πικρός: Difference between revisions

|Definition=[[πικρά]], [[πικρόν]], ''poet.'' also [[πικρός]], πικρόν Od.4.406:—prop.<br><span class="bld">A</span> [[pointed]], [[sharp]], [[keen]], [[ὀϊστός]] Il.4.118, al.; βέλεμνα 22.206; γλωχίς S.''Tr.''681: metaph., γλώσσης πικροῖς κέντροισι E.''HF''1288.<br><span class="bld">II</span> generally, [[sharp]] to the sense:<br><span class="bld">1</span> of taste, [[pungent]], ῥίζα Il.11.846; [[ἅλμη]] Od.5.323; [[δάκρυον]] ([[varia lectio|v.l.]] for [[πυκνόν]]) 4.153; of salt water, opp. [[γλυκύς]], [[Herodotus|Hdt.]]4.52, cf. 7.35; ἁλμυρὸς καὶ πικρός Pl.''Lg.''705a; [[πριγλία πικρά]] ''PCair.Zen.''82.8 (iii B.C.); ἀπ' ὄμφακος πικρᾶς A.''Ag.''970; [[ὑγρότης]] [[πικρά]], opp. [[ὀξεῖα]], Meno ''Iatr.''5.13; also of smell, [[pungent]], Od.4.406; πικρὸν ὀδωδώς Alciphr. 3.59. (This sense prevails in the derived and compd. words.)<br><span class="bld">2</span> of feeling, [[sharp]], [[keen]], ὠδῖνες Il.11.271, S.''Tr.''41.<br><span class="bld">3</span> of sound, [[piercing]], [[shrill]], οἰμωγά Id.''Ph.''189 (lyr.); φθόγγος Id.''OC''1610; [[γόοι]], [[ὄδυρμα]], E.''Ph.''883, ''Tr.''1227 (lyr.); πικροτάτη ὄψ Ar.''Pax''805 (lyr.).<br><span class="bld">III</span> metaph.,<br><span class="bld">1</span> of things, [[bitter]], especially of what yields pain instead of expected pleasure, freq. in [[threat]]s, μὴ τάχα πικρὴν Αἴγυπτον καὶ Κύπρον ἵκηαι ([[varia lectio|v.l.]] [[ἴδηαι]]) Od.17.448, cf. [[Aristophanes|Ar.]]''[[The Birds|Av.]]''1045, ''Th.''883 (lyr.), E.''Med.''399, ''IA''955, ''Ba.''357, ''Cyc.''589; π. Σίγειον κατηγόμην S.''Ph.''355; τὸ πὰρ δίκαν γλυκὺ πικροτάτα μένει τελευτά Pi.''I.''7(6).48, cf. A.''Ag.''745 (lyr.); [[τιμωρία]], [[ἀγῶνες]], Id.''Pers.''473, [[Sophocles|S.]]''[[Ajax|Aj.]]''1239; [[δύαι]], [[χεῖμα]], A.''Pr.'' 180 (lyr.), ''Ag.''198 (lyr.); πικρότερ' ἀχέων Id.''Supp.'' 875 (lyr.); λόγοι E.''Hel.''481; πικροτάτου χρυσοῦ φύλαξ Id.''Hec.''772; τὸ δὴ λεγόμενον γλυκὺ πικρῷ μεμειγμένον Pl.''Phlb.''46c; ἔχει τι τὸ π. τῆς γεωργίας γλυκύ Men.795: c. inf., μὴ λίαν πικρὸν εἰπεῖν ᾖ D.1.26.<br><span class="bld">2</span> so of persons, prob. in Sapph.''Supp.''4.1 (Comp.); γλυκὺν ὧδε φίλοις ἐχθροῖσι δὲ π. Sol.13.5, cf. Thgn.301, A.''Ch.''234, ''Eu.''152 (lyr.), etc.; ἔς τινας [[Herodotus|Hdt.]]1.123: abs., A.''Pr.''739, ''Th''940(lyr.); πικρός θεοῖς = [[hateful]] to the gods, S.''Ph.''254; πικρός πολίταις E.''Med.''224, cf. ''Supp.''1222; [[ἐμοὶ πικρὸς τέθνηκεν ἢ κείνοις γλυκύς]] = his [[death]] is [[matter]] of [[sorrow]] to me, [[Sophocles|S.]]''[[Ajax|Aj.]]''966; [[δαίμων πικράς]], of [[untimely]] [[death]] (Lat. [[acerbus]]), IG3.1338.<br><span class="bld">3</span> [[embittered]], [[angry]], πικρὰ ὄρνις S.''Ant.''423.<br><span class="bld">4</span> [[relentless]], οὐδὲν πικρότερον τῆς ἀνάγκης Antipho 2.2.4; [[spiteful]], [[mean]], [[vindictive]], βάσκανον καὶ πικρὸν καὶ κακόηθες οὐδέν ἐστι πολίτευμα ἐμόν D.18.108; πικρός καὶ συκοφάντης Id.25.45, cf. Arist.''Rh.''1368b21, ''EN''1126a19: in Com. of [[old]] [[men]], [[σκυθρός]], [[πικρός]], [[φειδωλός]] Men.10, cf. 825, 843, ''Georg.Fr.''3. Adv. [[πικρῶς]] = [[pedantically]], D.H.''Lys.''6; [[with rigid accuracy]], Apollon.Cit.3, Plu.2.659f.<br><span class="bld">IV</span> Adv. [[πικρῶς]] = [[harshly]], [[bitterly]], [[vindictively]], A.''Pr.''197, S.''OC''990; πικρῶς ἐξετάσαι D.2.27, 18.265; πικρῶς ἔχειν τισί, πρός τινας, Id.10.54, ''Ep.''3.10; [[πικρῶς]] [[φέρειν]] τι E.''Ion''610, cf. ''Andr.''190; [[ἔκλαυσε πικρῶς]] = he cried bitterly, he cried with bitter tears ''Ev.Matt.''26.75: Comp. [[πικρότερον]] Men.''Mon.''659, etc.: Sup. [[πικρότατα]] Plb.1.72.3. [ῑ in Hom. and Ep.; ῐ freq. in Trag., as A.''Pers.''473, ''Ag.''970, [[Sophocles|S.]]''[[Ajax|Aj.]]''500, E. ''Hec.''772, and in Theoc.8.74: ι therefore is not long by nature as in [[μικρός]].]

|mltxt=-ή, -ό / [[πικρός]], -ά, -όν, ΝΜΑ<br /><b>1.</b> αυτός που έχει πικρή, ερεθιστική [[γεύση]] (α. «[[πικρός]] [[καφές]]» β. «πικρό [[χάπι]]» γ. «[[ὅταν]] δὲ τεύχῃ [[Ζεύς|Ζεὺς]] ἀπ' ὄμφακος πικρᾱς [[οἶνον]]», <b>Αισχύλ.</b>)<br /><b>2.</b> (σχετικά με την αφή) [[οξύς]], [[οδυνηρός]] (α. «[[τρεις]] μπάλες του ερίξανε, πικρές, φαρμακωμένες», δημ. [[τραγούδι]]<br />θ. «δεινῆς μοι ρομφαίας, τραῡμα πικρὸν διέδραμε», Μηναί)<br /><b>3.</b> (για ήχο) [[οξύς]], [[δυσάρεστος]], [[διαπεραστικός]] (α. «πικρή [[σκουξιά]]» β. «φθόγγον πικρόν», <b>Ευρ.</b><br />γ. «πικρᾱς οἰμωγᾱς», <b>Σοφ.</b>)<br /><b>4.</b> αυτός που φέρνει [[πίκρα]], που προκαλεί [[θλίψη]], [[οδυνηρός]] (α. «πικρή 'ναι η φοβερώτατη του κόσμου [[ανεμοζάλη]]», <b>Σολωμ.</b><br />β. «προτιμώντες την πικράν ξενιτείαν», Κάλβ.<br />γ. «εἰ δὲ ζῆλον πικρὸν ἔχετε... ἐν τῇ καρδίᾳ ὑμῶν», ΚΔ<br />δ. «πικροὺς γάμους», <b>Ευρ.</b><br />ε. «πικρὰν τιμωρίαν», <b>Αισχύλ.</b>)<br /><b>5.</b> (για λόγους) [[κακός]], [[προσβλητικός]]<br /><b>νεοελλ.</b><br /><b>1.</b> (<b>το ουδ. πληθ. ως ουσ.</b>) τα [[πικρά]]<br />φάρμακα με πικρή [[γεύση]] που διευκολύνουν την [[πέψη]]<br /><b>2.</b> <b>φρ.</b> α) «πικρό [[άλας]]» — [[κοινή]] [[ονομασία]] του ένυδρου θειικού μαγνησίου<br />β) «πικρή [[σήψη]]» — διεργασία σήψης που καθιστά πικρή τη [[σάρκα]] του καρπού<br />γ) «πικρή [[πηγή]]» — ιαματική [[πηγή]] της οποίας το [[νερό]] περιέχει περισσότερο από ένα [[γραμμάριο]] ανά [[λίτρο]] διαλυμένων θειικών αλάτων νατρίου και μαγνησίου<br />δ) «πικρές ουσίες» — τα [[πικρά]], φυτικές ουσίες με φαρμακευτικές ιδιότητες<br />ε) «πικρό [[άλας]]<br />[[κοινή]] [[ονομασία]] φυσικής προέλευσης ένυδρου θειικού μαγνησίου, γνωστού και ως [[άλας]] του Έψομ<br />στ) «πικρό [[κρεμμύδι]]» — το γνωστό με τη [[λόγια]] [[ονομασία]] [[σκόροδον]] το συριγγοειδές [[φυτό]]<br /><b>μσν.-αρχ.</b><br /><b>1.</b> [[οξύς]], [[μυτερός]], [[κοφτερός]] (α. «[[κέρας]] πικρόν» β. «πικρὸν ὀϊστόν» γ. «πικρὰ βέλεμνα» δ. «πικρᾷ γλωχῑνι»)<br /><b>2.</b> (<b>για πρόσ.</b>) [[δυσμενής]], [[εχθρικός]] (α. «ἄθεον ἄνδρα καὶ τοκεῡσι πικρόν», <b>Αισχύλ.</b><br />β. «ἐόντος τοῦ Ἀστυάγεος πικροῦ ἐς τοὺς Μήδους», <b>Ηρόδ.</b>)<br /><b>αρχ.</b><br /><b>1.</b> (για την [[οσμή]]) [[δυσάρεστος]], [[αψύς]] («πικρὸν ἀποπνείουσαι ἁλός... ὀδμήν», <b>Ομ. Οδ.</b>)<br /><b>2.</b> πικραμένος, [[θλιμμένος]] («κἀνακωκύει πικρᾱς ὄρνιθος ὀξὺν φθόγγον», <b>Σοφ.</b>)<br /><b>3.</b> [[αδυσώπητος]], [[σκληρός]] (α. «οὐδὲν πικρότερον τῆς ἀνάγκης ἔοικεν [[εἶναι]]», Αντιφ.<br />β. «[[ἀπαραίτητος]] ἦν καὶ πικρὸς [[δικαστής]]», <b>Πολ.</b>). <br /><b>επίρρ.</b><i>..</i><br />[[πικρώς]] / <i>πικρῶς</i> ΝΜΑ και [[πικρά]] Ν<br /><b>1.</b> με [[πίκρα]], με βαθύτατη [[θλίψη]] (Α. «έκλαψα [[πικρά]]» β. «καὶ ἐξελθὼν ἔξω ὁ Πέτρος ἔκλαυσε πικρῶς», ΚΔ)<br /><b>2.</b> με πικρό τρόπο, με [[σκληρότητα]], με [[αυστηρότητα]] (α. «μού μίλησε [[πικρά]]» β. «πικρῶς διέκειτο πρὸς τὸν Ἄρατον», <b>Πολ.</b>)<br /><b>νεοελλ.</b><br />με [[πίκρα]], με πικραμένη [[ψυχή]] («[[πικρά]] τον καταράστηκε»)<br /><b>μσν.-αρχ.</b><br /><b>1.</b> με [[δυσκολία]]<br /><b>2.</b> με [[ακρίβεια]], με [[σχολαστικότητα]].<br />[<b><span style="color: brown;">ΕΤΥΜΟΛ.</span></b> Το επίθ. <i>πικ</i>-<i>ρός</i>, με [[επίθημα]] -<i>ρος</i> ([[πρβλ]]. [[νεκρός]]) και σημ. «[[οξύς]], [[διαπεραστικός]]» [[οδυνηρός]]», ανάγεται στη μηδενισμένη [[βαθμίδα]] <i>pik</i>- της ΙΕ ρίζας <i>peik</i>- με σημ. «[[σημειώνω]], [[χαράζω]], [[χρωματίζω]], [[μαρκάρω]], [[δείχνω]]» [[αλλά]] και «[[κεντώ]], [[τρυπώ]], [[κατατρώγω]], [[ερεθίζω]]» και αντιστοιχεί ακριβώς, ως [[προς]] τη [[μορφή]], με το αρχ. σλαβ. <i>pĭstrŭ</i> «[[παρδαλός]]». Στην ετεροιωμένη [[βαθμίδα]] της ίδιας ρίζας ανάγεται το επίθ. [[ποικίλος]] με σημ. «[[πολύχρωμος]], [[παρδαλός]]» (<b>πρβλ.</b> και αρχ. ινδ. <i>pimšati</i> «[[κόβω]], [[διασκευάζω]], [[στολίζω]]», λιθουαν. <i>piĕšti</i> «[[ζωγραφίζω]], [[σημειώνω]]», αρχ. σλαβ. <i>pĭsati</i> «[[γράφω]]»). Στην απαθή [[βαθμίδα]] της ρίζας, εξάλλου, ανάγεται πιθ. ο τ. που παραδίδει ο Ησύχιος: «[[πεικόν]]<br /><i>πικρόν</i>, <i>πευκεδανόν</i>», ενώ στη μηδενισμένη [[βαθμίδα]] ο [[παράλληλος]] τ. με ηχηρό ουρανικό [[σύμφωνο]] [[πίγγαλος]] «[[είδος]] σαύρας» (<b>πρβλ.</b> λατ. <i>pingo</i> «[[ζωγραφίζω]], [[ποικίλλω]]»). Στη Μυκηναϊκή μαρτυρείται, [[τέλος]], ο τ. <i>pikereu</i>, που αποδίδει πιθ. το ανθρωπωνύμιο <i>Πικρεύς</i>.<br /><b><span style="color: brown;">ΠΑΡ.</span></b> [[πικραίνω]], [[πικρία]], [[πικρίζω]], [[πικρίς]](-<i>ίδα</i>), [[πικρότης]](-<i>ότητα</i>)<br /><b>αρχ.</b><br />[[πικράς]], [[πικρίδιος]], [[πικρώ]], [[πικρώδης]]<br /><b>αρχ.-μσν.</b><br />[[πικράζω]]<br /><b>νεοελλ.</b><br />[[πικρίλα]], [[πικρούτσικος]].<br /><b><span style="color: brown;">ΣΥΝΘ.</span></b> (Α' συνθετικό) <b>βλ.</b> <i>πικρ</i>[[ο]]. (Β' συνθετικό) [[άπικρος]], [[γλυκύπικρος]], [[κατάπικρος]], [[πολύπικρος]], [[υπόπικρος]]<br /><b>αρχ.</b><br /><i>αρίπικρος</i>, [[βαθύπικρος]], [[διάπικρος]], [[έκπικρος]], [[έμπικρος]], [[επίπικρος]], [[εχέπικρος]], [[θελξίπικρος]], [[οξύπικρος]], [[παράπικρος]], [[υπέρπικρος]], [[φιλόπικρος]]<br /><b>νεοελλ.</b><br />[[αλμυρόπικρος]], [[γλυκόπικρος]], <i>θεόπικρος</i>, <i>ξινόπικρος</i>, <i>ολόπικρος</i>].

|etymtx=Grammatical information: adj.<br />Meaning: [[sharp]], [[peaky]], [[piercing]], [[bitter]], [[painful]] (Il.; on the meaning Treu Von Homer zur Lyrik 78 a. 273).<br />Compounds: Compp., e.g. <b class="b3">πικρό-χολος</b> [[full of bitter gall]] (Hp.), <b class="b3">γλυκύ-πικρος</b> [[sweet-bitter]] (Sapph.; Risch IF 59, 32).<br />Derivatives: 1. Abstract: <b class="b3">πικρ-ότης</b> f. [[sharpness]], [[bitterness etc.]] (IA.), <b class="b3">-ία</b> f. <b class="b2">id.</b> (D., Arist., hell.). 2. plantname: <b class="b3">πικρ-άς</b>, <b class="b3">-ίς</b>, <b class="b3">-ίδιον</b> (Arist., Thphr., Ps.-Dsc.); Strömberg Pfl.namen 63; <b class="b3">-άς</b> f. also [[sour bottom]] (pap. IIIa); <b class="b3">-ίδιος</b> as adj. [[somewhat bitter]] (Ath.). 3. verbs: a. <b class="b3">πικρ-αίνομαι</b>, <b class="b3">-αίνω</b>, also w. <b class="b3">ἐκ-</b>, <b class="b3">ἐν-</b>, <b class="b3">παρα-</b> a.o., [[to become bitter]], [[to embitter; to make bitter]] (IA.) with <b class="b3">-ασμός</b> (<b class="b3">παρα-</b>πικρός) m. [[embitterment]] (LXX, Ep. Hebr.), <b class="b3">-αντικῶς</b> adv. [[in an embittering way]] (S.E.); b. <b class="b3">πικρ-όομαι</b>, almost only with <b class="b3">ἐκ-</b>, <b class="b2">id.</b> (Hp., Arist., Thphr.) with <b class="b3">-ωσις</b> f. (Gal.); back formation [[ἔκπικρος]] [[very bitter]] (Arist.; Strömberg Prefix Studies 73); c. <b class="b3">πικρ-άζομαι</b>, <b class="b3">-άζω</b>, also w. <b class="b3">ἐκ-</b>, <b class="b2">id.</b> (S. E.). 4. substantivising [[πίκρα]] f. name of an antidote (Alex. Trall.). 5. PN [[Πρίκων]] m. (Eretria, Tanagra) with metathesis as in NGr. [[πρικός]] (Kretschmer Glotta 6, 304; diff. Bechtel KZ 45, 155).<br />Origin: IE [Indo-European] [794] <b class="b2">*piḱ-ro-</b> [[motley]], [[painted]]<br />Etymology: With a Slav. word for [[motley]], e.g. ORuss. CSlav. [[pьstrъ]] formally identical: IE <b class="b2">*piḱros</b>, from a verb [[sting]], [[cut]], [[embroider]], [[paint]] in Sk. <b class="b2">piṃśáti</b> (nasalpres.) [[carve]], [[cut to measure]], [[ornament]], Slav., e.g. OCS [[pьsati]] [[write]]; further cognates s. [[ποικίλος]]. -- With [[πικρός]] also some Indo-Iran. words have been identified: Pashto <b class="b2">p(u)šǝī</b> f. [[kind of rhubarb]], [[Rheum emodi]] (Morgenstierne Sarūpa-Bhāratī [Hoshiarpur 1954] 1; ), Skt. <b class="b2">śilpá-</b> [[motley]] (inverted from <b class="b2">*piślá-</b>; Tedesco Lang. 23, 383ff [?]). After Machek Zeitschr. f. Slawistik 1, 36 here also Slav. [[prikrь]] [[disgusting]], [[sour]], [[sharp]]; against this Vasmer Wb. s. <b class="b2">príkryj</b>.