sorbian Lower Sorbian: dłymoki; Upper Sorbian: hłuboki; Spanish: [[profundo]], [[hondo]]; Swahili: refu; Swedish: djup; Tagalog: malalim; Telugu: లోతు; Thai: ลึก; Turkish: derin; Turkmen: çuň; Ukrainian: глибокий; Urdu: گہرا; Veps: süvä; Vietnamese: sâu; Walloon: fond, parfond; Welsh: dwfn; West Frisian: djip; Western Bukidnon Manobo: mezalem; Yakut: дириҥ; Yiddish: טיף; Zazaki: xorı | |||
}} | }} | ||
