View source for ἐξανίημι

{{LSJ1
|Full diacritics=ἐξανίημι
|Medium diacritics=ἐξανίημι
|Low diacritics=εξανίημι
|Capitals=ΕΞΑΝΙΗΜΙ
|Transliteration A=exaníēmi
|Transliteration B=exaniēmi
|Transliteration C=eksaniimi
|Beta Code=e)cani/hmi
|Definition=poet. impf. <span class="sense"><span class="bld">A</span> ἐξανίεσκον <span class="bibl">A.R.4.622</span>: fut. [[ἐξανήσω]], also -ήσομαι <span class="bibl">E.<span class="title">Andr.</span>718</span>: pf. part. Pass. -ειμένος <span class="bibl">Orib.46.19.20</span>:—[[send forth]], [[let loose]], εὔπρηστον ἀϋτμὴν ἐξανῐεῖσαι <span class="bibl">Il.18.471</span>; ([[ὀδμήν]]) A.R.l.c.; ἐξανῆκε γᾶ ὄψιν <span class="bibl">E.<span class="title">Ph.</span>670</span> (lyr.); κρήνην ἐξανῆκ' οἴνου θεός <span class="bibl">Id.<span class="title">Ba.</span>707</span>; <b class="b3">ἐ. αἷμα</b> [[make]] it [[spout forth]], <span class="bibl">Id.<span class="title">IT</span>1460</span>; ([[ῥόον]]) <span class="bibl">Call.<span class="title">Del.</span>207</span>; <b class="b3">ἀρὰς σφῷν ἐξανῆκα</b> I [[have sent forth]] curses against you, <span class="bibl">S.<span class="title">OC</span>1375</span>. </span><span class="sense"><span class="bld">b</span> c. gen., [[send forth from]], τίς σε πολιᾶς ἐξανῆκεν γαστρός; <span class="bibl">Pi.<span class="title">P.</span>4.99</span>; θύρσους ἐξανῑεῖσαι χερῶν <span class="bibl">E.<span class="title">Ba.</span>762</span>; νάματ' ὄσσων μηκέτ' ἐξανίετε <span class="bibl">Id.<span class="title">HF</span> 625</span>. </span><span class="sense"><span class="bld">2</span> [[let go]], <span class="bibl">Id.<span class="title">IA</span>372</span>; τὴν ἀρετὴν ἐ. [[relax]], [[slacken]], Plu.<span class="title">Cat. Ma.</span>11:—Pass., to [[be set free from]], πόνων <span class="bibl">Hp.<span class="title">Nat.Hom.</span>12</span>: abs., <span class="bibl">Ph. 2.371</span>. </span><span class="sense"><span class="bld">3</span> [[loosen]], [[undo]], στροφίδας <span class="bibl">E.<span class="title">Andr.</span>718</span>:—Pass., Plu.2.788b. </span><span class="sense"><span class="bld">4</span> [[dilute]], Herasap. Gal.13.795:—Pass., pf. part. -ειμένος Orib. [[l.c.]] </span><span class="sense"><span class="bld">II</span> intr., [[slacken]], [[relax]], <span class="bibl">Hp.<span class="title">Nat.Hom.</span>7</span>; <b class="b3">ἁνίκ' ἐξανείη . . ἄτα</b> (Herm. for [[ἐξανίησι]]) <span class="bibl">S.<span class="title">Ph.</span>705</span>: c. gen., ὀργῆς ἐξανεὶς κακῆς <span class="bibl">E. <span class="title">Hipp.</span>900</span>. </span><span class="sense"><span class="bld">2</span> [[burst forth from]], [[γῆς]], of a river, <span class="bibl">A.R.4.293</span>: abs., of seed, [[spring up]], <span class="bibl">Arist.<span class="title">Mir.</span>833b2</span>.</span>
}}
{{DGE
|dgtxt=<b class="num">• Morfología:</b> [jón. pres. ind. contr. 3<sup>a</sup> sg. ἐξανιεῖ Hp.<i>Nat.Hom</i>.7, impf. iter. ἐξανίεσκον A.R.4.622; aor. ind. 3<sup>a</sup> sg. ἐξανέηκε(ν) <i>Didyma</i> 159.3.7 (III d.C.), <i>IPatras</i> 37.14 (III/IV d.C.), Gr.Naz.<i>Test</i>.3 (p.161)]<br /><b class="num">I</b> tr.<br /><b class="num">1</b> [[echar fuera]], [[desprender]], [[exhalar]] ref. aire, vapores εὔπρηστον ἀϋτμὴν ἐξανιεῖσαι el fuelle <i>Il</i>.18.471, φάρυγγος αἰθέρ' ἐξανεὶς βαρύν E.<i>Cyc</i>.410, ὀδμῇ ... τήν ῥ' ἄσχετον ἐξανίεσκον ... ἐπιρροαὶ Ἠριδανοῖο A.R.l.c.<br /><b class="num">•</b>de líquidos [[emitir]], [[hacer manar]] κρήνην ἐξανῆκ' οἴνου θεός E.<i>Ba</i>.707, cf. <i>Didyma</i> [[l.c.]], αἷμά τ' ἐξανιέτω E.<i>IT</i> 1460, νάματ' ὄσσων μηκέτ' ἐξανίετε no echéis ya lágrimas de vuestros ojos</i> E.<i>HF</i> 625, ῥόον ὅν τε βάθιστον γαῖα τότ' ἐξανίησιν Call.<i>Del</i>.207, ἐξανέηκεν [[ἄναξ]] ... πηγήν <i>Didyma</i> [[l.c.]]<br /><b class="num">•</b>de seres vivos, c. o sin gen. [[hacer salir]], [[hacer brotar]] τίς ... σε ... πολιᾶς ἐξανῆκεν γαστρός; ¿quién te hizo salir de su blanco vientre?</i> Pi.<i>P</i>.4.99, ἐξανῆκε γᾶ πάνοπλον ὄψιν de los hombres armados nacidos de los dientes del dragón, E.<i>Ph</i>.670, σπυροῦ Ἐλευσίνοιο, τὸν ... [[Δημήτηρ]] λαγόνων ... ἐξανέηκεν del trigo eleusinio que Deméter hizo brotar de las laderas</i>, <i>IPatras</i> [[l.c.]], [[Ἀαρών]], μόσχον ὅτ' ἐξανέηκε μέσου πυρός Gr.Naz.l.c.<br /><b class="num">•</b>gener. [[arrojar]], [[lanzar]] θύρσους ἐξανιεῖσαι χερῶν E.<i>Ba</i>.762, c. dat. de pers. Ἀρὰς σφῷν ... ἐξανῆκ' [[ἐγώ]] contra vosotros dos he lanzado maldiciones</i> S.<i>OC</i> 1375.<br /><b class="num">2</b> [[dejar marchar libremente]] ref. pers. βαρβάρους ... καταγελῶντας ἐξανήσει διὰ σέ dejará marchar a unos bárbaros que se ríen por tu causa</i> E.<i>IA</i> 372<br /><b class="num">•</b>en v. pas. [[ser liberado]] c. gen. τούτους ... ἐξανεθέντας τῶν πόνων Hp.<i>Nat.Hom</i>.12, abs. ἐδικαίωσα τὴν ἱερὰν χώραν ἐξανίεσθαι determiné que la tierra sagrada fuera liberada</i> tras producir durante seis años, Ph.2.371.<br /><b class="num">3</b> en v. med. [[soltar]], [[aflojar]] ἱμάντων στροφίδας ἐξανήσομαι E.<i>Andr</i>.718<br /><b class="num">•</b>fig. c. ac. de abstr. [[relajar]], [[debilitar]] τὴν ἀρετήν Plu.<i>Cat.Ma</i>.11, en v. pas. ἡ τοῦ φρονεῖν ἕξις ... ὑπ' ἀργίας ἐξανιεμένη la capacidad de raciocinio debilitada por la inactividad</i> Plu.2.788b, fig. ἁπαλῇ κἀξανειμένῃ γλώσσῃ con una lengua blanda y fofa</i> Babr.133.3.<br /><b class="num">4</b> farm. [[suavizar]], [[debilitar]], [[rebajar]] la fuerza de un medicamento ἐξανιεὶς ὅσον ἐξαρκεῖ ἐλαίῳ ναρδίνῳ μίσγε Gal.12.635, en v. pas. κεφαλικῇ δυνάμει ἐξανειμένῃ τῷ ῥοδίνῳ χρήσθω Orib.46.19.20.<br /><b class="num">II</b> intr.<br /><b class="num">1</b> [[ceder]], [[cesar]], [[remitir]] ἁνίκ' ἐξανείη ... ἄτα cuando cedía la ofuscación</i> S.<i>Ph</i>.705, τά τε γὰρ ψύχεα ἐξανιεῖ Hp.<i>Nat.Hom</i>.7<br /><b class="num">•</b>c. gen. [[abstenerse de]], [[cesar en]] ὀργῆς δ' ἐξανεὶς κακῆς E.<i>Hipp</i>.900.<br /><b class="num">2</b> [[manar]], [[brotar]] c. gen. ὑμετέρης γαίης Ἀχελώιος ἐξανίησιν A.R.4.293.
}}
{{pape
|ptext=[[https://www.translatum.gr/images/pape/pape-01-0869.png Seite 869]] (s. [[ἵημι]], 1) heraus-, hervorsenden, -lassen; von Blasebälgen, ἀϋτμὴν ἐξανιεῖσαι, Il. 18, 471; [[τίς]] σε πολιᾶς ἐξανῆκεν γαστρός Pind. P. 4, 99; ἀρὰς [[σφῷν]] ἐξανῆκ' ἐγώ, Flüche habe ich gegen euch ausgestoßen, Soph. O. C. 1376; θύρσους ἐξανιεῖσαι χερῶν, aus den Händen schleudernd, Eur. Bacch. 762; κρήνην ἐξανῆκ' οἴνου [[θεός]] 707; [[ῥόον]] Callim. Del. 207; ὀδμὴν ἐξανίεσκον, aushauchen, Ap. Rh. 4, 622; τὴν ἀρετήν, der Tugend entsagen, Plut. Cat. mai. 11. – Med., auflösen, πλεκτὰς ἱμάντων στροφίδας ἐξανήσομαι Eur. Andr. 718; pass., πόνων, davon befrei't werden, Hippocr. – 2) intr., nachlassen; ἁνίκ' ἐξανείη ἄτα Soph. Phil. 699, ch; ὀργῆς ἐξανεὶς κακῆς, vom Zorn ablassend, Eur. Hipp. 500; – hervorströmen, vom Flusse, γῆς Ap. Rh. 4, 293.
}}
{{bailly
|btext=<i>f.</i> ἐξανήσω, <i>ao.</i> ἐξανῆκα, <i>etc.</i><br /><b>I.</b> <i>tr.</i> laisser aller :<br /><b>1</b> laisser échapper : [[ἀϋτμήν]] IL un souffle ; [[αἷμα]] EUR faire jaillir du sang;<br /><b>2</b> [[laisser aller]], [[congédier]], acc. laisser impuni ; <i>Pass.</i> être émoussé;<br /><b>II.</b> <i>intr.</i> se relâcher : ὀργῆς EUR de sa colère.<br />'''Étymologie:''' [[ἐξ]], [[ἀνίημι]].
}}
{{elru
|elrutext='''ἐξανίημι:''' (fut. ἐξανήσω, pf. ἐξανῆκα)<br /><b class="num">1</b> [[выпускать]] (φῦσαι ἀϋτμὴν ἐξανιεῖσαι Hom.);<br /><b class="num">2</b> (тж. ἐ. γαστρός Pind.) производить на свет, рождать (τινά и τι Eur.);<br /><b class="num">3</b> [[метать]], [[бросать]] (θύρσους χερων Eur.);<br /><b class="num">4</b> [[проливать]] ([[αἷμα]] Eur.);<br /><b class="num">5</b> [[изливать]], [[заставлять течь]] (κρήνην οἴνου Eur.);<br /><b class="num">6</b> [[испускать]], [[произносить]] ([[ἀράς]] τινι Soph.);<br /><b class="num">7</b> выпускать из рук, т. е. не быть в состоянии покорить (τοὺς βαρβάρους Eur.);<br /><b class="num">8</b> [[испускать]], [[испарять]], [[выдыхать]] (βαρεῖαν ἀναθυμίασιν Plut.);<br /><b class="num">9</b> [[ослаблять или отбрасывать прочь]] (ἀρετήν Plut.);<br /><b class="num">10</b> med. [[ослаблять]], [[отпускать]], [[развязывать]] (ἱμάντων στροφίδας Eur.); med.-pass. становиться расслабленным, вялым (ἐν τοῖς ὕπνοις ἐξανεῖται τὸ [[ζῷον]] Plut.);<br /><b class="num">11</b> [[ослабевать]], [[уменьшаться]]: ἁνίκ᾽ ἐξανείη [[δακέθυμος]] ἄτα Soph. когда успокаивалась мучительная боль; ὀργῆς [[ἐξανείς]] Eur. смирив свой гнев;<br /><b class="num">12</b> [[выходить на поверхность]] (земли), появляться (ὑδάτων ἐπιγενομένων ἐξανίησι ὁ [[χαλκός]] Arst.).
}}
{{ls
|lstext='''ἐξανίημι''': Ἰων. παρατατ. ἐξανίεσκον, Ἀπολλ. Ρόδ. Δ. 622: μέλλ. ἐξανήσω, [[ὡσαύτως]] -ήσομαι Εὐρ. Ἀνδρ. 718. Ἐκπέμπω, [[ἐξάγω]], φῦσαι δ’ ἐν χοάνοισιν ἐείκοσι πᾶσαι ἐφύσων, παντοίην εὔπρηστον ἀϋτμὴν ἐξανιεῖσαι Ἰλ. Σ. 471· καὶ [[τῇδε]] κρήνην ἐξανῆκ’ οἴνου θεὸς Εὐρ. Βάκχ. 707· ἐπισχέτω [[ξίφος]] δέρῃ πρὸς ἀνδρὸς αἷμά τ’ ἐξανιέτω, καὶ ἂς κάμῃ νὰ ἐκρεύσῃ [[αἷμα]], ὁ αὐτὸς Ι. Τ. 1460· τοιάσδ’ ἀρὰς [[σφῷν]]... ἐξανῆκ’ ἐγώ, ἐξέπεμψα [[ἐναντίον]] ὑμῶν τῶν δύο, Σοφ. Ο. Κ. 1375. β) μετὰ γεν., [[ἐκπέμπω]] ἔκ τινος, τίς σε πολιᾶς ἐξανῆκεν γαστρός; Πίνδ. Π. 4. 176, πρβλ. Εὐρ. Φοιν. 670· [[ἐξακοντίζω]], θύρσους ἐξανιεῖσαι χερῶν ὁ αὐτ. ἐν Βάκχ. 762· νάματ’ ὄσσων μηκέτ’ ἐξανίετε ὁ αὐτ. Ἡρ. Μαιν. 625. 2) ἀφίνω τινὰ νὰ πράττῃ ὅ τι ἂν θέλῃ, τοὺς οὐδένας καταγελῶντας ἐξανήσει Εὐρ. Ι. Α. 372· παραχωρῶ, τῶν ἐνδόξων καὶ μεγάλων τὰ τῆς ἀρετῆς πρωτεῖα μὴ ἐξανιέντων (μεθιέντων Κοραῆς) τοῖς ἀσημοτέροις Πλουτ. Κάτων Πρεσβύτ. 11. - Παθ., ἀπαλλάσσομαι, ἐξανεθέντας τῶν πόνων Ἱππ. π. Φύσ. Ἀνθρ. 230. 14. 3) [[ὑφίημι]], χαλαρώνω, λύω, πλεκτὰς ἱμάντων στροφίδας ἐξανήσομαι Εὐρ. Ἀνδρ. 718, Παθ., Πλούτ. 2. 788Β. ΙΙ. ἀμεταβ., χαλαροῦμαι, χάνω τὴν δύναμίν μου, Λατ. remittere, τά τε γὰρ ψύχεα ἐξανίει Ἱππ. π. Φύσ. Ἀνθρ. 227. 21· ἐνδίδω, μετριάζομαι, [[κοπάζω]], ἁνίκ’ ἐξανείη [[δακέθυμος]] ἄτα ([[οὕτως]] ὁ Ἕρμαννος ἀντὶ τοῦ ἐξανίησι τῶν ἀντιγράφων) Σοφ. Φιλ. 705· μετὰ γεν., ὀργῆς ἐξανεὶς κακῆς Εὐρ. Ἱππ. 980. 2) ἐπὶ ποταμοῦ, [[ἀναπιδύω]], ἀναβρύζω, [[ἐκρέω]], ὑμετέρης γαίης Ἀχελώιος ἐξανίησιν Ἀπολλ. Ρόδ. Δ. 293· ἐμφανίζομαι, αὐξάνεται καὶ ἐξανίησι Ἀριστ. π. Θαυμ. 43.
}}
{{Autenrieth
|auten=[[part]]. ἐξανιεῖσαι: [[let]] go [[forth]], [[send]] [[forth]], Il. 18.471†.
}}
{{Slater
|sltr=<b>ἐξᾰνίημι</b> [[bear]] (of women in [[labour]]) [[τίς]] ἀνθρώπων σε χαμαιγενέων πολιᾶς ἐξανῆκεν γαστρός;” (P. 4.99)
}}
{{grml
|mltxt=[[ἐξανίημι]] (Α) [[ανίημι]]<br /><b>1.</b> [[απορρίπτω]], [[αποβάλλω]], [[στέλνω]] [[προς]] τα έξω («ἄποιν' ἐπισχέτω [[ξίφος]] δέρῃ πρὸς ἀνδρὸς αἷμά τ' ἐξανιέτω», <b>Ευρ.</b>)<br /><b>2.</b> [[αναδίδω]] («ὀδμήν ἀξανίεσκον», Απολλ. Ρόδ.)<br /><b>3.</b> (με γεν.) [[βγάζω]], [[κάνω]] [[κάτι]] να βγει<br /><b>4.</b> <b>(ειδ.)</b> (με γεν.) [[εξακοντίζω]] («κεῖναι δὲ θύρσους ἐξανιεῖσαι χειρῶν», <b>Ευρ.</b>)<br /><b>5.</b> [[ξεστομίζω]], λέω<br /><b>6.</b> [[χαλαρώνω]], λύω («πλεκτὰς ἱμάντων στροφίδας ἐξανήσομαι», <b>Ευρ.</b>)<br /><b>7.</b> [[διαλύω]]<br /><b>8.</b> [[ελευθερώνω]], [[αφήνω]] κάποιον ελεύθερο<br /><b>9.</b> [[παραχωρώ]] («τὰ τῆς ἀρετῆς πρωτεῖα μὴ ἐξανιέντων τοῖς ἀσημοτέροις», <b>Πλούτ.</b>)<br /><b>10.</b> [[ενδίδω]], [[υποχωρώ]] («ἐξανείη [[δακέθυμος]] ἄτα», <b>Σοφ.</b>)<br /><b>11.</b> <b>(αμτβ.)</b> (για ποταμό) [[αναβλύζω]], [[εκρέω]]<br /><b>12.</b> <b>γεν.</b> [[βγαίνω]] στην [[επιφάνεια]], [[προβάλλω]], εμφανίζομαι.
}}
{{lsm
|lsmtext='''ἐξανίημι:''' μέλ. <i>-ανήσω</i> ή <i>-ήσομαι</i>,<br /><b class="num">1.</b> [[στέλνω]], [[εκπέμπω]], ξαμολάω, σε Ομήρ. Ιλ., Σοφ.· με γεν., [[εκπέμπω]] από, σε Ευρ.<br /><b class="num">2.</b> παρατάω, στον ίδ.<br /><b class="num">3.</b> [[χαλαρώνω]], [[λύνω]], στον ίδ.· και αμτβ., [[χαλαρώνω]], [[μετριάζω]], σε Σοφ.· με γεν., ὀργῆς [[ἐξανείς]], σε Ευρ.
}}
{{mdlsj
|mdlsjtxt=fut. -ανήσω or -ήσομαι<br /><b class="num">1.</b> to [[send]] [[forth]], let [[loose]], Il., Soph.:—c. gen. to [[send]] [[forth]] from, Eur.<br /><b class="num">2.</b> [[to let go]], [[Eur]].<br /><b class="num">3.</b> to [[slacken]], [[undo]], Eur.:—and intr. to [[slacken]], [[relax]], Soph.; c. gen., ὀργῆς [[ἐξανείς]] Eur.
}}