Ἀγαμήδης

Wikipedia EN

In Greek mythology, Agamedes /ˌæɡəˈmiːdiːz/ (Ancient Greek: Ἀγαμήδης, Agamēdēs) was a son of Erginus (or, according to some traditions, the son of Stymphalus and grandson of Arcas).

Agamedes was father of Cercyon by Epicaste, who also brought to him a stepson, Trophonius, who was by some believed to be a son of Apollo. According to others, Agamedes was a son of Apollo and Epicaste, or of Zeus and Iocaste, and father of Trophonius. In the most common accounts, Trophonius was his brother.

The two brothers are said to have distinguished themselves as architects, especially in building temples and palaces. They built Apollo's temple housing the oracle of Delphi. A tradition mentioned by Cicero states that Agamedes and Trophonius, after having built this temple, prayed to the god to grant them in reward for their labor what was best for men. The oracle told the brothers to do whatsoever they wished for six days and, on the seventh, their greatest wish would be granted. They did and were found dead on the seventh day. The saying "those whom the gods love die young" comes from this story.

They also built a treasury of Hyrieus, king of Hyria in Boeotia. The scholiast on Aristophanes gives a somewhat different account from Charax of Pergamum, and makes them build the treasury for King Augeas. The story about this treasury in Pausanias bears a great resemblance to that which Herodotus relates of the treasury of the Egyptian king Rhampsinit. In the construction of the treasury of Hyrieus, Agamedes and Trophonius contrived to place one stone in such a manner that it could be taken away outside, and thus formed an entrance to the treasury, without anybody perceiving it. Agamedes and Trophonius constantly robbed the treasury; and the king, seeing that locks and seals were uninjured while his treasures were constantly decreasing, set traps to catch the thief. Agamedes was caught in one of these snares, and with profound grief, Trophonius cut off his head to keep Agamedes's identity secret.

After this, Trophonius was immediately swallowed up by the earth. On this spot there was afterwards, in the grove of Lebadeia, the so-called cave of Agamedes, with a column by the side of it. Here also was the oracle of Trophonius, and those who consulted it first offered a ram to Agamedes and invoked him.

The question as to whether the story about the Egyptian treasury is derived from Greece, or whether the Greek story was an importation from Egypt, has been answered by modern scholars in both ways; but Müller has rendered it very probable that the tradition took its rise among the Minyans, was transferred from them to Augeas, and was known in Greece long before the reign of Psammetichus I, during which the intercourse between the two countries was opened.

Wikipedia EL

Στην ελληνική μυθολογία ο Αγαμήδης (από το άγαν + μήδος = ο πολύ συνετός) ήταν γιος του Στυμφάλου, βασιλιά της Αρκαδίας, ή του θεού Απόλλωνα και της Επικάστης, ή του ίδιου του Δία και της Ιοκάστης. Ορθότερη όμως εκδοχή είναι ότι ο Αγαμήδης και ο Τροφώνιος ήταν γιοι του Εργίνου, βασιλιά του Ορχομενού.

Ο Αγαμήδης αναφέρεται και ως χθόνια θεότητα, ταυτόσημη με τον Ερμή, τον Ευβουλέα και τον Δία τον Σκοτίδα. Κυρίως όμως ήταν διάσημος ως θρυλικός αρχιτέκτονας και κτίστης, που μαζί με τον Τροφώνιο έκτισε θαυμαστά οικοδομήματα της μυθολογίας και της προϊστορικής εποχής. Ανάμεσα σε αυτά ξεχωρίζουν: ο θάλαμος της Αλκμήνης, ο ναός του Ποσειδώνα στη Μαντίνεια, το υπόγειο ιερό της Λεβάδειας, ο ναός του Απόλλωνα στους Δελφούς, κ.ά..

Επίσης, κατά την παράδοση, ο Αγαμήδης και ο Τροφώνιος ανεκάλυψαν τα μέταλλα, επενόησαν τη λατρεία, και είχαν μεγάλες μαγικές ικανότητες: μπορούσαν να προκαλούν βροχή ή χαλάζι για να ωφελούν τα κτήματα των φίλων ή να βλάπτουν εκείνα των εχθρών τους.

Κάποτε οι δύο αδελφοί ανέλαβαν να ανεγείρουν ένα μεγάλο θησαυροφυλάκιο για τον βασιλιά της Βοιωτίας Υριέα. Εκείνοι όμως, κρυφά απ' αυτόν, έφτιαξαν σε κάποιο τοίχο του μυστικό πέρασμα. Από το άνοιγμα αυτό, περνώντας τις νύχτες, κατάφερναν να κλέβουν σιγά-σιγά τους θησαυρούς του βασιλιά Υριέα. Τελικά ο Υριέας υποψιάσθηκε την κλοπή και έστησε παγίδα. Την ίδια νύχτα πιάστηκε σε αυτή ο Αγαμήδης. Ο Τροφώνιος μάταια προσπάθησε να τον ελευθερώσει από την παγίδα. Το ξημέρωμα, για να μη συλληφθεί και αυτός αιχμάλωτος από τον βασιλιά, έκοψε με μαχαίρι το κεφάλι του Αγαμήδη και πήγε να φύγει από το κρυφό πέρασμα. Αλλά οι θεοί τον τιμώρησαν αμέσως για το έγκλημά του: η γη άνοιξε ξαφνικά και τον κατάπιε. Και από εκεί ξεκίνησε ο χρησμός του Τροφωνίου οπού εκείνος εισερχόταν μέσα στο άντρο δεν μπορούσε να γελά και οι ίδιοι προσερχόμενοι όφειλαν την ίδια νύχτα να κάνουν θυσία ένα κριάρι και να επικαλεστούν τον Αγαμήδη.

Κατά μία άλλη παράδοση αυτό το συμβάν μετατίθεται στην Ήλιδα οπού ο Αγαμήδης του Στυμφάλου και οι δυο του γιοι, Τροφώνιος και Κερκύων, έκλεψαν τον θησαυρό του Αυγείου και μετά τον εκτελεστικό θάνατο του Αγαμήδη, ο Τροφώνιος έφυγε στο Ορχομενό ενώ ο Κερκύων στην Αθήνα.

Όμοια διηγείται ο Ηρόδοτος ως παρόμοιο συμβάν στην Αίγυπτο, εις στον θησαυρό του βασιλιά Ραμψινίτου, και πιθανότατα ο μύθος μετέβη εκεί λόγω επιμιξία της Ελλάδος και της Αιγύπτου.

English (Slater)

̆αγᾰμήδης one of the legendary founders of the Delphic temple of Apollo. v. test. ad fr. 3. τὰν Ἀγαμήδεϊ Τρεφωνίῳ θ' Ἑκαταβόλου συμβουλίαν λαβών fr. 2. 2.

Spanish (DGE)

(Ἀγᾰμήδης) -ους, ὁ
• Prosodia: [ᾰ-]
• Morfología: [ac. -ην Paus.9.11.1, etc.]
Agamedes
1 hijo de Ergino, rey de Orcómeno, constructor del templo de Apolo en Delfos h.Ap.296, Pi.Fr.2, Paus.9.37.4.
2 ciudad de Estínfalo en Arcadia, Paus.8.4.8.