View source for ἥμερος

{{LSJ1
|Full diacritics=ἥμερος
|Medium diacritics=ἥμερος
|Low diacritics=ήμερος
|Capitals=ΗΜΕΡΟΣ
|Transliteration A=hḗmeros
|Transliteration B=hēmeros
|Transliteration C=imeros
|Beta Code=h(/meros
|Definition=Dor. ἅμ-, in codd. of Pi. (v. infr.) and A. (v. infr.), but ἥμ- <span class="title">Tab.Heracl.</span>1.172, ον, also α, ον <span class="bibl">Hdt.5.82</span>, <span class="bibl">Pi.<span class="title">N.</span>9.44</span>, etc. (v. infr. <span class="bibl">11</span>). <span class="sense">&nbsp;&nbsp;&nbsp;<span class="bld">1</span> [[tame]], of animals, χῆνα φέρων . . ἥμερον ἐξ αὐλῆς <span class="bibl">Od.15.162</span>; ἥ. ζῷα <span class="bibl">Pl.<span class="title">Phdr.</span>260b</span>; <b class="b3">κρέα θήρεια καὶ τῶν ἡ</b>. <span class="bibl">X.<span class="title">Cyr.</span>1.3.6</span>. </span><span class="sense">&nbsp;&nbsp;&nbsp;<span class="bld">2</span> of plants and trees, [[cultivated]], ἐλαίη <span class="bibl">Hdt.5.82</span>; δένδρεα <span class="bibl">Id.4.21</span>,<span class="bibl">8</span>. <span class="bibl">115</span>; καρπός <span class="bibl">Pl.<span class="title">Criti.</span>115a</span>, cf. <span class="bibl"><span class="title">Ti.</span>77b</span>; <b class="b3">τροφή</b>, of corn, <span class="bibl">Corn.<span class="title">ND</span> 2</span>. </span><span class="sense">&nbsp;&nbsp;&nbsp;<span class="bld">3</span> of countries, <b class="b2">cultivated, reclaimed</b>, ἡμερωτέρη χώρη Hp.Aër. 12; so <b class="b3">ἡμερώταται ὁδοί</b> <b class="b2">smooth, easy</b> roads, <span class="bibl">Pl.<span class="title">Lg.</span>761a</span>. </span><span class="sense">&nbsp;&nbsp;&nbsp;<span class="bld">4</span> of men, <b class="b2">civilized, gentle</b>, <span class="bibl">Hdt.2.30</span> (Comp.), <span class="bibl">Pi.<span class="title">P.</span>1.71</span>,<span class="bibl">3.6</span>; ἄνδρες οὕτως ἥ. καὶ φιλάνθρωποι <span class="bibl">D.21.49</span>, cf. Phld.<span class="title">Ir.</span>p.88W. (Sup.); <b class="b3">ἁμέροις χερσίν, αἰὼν ἁ</b>., <span class="bibl">Pi.<span class="title">N.</span>8.3</span>, <span class="bibl">9.44</span>; οἶκος ἅ. ἀστοῖς <span class="bibl">Id.<span class="title">O.</span>13.2</span>; so of a lion, ἐν βιότου προτελείοις ἅμερον <span class="bibl">A.<span class="title">Ag.</span>721</span>; <b class="b3">κρατηθεὶς -ώτερος φανεῖ</b> ib.<span class="bibl">1632</span>, cf. <span class="bibl">Pl.<span class="title">Prt.</span>326b</span>, <span class="bibl">Isoc.9.67</span>. Adv. -ρως <span class="bibl">Plb.5.54.9</span>: Comp. -ωτέρως <span class="bibl">Pl.<span class="title">Lg.</span>867d</span>: Sup. -ώτατα <span class="bibl">D.C.57.18</span>. </span><span class="sense">&nbsp;&nbsp;&nbsp;<span class="bld">5</span> Medic., of tumours, [[benign]], opp. <b class="b3">κακοήθης</b>, Leonid. ap. <span class="bibl">Aët.15.5</span>. </span><span class="sense">&nbsp;&nbsp;&nbsp;<span class="bld">II</span> <b class="b3">Ἡμέρα, ἡ</b>, title of Artemis in Arcadia, <span class="bibl">B.10.39</span>, <span class="bibl">Call.<span class="title">Dian.</span>236</span>, <span class="title">IG</span>5(2).398 (Lusi).</span>
}}
{{pape
|ptext=[[https://www.translatum.gr/images/pape/pape-01-1166.png Seite 1166]] ον (selten 3 Endgn, wie Pind. N. 9, 44 Her. 5, 82), [[zahm]], gezähmt; von Thieren, im Ggstz zum wilden Naturzustande; χῆνα ἥμερον Od. 15, 161; [[ζῷον]] Plat. Soph. 222 b; θηρία Rep. IX, 588 c; Ggstz [[ἄγριος]], Polit. 264 a, öfter; πολλὰ καὶ θήρεια (κρέα) καὶ τῶν ἡμέρων Xen. Cyr. 1, 3, 6; Ggstz ἀτίθασσα ζῷα, Hdn. 5, 6, 21; τὰ ἥμερα, Hausthiere. – Eben so von Pflanzen und Bäumen, die der Mensch gezogen und veredelt hat; ἐλαίη, Her. 5, 82; δένδρα, Ggstz [[ἄγριος]], 4, 51. 8, 115; δένδρα Plat. Tim. 77 a; [[καρπός]] Critia. 115 a; τὰ ἥμεραXen. Cyn. 5, 5. - Uebertr. von Menschen, <b class="b2">milde, sanft</b>; [[οἶκος]] Pind. P. 1, 71; ἀστοῖς Ol. 13, 2; [[τέκτων]] P. 3, 6; ἅμερον, εὐφιλόπαιδα, Aesch. Ag. 703; κρατηθεὶς δ' ἡμερώτερος φανεῖ 1615; ἄνθρωποι ἥμεροι καὶ φιλάνθρωποι τοὺς τρόπους Dem. 21, 49; Sp., καὶ πρᾷος Hdn. 2, 4, 2; Artemis heißt ἡμέρη, [[οὕνεκα]] θυμὸν ἀπ' [[ἄγριον]] εἵλετο παίδων Callim. Dian. 236. Vgl. [[ἡμερήσιος]]. – Ἡμερώταται ὁδοί Plat. Legg. VI, 761 a, geebnete, gebahnte Wege, oder von wilden Thieren, Räubern u. dgl. gereinigt. – Adv. ἡμέρως, χρῆσθαι πᾶσι, mild umgehen mit Allen, Pol. 5, 54, 9; ἡμερωτέρως Plat. Legg. IX, 867 d; Plut. Alex. 49.
}}
{{ls
|lstext='''ἥμερος''': Δωρ. ἅμ-, ον, Ἡρόδ. 5. 82, Πίνδ. Ν. 9. 100· (ἴδε περὶ τὸ τέλ.)· - ἀντίθ. [[ἄγριος]]. 1) [[ἥμερος]], ἡμερωμένος, Λατ. mansuetus, ἐπὶ ζῴων, χῆνα φέρων... ἥμερον ἐξ αὐλῆς Ὀδ. Ο. 162· ἥμερα ζῷα, ἥμ. ἀγέλαι, κτλ., Πλάτ. Φαίδρ. 260Β, κτλ.· οὕτω, τὰ ἥμερα μόνον, Ξεν. Κύρ. 1. 3, 6. 2) ἐπὶ φυτῶν, καλλιεργημένος, Λατ. sativus, ἐλαίη Ἡρόδ. 5. 82· δένδρεα ὁ αὐτ. 4. 21., 8. 115· καρπός Πλάτ. Κριτί. 115Α· οὕτω, τά ἥμερα μόνον, ὁ αὐτ. Τιμ. 77Β· πρβλ. [[ἡμερίς]]. 3) ἐπί γαιῶν, καλλιεργημένος, γενόμενος [[εὔφορος]], ἡμερωτέρα [[χώρα]] Ἱππ. Ἀερ. 288· [[οὕτως]], ἡμερώταται ὁδοί, καλαί, ἥσυχοι (πρβλ. [[ἡμερόω]]), Πλάτ. Νόμ. 761 Α. 4) ἐπί ἀνθρώπων, [[ἥμερος]], [[πρᾶος]]. Λατ. mansuetus, çivilis, Ἡρόδ. 2. 30, Πίνδ. Π. 1. 136., 3. 12· ἄνδρες [[οὕτως]] ἥμεροι και φιλάνθρωποι Δημ. 530. 6· ἁμέροις χερσίν, αἰών [[ἅμερος]] Πίνδ. Ν. 8. 4., 9. 106· [[ἅμερος]] ἀστοῖς Ο. 13. 2· [[οὕτως]] ἐπί λέοντος, ἐν βιότου προτελείοις ἅμερον Αἰσχύλ. Ἀγ. 721· ἡμερώτερος [[αὐτόθι]] 1632, Ἡροδ. 2. 30. - Ἐπίρρ. -ρως, Πολύβ. 5. 54, 9· συγκρ. -ωτέρως, Πλάτ. Νόμ. 867D· ὑπερθ. -ώτατα. Δίων Κ. 58, 18. (Πιθ. ἐκ τῆς αὐτῆς ῥίζης ἐξ ἧς το [[ἧμαι]], [[ὥστε]] ἡ πρώτη [[σημασία]] θὰ εἶνε: καθήμενος, [[ἥσυχος]]).
}}
{{bailly
|btext=ος <i>ou</i> α, ον :<br />apprivoisé :<br /><b>1</b> <i>en parl. d’animaux</i> non sauvage, domestique ; τὰ [[ἥμερα]] XÉN les animaux apprivoisés <i>ou</i> domestiques;<br /><b>2</b> <i>en parl. d’arbres, de plantes</i> cultivé;<br /><b>3</b> <i>en parl. d’hommes</i> de mœurs cultivées, civilisé, doux, poli;<br /><i>Cp.</i> ἡμερώτερος, <i>Sp.</i> ἡμερώτατος.<br />'''Étymologie:''' DELG étym. ignorée.
}}
{{Slater
|sltr=[[ἥμερος]], -α -ον</b> (ἅμερ- codd., hyperdorismum agnovit Schr.: v. Forssman, 41ff.) <br />&nbsp;&nbsp;&nbsp;<b>a</b> [[calm]], [[quiet]] [[λίσσομαι]] νεῦσον, [[Κρονίων]], ἥμερον [[ὄφρα]] κατ' οἶκον ἀλαλατὸς ἔχῃ (P. 1.71) ἐκ πόνων δ, οἳ σὺν νεότατι γένωνται [[σύν]] τε δίκᾳ τελέθει πρὸς [[γῆρας]] αἰὼν [[ἡμέρα]] (N. 9.44) <br />&nbsp;&nbsp;&nbsp;<b>b</b> [[gentle]], [[kind]] τέκτονα νωδυνίας ἥμερον γυιαρκέος Ἀσκλαπιόν (P. 3.6) [[ὥρα]] [[πότνια]], τὸν μὲν ἡμέροις ἀνάγκας χερσὶ βαστάζεις ἕτερον δὲ ἑτέραις (v. l. ἁμάρας.) (N. 8.3) c. dat., τρισολυμπιονίκαν ἐπαινέων οἶκον ἥμερον ἀστοῖς (O. 13.2) <br />&nbsp;&nbsp;&nbsp;<b>c</b> [[low]], [[soft]] γαρυέμεν ἡμέρᾳ ὀπί (Benedictus: θαμερᾶ, θεμερᾶ codd.) (N. 7.83)
}}
{{eles
|esgtx=[[benigno]]
}}
{{grml
|mltxt=-η, -ο (AM [[ἥμερος]], -ον, Α θηλ. και ἡμερα, δωρ. τ. [[ἅμερος]], -ον)<br /><b>1.</b> (για ζώα) ο εξημερωμένος από τον άνθρωπο (α. «[[ήμερα]] σκυλιά» β. «χῆνα φέρων... ἥμερον ἐξ αὐλῆς», <b>Ομ. Οδ.</b>)<br /><b>2.</b> (για φυτά) ο καλλιεργημένος από τον άνθρωπο («ξύλου ἡμερης ἐλαίης», <b>Ηρόδ.</b>)<br /><b>3.</b> [[χαρακτηρισμός]] πολλών [[φυτών]] που μπορούν να τρώγονται από τον άνθρωπο ή από τα ζώα («[[ήμερα]] ραδίκια»)<br /><b>4.</b> (για [[τόπο]]) ο καλλιεργημένος, ο εκχερσωμένος, ο οργωμένος<br /><b>5.</b> (για πρόσ. και ζώα) [[πράος]] στον χαρακτήρα, [[άκακος]] (α. «[[ήμερος]] όχλος», Κάλβ.<br />β. «ἄνθρωποι ἥμεροι καὶ φιλάνθρωποι τοὺς τρόπους», <b>Δημοσθ.</b>)<br /><b>νεοελλ.</b><br /><b>1.</b> (για ψυχικές εκδηλώσεις ή εκφράσεις) [[μαλακός]], [[ήπιος]] («[[ήμερος]] [[τρόπος]]»)<br /><b>2.</b> (για [[τόπο]]) κατοικημένος<br /><b>3.</b> <b>παροιμ.</b> «ήρθαν τ' άγρια να διώξουν τα [[ήμερα]]» — για κάποιον που επιδιώκει [[θέση]] ή [[αξίωμα]] ή δικαιώματα προσπαθώντας να επιβληθεί σε άλλον, ο [[οποίος]] έχει [[πράγματι]] περισσότερα δικαιώματα<br />(νεοελλ-μσν.) <b>το ουδ. ως ουσ.</b> <i>το ήμερο</i>(<i>ν</i>)<br />η [[πραότητα]], η [[γλυκύτητα]], η [[καλοσύνη]]<br /><b>μσν.</b><br /><b>1.</b> [[ταπεινός]], υποταγμένος<br /><b>2.</b> (<b>το ουδ. πληθ. ως ουσ.</b>) <b>μτφ.</b> <i>τὰ ἥμερα</i><br />τα αξιόλογα («μήν χάσωμεν τὰ ἥμερα διὰ τὰ ἄγρια»)<br /><b>αρχ.</b><br /><b>1.</b> (για [[τόπο]]) [[επίπεδος]], [[ομαλός]] («ὁδῶν τε ἐπιμελούμενος, [[ὅπως]]... ἡμερώταται... γίγνωνται», <b>Πλάτ.</b>)<br /><b>2.</b> <b>ιατρ.</b> (για όγκο) [[καλοήθης]]<br /><b>3.</b> (ως κύριον όν.) <i>ἡ Ἡμερα</i><br />[[επίθετο]] της Αρτέμιδος στην Αρκαδία. <br /><b>επίρρ.</b><i>..</i><br /><i>ημέρως</i> και [[ήμερα]] (AM ἡμέρως, Μ και [[ήμερα]])<br />με ήμερο τρόπο, με [[πραότητα]].<br />[<b><span style="color: brown;">ΕΤΥΜΟΛ.</span></b> Άγνωστης ετυμολ. Η [[σύνδεση]] με το αρχ. ινδ. <i>yamati</i> «[[δαμάζω]]» [[είναι]] σημασιολογικώς [[δυσχερής]]. Άλλες υποθέσεις, όπως η [[σύνδεση]] με το αρχ. ινδ. <i>s</i><i>ā</i><i>ntvam</i> «[[γλυκύτητα]] [[πραότητα]]» και το νέο άνω γερμ. <i>janft</i> «[[γλυκύς]], [[πράος]]» ή το αρχ. άνω γερμ. <i>jamar</i> «[[λυπημένος]]», παρουσιάζουν [[επίσης]] [[σοβαρά]] προβλήματα.<br /><b><span style="color: brown;">ΠΑΡ.</span></b> <i>ημερότης</i>, <i>ημερώ</i><br /><b>αρχ.</b><br />[[ημερία]], [[ημερίς]]<br /><b>νεοελλ.</b><br />[[ημεράδα]], [[ημεράδι]], [[ημέρευμα]], [[ημερεύω]].<br /><b><span style="color: brown;">ΣΥΝΘ.</span></b> (Α' συνθετικό) <b>αρχ.</b> [[ημερόδρυς]], [[ημεροθαλλής]], [[ημεροθηρικός]], <i>ημεροπευτής</i>, [[ημερόπιτυς]], [[ημεροποιός]], [[ημεροποιώ]], [[ημεροτοκώ]], [[ημερόφυλλος]]<br />(μσν) [[ημερόχειρος]]<br />(μσν-νεοελλ.) <i>ημερόδενδρος</i>. (Β' συνθετικό [[ανήμερος]])].
}}
{{lsm
|lsmtext='''ἥμερος:''' Δωρ. ἅμ-, <i>-ον</i> και <i>-α</i>, <i>-ον</i>,<br /><b class="num">1.</b> [[ήμερος]], τιθασευμένος, εξημερωμένος, Λατ. [[mansuetus]]· λέγεται για τα ζώα, σε Ομήρ. Οδ., Πλάτ.· ομοίως, τὰ [[ἥμερα]] μόνο, σε Ξεν.<br /><b class="num">2.</b> λέγεται για φυτά και δέντρα, καλλιεργημένος, Λατ. [[sativus]], σε Ηρόδ. κ.λπ.·<br /><b class="num">3.</b> λέγεται για ανθρώπους, [[ήμερος]], [[πράος]], εξευγενισμένος, [[πολιτισμένος]], στον ίδ., σε Δημ.· με παρόμοια [[σημασία]] λέγεται για το [[λιοντάρι]], σε Αισχύλ.
}}
{{elru
|elrutext='''ἥμερος:''' дор. [[ἅμερος]] 2, редко 3 (ᾱ)<br /><b class="num">1)</b> прирученный, ручной, домашний ([[χήν]] Hom.; ζῷα Plat., Arst., Plut.; ἀγέλαι Plat.);<br /><b class="num">2)</b> возделываемый, взращенный человеком, культурный ([[ἐλαίη]], δένορεα Her.; [[καρπός]] Plat.; φυτά Arst.);<br /><b class="num">3)</b> упорядоченный, содержащийся в порядке, удобный (ὁδοί Plat.);<br /><b class="num">4)</b> воспитанный, культурный, учтивый ([[ἄνδρες]] Her., Dem.).
}}
{{etym
|etymtx=Grammatical information: adj.<br />Meaning: [[tame]], [[cultivated]] (ο 162, also Tab. Herakl. 1, 172; codd. Pi. and A. wrongly <b class="b3">ἅμ-</b>).<br />Compounds: Negated <b class="b3">ἀν-ήμερος</b> [[uncultivated]], [[raw]], [[wild]] (A., hell.); functions as verbal adj. to <b class="b3">ἡμερόω</b>, Frisk Adj. priv. 12f. As 1. member in <b class="b3">ἡμερό-φυλλος</b> "with improved leaves", [[improved]] (<b class="b3">ἐλαία</b>; Isyll. 20).<br />Derivatives: <b class="b3">ἡμερίς</b> (sc. <b class="b3">ἄμπελος</b>) <b class="b2">improved vine</b> (ε 69 ) <b class="b2">with ἡμερίδης regarding the ἡμερίς</b> (<b class="b3">οἶνος, Διόνυσος</b>; Plu.); <b class="b3">ἡμερότης</b> [[tameness]], [[gentleness]], [[cultivation]] (IA), <b class="b3">ἡμερία</b> <b class="b2">id.</b> (pap.); denomin. verb <b class="b3">ἡμερόω</b> [[tame]], [[cultivate]], [[improve]] (IA.) with <b class="b3">ἡμέρ-ωσις</b> [[improvement]], [[cultivation]] (Thphr., D. S.), <b class="b3">-ωμα</b> <b class="b2">cultivated plant</b> (Thphr.; cf. Chantraine Formation 186f.), <b class="b3">-ωτής</b> [[tamer]] (Max. Tyr.). On the accent cf. <b class="b3">ἐλεύθερος</b>; like this (: <b class="b3">ἄγριος</b>) expressing an opposition.<br />Origin: XX [etym. unknown]<br />Etymology: Several hypotheses: to Skt. <b class="b2">yámati</b> [[tame]], [[subdue]]; to Skt. [[sāntvam]] n. [[gentleness]], NHG [[sanft]] etc. (Froehde BB. 21, 324f., Pedersen Symb. phil. Danielsson 267); to a Westgerm. word for [[sad]], [[sorrowfull]], OHG [[jāmar]] etc. (Solmsen KZ 32, 147). - <b class="b3">ἅμερος</b> hyperdoric (Forssman Unt. z. Spr. Pindars 41ff; Bonfante denies that it is hyperdor. Riv. di Filologia 99 (1971) 68..
}}
{{mdlsj
|mdlsjtxt=<br /><b class="num">1.</b> [[tame]], tamed, reclaimed, Lat. [[mansuetus]], of animals, Od., Plat.; so, τὰ [[ἥμερα]] [[alone]], Xen.<br /><b class="num">2.</b> of plants and trees, [[cultivated]], Lat. [[sativus]], Hdt., etc.<br /><b class="num">3.</b> of men, [[civilised]], [[gentle]], Hdt., Dem.; so of a [[lion]], Aesch.
}}
{{FriskDe
|ftr='''ἥμερος''': {hḗmeros}<br />'''Meaning''': [[zahm]], [[gezähmt]], [[gesittigt]], [[veredelt]] (seit ο 162, auch Tab. Herakl. 1, 172; codd. Pi. und A. falsch ἅμ-).<br />'''Composita''' : Negiert [[ἀνήμερος]] [[unkultiviert]], [[roh]], [[wild]] (A., hell. und spät); fungiert als Verbaladj. zu [[ἡμερόω]], Frisk Adj. priv. 12f. Als Vorderglied in [[ἡμερόφυλλος]] "mit veredelten Blättern", [[veredelt]] ([[ἐλαία]]; Isyll. 20).<br />'''Derivative''': Ableitungen: [[ἡμερίς]] (sc. [[ἄμπελος]]) ‘veredelter Weinstock (ε 69 usw.) mit [[ἡμερίδης]] [[auf die [[ἡμερίς]] bezüglich]] ([[οἶνος]], [[Διόνυσος]]; Plu.); [[ἡμερότης]] [[Zahmheit]], [[Milde]], [[Urbarmachung]] (ion. att.), [[ἡμερία]] ib. (Pap.); denominatives Verb [[ἡμερόω]] [[zähmen]], [[unterwerfen]], [[kultivieren]], [[veredeln]] (ion. att.) mit [[ἡμέρωσις]] [[Veredlung]], [[Urbarmachung]] (Thphr., D. S. u. a.), -ωμα [[kultivierte Pflanze]] (Thphr.; vgl. Chantraine Formation 186f.), -ωτής [[Zähmer]] (Max. Tyr.). Zum Akzent vgl. [[ἐλεύθερος]]; wie dies einen Gegensatz (: [[ἄγριος]]) ausdrückend.<br />'''Etymology''' : Mehrere hypothetische Deutungsvorschlage: zu aind. ''yámati'' [[bezwingen]], [[bändigen]] (WP. 1, 207); zu aind. ''sāntvam'' n. [[Milde]], nhd. ''sanft'' usw. (Froehde BB. 21, 324f., Pedersen Symb. phil. Danielsson 267); zu einem westgerm. Wort für [[traurig]], [[kummervoll]], ahd. ''jāmar'' usw. (Solmsen KZ 32, 147).<br />'''Page''' 1,635-636
}}