View source for πῦρ

{{LSJ1
|Full diacritics=πῦρ
|Medium diacritics=πῦρ
|Low diacritics=πυρ
|Capitals=ΠΥΡ
|Transliteration A=pŷr
|Transliteration B=pyr
|Transliteration C=pyr
|Beta Code=pu=r
|Definition=(once πύυρ [ ] by 'distraction', <span class="bibl">Simon.59</span> codd. Hdn.Gr. (<span class="title">Rh.Mus.</span>35.101, 38.378)), τό, gen. <b class="b3">πῠρός</b>; not used in pl., <span class="sense"><p>&nbsp;&nbsp;&nbsp;<span class="bld">A</span> v. [[πυρά]], [[τά]]:—[[fire]], <b class="b3">π. καίειν</b> or <b class="b3">δαίειν</b> to kindle [[fire]], <span class="bibl">Il.8.521</span>, <span class="bibl">Od.7.7</span>, etc.; <b class="b3">π. ἀνακαίειν, ἅπτειν, ἐξάπτειν, αἴθειν, ἐναύειν</b>, v. sub vocc.; <b class="b3">π. ποιεῖν, ποιήσασθαι</b>, <span class="bibl">Anaxipp.1.12</span>, <span class="bibl">X.<span class="title">An.</span>5.2.27</span>; οἴσετε π. <span class="bibl">Il.15.718</span>; π. προσέφερον <span class="bibl">X.<span class="title">An.</span>5.2.14</span>; <b class="b3">π. ἐμβαλεῖν νηυσί, κλισίῃσι</b>, <span class="bibl">Il.15.597</span>, <span class="bibl">Od.8.501</span> (tm.); <b class="b3">π. φυσητέον, ῥιπίζειν</b>, <span class="bibl">Ar.<span class="title">Lys.</span>293</span>, <span class="bibl">Plu.<span class="title">Flam.</span>21</span>; as exclam., "πῦρ βοᾷ <span class="bibl">Men.<span class="title">Sam.</span>208</span>. </span><span class="sense">&nbsp;&nbsp;&nbsp;<span class="bld">b</span> <b class="b3">π. τεχνικόν</b>, v. [[τεχνικός]]. </span><span class="sense">&nbsp;&nbsp;&nbsp;<span class="bld">2</span> <b class="b2">funeral-fire</b> (cf. [[πυρά]]), ὄφρα πυρός με . . λελάχωσι θανόντα <span class="bibl">Il.7.79</span>, <span class="bibl">22.342</span>, cf. <span class="bibl">15.350</span>, <span class="bibl">23.76</span>; <b class="b3">ζῶντα διδόναι τινὰ πυρί</b> [[burn]] one alive, <span class="bibl">Hdt.1.86</span>. </span><span class="sense">&nbsp;&nbsp;&nbsp;<span class="bld">3</span> <b class="b2">sacrificial fire</b>, ἐν πυρὶ βάλλε θυηλάς <span class="bibl">Il.9.220</span>, cf. <span class="bibl">Od.3.341</span>,<span class="bibl">446</span>; κατὰ τοῦ π. σπένδειν <span class="bibl">Pl.<span class="title">Criti.</span>120a</span>; διὰ τοῦ π. ὀμνύναι <span class="bibl">D.54.40</span>. </span><span class="sense">&nbsp;&nbsp;&nbsp;<span class="bld">4</span> [[hearthfire]], πυρὸς ἐσχάραι <span class="bibl">Il.10.418</span>, cf. <span class="bibl">Od.5.59</span>; ἕως ἂν αἴθῃ πῦρ ἐφ' ἑστίας ἐμῆς <span class="bibl">A.<span class="title">Ag.</span>1435</span>; πυρὶ δέχεσθαί τινα <span class="bibl">E.<span class="title">Or.</span>47</span>; <b class="b3">τὸ π. τὸ ἀθάνατον</b> <b class="b2">the fire</b> of Vesta, <span class="bibl">Plu.<span class="title">Num.</span>9</span>, etc.; deified, Πῦρ ἀθάνατον <span class="title">SIG</span>826 ii 14 (Delph., ii B.C.). </span><span class="sense">&nbsp;&nbsp;&nbsp;<span class="bld">5</span> [[lightning]], κεραυνὸς ἀενάου πυρός <span class="bibl">Pi.<span class="title">P.</span>1.6</span>; πῦρ πνέοντος κεραυνοῦ <span class="bibl">Id.<span class="title">Fr.</span>146</span>; πυρὸς ἀμφήκης βόστρυχος <span class="bibl">A.<span class="title">Pr.</span>1044</span> (anap.); πυρὶ καὶ στεροπαῖς <span class="bibl">S.<span class="title">OT</span>470</span> (anap.); παλτῷ ῥιπτεῖ πυρί <span class="bibl">Id.<span class="title">Ant.</span>131</span> (anap.); θείῳ πυρὶ παμφαής <span class="bibl">Id.<span class="title">Ph.</span>728</span> (lyr.). </span><span class="sense">&nbsp;&nbsp;&nbsp;<span class="bld">b</span> [[fire]], [[light]], or [[heat]] of the sun, <b class="b3">θερινὸν π</b>., opp. <b class="b3">χειμών</b>, <span class="bibl">Pi.<span class="title">P.</span>3.50</span>, cf. <span class="bibl">Pl.<span class="title">Lg.</span> 865b</span>; of the stars, π. πνείοντα ἄστρα <span class="bibl">S.<span class="title">Ant.</span>1146</span> (lyr.); <b class="b2">summer solstice</b>, <span class="bibl">Alcm.79</span>, Paul.Al.<span class="title">A.</span>3. </span><span class="sense">&nbsp;&nbsp;&nbsp;<span class="bld">6</span> [[flame]] of torches, <span class="bibl">S.<span class="title">Ant.</span>964</span> (lyr.), etc.; <b class="b3">π. εὐάγγελον, ἄγγαρον, πομπόν</b>, of the beacon fire, <span class="bibl">A. <span class="title">Ag.</span>21</span>,<span class="bibl">282</span>,<span class="bibl">299</span>. </span><span class="sense">&nbsp;&nbsp;&nbsp;<span class="bld">7</span> <b class="b2">fever heat, violent fever</b>, <b class="b3">πῦρ ἔλαβέν [τινα</b>] <span class="bibl">Hp. <span class="title">Epid.</span>1.26</span>.ή, al.; ὁ δ' ἔχων θέρμαν καὶ π. ἧκεν <span class="bibl">Ar.<span class="title">Fr.</span>690</span>; τεταρταίῳ πυρί <span class="bibl">Call.<span class="title">Aet.</span>3.1.17</span>; π. ἄγριον <span class="bibl">Hp.<span class="title">Epid.</span>7.20</span> (of erysipelas acc. to Gal.19.134). </span><span class="sense">&nbsp;&nbsp;&nbsp;<span class="bld">II</span> phrases, <b class="b3">ἐν πυρὶ γενέσθαι</b> to be consumed, come to nothing, <span class="bibl">Il.2.340</span>; <b class="b3">φεύγων καπνὸν εἰς πῦρ δεσποτείας ἐμπεπτωκώς</b> 'out of the frying pan into the [[fire]], <span class="bibl">Pl.<span class="title">R.</span>569b</span>, cf. Prov. ap. <span class="bibl">Simp.<span class="title">in Epict.</span> p.72</span> D.; ἦν ἄρα πυρός γ' ἕτερα θερμότερα <span class="bibl">Ar.<span class="title">Eq.</span>382</span>; <b class="b3">πῦρ ἐπὶ πῦρ ἐγχεῖν, ἄγειν, φέρειν, ἐπεισφέρειν</b>, <span class="bibl">Cratin.18</span>, <span class="bibl">Ar.<span class="title">Fr.</span>453</span>, <span class="bibl">Arist.<span class="title">Pr.</span>880a21</span>, Plu.2.61a; <b class="b3">εἰς π. ξαίνειν</b> 'plough the sands', <span class="bibl">Pl.<span class="title">Lg.</span>780c</span>; βασανίζειν χρυσὸν ἐν πυρί <span class="bibl">Id.<span class="title">R.</span>413e</span>, cf. <span class="bibl">Plb.21.20.7</span>: as a type of things [[irresistible]] or [[terrible]], ἀντίος εἶμι, καὶ εἰ πυρὶ χεῖρας ἔοικε <span class="bibl">Il.20.371</span>; μάρναντο δέμας πυρὸς αἰθομένοιο <span class="bibl">11.596</span>, al.; Ἕκτωρ πυρὸς αἰνὸν ἔχει μένος <span class="bibl">17.565</span>, cf. <span class="bibl">6.182</span>; so τὸ πεπρωμένον οὐ π. σχήσει <span class="bibl">Pi.<span class="title">Fr.</span>232</span>; κρεῖσσον ἀμαιμακέτου πυρός <span class="bibl">S.<span class="title">OT</span>177</span>; οὐδὲν θηρίον γυναικὸς ἀμαχώτερον, οὐδὲ π. <span class="bibl">Ar.<span class="title">Lys.</span>1015</span>; ἀναρχία κρείσσων πυρός <span class="bibl">E.<span class="title">Hec.</span>608</span>; ἐχίδνης καὶ πυρὸς περαιτέρω <span class="bibl">Id.<span class="title">Andr.</span>271</span>; so <b class="b3">διὰ πυρὸς ἰέναι</b> (as we say) to go through <b class="b2">fire and water</b>, dash through any danger, <span class="bibl">X.<span class="title">Smp.</span>4.16</span>, cf. <span class="bibl"><span class="title">Oec.</span>21.7</span>, <span class="bibl">Ar.<span class="title">Lys.</span>133</span>; but <b class="b3">διὰ πυρὸς ἦλθε ἑτέρῳ λέχεϊ</b> she <b class="b2">raged furiously</b> against the other partner of the bed, <span class="bibl">E.<span class="title">Andr.</span>487</span> (lyr.); διὰ πυρὸς ἔμολον ματρί <span class="bibl">Id.<span class="title">El.</span>1183</span> (lyr.); σωθήσεται οὕτω δὲ ὡς διὰ πυρός <span class="bibl"><span class="title">1 Ep.Cor.</span>3.15</span>; εἰς π. ἅλλεσθαι <span class="bibl">X.<span class="title">Mem.</span> 1.3.9</span>; κἂν εἰς π. ἐμβαῖεν <span class="bibl">Lib.<span class="title">Ep.</span>314.3</span>; π. διέρπειν <span class="bibl">S.<span class="title">Ant.</span>265</span>; of persons, ὦ π. σύ . . <span class="bibl">Id.<span class="title">Ph.</span>927</span>; of Hannibal, <span class="bibl">Plu.<span class="title">Flam.</span>21</span>: metaph. of anxious hope, θάλπει τῷδ' ἀνηκέστῳ πυρί <span class="bibl">S.<span class="title">El.</span>888</span>; of love, ἀρσενικῷ θέρεται π. <span class="bibl">Call.<span class="title">Epigr.</span>27.5</span>, cf. <span class="bibl">45.2</span>. (Cf. Arm. [[hur]], OE. [[fyr]] 'fire', etc.)</span>
}}
{{pape
|ptext=[[https://www.translatum.gr/images/pape/pape-02-0819.png Seite 819]] τό, gen. [[πυρός]], im plur. nach der 2 Declination, τὰ [[πυρά]], τοῖς πυροῖς, das [[Feuer]]; πυρὶ φλεγέθοντι, Il. 21, 358; ἀΐδηλον, ἀκάματον, θεσπιδαές, δήϊον u. ä. (s. diese Wörter); πῦρ μέγα καιόντων, anzünden, 8, 521; auch πῦρ δὲ Μενοιτιάδης δαῖεν μέγα, 9, 211, u. öfter; u. pass., ἐπεὶ κατὰ πῦρ ἐκάη, da das Feuer niedergebrannt war, 9, 212; bes. das Feuer des Scheiterhaufens, dah. die Leichenbestattung, ἵνα πυρὸς λελάχωσι θανόντα, 15, 350. 22, 342 u. öfter, daß sie den Todten theilhaftig machen des Feuers, ihn bestatten; vgl. διδόναι τινὰ πυρί, Her. 1, 86; auch das Opferfeuer, oft bei Hom.; ἐν πυρὶ [[γενέσθαι]], in Feuer aufgehen, d. i. zu Rauch werden, zu nichte werden, Iliad. 2, 340; [[πυρά]], die Wachtfeuer, 8, 509. 554. 9, 77. 10, 12; πῦρ πνέειν, Feuer schnauben, Pind. Ol. 7, 71 u. A.; vom Blitz, κεραυνὸν ἀενάου [[πυρός]], Pind. P. 1, 6; Tragg. oft: ἐπ' ἐσχάρᾳ [[πυρός]], Aesch. Eum. 108; u. plur. vom Opferfeuer, ἐν πυροῖσι κνισσωτοῖς, Ch. 478; πῦρ ἀνάψουσιν θεοῖς, Eur. Or. 1137; von Fackeln, εὔϊόν τε πῦρ, Soph. Ant. 953; vom Blitz, παλτῷ ῥίπτει πυρί, 131; τὸ πῦρ ἐγρήγορεν, Ar. Lys. 306; διὰ τοῦ πυρὸς βαδί. ζειν, 133; – das Feuer als Element, ἐκ γῆς καὶ πυρὸς μίξαντες, Plat. Prot. 320 d, vgl. Legg. X, 889 b; etwas Sprichwörtliches haben die Verbindungen βασανίζοντες πολὺ [[μᾶλλον]] ἢ χρυσὸν ἐν πυρί, Rep. III, 413 e; φεύγων ἂν καπνὸν δουλείας εἰς πῦρ δεσποτείας ἂν ἐμπεπτωκὼς εἴη, II, 379 c, εἰς πῦρ ξαίνειν, Legg. VI, 780 c; τὰ [[πυρά]], Wachtfeuer, Xen. Hell. 1, 6, 20 u. sonst; διὰ πυρὸς ἰέναι, durchs Feuer laufen, sich freiwillig in die größte Gefahr begeben, Mem. 1, 3, 9, vgl. Conv. 4, 16; πῦρ ἐμβάλλειν, Pol. 5, 8, 9, der auch vrbdt ἐλθὼν εἰς τὰς πράξεις ὥςπερ εἰς πῦρ, 33, 9, 3, u. wie ἡ ἐκ πυρὸς [[βάσανος]], 22, 3, 7, auch τὴν ἐκ πυρὸς παρέχεσθαι [[χάριν]], 40, 8, 6, welche die Feuerprobe bestanden hat; vgl. noch Dem. ἀξιοπιστότερος τοῦ κατὰ τῶν παίδων ὀμνύντος καὶ διὰ τοῦ [[πυρός]], 54, 40. – Auch = Fieberhitze, [[πυρετός]], Hippocr. – Uebtr., Feuer, Heftigkeit, Leidenschaftlichkeit, Sp. bes. von der Liebe, [[ἀρσενικόν]] Callim. 9 (V, 6). – [Υ ist in allen zweisylbigen Casus kurz, u. so in allen Ableitungen u. Zusammensetzungen.] – Vgl. [[πύϊρ]].
}}
{{ls
|lstext='''πῦρ''': (παρὰ Σιμωνίδῃ τῷ Ἰαμβογράφῳ 29 πύϊρ), τό, γεν. πῠρός· ἄχρηστον ἐν τῷ πληθυν., ἴδε ἐν λέξ. [[πυρά]], τά. (Ἐντεθεν παράγονται πυρὰ (τά), πυρὰ (ἡ), πυρετός, πυρσός, πυρρός· πρβλ. Ὀμβρ. pir (= πῦρ), Λατιν. pru-na (ἀνημμένοι ἄνθρακες)· Βοημ. pyr (pruna)· Ἀρχ. Σκανδιν. fyrr· Ἀγγλο-Σαξον. Frye· Ἀρχ. Γερμαν. fuir. κτλ. [Ἄν καὶ τὸ υ [[εἶναι]] μακρὸν ἐν τῇ ὀνομ., [[εἶναι]] [[ὅμως]] βραχὺ ἐν ταῖς πλαγίαις πτώτεσι καὶ ἐν ἅπασι τοῖς παραγώγοις, πλὴν τοῦ πῡραύστης.] ― Ὡς καὶ νῦν, κοινῶς, «φωτιά», Ὅμ., κλπ.· πῦρ [[καίω]] ἢ [[δαίω]], [[ἀνάπτω]] φωτιάν, Ἰλ. Θ. 521, Ὀδ. Η. 7, κτλ.· πῦρ ἀνακαίειν, ἅπτειν, ἐξάπτειν, αἴθειν, ἐναύειν, ἴδε τὰς λέξεις· πῦρ ποιεῖν ποιεῖσθαι Ἀνάξιππος ἐν «Ἐγκαλυπτομένῳ» 1. 12, Ξεν. Ἀν. 5. 2, 27· πῦρ φέρειν, προσφέρειν Ἰλ. Ο. 718, Ξεν. Ἀν. 5. 2, 14· πῦρ ἐμβάλλειν νηυσί, κλισίῃσι Ἰλ. Ο. 597, Ὀδ. Θ. 501· πῦρ φυσᾶν, ῥιπίζειν Ἀριστοφ. Λυσ. 293, Πλουτ. Φλαμ. 21 2) ἡ νεκρικὴ πυρὰ (πρβλ. [[πυρά]]), ἵνα πυρὸς λελάχωσι θανόντα Ἰλ. Ο. 850, Χ. 342, πρβλ. Ψ. 45· ― [[ὡσαύτως]], ζῶντα διδόναι τινὶ πυρί, καίειν τινὰ ζῶντα, Ἡρόδ. 1. 86 3) πῦρ τῆς θυσίας, ἐν πυρὶ βάλλε θυηλὰς Ἰλ. Ι. 220, πρβλ. Ὀδ. Γ. 341, 446· κατὰ τοῦ πυρὸς σπένδειν Πλάτ. Κριτ. 120Α· διὰ τοῦ π. ὀμνύναι Δημ. 1269. 19. 4) τὸ πῦρ τῆς ἑστίας, πυρὸς ἐσχάραι Ἰλ. Κ. 418, πρβλ. Ὀδ. Ε. 59· ἕως ἂν αἴθῃ πῦρ ἐφ’ ἑστίας ἐμῆς Αἰσχύλ. Ἀγ. 1435· πυρὶ δέχεσθαί τινα Εὐρ. Ὀρ. 47· π. ἄσβεστον ἢ ἀθάνατον, τὸ ἄσβεστον πῦρ τῶν Ἑστιάδων παρὰ τοῖς Ρωμαίοις, καὶ τὸ ἐν [[Πυθοῖ]] καὶ ἐν Ἀθήναις, Πλουτ. Νουμ. 9, κλπ. 5) τὸ πῦρ τοῦ κεραυνοῦ, κεραυνὸς ἀενάου πυρὸς Πινδ. Π. 1. 9· πῦρ πνέοντος κεραυνοῦ ὁ αὐτ. ἐν Ἀποσπ. 112· πυρὸς [[ἀμφήκης]] βόστρυχος Αἰσχύλ. Προμ. 1044· πυρὶ καὶ στεροπαῖς Σοφ. Ο.Τ. 470· παλτῷ ῥίπτει πυρὶ ὁ αὐτ. ἐν Ἀντ. 131· θείῳ πυρὶ παμφαὴς ὁ αὐτ. ἐν Φιλ. 727· ― [[ὡσαύτως]] ἐπὶ τοῦ ἡλίου, πῦρ, ἀντίθετον τῷ [[χειμών]], Πινδ. Π. 3. 87· πρβλ. Πλάτ. Νόμ. 865Β· ἐπὶ τῶν ἀστέρων, πῦρ πνέοντα ἄστρα Σοφοκλ. Ἀντ. 1146. 6) τὸ πῦρ ἢ ἡ φλὸξ δᾴδων ἢ πυρσῶν [[αὐτόθι]] 964, Ἀπόσπ. 480, κτλ.· π. εὐάγγελον, ἄγγαρον, πομπόν, ἐπὶ τοῦ πυρὸς τοῦ ἀγγείλαντος ἀπὸ ὄρους εἰς [[ὄρος]] τὴν ἅλωσιν τῆς Τροίας, Αἰσχύλ. Ἀγ. 21, 282, 299. 7) ἡ [[θερμότης]] τοῦ πυρετοῦ, ἰσχυρὸς [[πυρετός]], «[[θέρμη]]», πῦρ τινα λαμβάνει, ἐπιλαμβάνεται Ἱππ. Ἐπιδημ. τὸ α´, 984 κτλ., ἴδε Foës. Oecon. ΙΙ. παροιμ., ἐν πυρὶ [[γίγνομαι]], καταναλίσκομαι, φθείρομαι, καταστρέφομαι, «χάνομαι», ἐκμηδενίζομαι, Ἰλ. Β. 340· εἰς πῦρ δεσποτείας ἐμπίπτειν Πλάτ. Πολ. 569Β· ἢν ἄρα [[πυρός]] γ’ ἕτερα θερμότερα Ἀριστοφ. Ἱππ. 382· πῦρ ἐπὶ πῦρ ἐγχεῖν, ἄγειν, κτλ., Κρατῖνος ἐν «Βουκόλοις» 1, (παρ’ Ἡσυχ. πυρπερέγχει ὃ ἴδε), Ἀριστοφ. Ἀποσπ. 389, Ἀριστ. Προβλ. 4. 28, κτλ., ἴδε Wytt. εἰς Πλούτ. 2. 61Α, Παροιμιογρ., Φώτ., κλπ.· εἰς πῦρ ξαίνειν, ἐπὶ ματαίων ἐπιχειρήσεων, Πλάτ Νόμ. 780C· βασανίζειν ὡς χρυσὸν ἐν πυρὶ ὁ αὐτ. ἐν Πολ. 413Ε, πρβλ. Πολύβ. 22. 3, 7· ― [[μάλιστα]] ὡς [[σύμβολον]] πραγμάτων ἀκατασχέτων ἢ τρομερῶν, [[ἀντίος]] [[εἶμι]], καὶ εἰ πυρὶ χεῖρας ἔοικε Ἰλ. Υ. 371· μάρναντο [[δέμας]] πυρὸς αἰθομένοιο Λ. 596, κτλ.· Ἕκτωρ πυρὸς αἰνὸν ἔχει [[μένος]] Ρ. 565, πρβλ. Ζ. 182· οὕτω, πῦρ νῦν οὐκ [[ἐόλει]], τὸ πεπρωμένον οὐ σχήσει πῦρ Πινδ. Π. 4. 414, Ἀπόσπ. 256· κρεῖσσον ἀμαιμακέτου πυρὸς Σοφ. Ο. Τ. 177· (περὶ τοῦ ἐν Ἀντ. 620 πρὶν πυρὶ θερμῷ [[πόδα]] τις προσαύσῃ, ἴδε [[προσαύω]])· οὐδὲν [[θηρίον]] γυναικὸς ἀμαχώτερον, οὐδὲ πῦρ Ἀριστοφ. Λυσ. 1015· [[ἀναρχία]] κρεῖσσον πυρὸς Εὐρ. Ἑκ. 608· ἐχίδνης καὶ πυρὸς περαιτέρω ὁ αὐτ. ἐν Ἀνδρ 271· οὕτω, διὰ πυρὸς ἰέναι, «διέρχεσθαι διὰ πυρὸς καὶ ὕδατος», δηλ. ὁρμᾶν πρὸς πάντα κίνδυνον, Ξεν. Συμπ. 4. 16, πρβλ. Οἰκ. 21. 7· [[ἀλλά]], διὰ πυρὸς ἦλθεν ἑτέρῳ λέκτρῳ ([[οὕτως]] [[ἀναγνωστέον]]), ἐμμανῶς ὠργίσθη κατὰ τοῦ ἑτέρου μετόχου τοῦ λέχους, Εὐρ. Ἀνδρ. 487, πρβλ. Ἀριστοφ. Λυσ. 133· διὰ πυρὸς [[ἔμολον]] ματρὶ Εὐρ. Ἠλ. 1182· [[οὕτως]], εἰς πῦρ ἅλλεσθαι Ξεν. Ἀπομν. 1. 3, 9· ― ἐπὶ προσώπων, ὦ πῦρ σὺ... Σοφ. Φιλ. 927· ― μεταφο., ἐπὶ θερμῆς ἐλπίδος, θάλπει τῷδ’ ἀνηκέστῳ πυρὶ ὁ αὐτ. ἐν Ἠλ. 888· ἐπὶ ἔρωτος, Καλλ. Ἐπιγράμμ. 26. 47· σπανίως ὡς εἰκὼν θερμότητος καὶ τερπνότητος, ὡς παρ’ Αἰσχύλ. Ἀγ. 1435.
}}
{{bailly
|btext=[[πυρός]] (τό) :<br /><i>plur.</i> [[πυρά]], <i>dat.</i> [[πυροῖς]];<br /><b>I.</b> feu <i>au propre</i>;<br /><b>II.</b> <i>particul.</i><br /><b>1</b> feu d’un bûcher;<br /><b>2</b> feu d’un sacrifice;<br /><b>3</b> feu du foyer;<br /><b>4</b> feu du ciel, foudre <i>ou</i> éclair;<br /><b>5</b> feu du soleil ; <i>en gén.</i> éclat des astres;<br /><b>6</b> lueur des torches, des flambeaux;<br /><b>7</b> τὰ [[πυρά]] les feux de camp, les feux de bivouac;<br /><b>8</b> feu du regard, éclat des yeux;<br /><b>9</b> feu de la fièvre;<br /><b>III.</b> <i>fig.</i> <b>1</b> feu, <i>c. symbole de</i> force irrésistible;<br /><b>2</b> <i>c. symbole de</i> destruction, de dévastation;<br /><b>3</b> feu de la passion, ardeur d’un sentiment;<br /><b>4</b> <i>◊ prov.</i> [[ἐν]] πυρὶ [[γενέσθαι]] IL s’en aller en feu, périr <i>ou</i> être perdu ; [[μετά]] τινος διὰ πυρὸς βαδίζειν AR aller à travers le feu avec qqn, partager avec lui tous les périls ; διὰ πυρὸς ἔρχεσθαί τινι EUR avoir une haine ardente pour qqn ; [[εἰς]] [[πῦρ]] ἅλλεσθαι XÉN sauter dans le feu, ne reculer devant aucun danger.<br />'''Étymologie:''' cf. <i>all.</i> Feuer, etc.
}}
{{Autenrieth
|auten=[[πυρός]]: [[fire]]; pl. [[πυρά]], watchfires, Il. 8.509, 554.
}}
{{Slater
|sltr=<b>πῡρ</b> ([[πῦρ]], [[πυρός]], πυρί, [[πῦρ]].) <br />&nbsp;&nbsp;&nbsp;<b>1</b> [[fire]] <br />&nbsp;&nbsp;&nbsp;<b>a</b> ὁ δὲ χρυσὸς αἰθόμενον [[πῦρ]] [[ἅτε]] διαπρέπει (O. 1.1) ὕδατος πυρὶ ζέοισαν [[εἰς]] ἀκμάν (O. 1.48) [[πῦρ]] πνεόντων ἀρχὸς ἵππων (O. 7.71) ὑπὸ στερεῷ πυρὶ (O. 10.36) Χίμαιραν [[πῦρ]] πνέοισαν (O. 13.90) τὸν αἰχματὰν κεραυνὸν σβεννύεις αἰενάου [[πυρός]] (P. 1.6) [[τᾶς]] ἐρεύγονται μὲν ἀπλάτου πυρὸς ἁγνόταται ἐκ μυχῶν παγαί (P. 1.21) [[πῦρ]] ἐξ ἑνὸς σπέρματος ἐνθορὸν ἀίστωσεν ὕλαν (P. 3.36) πυρὶ καιόμενος (P. 3.102) φλόγ' πνέον καιομένοιο πυρος (P. 4.225) [[πῦρ]] δέ νιν [[οὐκ]] [[ἐόλει]] (P. 4.233) [[εἴ ποτε]] χειμέριον [[πῦρ]] ἐξίκηται λοίσθιον (sc. [[δρῦς]]) (P. 4.266) [[πῦρ]] δὲ παγκρατὲς θρασυμαχάνων τε λεόντων ὄνυχας ὀξυτάτους ἀκμὰν καὶ δεινοτάτων σχάσαις ὀδόντων (N. 4.62) γαίᾳ δὲ καυθείσᾳ πυρὶ i. e. [[earthenware]] (N. 10.35) ματέρ' πολεμίῳ πυρὶ πλαγεῖσαν (Pae. 2.30) [[χρῆν]] [[ἄρα]] [[Πέργαμον]] εὐρὺν ἀιστῶσαι [[σέλας]] αἰθομένου [[πυρός]] (Pae. 6.98) ὁ παγκρατὴς κεραυνὸς ἀμπνέων [[πῦρ]] Δ. 2. 1. θύματα μειγνύντων πυρὶ τηλεφανεῖ Θρ. . . [[πῦρ]] πνέοντος κεραυνοῦ fr. 146. 1. πυρὶ δ' ὑπνόωντε σώματα ([[ὤπτων]] coni. Snell) fr. 168. 3. τὸ πεπρωμένον οὐ [[πῦρ]] οὐ σιδάρεον σχήσει [[τεῖχος]] fr. 232.<br />&nbsp;&nbsp;&nbsp;<b>b</b> [[heat]] ἢ θερινῷ πυρὶ περθόμενοι [[δέμας]] ἢ χειμῶνι (P. 3.50)
}}
{{eles
|esgtx=[[fuego]]
}}
{{StrongGR
|strgr=a [[primary]] [[word]]; "[[fire]]" ([[literally]] or [[figuratively]], [[specially]], [[lightning]]): [[fiery]], [[fire]].
}}
{{Thayer
|txtha=genitive [[πυρός]], τό ([[probably]] from Sanskrit pu, 'to [[purify]]' (cf. German [[fever]]); Vanicek, p. 541; [[Curtius]], § 385), from [[Homer]] [[down]]; [[Hebrew]] אֵשׁ; [[fire]]: ά῾πτειν [[πῦρ]], to [[kindle]] a [[fire]], T Tr [[text]] WH περιαψάντων); ἔβρεξε [[πῦρ]] καί [[θεῖον]], κατακαίειν τί ἐν (T omits; WH brackets ἐν) πυρί, καίομαι πυρί, R L T WH κατακαίεται); Winer's Grammar, § 31,7d.); [[φλόξ]] [[πυρός]], a [[fiery]] [[flame]] or [[flame]] of [[fire]], L [[text]] Tr [[text]]; Alex. [[manuscript]]; [[πῦρ]] [[φλογός]], a [[flaming]] [[fire]] or [[fire]] of [[flame]], R G L marginal [[reading]] T Tr marginal [[reading]] WH (λαμπάδες [[πυρός]], lamps of [[fire]], στῦλοι [[πυρός]], ἄνθρακες [[πυρός]] coals of [[fire]], [[ἄνθραξ]]); γλῶσσαι [[ὡσεί]] [[πυρός]], [[which]] had the [[shape]] of [[little]] flames, δοκιμάζειν [[διά]] [[πυρός]], πυροῦσθαι ([[see]] [[πυρόω]], b.) ἐκ [[πυρός]], ὡς [[διά]] [[πυρός]], as [[one]] [[who]] in a [[conflagration]] has escaped [[through]] the [[fire]] [[not]] [[uninjured]], i. e. dropping the [[figure]], [[not]] [[without]] [[damage]], מֵאֵשׁ מֻצָּל, τό [[πῦρ]], T WH [[omit]]; Tr brackets [[both]] verses),48; τό [[πῦρ]] τό αἰώνιον, ἄσβεστον, G T Tr WH [[omit]]; L brackets the [[clause]]); [[πυρός]] αἰωνίου [[δίκην]] ὑπέχειν, γηννα [[τοῦ]] [[πυρός]], R G Tr brackets); [[κάμινος]] [[τοῦ]] [[πυρός]], ἡ [[λίμνη]] [[τοῦ]] [[πυρός]], πυρί τηρεῖσθαι, βασανισθῆναι ἐν πυρί, βαπτίζειν τινα πυρί ([[see]] [[βαπτίζω]], II.<br /><b class="num">b.</b> bb.), [[πῦρ]], as [[though]] [[both]] itself on [[fire]] and setting [[other]] things on [[fire]], [[partly]] by [[reason]] of the [[fiery]] [[spirit]] [[which]] governs it, [[partly]] by [[reason]] of the [[destructive]] [[power]] it exercises, ἐκ [[πυρός]] ἁρπάζειν, to [[snatch]] from [[danger]] of [[destruction]], πυρί ἁλίζεσθαι ([[see]] [[ἁλίζω]]), [[ζῆλος]] [[πυρός]], [[fiery]], [[burning]] [[anger]] ([[see]] [[ζῆλος]], 1), [[πῦρ]] ζήλου, [[πῦρ]] καταναλίσκον, as [[one]] [[who]] [[when]] [[angry]] visits the [[obdurate]] [[with]] [[penal]] [[destruction]], Hebrews 12:29.
}}
{{lsm
|lsmtext='''πῦρ:''' πῠρός, τό, δεν χρησιμ. στον πληθ. (βλ. [[πυρά]])·<br /><b class="num">I. 1.</b> [[φωτιά]], σε Όμηρ. κ.λπ.· [[πῦρ]] καίειν ή <i>δαίειν</i>, [[ανάβω]] [[φωτιά]], στον ίδ.· [[πῦρ]] ἀνακαίειν, <i>ἅπτειν</i>, <i>ἐξάπτειν</i>, <i>αἴθειν</i>, <i>ἐναύειν</i>, βλ. αυτ.· [[πῦρ]] ἐμβάλλειν [[νηυσί]], σε Ομήρ. Ιλ.<br /><b class="num">2.</b> νεκρική [[πυρά]] (πρβλ. [[πυρά]]), στο ίδ.<br /><b class="num">3.</b> [[φωτιά]] της εστίας, <i>πυρὶ δέχεσθαί τινα</i>, σε Ευρ.· [[πῦρ]] ἄσβεστον ή <i>ἀθάνατον</i>, η άσβεστη [[φωτιά]] της Εστίας στο Πρυτανείο, σε Πλούτ.<br /><b class="num">II.</b> ως [[σύμβολο]] πραγμάτων ακατάσχετων ή τρομερών, μάρναντο [[δέμας]] πυρὸς αἰθομένοιο, μάχονταν όπως η [[φωτιά]] που μαίνεται, σε Ομήρ. Ιλ.· κρεῖσσον ἀμαιμακέτου [[πυρός]], σε Σοφ.· διὰ πυρὸς [[ἰέναι]], προχωρεί μέσω φωτιάς και νερού, δηλ. ορμά προς [[κάθε]] κίνδυνο, σε Ξεν.· [[αλλά]], <i>διὰ πυρὸς ἦλθε ἑτέρῳ λέχεϊ</i>, οργίστηκε μανιωδώς με το [[έτερον]] ήμισυ, σε Ευρ.· λέγεται για πρόσωπα, ὦ [[πῦρ]] σύ, σε Σοφ.
}}
{{elru
|elrutext='''πῦρ:''' [[πυρός
|πῠρός]] τό (pl.: [[πυρά]], dat. [[πυροῖς]] - поэт. πυροῖσι)<br /><b class="num">1)</b> (тж. π. [[φλογός]] NT) огонь, пламя: νηυσὶ π. ἐμβάλλειν Hom. поджигать (досл. метать огонь в) суда; π. πνεῖν Soph. извергать пламя; ἐν πυρὶ [[γενοίατο]]! Hom. пусть погибнут в огне!; φλὸξ πυρὸς βάτου NT горящий терновый куст; ἄνθρακες: [[πυρός]] NT горящие уголья; ὀφθαλμώ οἱ πυρὶ λάμπετον Hom. глаза его горят огнем; φεύγοντα καπνὸν εἰς π. ἐμπίπτειν погов. Plat. избегая дыма, попасть в огонь (ср. из огня да в полымя); π. ἐπὶ π. ἄγειν погов. Plat. добавлять огонь к огню (ср. подливать масла в огонь); εἰς π. ἅλλεσθαι погов. Xen. прыгать в огонь (т. е. не отступать перед страшной опасностью); [[μετά]] τινος διὰ πυρὸς βαδίζειν погов. Arph. разделять с кем-л. любые опасности; εἰς π. ξαίνειν погов. Plat. чесать (шерсть) в огонь (ср. толочь воду в ступе);<br /><b class="num">2)</b> погребальный костер (ἐνὶ πυρὶ θέμεναί τινα Hom.);<br /><b class="num">3)</b> жертвенный огонь (θυηλὰς ἐν πυρὶ βάλλειν Hom.);<br /><b class="num">4)</b> небесный огонь, молния (π. καὶ στεροπαί Soph.);<br /><b class="num">5)</b> перен. жар, пыл, страсть (θάλπειν τῷ ἀνηκέστῳ πυρί Soph.): διὰ πυρὸς [[μολεῖν]] или ἔρχεσθαί τινι Eur. питать пламенную ненависть к кому-л.;<br /><b class="num">6)</b> (= τὸ [[θερμόν]]) температура пламени (ἕτερον τὸ χρυσοχοϊκὸν π. ἀποτελεῖ καὶ τὸ μαγειρικόν Arst.).
}}
{{elnl
|elnltext=πῦρ, πυρός, τό, dat. πυρί, plur. heterocl. (o-declinatie) πυρά, gen. πυρῶν, dat. πυροῖς vuur voor versch. doeleinden: τὰ πυρά wachtvuren:; καίωμεν πυρὰ πολλά laten we veel wachtvuren brandend houden Il. 8.509; van brandstapel; ἄνθρωπον... ζῶοντα πυρὶ διδόναι een mens levend verbranden Hdt. 1.86.6; spec. van de bliksem. πυρὶ καὶ στεροπαῖς met vurige bliksemschichten Soph. OT 470. overdr., van pers.:; ὦ πῦρ σύ ‘jij vuurbal!’ (van iem. die als vuur niets en niemand ontziet) Soph. Ph. 927; overdr. van emotie: vuur, vurige liefde, met gen.:; παίδων vurige liefde voor jongens AP 12.74.1; uitroep brand!. Men. Sam. 208. spreekw.., ἐν πυρὶ γενέσθαι ‘in rook opgaan’ Il. 2.340; φεύγων καπνὸν εἰς πῦρ ἐμπίπτειν ( lett. in het vuur belanden terwijl je aan de rook probeert te ontkomen) ‘van de regen in de drup komen’ Plat. Resp. 569b; διὰ πυρὸς βαδίζειν door het vuur gaan (d.w.z. een vuurproef doorstaan, gevaren doorstaan) Aristoph. Lys. 133, maar. διὰ πυρὸς ἐλθεῖν, μολεῖν met dat. (d.w.z. tekeergaan tegen iem. ) Eur. gloed, licht, warmte, van fakkels, hemellichamen e.d. koorts.
}}
{{etym
|etymtx=πυρός<br />Grammatical information: n.<br />Meaning: [[fire]] (Il.).<br />Dialectal forms: Myc. [[pukawo]] = <b class="b3">*πυρ-καϜοι</b>?<br />Compounds: Many compp., e.g. <b class="b3">πυρ-καϊά</b>, Ion. <b class="b3">-ϊή</b> f. [[fireplace]], [[pyre]] (Il.), from <b class="b3">*πυρ-καϜ-ιά</b>, compound of <b class="b3">πῦρ</b> and <b class="b3">καίω</b> (<b class="b3">καῦ-σαι</b>) with ι̯<b class="b3">α-</b>suffix, acc. as in <b class="b3">σποδιά</b>, <b class="b3">ἀνθρακιά</b> a. o.; cf. Scheller Oxytonierung 93 w. diff. interpretation; cf. Myc. [[pukawo]]; <b class="b3">πυρ-φόρος</b> <b class="b2">fire- or torch-bearing, -bearer</b> (Pi.), later also <b class="b3">πυρο-φόρος</b>; cf. Schwyzer 440; <b class="b3">πυρι-γενής</b> <b class="b2">born, worked in fire</b> (E. a.o.); <b class="b3">ἄ-πυρ-ος</b> <b class="b2">untouched by fire, without fire</b> (Il.); on <b class="b3">πυρ-πολέω</b> s. <b class="b3">πέλομαι</b>; on <b class="b3">πυρ-αύστης</b> etc. s. 2. <b class="b3">αὔω</b>; on <b class="b3">πυρι-ήκης</b> s. v.<br />Derivatives: Many derivv. A. Subst.: 1. <b class="b3">πυρά</b> n. pl. <b class="b2">watch-fires</b> (Il.), dat. <b class="b3">πυροῖς</b> (X.), prop. plur. of <b class="b3">πῦρ</b> with transition in the <b class="b3">ο-</b>stems and accentshift (Egli Heteroklisie 18 a. 22 f.). 2. <b class="b3">πυρ-ά</b>, Ion. <b class="b3">-ή</b> f. [[fireplace]], [[pyre]] (IL). 3. <b class="b3">πυρ-σός</b> m., pl. alo <b class="b3">-σά</b> n. <b class="b2">firebrand, fire-signal</b> (with remarkable oxytonesis) with <b class="b3">-σώδης</b> <b class="b2">firebrand-like</b> (E. in lyr.), <b class="b3">-σεύω</b> <b class="b2">to ignite, to give a fire-signal</b> (E.; X.), <b class="b3">-σεία</b>, <b class="b3">-σευτήρ</b>, <b class="b3">σευτής</b> (hell.), <b class="b3">-σίτης</b> <b class="b2">fire-colour</b> (Philostr.). 4. <b class="b3">πυρ-ετός</b> m. [[burning heat]], [[fever]] (Χ 31; after <b class="b3">νιφετός</b>? Porzig Satzinhalte 245) with <b class="b3">πυρ-έσσω</b>, Att. <b class="b3">-έττω</b>, aor. <b class="b3">-έξαι</b>, adj. <b class="b3">-εκτικός</b>; <b class="b3">-ετιάω</b>, <b class="b3">-εταίνω</b>, <b class="b3">-ετώδης</b>, <b class="b3">-έτιον</b>, <b class="b3">-ετικός</b>. 5. <b class="b3">πυρ-εῖα</b>, Ion. <b class="b3">-ήϊα</b> n. pl. [[lighter]], [[firesticks]] (h. Merc.; not with Zumbach Neuerungen 14 from <b class="b3">πυρή</b> [[pyre]]). 6. <b class="b3">πυρ-ία</b>, Ion. <b class="b3">-ίη</b> f. <b class="b2">vapour-, sweating-bath etc.</b> (Ion., Arist.), <b class="b2">fishing by torchlight</b> (Arist.), with <b class="b3">-ιάω</b> <b class="b2">to prepare a vapour-bath, to foment, to warm</b> (Hp.), from which <b class="b3">-ίαμα</b>, <b class="b3">-ίασις</b>, <b class="b3">-ιατήρ</b>, <b class="b3">-ιατήριον</b> (Scheller Oxyton. 55); also <b class="b3">-ιάτη</b> f. <b class="b2">warmed animal-milk</b> (com.). 7. <b class="b3">πυρ-ίδιον</b> n. [[spark]] (Thphr.). 8. <b class="b3">πυρ-ίτης</b> m. [[copper ore]], [[ore]] (Dsc., pap.), "fireman", surn. of Hephaistos (Luc.); Redard 36, 60, 245. 9. <b class="b3">πύρ-εθρον</b>, <b class="b3">-ος</b>, <b class="b3">-ωθρον</b> [[pellitory]], [[Anthemis pyrethrum]] (because of the warming effect; Strömberg Pfl.namen 82 a. 146f.). 10. <b class="b3">πυρ-αλ(λ)ίς</b> s. v. 11. <b class="b3">Πυρ-ωνία</b> surn. of Artemis (Paus.). -- B. Adj.: 1. <b class="b3">πυρ-ώδης</b> <b class="b2">fire-like, fiery</b> (IA.); 2. <b class="b3">-ινος</b> [[fiery]] (Arist., Plb.); 3. <b class="b3">-όεις</b> <b class="b2">id.</b> (hell.), also as n. of the planet Mars (Arist., hell.); 4. on <b class="b3">πυρρός</b> s. v. C. Verbs: 1. <b class="b3">πυρ-όομαι</b>, <b class="b3">-όω</b>, also w. <b class="b3">ἐκ-</b> a.o., <b class="b2">to catch fire, to set on fire</b> (Pi., Ion. Att.; Wackernagel Unt. 124) with <b class="b3">πύρ-ωσις</b> (<b class="b3">ἐκ-</b>, <b class="b3">δια-</b> a.o.) f., <b class="b3">-ωμα</b>, <b class="b3">-ωτής</b>, <b class="b3">-ωτικός</b>; 2. <b class="b3">πυρ-εύω</b> <b class="b2">to make fire, to kindle</b> (Pl.; <b class="b3">ἐμπυρ-εύω</b>, <b class="b3">-ίζω</b> from <b class="b3">ἔμ-πυρος</b>) with <b class="b3">-εύς</b>, <b class="b3">-ευτής</b>, <b class="b3">-ευτικός</b> (more in Bosshardt 83); 3. <b class="b3">πυρ-άζω</b> EM as explanation of 4. [[πυρακτέω]]; s.v.<br />Origin: IE [Indo-European] [828] <b class="b2">*peh₂-ur</b>, <b class="b2">ph₂-uen-s̯</b> [[fire]]<br />Etymology: With <b class="b3">πῦρ</b>, <b class="b3">πυρ-ός</b> agrees exactly Umbr. [[pir]] nom. acc. (from <b class="b2">*pūr</b>), abl. <b class="b2">pur-e</b> (from <b class="b2">*pur-</b>), thus, with secondary vowelenlargement, Arm. [[hur]], gen. <b class="b2">hr-oy</b> (< <b class="b2">*pūr-o-</b>) and OWNo. [[fūrr]], [[fyrr]] (< PGm. <b class="b2">*fūr-i-</b>). The word was originally an heteroclitic [[r]] \/ <b class="b2">n-</b> stem and is still so inflected in Hitt. <b class="b2">paḫḫu(u̯a)r</b>, gen. <b class="b2">paḫḫu̯enaš</b>. Traces of this formation can still be seen in Germ.: Goth. [[fōn]], gen. <b class="b2">fun-ins</b> as opposed to OHG [[fuir]], [[fiur]], [[Feuer]]; also in Arm.: <b class="b2">hn-oç</b> [[fireplace]], [[furnace]] a opposed to [[hur]] (s. above); note also Toch. A pl. <b class="b2">por-äṃ</b> (= <b class="b2">-n</b>; combination of [[r]] and [[n]]?, v. Windekens IF 65, 249 ff.). The ablaut, which appears already from the above cited forms, is now reconstructed as a proterodynamic <b class="b2">r\/n-</b>neuter: IE <b class="b2">*peh₂<sub>-</sub>ur</b> : <b class="b2">ph₂-u̯en-s</b>; cf. Specht KZ 59, 283ff.), was simplified in Greek (the change in quantity is not old). -- Beside this neutral matter-indicating word for [[fire]] Indo-European had an as old word indicating fire as active entity in Lat. [[ignis]], Skt. <b class="b2">agní-</b>, Lith. <b class="b2">ugnìs</b>, OCS [[ognь]]; a parallel double designation, which represents two different interpretations of nature, is found with the words for [[water]] (s. <b class="b3">ὕδωρ</b>). On this Schulze Kl. Schr. 194f., Meillet MSL 21, 249ff., Bonfante Sprachgesch. u. Wortbed. 33ff., Mastrelli Arch. glottol. it. 43, 1 ff. On tabuistic replacing words for [[fire]] Havers Sprachtabu 64ff. Further forms w. lit. in WP. 2, 14f., Pok. 828, W.-Hofmann s. [[pūrus]] (relation quite hypothetic and quite doubtful; s. on this with further discussion Mayrhofer s. <b class="b2">punā́ti</b>; also Blesse KZ 75, 195).
}}
{{mdlsj
|mdlsjtxt=[not used in pl.] [v. [[πυρά]]<br /><b class="num">I.</b> [[fire]], Hom., etc.; πῦρ καίειν or δαίειν to [[kindle]] [[fire]], Hom.; πῦρ ἀνακαίειν, ἅπτειν, ἐξάπτειν, αἴθειν, ἐναύειν, v. sub vocc.; πῦρ ἐμβάλλειν [[νηυσί]] Il.<br /><b class="num">2.</b> the [[funeral]]-[[fire]] (cf. [[πυρά]]), Il.<br /><b class="num">3.</b> the [[fire]] of the [[hearth]], πυρὶ δέχεσθαί τινα Eur.; π. ἄσβεστον or ἀθάνατον the [[fire]] of [[Vesta]] in the Prytaneion, Plut.<br /><b class="num">II.</b> as a [[symbol]] of things [[irresistible]] or [[terrible]], μάρναντο [[δέμας]] πυρὸς αἰθομένοιο they were [[fighting]] like [[burning]] [[fire]], Il.; κρεῖσσον ἀμαιμακέτου [[πυρός]] Soph.; διὰ πυρὸς [[ἰέναι]] (as we say) to go [[through]] [[fire]] and [[water]], Xen.; but, διὰ πυρὸς ἦλθε ἑτέρῳ λέκτρῳ she raged [[furiously]] [[against]] the [[other]] [[partner]] of the bed, Eur.:—of persons, ὦ πῦρ σύ Soph.:—[[rarely]] as an [[image]] of [[warmth]] and [[comfort]], Aesch.
}}
{{FriskDe
|ftr='''πῦρ''': [[πυρός]]<br />{pũr}<br />'''Grammar''': n.<br />'''Meaning''': [[Feuer]] (seit Il.).<br />'''Composita''' : Viele Kompp., z.B. [[πυρκαϊά]], ion. -ϊή f. [[Brandstätte]], [[Scheiterhaufen]] (seit Il.), aus *πυρκαϝιά, Zusammenbildung von [[πῦρ]] und [[καίω]] (καῦσαι) mit ι̯α-Suffix, Akz. wie [[σποδιά]], [[ἀνθρακιά]] u. a.; vgl. Scheller Oxytonierung 93 m. abweichender Auffassung; vgl. myk. ''pu''-''ka''-''wo'' = *πυρκαϝοι?; [[πυρφόρος]] ‘feuer-, fackeltragend, -träger’ (seit Pi.), später auch [[πυροφόρος]]; vgl. Schwyzer 440; [[πυριγενής]] [[in Feuer geboren]], [[gearbeitet]] (E. u.a.); [[ἄπυρος]] [[nicht von Feuer berührt]], [[ohne Feuer]] (seit Il.); zu [[πυρπολέω]] s. [[πέλομαι]]; zu [[πυραύστης]] usw. s. 2. [[αὔω]]; zu [[πυριήκης]] s. bes.<br />'''Derivative''': Viele Ableitungen. A. Subst.: 1. [[πυρά]] n. pl. [[Wachtfeuer]] (seit Il.), Dat. [[πυροῖς]] (X.), eig. Plur. von [[πῦρ]] mit Übergang in die ο-Stämme und Akzentverschiebung (Egli Heteroklisie 18 u. 22 f.). 2. [[πυρά]], ion. -ή f. [[Feuerstätte]], [[Scheiterhaufen]] (seit IL). 3. [[πυρσός]] m., pl. auch -σά n. ‘Feuerbrand, -zeichen, -signal’ (mit auffallender Oxytonese) mit -σώδης ‘feuerbrand-ähnlich’ (E. in lyr.), -[[σεύω]] [[entzünden]], [[ein Feuersignal geben]] (E.; X. usw.), -σεία, -σευτήρ, σευτής (hell. u. sp.), -σίτης ‘feuer- farben’ (Philostr.). 4. [[πυρετός]] m. [[brennende Hitze]], [[Fieber]] (seit Χ 31; nach [[νιφετός]]? Porzig Satzinhalte 245) mit [[πυρέσσω]], att. -έττω, Aor. -έξαι, Adj. -εκτικός; -ετιάω, -εταίνω, -ετώδης, -έτιον, -ετικός. 5. πυρεῖα, ion. -ήϊα n. pl. [[Feuerzeug]], [[Zündgerät]] (seit ''h''. ''Merc''.; nicht mit Zumbach Neuerungen 14 von [[πυρή]] [[Scheiterhaufen]]). 6. [[πυρία]], ion. -ίη f. ‘Dampf-, Schwitzbad’ (ion., Arist. usw.), [[Fischen bei Fackellicht]] (Arist.), mit -ιάω [[ein Dampfbad bereiten]], [[bähen]], [[erwärmen]] (Hp. u.a.), wovon -ίαμα, -ίασις, -[[ιατήρ]], -ιατήριον (Scheller Oxyton. 55); auch -ιάτη f. [[erwärmte Biestmilch]] (Kom.). 7. [[πυρίδιον]] n. [[Funke]] (Thphr.). 8. [[πυρίτης]] m. [[Kupfererz]], [[Erz]] (Dsk., Pap. u.a.), "Feuermann", Bein. des Hephaistos (Luk.); Redard 36, 60, 245. 9. [[πύρεθρον]], -ος, -ωθρον ‘Mauer- kraut, Anthemis pyrethrum’ (wegen der wärmenden Wirkung; Strömberg Pfl.namen 82 u. 146f.). 10. πυραλ(λ)ίς s. bes. 11. [[Πυρωνία]] Bein. der Artemis (Paus.). — B. Adj.: 1. [[πυρώδης]] [[feuerähnlich]], [[feurig]] (ion. att.); 2. -ινος [[feurig]] (Arist., Plb. u.a.); 3. -όεις ib. (hell. u. sp. Dicht.), auch als N. des Planeten Mars (Arist., hell.); 4. zu [[πυρρός]] s. bes. C. Verba: 1. πυρόομαι, -όω, auch m. ἐκ- u.a., [[in Brand geraten]], [[setzen]] (Pi., ion. att.; Wackernagel Unt. 124) mit [[πύρωσις]] (ἐκ-, δια-u.a.) f., -ωμα, -ωτής, -ωτικός; 2. [[πυρεύω]] [[Feuer machen]], [[anzünden]] (Pl.; [[ἐμπυρεύω]], -ίζω von [[ἔμπυρος]]) mit -εύς, -ευτής, -ευτικός (Näheres bei Bosshardt 83); 3. [[πυράζω]] ''EM'' als Erkl. von 4. [[πυρακτέω]]; s.d.<br />'''Etymology''' : Zu [[πῦρ]], [[πυρός]] stimmt genau umbr. ''pir'' Nom. Akk. (aus *''pūr''), Abl. ''pur''-''e'' (aus *''pŭr''-), ebenso, mit sekundärer Vokalerweiterung, arm. ''hur'', Gen. ''hr''-''oy'' (aus *''pū̆r''-''o''-) und awno. ''fūrr'', ''fȳrr'' (aus urg. *''fūr''-''i''-). Das Wort war ursprünglich ein heteroklitischer ''r'' / ''n''- Stamm und flektiert als solcher noch in heth. ''paḫḫu''(''u̯a'')''r'', Gen. ''paḫḫu̯enaš''. Spuren dieser Bildungsweise sind noch vorhanden im Germ. : got. ''fōn'', Gen. ''fun''-''ins'' gegenüber ahd. ''fuir'', ''fiur'', ''Feuer''; auch im Arm. : ''hn''-''oç'' [[Feuerstatte]], [[Ofen]] gegenüber ''hur'' (s. oben); zu bemerken noch toch. A pl. ''por''-''äṃ'' (= -''n''; Kombination von ''r'' und ''n''?, v. Windekens IF 65, 249 ff.). Der vernickelte und nicht mit Sicherheit wiederherstellbare Ablaut, der schon aus den oben angeführten Formen erkennbar ist (idg. *''p''(''e'')''u̯ōr'' : ''pū̆r''- : ''puu̯en''-: ''pū̆n''-?; ausführlich Specht KZ 59, 283ff.), hat sich im Griechischen bis auf den Quantitätswechsel ausgeglichen. — Neben diesem neutralen stoffbezeichnenden Wort für [[Feuer]] besass das Idg. einen ebenso uralten, das Feuer als lebendiges Wesen bezeichnenden Ausdruck in lat. ''ignis'', aind. ''agní''-, lit. ''ugnìs'', aksl. ''ognь''; eine entsprechende Doppelbezeichnung, die zwei verschiedene Naturauffassungen widerspiegelt, findet sich auch bei den Wörtern für [[Wasser]] (s. [[ὕδωρ]]). Darüber Schulze Kl. Schr. 194f., Meillet MSL 21, 249ff., Bonfante Sprachgesch. u. Wortbed. 33ff., Mastrelli Arch. glottol. it. 43, 1 ff. Über tabuistische Ersatzwörter für [[Feuer]] Havers Sprachtabu 64ff. Weitere Formen m. Lit. bei WP. 2, 14f., Pok. 828, W.-Hofmann s. ''pūrus'' (Verwandtschaft ganz hypothetisch und ganz fraglich; s. dazu mit weiterer Diskussion Mayrhofer s. ''punā́ti''; auch Blesse KZ 75, 195).<br />'''Page''' 2,627-629
}}
{{Chinese
|sngr='''原文音譯'''：pàr 匹而<br />'''詞類次數'''：名詞（74）<br />'''原文字根'''：火 相當於： （[[אֵשׁ]]&#x200E;）  （[[לַפִּיד]]&#x200E;）<br />'''字義溯源'''：火*，烈火，炭火，火焰，以火，用火，火中<br />'''同源字'''：1） （[[πῦρ]]）火 2） （[[πυρά]]）燃火 3） （[[πυρέσσω]]）在火熱中 4） （[[πυρετός]]）火中燒 5） （[[πύρινος]]）如火的 6） （[[πυρόω]]）點燃 7） （[[πυρράζω]]）發紅 8） （[[πυρρός]]）如火紅的 9） （[[πύρωσις]]）發火，火煉參讀 （[[ἀνθρακιά]]）同義字<br />'''出現次數'''：總共（74）；太（12）；可（7）；路（7）；約（1）；徒（4）；羅（1）；林前（3）；帖後（1）；來（5）；雅（3）；彼前（1）；彼後（1）；猶（2）；啓（26）<br />'''譯字彙編'''：<br />1） 火（66） 太3:10； 太3:11； 太3:12； 太5:22； 太7:19； 太13:40； 太13:42； 太13:50； 太17:15； 太18:8； 太25:41； 可9:22； 可9:43； 可9:44； 可9:45； 可9:46； 可9:48； 路3:9； 路3:16； 路3:17； 路9:54； 路12:49； 路17:29； 路22:55； 約15:6； 徒2:19； 徒7:30； 徒28:5； 羅12:20； 林前3:13； 林前3:13； 林前3:15； 帖後1:8； 來10:27； 來12:18； 來12:29； 雅3:5； 雅3:6； 雅5:3； 彼前1:7； 啓1:14； 啓2:18； 啓3:18； 啓4:5； 啓8:5； 啓8:7； 啓8:8； 啓9:17； 啓9:18； 啓10:1； 啓11:5； 啓13:13； 啓14:10； 啓14:18； 啓15:2； 啓16:8； 啓17:16； 啓18:8； 啓19:12； 啓19:20； 啓20:9； 啓20:10； 啓20:14； 啓20:14； 啓20:15； 啓21:8；<br />2） 火的（2） 太18:9； 猶1:7；<br />3） 用火（1） 彼後3:7；<br />4） 火中（1） 猶1:23；<br />5） （烈）火的（1） 來11:34；<br />6） 火焰（1） 徒2:3；<br />7） 必用火（1） 可9:49；<br />8） 以火（1） 來1:7
}}