View source for ἔξαρχος

{{LSJ1
|Full diacritics=ἔξαρχος
|Medium diacritics=ἔξαρχος
|Low diacritics=έξαρχος
|Capitals=ΕΞΑΡΧΟΣ
|Transliteration A=éxarchos
|Transliteration B=exarchos
|Transliteration C=eksarchos
|Beta Code=e)/carxos
|Definition=ὁ, ἡ, (ἄρχω) <span class="sense"><span class="bld">A</span> [[leader]], [[beginner]], c. gen., ἀοιδοὶ θρήνων ἔξαρχοι <span class="bibl">Il.24.721</span>. </span><span class="sense"><span class="bld">2</span> [[leader of a chorus]], <span class="bibl">D.18.260</span>: generally, [[leader]], [[chief]], <b class="b3">τῶν ἱερέων</b> (= [[pontifex maximus]]) <span class="bibl">Plu.<span class="title">Num.</span>10</span>; <b class="b3">τῆς ἀποστάσεως, τῆς στάσεως</b>, <span class="bibl">Polyaen.4.6.6</span> (pl.), <span class="bibl">2.1.14</span> (pl.): [[military commander]], <span class="bibl">Ael.<span class="title">Tact.</span>9.2</span>, <span class="bibl">Arr.<span class="title">Tact.</span>10.1</span>: <b class="b3">ἔ. Παλμυρηνῶν</b>, title of Odaenathus, <span class="title">OGI</span>643; Συβαριτῶν <span class="bibl">Iamb.<span class="title">VP</span> 17.74</span>: metaph., δικαιοσύνην τὴν ἔ. καὶ ἡγεμονίδα τῶν ἀρετῶν <span class="bibl">Ph.1.347</span>.</span>
}}
{{pape
|ptext=[[https://www.translatum.gr/images/pape/pape-01-0873.png Seite 873]] den Anfang machend; παρὰ δ' εἷσαν ἀοιδούς, θρήνων ἐξάρχους, die die Klage anstimmten, Il. 24, 721; ὁ δ' [[ἔξαρχος]] Βρόμιος Eur. Bacch. 141, der den Reigen eröffnet, wie es Dem. 18, 960 von dem Vortänzer beim bacchischen Reigen neben [[προηγεμών]] gebraucht; vgl. Call. Del. 18; subst. der Urheber, στάσεως Polyaen. 2, 1, 14; der Erste, der Anführer, ἱερέων Plut. Num. 10, u. bes. Sp.
}}
{{ls
|lstext='''ἔξαρχος''': ὁ, ἡ, (ἄρχω) ὁ ἐξάρχων, ὁ ἀρχίζων τι, Λατ. auctor, μετὰ γεν., ἀοιδούς, θρήνων ἐξάρχους Ἰλ Ω. 721. 2) ὁ ἀρχηγὸς ἢ [[κορυφαῖος]] τοῦ χοροῦ, Λατ. coryphaeus (πρβλ. τὸ ἑπόμ.)· [[ἔξαρχος]] καὶ προηγεμὼν καὶ [[κιστοφόρος]]... καὶ τὰ τοιαῦτα ὑπὸ τῶν γραϊδίων προσαγορευόμενος Δημ. 313. 27, ἴδε Spanh. ἐν Καλλ. Ὕμν. εἰς Δῆλον 18, Elmsl. ἐν Εὐρ. Βάκχ. 141· [[καθόλου]], [[ἡγεμών]], [[ἀρχηγός]], τῶν ἱερέων Πλουτ. Νουμ. 10· τῆς στάσεως Πολύαιν. 2. 1, 14, κτλ.: - Παρὰ τοῖς μεταγεν. καὶ τοῖς Ἐκκλησ. 1) [[ἔπαρχος]], Ἕκτη Οἰκ. Σύνοδ. 660D. 2) [[ἀρχιεπίσκοπος]] ὁλοκλήρου ἐπαρχίας, Σύνοδ. Σάρδ. Καν. 6, Καρθ. Καν. 39. 3) ἐπιθεωρητὴς μοναστηρίων, = [[ἀρχιμανδρίτης]], Θεοδώρ. IV. 1317C, Ἰουστινιαν. Νεαρ. 133. 4. 4) ὁ φυλάττων τὴν τάξιν, ὁ εὐταξίας ἐν ταῖς συνεδρίαις συνόδου, Θεοδώρ. ΙΙΙ. 1409, Εὐαγρ. 2455Β.
}}
{{bailly
|btext=ος, ον :<br /><b>1</b> qui donne le signal (d’un chant, d’une danse) gén. : θρήνων IL qui entonne un chant de deuil ; ὁ [[ἔξαρχος]] chef d’un chœur;<br /><b>2</b> qui est à la tête de : ἱερέων PLUT qui préside à un sacrifice.<br />'''Étymologie:''' [[ἐξάρχω]].
}}
{{Autenrieth
|auten=pl., leaders of the [[dirge]], Il. 24.721.
}}
{{DGE
|dgtxt=-ου, ὁ<br /><b class="num">• Morfología:</b> [fem. ἡ ἔ. Ph.1.347]<br /><b class="num">I</b> como adj. [[que está a la cabeza del coro]]:<br /><b class="num">a)</b> en el duelo [[que inicia o entona]] el treno como [[solista]] παρὰ δέ [[εἶσαν]] ἀοιδοὺς θρήνων ἐξάρχους sentaron al lado a los cantores solistas de los trenos</i>, <i>Il</i>.24.721;<br /><b class="num">b)</b> [[jefe del coro]] o [[corego]], [[corista solista]] ἔ. καὶ προηγεμὼν καὶ κιττοφόρος καὶ λικνοφόρος corista solista, jefe del cortejo, portador de la yedra y de la criba sagrada</i> D.18.260, cf. <i>SEG</i> 9.13.15 (Cirene IV a.C.), Ph.2.174, Aristid.<i>Or</i>.41.10;<br /><b class="num">c)</b> en la iglesia crist. [[chantre]] de los cantos <i>Cod.Iust</i>.1.3.41.26;<br /><b class="num">d)</b> fig. ἦν δ' ὁ Μήδειος τοῦ περὶ Ἀλέξανδρον χοροῦ τῶν κολάκων οἷον ἔ. era Medio cual corego del coro de aduladores de Alejandro</i> Plu.2.65c, cf. Ph.1.376.<br /><b class="num">II</b> <b class="num">1</b>[[líder]], [[jefe]] c. gen. ὁ ἔ. τῆς στάσεως cabecilla de la revuelta</i> Polyaen.2.1.14, 4.6.6, cf. App.<i>Hisp</i>.94, Iambl.<i>VP</i> 74, τῶν πειρατῶν X.Eph.1.13.3, τῶν θείων γενῶν de Atis, Iul.<i>Or</i>.8.168a, τῆς αἱρέσεως Ath.Al.M.25.580C<br /><b class="num">•</b>fig. [[guía]], [[cabeza]], [[iniciador]] ἀεὶ δ' ἔ. ὁδεύει de la isla de Delos, Call.<i>Del</i>.18, ([[δικαιοσύνη]]) ... ἡ ἔ. καὶ ἡγεμονίς τῶν ἀρετῶν Ph.1.347, ([[γεωργία]]) ... τέχνας πάσας καὶ ἐργασίας, ὧν ἔ. ἐστι καὶ παρέχει βάσιν Plu.2.158d, τῆς ἑορτῆς Gr.Naz.M.36.349B.<br /><b class="num">2</b> milit. [[jefe militar]] c. dif. grados οἱ δὲ τέσσαρες λόχοι τετραρχία, καὶ ὁ τούτου τοῦ τάγματος ἡγούμενος τετράρχης, ἀνδρῶν ἑξήκοντα τεσσάρων ἔ. en Roma, Ael.<i>Tact</i>.9.1, cf. Arr.<i>Tact</i>.10.1, Hld.6.3.4, cf. <i>Vit.Aesop</i>.W.92, Iust.<i>Nou</i>.130.1.<br /><b class="num">3</b> relig. [[presidente]] τῶν πολιτικῶν ἱερῶν ἔ. presidente de los sacerdotes de la polis</i> Plu.2.792f, en Roma ὁ τῶν ἱερέων ἔ. pontifex maximus</i> Plu.<i>Num</i>.10.<br /><b class="num">4</b> [[exarco]], [[príncipe]] máxima dignidad en Palmira ἔ. Παλμυρηνῶν <i>OGI</i> 643.3, <i>SEG</i> 35.1497 (ambas Palmira III d.C.).<br /><b class="num">5</b> crist. [[jefe]] τῶν ἀποστόλων ὁ ἔ. de Pedro, Hsch.H.<i>Hom</i>.10.2<br /><b class="num">•</b>[[primado de una circunscripción eclesiástica]], [[obispo ordinario]] en rel. con οἱ τῶν πόλεων ἐπισκόποι ‘obispos sufragáneos', Euagr.Schol.<i>HE</i> 4.11<br /><b class="num">•</b>[[titular]] de varios monasterios, Iust.<i>Nou</i>.133.4, cf. Thdt.<i>Ep.Sirm</i>.117.
}}
{{grml
|mltxt=ο (AM [[ἔξαρχος]], ο, η, Μ [[ἔξαρχος]], ο)<br /><b>νεοελλ.-μσν.</b><br /><b>εκκλ.</b><br /><b>1.</b> [[αντιπρόσωπος]] πατριαρχείου ή μητροπόλεως σε εκκλησιαστική [[περιφέρεια]] με εκκλησιαστικά [[αλλά]] και διοικητικά καθήκοντα<br /><b>2.</b> [[τίτλος]] που δίδεται ως τιμητική [[διάκριση]] σε εξέχοντες μητροπολίτες ή αρχιεπισκόπους<br /><b>3.</b> [[απλός]] [[κληρικός]] [[αξιωματούχος]] του πατριαρχείου με ειδική [[αποστολή]]<br /><b>μσν.</b><br /><b>1.</b> [[επόπτης]], [[επιθεωρητής]] μοναστηριών<br /><b>2.</b> ο [[τηρητής]] της τάξεως σε [[συνεδρία]] εκκλησιαστικής συνόδου<br /><b>3.</b> [[αντιπρόσωπος]] σε εκκλ. σύνοδο<br /><b>4.</b> [[ανώτατος]] [[πολιτικός]] [[διοικητής]] στις κατεχόμενες από τους Βυζαντινούς περιφέρειες της Ιταλίας και Βόρειας Αφρικής («[[έξαρχος]] Ραβέννης»)<br /><b>μσν.-αρχ.</b><br /><b>1.</b> [[κορυφαίος]] του χορού της τραγωδίας<br /><b>2.</b> ο επικεφαλής<br /><b>αρχ.</b><br /><b>1.</b> αυτός που κάνει [[αρχή]], που αρχίζει [[κάτι]] («ἀοιδούς, θρήνων ἐξάρχους», <b>Ομ. Ιλ.</b>)<br /><b>2.</b> [[αρχηγός]], [[ηγέτης]], [[κορυφαίος]] («ὁ τῶν ἱερέων [[ἔξαρχος]]», <b>Πλούτ.</b>)<br /><b>3.</b> [[ηγέτης]], [[αρχηγός]], [[πρωτεργάτης]]<br /><b>4.</b> [[στρατιωτικός]] [[διοικητής]].
}}
{{lsm
|lsmtext='''ἔξαρχος:''' ὁ, ἡ,<br /><b class="num">1.</b> [[αρχηγός]], αυτός που αρχίζει, ξεκινά [[κάτι]], Λατ. [[auctor]], σε Ομήρ. Ιλ.<br /><b class="num">2.</b> ο [[κορυφαίος]] του χορού, Λατ. [[coryphaeus]], σε Δημ.
}}
{{elru
|elrutext='''ἔξαρχος:''' ὁ<br /><b class="num">1)</b> [[зачинатель]] (θρήνων ἔξαρχοι Hom.);<br /><b class="num">2)</b> [[начальник хора]], [[главный запевала]] (ὁ ἔ. [[Βρόμιος]] Eur.; ἔ. καὶ [[προηγεμών]] Dem., ирон. τοῦ χοροῦ τῶν κολάκων Plut.);<br /><b class="num">3)</b> [[глава]], [[руководитель]], [[начальник]] (τεχνῶν καὶ ἐργασιῶν Plut.): ὁ τῶν ἱερέων ἔ. Plut. (в Риме) = [[pontifex]] [[maximus]].
}}
{{mdlsj
|mdlsjtxt=ἔξ-αρχος, ὁ, ἡ, <i>n</i><br /><b class="num">1.</b> a [[leader]], [[beginner]], Lat. [[auctor]], Il.<br /><b class="num">2.</b> the [[leader]] of a [[chorus]], Lat. [[coryphaeus]], Dem.
}}