View source for δίος

{{grml
|mltxt=δῑος, -ῑα, -ῑον (Α)<br />Ι. 1. αυτός που κατάγεται από τον Δία ή ανήκει στον Δία<br /><b>2.</b> (για θεούς) [[θείος]], [[λαμπρός]] («δῑα θεάων, δῑος [[δαίμων]]»)<br /><b>3.</b> (για ανθρ.) [[ευγενής]], [[ένδοξος]] («[[Πηνελόπη]] δῑα γυναικῶν»)<br /><b>4.</b> (για ανθρ. με ψυχική [[ανωτερότητα]]) [[ευγενής]] στην [[ψυχή]], [[εξαίρετος]] («Εὔμαιος δῑος [[ὑφορβός]]»)<br /><b>5.</b> (για ζώα, [[ιδίως]] άλογα) [[ευγενής]], [[εξαίρετος]]<br /><b>6.</b> (για πράγματα, [[ιδίως]] [[φυσικά]] φαινόμενα) [[θεϊκός]], [[θαυμαστός]], [[τρομερός]] («αἰθέρος ἐκ δίης», «εἰς ἅλα δῑαν», «δῑα [[χθών]]», «δῖον πῡρ», «δῖα [[Χάρυβδις]]»).<br />[<b><span style="color: brown;">ΕΤΥΜΟΛ.</span></b> Ο τ. [[δίος]] <span style="color: red;"><</span> <i>dy</i>-<i>∂</i><sub>1</sub><i>w</i>-<i>o</i> <span style="color: red;"><</span> ΙΕ [[ρίζα]] <i>dei</i>- από την οποία προήλθε το όνομα του [[Διός]], θεού του ουρανού και του φωτός. Συνδέεται με αρχ. ινδ. <i>dĩva</i>- «[[ουράνιος]]» και λατ. <i>dius</i>. Πιθ. [[επίσης]] με αρχ. ινδ. <i>div</i> (<i>i</i>)<i>ya</i>-, [[οπότε]] [[δίος]] <span style="color: red;"><</span> <i>dĭF</i>-<i>yos</i> ([[πρβλ]]. μυκην. <i>diujo</i>, <i>diwija</i> <b>κ.λπ.</b>). Η λ. [[δίος]] απαντά [[συχνά]] στον Όμηρο και αργότερα στους τραγικούς ως [[επίθετο]] του ουρανού, του αιθέρα και της γης. Χρησιμοποιείται [[επίσης]] ως [[προσωνυμία]] προσώπων (για τον Αχιλλέα, τους Αχαιούς <b>κ.λπ.</b>) και η [[ακριβής]] του σημ. «ο του [[Διός]], αυτός που ανήκει στον Δία, το [[παιδί]] του Δία» εμφανίζεται στο Ι, 538 της <i>Ιλιάδος</i> [[καθώς]] και στην τραγική [[ποίηση]]].
}}