View source for ἧπαρ

{{LSJ1
|Full diacritics=ἧπαρ
|Medium diacritics=ἧπαρ
|Low diacritics=ήπαρ
|Capitals=ΗΠΑΡ
|Transliteration A=hē̂par
|Transliteration B=hēpar
|Transliteration C=ipar
|Beta Code=h(=par
|Definition=ᾰτος, τό, (v. sub fin.) <span class="sense"><p>&nbsp;&nbsp;&nbsp;<span class="bld">A</span> [[liver]], <span class="bibl">Od.9.301</span>, Gal.2.575, etc.; of various animals, as a favourite dish, κάπρου <span class="bibl">Ar.<span class="title">Fr.</span>318.5</span>; καπρίσκου <span class="bibl">Crobyl.7</span>; [<b class="b3">ἐρίφον</b>] <span class="bibl">Euphro 1.23</span>; εἰ μὴ σὺ χηνὸς ἧπαρ ἔχεις <span class="bibl">Eub.101</span>, cf. <span class="bibl">Ath.3.106f</span>sq., <span class="bibl">Poll.6.49</span>; φασγάνῳ οὖτα καθ' ἧπαρ <span class="bibl">Il.20.469</span>; <b class="b3">παῖσαι ὑφ' ἧπαρ</b> or <b class="b3">πρὸς ἧπαρ</b>, <span class="bibl">S.<span class="title">Ant.</span>1315</span>, <span class="bibl">E.<span class="title">Or.</span>1063</span>; ὑφ' ἧπαρ πεπληγμένη <span class="bibl">S.<span class="title">Tr.</span>931</span>; <b class="b3">ὑφ' ἥπατος φέρειν</b>, of [[pregnant]] women, <span class="bibl">E.<span class="title">Supp.</span>919</span> (lyr.): as the seat of the passions, anger, fear, etc., <span class="bibl">A.<span class="title">Ag.</span>432</span> (lyr.), <span class="bibl">792</span> (anap.), <span class="bibl"><span class="title">Eu.</span>135</span>, <span class="bibl">E.<span class="title">Supp.</span>599</span> (lyr.); χολὴν οὐκ ἔχεις ἐφ' ἥπατι <span class="bibl">Archil.131</span>; χωρεῖ πρὸς ἧπαρ . . δύη <span class="bibl">S.<span class="title">Aj.</span>938</span>; <b class="b3">τήκειν ἧ</b>. Call.<span class="title">Aet.Oxy.</span> 2079.8, cf. <span class="bibl"><span class="title">Fr.</span>222</span>; of love, χαλεπὸς γὰρ ἔσω θεὸς ἧπαρ ἄμυσσεν <span class="bibl">Theoc. 13.71</span>; τὸ μὲν θυμοειδὲς περὶ τὰν καρδίαν, τὸ δ' ἐπιθυματικὸν περὶ τὸ ἧπαρ <span class="bibl">Ti.Locr.100a</span>, cf. Plu.2.45of. </span><span class="sense">&nbsp;&nbsp;&nbsp;<span class="bld">II</span> [[fruitful land]], Agroetas ap. Sch.<span class="bibl">A.R.2.1248</span>. </span><span class="sense">&nbsp;&nbsp;&nbsp;<span class="bld">III</span> = [[ἥπατος]], <span class="bibl">Plin.<span class="title">HN</span>32.149</span>. (I.-E. <b class="b2">yēqu̯ṛt</b>, cf. Lat. [[jecur]], Skt. [[yákṛt]].) </span>
}}
{{pape
|ptext=[[https://www.translatum.gr/images/pape/pape-01-1173.png Seite 1173]] ατος, τό, die [[Leber]]; [[ἧπαρ]] ἔδειρον [[δέρτρον]] ἔσω δύνοντες Od. 11, 577; φασγάνῳ οὖτα καθ' ἡπαρ Il. 20, 469; πρὸς [[στῆθος]], ὅθι φρένες ἦπαρ ἔχουσιν Od. 9, 301; [[ἧπαρ]] ὑπὸ πραπίδων Il. 11, 578; öfter Tragg. u. in Prosa; ἔφερον ὑφ' [[ἥπατος]], von der schwangeren Frau, Eur. Suppl. 919; vgl. Bion. 4, 85. – Oft als Sitz der Empfindungen und Leidenschaften, bes. des Zorns u. der Liebe, Tim. Locr. 100 a τῶ ἀλόγω μέρεος τὸ ἐπιθυματικὸν περὶ τὸ [[ἧπαρ]], wo wir Nieren oder Herz sagen; so Aesch. ἄλγησον [[ἧπαρ]] ἐνδίκοις ὀνείδεσιν, Eum. 130; [[δῆγμα]] δὲ λύπης οὐδὲν ἐφ' [[ἧπαρ]] προσικνεῖται Ag. 766; Ch. 270; χωρεῖ πρὸς [[ἧπαρ]] γενναία δύη Soph. Ai. 918; ὥς μ οι ὑφ' ἥπατι [[δεῖμα]] χλοερὸν ταράσσει Eur. Suppl. 599; von der Liebe, [[ἧπαρ]] ἄμυσσεν Theocr. 13, 71, vgl. 11, 16. – Nach Plin. H. N. 32, 11, 53 auch = [[ἥπατος]].
}}
{{ls
|lstext='''ἧπαρ''': ᾰτος, τό, (ἴδε ἐν τέλ.), τὸ συκῶτι, Ὅμ. κλπ.˙ τὸ [[ἧπαρ]] πολλῶν ζῴων ἦτο ἐν Ἀθήναις ἐκ τῶν ἀγαπητῶν ἐδεσμάτων, κάπρου Ἀριστοφ. Ἀποσπ. 302, κτλ.˙ καπρίσκου Κρωβυλ. Ψευδ. 2˙ ἐρίφου Εὔφρ. Ἀδ. 1. 23˙ χηνὸς Εὔβουλ. Στεφ. 5˙ πρβλ. Ἀθήν. 106F κἑξ., ἥπατα σεσυκασμένα, ἥπατα συῶν σεσυκοτραγηκότων, [[Πολυδ]]. Ϛ΄, 49, καὶ ἴδε [[ἡπάτιον]]˙ - ἐθεωρεῖτο δὲ ὡς καίριον [[μέρος]], οὐτᾶν τινα καθ’ [[ἧπαρ]] Ἰλ. Υ. 469˙ παίειν ὑφ’ [[ἧπαρ]] ἢ πρὸς [[ἧπαρ]] Σοφ. Ἀντ. 1315, Εὐρ. Ὀρ. 1063˙ ὑφ’ [[ἧπαρ]] πεπληγμένη Σοφ. Τρ. 932˙ - ὑφ’ [[ἥπατος]] φέρειν, ἐπὶ ἐγκύου γυναικὸς (ὡς οἱ Γερμανοὶ λέγουσιν unter dem Herzen tragen), Εὐρ. Ἱκέτ. 919˙ - [[συχνάκις]] παρὰ Τραγ. ὡς [[ἕδρα]] τῶν παθῶν, θυμοῦ, φόβου, κλπ.˙ [[ἑπομένως]] ἀντιστοιχοῦν πρὸς τὸ ἡμέτερον «καρδία», Αἰσχύλ. Ἀγ. 432, 792, Εὐμ. 135, Εὐρ. Ἱκέτ. 599, πρβλ. Ἀρχίλ. 118˙ χωρεῖ πρὸς [[ἧπαρ]]... δύη Σοφ. Αἴ. 937˙ ἐπὶ ἔρωτος, χαλεπὰ γὰρ ἔσω θεὸς [[ἧπαρ]] ἄμυσσεν Θεόκρ. 13. 71˙ τὸ μὲν θυμοειδὲς περὶ τὰν καρδίαν, τὸ δ’ ἐπιθυματικὸν περὶ τὸ [[ἧπαρ]] Τίμ. Λοκρ. 100Α, πρβλ. Πλούτ. 2. 450F. ΙΙ. ὡς τὸ [[οὖθαρ]], [[εὔφορος]] [[χώρα]], Ἀγροίτας παρὰ τῷ Σχολ. Ἀπολλ. Ροδ. Β. 1248˙ ὅρα τὸν μῦθον ἐν Διοδ. 1. 19. ΙΙΙ. = [[ἥπατος]], Πλίν. Η. Ν. 32. 53. (Ἐκ τῆς αὐτῆς ῥίζης ἐξ ἧς τὸ Σανσκρ. yakrit, Λατ. jecur˙ πρβλ. [[πέντε]] quinque, [[ἵππος]] equus· Λιθ. akn-is δύναται νὰ παραβληθῇ πρὸς τὸ jecin-oris).
}}
{{bailly
|btext=[[ἥπατος]] (τό) :<br />foie ; <i>considéré comme le siège de la vie</i> : οὐτᾶν τινα καθ’ [[ἧπαρ]] IL, παίειν ὑφ’ [[ἧπαρ]] SOPH blesser qqn au foie, frapper au foie, dans la région du foie ; <i>considéré comme le siège des passions (crainte, colère, amour, etc.)</i>.<br />'''Étymologie:''' cf. <i>lat.</i> jecur.
}}
{{Autenrieth
|auten=ατος: [[liver]].
}}
{{grml
|mltxt=το (AM [[ἧπαρ]])<br />το [[συκώτι]], [[μικτός]] [[αδένας]] με έσω και έξω [[έκκριση]], ο [[οποίος]] βρίσκεται [[κάτω]] από το [[περιτόναιο]], καταλαμβάνει το πρόσθιο [[τμήμα]] της σπλαχνικής κοιλότητας και επιτελεί πολλαπλές μεταβολικές λειτουργίες<br /><b>νεοελλ.</b><br /><b>1.</b> <b>φρ.</b> «[[ήπαρ]] θείου, αντιμονίου κ.λπ.» — παλαιά [[ονομασία]] διαφόρων οξυθειούχων αλάτων<br /><b>2.</b> <b>φρ.</b> «μού κόπηκαν τα ήπατα» — ένιωσα έντονο φόβο, τρόμο, [[ταραχή]]<br /><b>αρχ.</b><br /><b>1.</b> το [[συκώτι]] ως [[έδεσμα]], ως [[μεζές]] («[[ἧπαρ]] κάπρου», <b>Αριστοφ.</b>)<br /><b>2.</b> το [[συκώτι]] ως [[έδρα]] του θυμού, τών παθών, του πόνου («πολλὰ γοῡν θιγγάνει πρὸς [[ἧπαρ]]», <b>Αισχύλ.</b>)<br /><b>3.</b> [[ονομασία]] ψαριού, [[ήπατος]].<br />[<b><span style="color: brown;">ΕΤΥΜΟΛ.</span></b> <span style="color: red;"><</span> <i>hek</i><sup>w</sup><i>r</i>, (το <i>π</i> του [[ήπαρ]] από το ΙΕ, χειλοϋπερωικό <i>k</i><sup>w</sup>- <b>[[πρβλ]].</b> <i>sek</i><sup>w</sup>- > <i>έκ</i>-<i>ομαι</i>) <span style="color: red;"><</span> ΙE <i>y</i><i>ē</i><i>k</i><sup>w</sup><i>r</i> (-<i>t</i>) «[[ήπαρ]]» με [[τροπή]] του <i>y</i> σε <i>h</i> και σίγηση του ληκτικού κλειστού -<i>t</i>. Η λ. συνδέεται με αρχ. ινδ. <i>yakrt</i>, <i>yaknah</i>, λατ. <i>iecur</i>, αβεστ. <i>y</i><i>ā</i><i>kar</i><i>ә</i>. Ως α' συνθετικό η λ. απαντά με τη [[μορφή]] <i>ηπατ</i>(<i>ο</i>)- (<b>[[πρβλ]].</b> <i>ηπατο</i>-<i>σκόπος</i>, <i>ηπατο</i>-<i>ειδής</i>). Στη ΝΕ η λ. [[ήπαρ]] χρησιμοποιείται κατ' εξοχήν στο ιατρικό [[λεξιλόγιο]], ενώ ευρύτερα χρησιμοποιείται η λ. [[συκώτι]] για τη [[δήλωση]] τόσο του αντίστοιχου μέρους του σώματος όσο και του φαγητού. Σημειωτέον ότι το [[συκώτι]] προέρχεται από το <i>συκωτόν</i> (<span style="color: red;"><</span> [[σύκο]]) [[ήπαρ]], που δήλωνε το [[συκώτι]] τών ζώων που είχαν τραφεί με [[ξηρά]] σύκα. Αξίζει να σημειωθεί ότι με τον ίδιο τρόπο δημιουργήθηκαν λ. με [[σημασία]] «[[συκώτι]]» σε άλλες γλώσσες, όπως λ.χ. στη λατ. <i>ficatum</i> (<span style="color: red;"><</span> <i>ficus</i>), ιταλ. <i>fegato</i>, γαλλ. <i>foie</i>.<br /><b><span style="color: brown;">ΠΑΡ.</span></b> [[ηπατικός]], <i>ηπατίτης</i>, [[ηπατίτιδα]] (-<i>ίτις</i>)<br /><b>αρχ.</b><br />[[ηπατιαίος]], [[ηπατίας]], [[ηπατίζω]], [[ηπάτιον]]<br /><b>μσν.</b><br />[[ηπατηρός]], [[ηπατώδης]]<br /><b>νεοελλ.</b><br /><i>ηπάτωση</i>.<br /><b><span style="color: brown;">ΣΥΝΘ.</span></b> <b>αρχ.</b> [[ηπατοειδής]], [[ηπατοσκόπος]], [[ηπατουργός]]<br /><b>μσν.- νεοελλ.</b><br />[[ηπατοφάγος]]<br /><b>νεοελλ.</b><br /><i>ηπαραδένη</i>, <i>ηπατέλαιον</i>, [[ηπαταλγία]], <i>ηπαταπόστημα</i>, [[ηπαταργία]], [[ηπατογαστρικός]], <i>ηπατοδωδεκαδακτυλικός</i>, [[ηπατοκήλη]], <i>ηπατοκολικός</i>, [[ηπατοκυστικός]], [[ηπατολογία]], [[ηπατονεφρικός]], [[ηπατοπάθεια]], [[ηπατοπηξία]], [[ηπατοπτωσία]], <i>ηπατοπυρίτης</i>, [[ηπατορραγία]], [[ηπατορραφία]], <i>ηπατοσάκχαρον</i>, <i>ηπατοτομία</i>, [[ηπατοτοξαιμία]]].
}}
{{lsm
|lsmtext='''ἧπαρ:''' -ᾰτος, τό, το [[συκώτι]], σε Όμηρ. κ.λπ.· ὑφ' [[ἥπατος]] φέρειν, λέγεται για τις εγκυμονούσες γυναίκες, σε Ευρ.· στους Τραγ. αναφέρεται σαν η [[έδρα]] των συναισθημάτων, των παθών, του θυμού, του φόβου κ.λπ., [[επομένως]] αντιστοιχεί προς την [[έννοια]] «[[καρδιά]]».
}}
{{elru
|elrutext='''ἧπαρ:''' ἥπᾰτος τό печень (у древних она считалась важнейшим жизненным органом и седалищем страстей и чувств, а потому, в переносном значении, соответствует современному понятию сердце): φασγάνῳ [[οὖτα]] καθ᾽ ἧ. ἐκ δέ οἱ ἧ. ὄλισθεν Hom. (Ахилл) мечом поразил (Троя) в печень, и печень у него вывалилась; παίειν ὑφ᾽ ἧ. Soph. и πρὸς ἧ. Eur. ранить в печень; ὑφ᾽ [[ἥπατος]] φέρειν Eur. носить над печенью, т. е. в чреве, «под сердцем» (= быть беременной); πρὸς ἧ. χωρεῖν Soph. терзать сердце.
}}
{{mdlsj
|mdlsjtxt=<br />the [[liver]], Hom., etc.:— ὑφ' [[ἥπατος]] φέρειν, of [[pregnant]] women, Eur.:—in Trag. as the [[seat]] of the passions, [[anger]], [[fear]], etc., [[answering]] [[therefore]] to our "[[heart]]."
}}