View source for εἴρω

{{LSJ1
|Full diacritics=εἴρω
|Medium diacritics=εἴρω
|Low diacritics=είρω
|Capitals=ΕΙΡΩ
|Transliteration A=eírō
|Transliteration B=eirō
|Transliteration C=eiro
|Beta Code=ei)/rw
|Definition=(A), aor. <b class="b3">εἶρα</b> (v. infr.), also <b class="b3">ἔρσα</b> (v. <b class="b3">διείρω</b>):—Pass., pf. part. <b class="b3">ἐρμένος</b> (<b class="b3">ἐν</b>-) <span class="bibl">Hdt.4.190</span>; Ep. <b class="b3">ἐερμένος</b> (v. infr.):—mostly in compds., <b class="b3">ἀν-, δι-, ἐν-, ἐξ-, συν-είρω</b>:—<span class="sense"><p>&nbsp;&nbsp;&nbsp;<span class="bld">A</span> <b class="b2">fasten together in rows, string</b>, used by Hom. only in Ep. pf. Pass., <b class="b3">ἠλέκτροισιν ἐερμένος</b> [a necklace] <b class="b2">strung</b> with pieces of amber, <span class="bibl">Od.18.296</span>, and plpf. Pass., μετὰ δ' ἠλέκτροισιν ἔερτο <span class="bibl">15.460</span>; <b class="b3">περὶ στήθεσσιν ἔερτο [μίτρη</b>] <span class="bibl">A.R.3.868</span>; <b class="b3">τὸ εὖ εἰρόμενον</b> <b class="b2">a connected system</b>, <span class="bibl">Plot.2.3.7</span>. </span><span class="sense">&nbsp;&nbsp;&nbsp;<span class="bld">II</span> after Hom.in Act., στεφάνους εἴ. <span class="bibl">Pi.<span class="title">N.</span>7.77</span>; εἴ. τὰ θεῖα Plu.2.1029c; <b class="b2">insert</b>, εἰς βρόχον εἴρας τὸν τράχηλον Zaleuc. ap. Stob.4.2.19 ad fin., cf. <span class="title">PMag.Par.</span>1.259; esp. in speech, <b class="b2">string together</b>, <b class="b3">ὁ εἴρας καὶ συνυφάνας ἕκαστα [λόγος</b>] <span class="bibl">Ph.1.499</span>; θρῆνον <span class="bibl">J.<span class="title">BJ</span>6.5.3</span>; πολλὰ ὀνόματα <span class="bibl">Philostr.<span class="title">VA</span> 1.20</span>, cf. <span class="bibl">6.17</span>; οἱ μηδὲ δύο σχεδὸν ῥήματα δεξιῶς εἴρειν δυνάμενοι <span class="bibl">S.E. <span class="title">M.</span>1.98</span>:—Pass., <b class="b3">εἰρομένη λέξις</b> <b class="b2">continuous, running</b> style, i.e. not antithetic or with balanced periods, <span class="bibl">Arist.<span class="title">Rh.</span>1409a29</span>. </span><span class="sense">&nbsp;&nbsp;&nbsp;<span class="bld">2</span> <b class="b3">εἰρόμενον, τό</b>, '<b class="b2">dossier</b>' of documents, Mitteis <span class="title">Chr.</span>184.9 (iii A.D.); εἰ. τραπεζιτικόν <span class="bibl"><span class="title">PLips.</span>9.22</span>. (Etym. dub., cf. either Lat. <b class="b2">sero</b> or Lith. <b class="b2">vérti</b> 'thread'.)</span><br />(B), <span class="sense"><p>&nbsp;&nbsp;&nbsp;<span class="bld">A</span> <b class="b2">say, speak, tell</b>:—Act. is used by Hom. only in Od., and in <span class="bibl">1</span> pers., μνηστῆρσιν δ' . . τάδε εἴρω <span class="bibl">2.162</span>, cf. <span class="bibl">13.7</span>; τὰ δέ τοι νημερτέα εἴρω <span class="bibl">11.137</span>:—Med. in same sense, καὶ εἴρετο δεύτερον αὖτις <span class="bibl">Il.1.513</span>; εἴροντο δὲ κήδε' ἑκάστη <span class="bibl">Od.11.542</span>, cf. <span class="bibl">Nic.<span class="title">Th.</span>359</span>:—Pass., 3sg. <b class="b3">εἴρεται</b> <b class="b2">is said</b>, <span class="bibl">Arat.172</span>,<span class="bibl">261</span>: for other forms v. [[ἐρῶ]]. (<b class="b3">ϝέρ</b>-yω, fr. root of <b class="b3">ἐρῶ</b>, q.v.)</span><br />(C), <span class="sense"><p>&nbsp;&nbsp;&nbsp;<span class="bld">A</span> <b class="b2">ask</b>: for Act. forms (stem <b class="b3">ἐρε</b> (ϝ)-), v. [[ἐρέω]] (A): for Med. forms (stems <b class="b3">ἐρε</b> (ϝ)- and <b class="b3">ἐρ</b> (ϝ)-), v. [[ἔρομαι, ἐπείρομαι]].</span>
}}
{{pape
|ptext=[[https://www.translatum.gr/images/pape/pape-01-0735.png Seite 735]] ἐρῶ, εἴρηκα, s. ερ. aor. εἶρα u. ἔρσα, Hippocr. (vgl. compp.),<b class="b2"> aneinanderreihen</b>; στεφάνους Pind. N. 5, 77, d. i. flechten; aber εἰρομένη [[λέξις]] ist bei Ar. rhet. 3, 9, im Ggstz von κατεστραμμένη, ein gedehnter Styl, aus locker aneinandergereiheten Sätzen bestehend, συνδέσμῳ μία, ἣ οὐδὲν ἔχει [[τέλος]] καθ' αὑτήν, ἂν μὴ τὸ [[πρᾶγμα]] λεγόμενον τελειωθῇ, vgl. Plut. εἰρόμενος [[λόγος]] (nach conj.) stoic. rep. 28; εἰρομένης ἀκρασίας garrul. 10. – Dahin gehört als perf. pass. [[ἐερμένος]], ἠλέκτροισιν, von einem goldenen Halsbande mit Elektron, Od. 18, 295, wie 15, 460 μετὰ δ' ἠλέκτροισιν [[ἔερτο]].
}}
{{ls
|lstext='''εἴρω''': (Α): ἀόρ. εἶρα (ἴδε κατωτ.), [[ὡσαύτως]] ἔρσα (ἴδε [[διείρω]]): ― Παθ., μετοχ. πρκμ. ἐρμένος (ἐν-) Ἡρόδ. 4. 190· Ἐπ. [[ἐερμένος]], ἴδε κατωτ., εἰρμένος Βακχυλ. 16. 116 (ἔκδ. Blass)· ― τὸ ἁπλοῦν [[ῥῆμα]] [[εἶναι]] σπάνιον, πρβλ. ἀν-, δι-, ἐν-, ἐξ-, συν- είρω· (περὶ τῆς ῥίζης, ἴδε ἀείρω)· [[συνείρω]], [[συνάπτω]], [[πλέκω]], [[ὁρμαθίζω]], κοινῶς «ὁρμαθιάζω», παρ’ Ὁμ. μόνον ἐν τῷ Ἐπ. παθ. πρκμ., ὅρμον... ἠλέκτροισιν ἐερμένον, «ὡρμαθιασμένον», Ὀδ. Σ. 296· καὶ παθ. ὑπερσυντ., [[μετὰ]] δ’ ἠλέκτροισιν ἔερτο Ὀδ. Ο. 460· οὕτω, περὶ στήθεσσιν ἔερτο μίτρη Ἀπολλ. Ρόδ. Γ. 868. ΙΙ. μεθ’ Ὅμηρ. ἐν τῷ ἐνεργ., στεφάνους [[εἴρην]], Λατ. coronas nectere, Πινδ. Ν. 7. 113· εἴρ. τὰ θεῖα Πλούτ. 2. 1029C· δένω, περιδένω, εἰς βρόχον εἴρας τὸν τράχηλον Ζάλευκος παρὰ Στοβ. 280. 39: ― Παθ., εἰρομένη [[λέξις]], συνεχὲς καὶ χαλαρὸν [[ὕφος]], δηλ. οὐχὶ μετ’ ἀντιθέσεων, [[ἤτοι]] [[μετὰ]] περιόδων καὶ κώλων ἀντιστοιχούντων καὶ [[οὕτως]] εἰπεῖν ἰσορροπούντων, ἀντιτίθεται τῇ κατεστραμμένῃ λέξει, Ἀριστ. Ρητ. 3. 9, 2· πρβλ. [[συνείρω]] ΙΙ.
}}
{{bailly
|btext=<span class="bld">1</span><i>Act. seul. prés. et ao.</i> [[εἶρα]];<br />nouer, attacher, entrelacer ; <i>Pass.</i> ἠλέκτροισιν [[ἐερμένος]] OD (collier) fait de chaînons d’électron entrelacés ; μετὰ δ’ ἠλέκτροισιν [[ἔερτο]] OD (ce collier) était fait de chaînons d’électron entrelacés ; <i>fig.</i> εἰρομένη [[λέξις]] ARSTT style bien lié, continu, <i>càd</i> sans antithèses <i>ou</i> sans périodes balancées.<br />'''Étymologie:''' R. Σερ, nouer, attacher = <i>lat.</i> sero ; cf. [[σειρά]].<br /><span class="bld">2</span><i>rare au prés. ; f.</i> [[ἐρῶ]], <i>ao. inus., pf.</i> [[εἴρηκα]];<br /><i>Pass. ao.</i> [[ἐρρήθην]], <i>pf.</i> [[εἴρημαι]];<br /><b>1</b> dire, parler : τινί [[τι]], dire qch à qqn ; <i>d’ord. au f. et au pf.</i> : ἐρεῖν [[τι]] [[πρός]] τινα ATT dire qch à qqn ; [[κακῶς]] ἐρεῖν τινα, dire du mal de qqn ; ἐρεῖν τινά [[τι]], dire qch de qqn;<br /><b>2</b> <i>particul.</i> annoncer (une nouvelle, <i>etc.</i>);<br /><b>3</b> convenir de : μισθὸς εἰρημένος HDT salaire convenu ; <i>abs.</i> εἰρημένον γὰρ δίκας μὲν [[τῶν]] διαφορῶν ἀλλήλοις διδόναι καὶ δέχεσθαι THC car bien qu’il soit dit (dans les traités) que les différends réciproques seront réglés à l’amiable;<br /><b>4</b> ordonner : τινι avec l’inf. à qqn de ; <i>Pass.</i> εἴρητό [[οἱ]] avec l’inf. HDT il lui avait été ordonné de;<br /><b>5</b> mentionner : [[οὗτοι]] μὲν [[οἱ]] παραθαλάσσιοι [[εἰρέαται]] <i>(ion.)</i> HDT j’ai parlé plus haut de ces populations maritimes.<br />'''Étymologie:''' R. Ϝερ, dire = <i>lat.</i> verbum ; de la R. parallèle Ϝρη viennent les pf. [[εἴρηκα]] = *ϜέϜρηκα, le f. Pass. [[ῥηθήσομαι]], etc.
}}
{{Autenrieth
|auten=(1) ([[root]] ϝερ, cf. verbum), [[assumed]] pres. [[for]] fut. [[ἐρέω]], -έει, -έουσι, [[part]]. ἐρέων, ἐρέουσα, [[pass]]. perf. [[εἴρηται]], [[part]]. εἰρημένος, plup. [[εἴρητο]], fut. [[εἰρήσεται]], aor. [[part]]. dat. [[sing]]. ῥηθέντι: [[say]], [[speak]], [[declare]]; [[strictly]] [[with]] [[regard]] [[merely]] to the words said; [[announce]], [[herald]], ([[Ἠώς]]) Ζηνὶ [[φόως]] ἐρέουσα, Il. 2.49; ([[Ἑωσφόρος]]) [[φόως]] ἐρέων ἐπὶ γαῖαν, Il. 23.226.<br />(2) ([[root]] σερ, cf. sero), only [[pass]]. perf. [[part]]. [[ἐερμένος]], plup. [[ἔερτο]]: [[string]], as beads; [[μετὰ]] (adv.) δ' ἠλέκτροισιν [[ἔερτο]], at intervals ‘[[was]] [[strung]]’ [[with]] beads of [[amber]], Od. 15.460 ; [[ὅρμος]] ἠλέκτροισιν [[ἐερμένος]], Od. 18.296; γέφῦραι ἐερμέναι, ‘joined’ in [[succession]], Il. 5.89.
}}
{{Slater
|sltr=[[εἴρω]] <br />&nbsp;&nbsp;&nbsp;<b>1</b> [[weave]] εἴρειν στεφάνους ἐλαφρόν (N. 7.77)
}}
{{DGE
|dgtxt=<b class="num">• Morfología:</b> [3<sup>a</sup> sg. impf. εἶρεν B.17.20, 74]<br /><b class="num">1</b> [[decir]] μνηστῆρσιν δ' ... τάδε [[εἴρω]] <i>Od</i>.2.162, cf. 13.7, τὰ δέ τοι νημερτέα [[εἴρω]] <i>Od</i>.11.137, εἶρεν τε· B.ll.cc., τὸ γὰρ ‘εἴρειν’ λέγειν ἐστίν Pl.<i>Cra</i>.398d, cf. 408a, ἓν τοῦτο δ'εἴρει Men.<i>Mis</i>.297.<br /><b class="num">2</b> [[indicar]], [[mostrar]] εἴρει (σελήνη) ὁποσταίη μηνὸς περιτέλλεται ἠώς Arat.739.<br /><br /><b class="num">• Etimología:</b> De *<i>(H)u̯erH<sup>u̯</sup>1</i>- > Ϝερ<i>i̯</i>ω > [[εἴρω]], cf. lat. <i>uerbum</i>; y en ø/ø ai. <i>vratá</i>- ‘orden’ y en ø/P ῥήτωρ, εἴρηκα < *<i>(H)u̯reH<sup>u̯</sup>1</i>-.<br /><br /><b class="num">• Morfología:</b> [aor. [[εἶρα]] Ph.1.499, Zaleuc.p.228.17, Philostr.<i>VA</i> 1.20, <i>PMag</i>.4.259; part. perf. pas. [[ἐερμένος]] <i>Od</i>.15.460, <i>h.Ap</i>.104, plusperf. 3<sup>a</sup> sg. [[ἔερτο]] <i>Od</i>.18.296]<br /><b class="num">1</b> [[ensartar]] c. dat. instrum. de las piezas ensartadas, en v. pas. ὅρμον ... χρύσεον, ἠλέκτροισι ἐερμένον un collar de oro, ensartado con cuentas de ámbar</i>, <i>Od</i>.18.296, cf. 15.460<br /><b class="num">•</b>[[ensartar]], [[atar]] c. ac. y dat. instrum. de con qué se ensarta φόρει (λεπίδα) εἴρας ἱμάντι ὄνου <i>PMag</i>.l.c.<br /><b class="num">•</b>[[enristrar]], [[atar en ristras]] el pescado <i>SB</i> 12495.15, 19 (I d.C.), en v. pas. εἰρμένος (ἰχθῦς) <i>SB</i> 12495.16 (I d.C.)<br /><b class="num">•</b>[[introducir]], [[meter]] εἰς βρόχον εἴρας τὸν τράχηλον metiendo el cuello en el dogal</i> Zaleuc.l.c.<br /><b class="num">2</b> [[engarzar]], [[ligar]], [[enlazar]] ὁ δ' εἴρας καὶ συνυφήνας ἕκαστα (el logos divino) es el que liga y entreteje todas las cosas</i> Ph.l.c., οἱ μηδὲ δύο σχεδόν ῥήματα δεξιῶς εἴρειν δυνάμενοι γραμματικοί S.E.<i>M</i>.1.98, en v. pas. χρὴ δὲ τὴν ἱστορικὴν πραγματείαν εἰρομένην εἶναι D.H.<i>Th</i>.9.9, cf. <i>Comp</i>.26.14, οὐκ εἰρόμενα τὰ ἐνύπνια sueños incoherentes, sin ilación</i> Arist.<i>Insomn</i>.461<sup>a</sup>22, cf. 27<br /><b class="num">•</b>[[trenzar]], [[entrelazar]] εἴρειν στεφάνους fig. del poema, Pi.<i>N</i>.7.77, en v. pas. μέγαν ὅρμον χρυσείοισι λίνοισιν ἐερμένον una gran guirnalda entrelazada con hilos de oro</i>, <i>h.Ap</i>.l.c.<br /><b class="num">•</b>[[encadenar]], [[concatenar]] en etim. estoicas de [[εἱμαρμένη]] (cf. [[εἱρμός]] 2): εἱμαρμένην δὲ διὰ τὸ εἴρειν τε καὶ χωρεῖν ἀκωλύτως Arist.<i>Mu</i>.401<sup>b</sup>9, cf. Chrysipp.<i>Stoic</i>.2.265, [[εἱμαρμένη]] τε γὰρ προσαγορεύεται ὡς ἂν εἰρομένη τις Plu.2.570b, cf. D.L.7.149<br /><b class="num">•</b>ret. λέξις εἰρομένη [[estilo continuo, seguido, coordinado]] caracterizado por la sucesión paratáctica de las oraciones, op. κατεστραμμένη Arist.<i>Rh</i>.1409<sup>a</sup>30, <i>(oratio) perpetua, quam Graeci</i> εἰρομένην λέξιν <i>appellant</i> Aquila 18<br /><b class="num">•</b>[[enumerar]] πολλὰ ... εἴρας ὀνόματα Philostr.l.c.<br /><b class="num">•</b>part. neutr. subst. τὸ εἰρόμενον [[lista de resúmenes de contratos registrados en la escribanía pública]] ἐξ εἰρομένου μνημονικοῦ χρηματισμῶν κα (ἔτους) <i>PMil.Vogl</i>.98.34 (II d.C.), [[ἀντίγραφον]] ὁμολο(γίας) ἐνοικήσεως ἐξ ἰρομ(ένου) τό(μου) Καρανίδ(ος) <i>PMich</i>.570.1 (II d.C.), ἐξ εἰρομ(ένου) κώμη(ς) μʹ τό(μου) κο(λλήματος) πα τοῦ τετάρτου ἔτους <i>PMich</i>.625.5, cf. <i>PMil.Vogl</i>.227.1 (ambos II d.C.), Mitteis <i>Chr</i>.184.9 (III d.C.).<br /><b class="num">3</b> [[ceñir]], [[rodear]] en v. pas. θυώδεϊ κάτθετο μίτρῃ ἥ τέ οἱ ... περὶ στήθεσσιν [[ἔερτο]] lo colocó (el filtro) en el perfumado ceñidor, que estaba enrollado en torno a sus pechos</i> A.R.3.868, ἀμφὶ τε κεβλὴν εἰρμένος ἀγλίθων ... ἔχει στέφανον ceñido en su cabeza tiene una corona de ajos</i> Call.<i>Fr</i>.657.<br /><br /><b class="num">• Etimología:</b> Prob. de *<i>ser</i>- (cf. lat. <i>sero</i>, air. <i>sernaid</i>, etc.), c. pérdida de aspiración inicial, que se encuentra en ἕρματα, ὅρμος (< *<i>sor-m</i>-), etc.
}}
{{grml
|mltxt=<b>(I)</b><br />[[εἴρω]] (Α)<br /><b>1.</b> [[συναρμολογώ]], [[συναρμόζω]]<br /><b>2.</b> [[παρεμβάλλω]], [[εμπλέκω]]<br /><b>3.</b> (για λόγο) [[συνδέω]]<br /><b>4.</b> <b>φρ.</b> «εἰρομένη [[λέξις]]» — χαλαρό ύφος του λόγου.<br />[<b><span style="color: brown;">ΕΤΥΜΟΛ.</span></b> Πρόκειται για ενεστώτα (με [[επίθημα]] -<i>ye</i>- / -<i>yo</i>-) που σχηματίζεται από την απαθή [[βαθμίδα]] της ΙΕ ρίζας <i>ser</i>- «[[βάζω]] στη [[σειρά]] το ένα [[κοντά]] στο [[άλλο]]», η οποία απαντά σε όλους τους ρηματικούς και σε ορισμένους ονοματικούς τ. Η [[ταυτοσημία]] του [[είρω]] με το λατ. <i>ser</i><i>ō</i> οδήγησε στη [[σύνδεση]] τών δύο τ., ενώ η [[απώλεια]] της δασύτητας στον ελληνικό τ. εξηγείται από τη σπάνια [[εμφάνιση]] του ρήματος ως απλού, το οποίο απαντά εν συνθέσει [[κυρίως]] με την [[πρόθεση]] <i>συν</i>. Εντούτοις υπάρχουν ίχνη δασύτητας, αν ληφθεί υπ' όψιν ο τ. [[είρω]] που παραδίδει το <i>Etymologicum Magnum</i> και το ομηρ. <i>εέρμενος</i>, το οποίο [[παρά]] την ψίλωσή του προϋποθέτει [[θέμα]] με αρχικό δασύ. Δασεία [[επίσης]] εμφανίζεται στα <i>έρματα</i>, [[ειρμός]]. Η [[υπόθεση]] ότι η [[δασεία]] οφείλεται στο ακολουθούν [[σύμπλεγμα]] -<i>ρμ</i>- δεν έχει ισχυρή [[βάση]]. Στη [[ρίζα]] <i>ser</i>-, εξάλλου, ανάγονται τα οσκ. <i>aserum</i>, αρχ. ιρλ. <i>sernaid</i>, ιρλ. <i>sreth</i>, τοχ. A' <i>sark</i>, Β' <i>serke</i> «[[γένος]], [[φυλή]], [[στεφάνι]]» και με ετεροιωμένη [[βαθμίδα]] ρίζας τα <i>όρμος</i>, [[ορμιά]], [[ορμαθός]]].<br /><b>(II)</b><br />[[εἴρω]] (Α)<br /><b>1.</b> λέω, [[μιλώ]]<br /><b>2.</b> [[αναγγέλλω]].<br />[<b><span style="color: brown;">ΕΤΥΜΟΛ.</span></b> Ο μεμονωμένος [[ενεστωτικός]] τ. [[είρω]], που στον Όμηρο απαντά με αρχικό <i>F</i>- (<i>Fείρω</i>), θεωρείται [[νεώτερος]] [[σχηματισμός]] από τον μέλλ. (<i>F</i>)<i>ερέ</i>-[[σ]]-<i>ω</i> [[κατά]] το [[πρότυπο]] του <i>κτεν</i>-<i>έ</i>[[σ]]<i>ω</i>: [[κτείνω]]. Ο μέλλ. (<i>F</i>)[[ερέω]] (<span style="color: red;"><</span> (<i>F</i>)<i>ερέ</i>-<i>σω</i>) ανάγεται σε ΙΕ [[ρίζα]] <i>wer</i><i>ә</i><sub>1</sub>-, παρεκτεταμένη [[μορφή]] της αρχικής IE <i>wer</i>- «[[μιλώ]], λέω με στόμφο». Όλοι [[σχεδόν]] οι άλλοι ρηματικοί και [[κυρίως]] οι ονοματικοί τύποι ερμηνεύονται με [[αναγωγή]] σε [[ρίζα]] <i>wr</i><i>ē</i>- (αρχ. ελλ. <i>Fρη</i>-, <b>[[πρβλ]].</b> παρακμ. <i>Fε</i>-<i>Fρη</i>-<i>μαι</i>, παθ. αόρ. <i>εFρή</i>-<i>θην</i> [[αλλά]] και <i>Fρη</i>-<i>τός</i> &GT; [[ρητός]] που αντιστοιχεί ακριβώς σε αβ. <i>urv</i><i>ā</i><i>ta</i>- «[[τάξη]], [[διαταγή]], αρχ. ινδ. <i>vrata</i>- «[[παραγγελία]], [[τάμα]]»). Το ίδιο θ. απαντά στα [[διαρρήδην]], <i>ρήσις</i>, [[ρήτρα]], [[ρήτωρ]], [[καθώς]] και στο [[ρήμα]] που συνδέεται με λατ. <i>ver</i>-<i>bum</i>, όπου απαντά η αρχική ΙΕ [[ρίζα]] <i>wer</i>- και [[επίθημα]] -<i>dh</i>-, ενώ η συνεσταλμένη [[βαθμίδα]] της ρίζας απαντά στο αρχ. άνω γερμ. <i>wort</i> (<b>[[πρβλ]].</b> αγγλ. <i>word</i>). Ο μη χρησιμοποιούμενος ενεστώτας [[είρω]] αντικαταστάθηκε από τα [[φημί]], [[λέγω]], [[αγορεύω]], ενώ ως αόριστός του λειτούργησε ο τ. [[είπον]]<br />εν χρήσει παρέμειναν οι τύποι του μέλλ., του παρακμ. και του παθ. αορ. (<b>[[πρβλ]].</b> <i>ερώ</i>, <i>είρηκα</i>, <i>ερρήθην</i>)].<br /><b>(III)</b><br />[[εἴρω]] (Α)<br />[[ερωτώ]].
}}
{{lsm
|lsmtext='''εἴρω:''' (Α), αόρ. αʹ [[εἶρα]] ή [[ἔρσα]], μτχ. Παθ. παρακ. <i>ἐρμένος</i>, Επικ. [[ἐερμένος]]· [[δένω]], [[συνδέω]] σε σειρές, σε αράδες, περνώ σε σπάγγο ή [[κλωστή]], ἠλέκτροισιν [[ἐερμένος]], [[περιδέραιο]] («κολλιέ») στο οποίο έχουν περαστεί χάντρες από [[κεχριμπάρι]], σε Ομήρ. Οδ. (πιθ. √<i>ΣΕΡ</i>, πρβλ. Λατ. ser-o, serui, [[σειρά]]).<br /><b class="num">• [[εἴρω]]:</b> (Β), λέω, [[μιλώ]], [[εκφράζω]], σε Ομήρ. Οδ.· ομοίως στη Μέσ., σε Όμηρ.· [[αλλά]] στον Ιων. πεζό λόγο, η Μέσ. σημαίνει, [[προκαλώ]], [[γίνομαι]] [[αίτιος]] να ειπωθεί [[κάτι]] για μένα, δηλ. [[ρωτώ]], όπως το Αττ. <i>ἐροῦμαι</i>. (<i>√ϜΕΡ</i>, πρβλ. Λατ. [[verbum]], [[λόγος]], [[λέξη]]).
}}
{{elru
|elrutext='''εἴρω:''' <b class="num">I</b> (aor. [[εἶρα]]; pass.: эп. 3 л. sing. ppf. [[ἔερτο]], эп. part. pf. [[ἐερμένος]])<br /><b class="num">1)</b> плести, сплетать, свивать (στεφάνους Pind.);<br /><b class="num">2)</b> низать, нанизывать ([[ὅρμος]] ἠλέκτροισιν [[ἐερμένος]] Hom.): εἰρομένη [[λέξις]] Arst. непрерывная речь.<br /><b class="num">II</b> эп.-ион. [[εἰρέω]] (fut. [[ἐρῶ]] - эп.-ион. [[ἐρέω]], pf. [[εἴρηκα]], ppf. εἰρήκειν; pass.: fut. [[ῥηθήσομαι]], aor. [[ἐρρήθην]] и [[ἐρρέθην]] - ион. [[εἰρέθην]], pf. [[εἴρημαι]])<br /><b class="num">1)</b> говорить (τινί τι Hom.; τὸ εἴ. λέγειν ἐστίν Plat.): οὐκ ἄλλα ἢ ἃ ἂν [[γιγνώσκω]] βέλτιστα [[ἐρῶ]] Thuc. я выскажу лишь то, что считаю наилучшим; [[ἐπεὶ]] [[ταῦτα]] ἐρρήθη Xen. после этих слов; εἴρηται [[λόγος]] Aesch. слово сказано, т. е. я кончил; [[κακῶς]] ἐρεῖν τινα Eur. дурно отзываться о ком-л.;<br /><b class="num">2)</b> говорить, приказывать: [[εἴρηκα]] πάντας πείθεσθαί σοι Xen. я приказал всем слушаться тебя; [[εἴρητο]] συλλέγεσθαι (ὁ [[στρατός]]) Her. войску приказано было собраться;<br /><b class="num">3)</b> оговаривать, обусловливать: μισθὸς εἰρημένος Hes., Her.; обусловленное вознаграждение - см. тж. [[ἔρομαι]].
}}
{{etym
|etymtx=1.<br />Grammatical information: v.<br />Meaning: <b class="b2">knit together</b>,<br />Other forms: mostly present, aor. <b class="b3">εἶραι</b>, <b class="b3">ἔρσαι</b> (Ion.-Att.; cf. Schwyzer 753), perf. med. Ptz. <b class="b3">ἐερμένος</b>, <b class="b3">εἰρμένος</b> (Ion. etc.), plusquamperf. <b class="b3">ἔερτο</b> (Hom.), perf. act. <b class="b3">δι-εῖρκα</b> (X.) <b class="b2">fit together</b>, mostly with prefix, esp. <b class="b3">συν-είρω</b><br />Compounds: also <b class="b3">ἐν-</b>, <b class="b3">ἀν-</b>, <b class="b3">δι-</b>, <b class="b3">ἐξ-</b> u. a. (Ion.-Att.).<br />Derivatives: <b class="b3">ἕρματα</b> pl. [[earhangers]] (Od.), [[sling]] (Ael.), also <b class="b3">καθέρματα</b> (Anacr.); <b class="b3">ἔνερσις</b> (<b class="b3">ἐνείρω</b>) <b class="b2">fit together</b> (Th. 1, 6), <b class="b3">δίερσις</b> <b class="b2">sting through</b> (hell.); from present <b class="b3">εἱρμός</b> [[connecting]] (Arist.; on spir. asper s. below), <b class="b3">συνειρμός</b> (Demetr. Eloc. 180); - with <b class="b3">ο-</b>Ablaut <b class="b3">ὅρμος</b> [[chain]], [[collar]] (s. v.), from where <b class="b3">ὁρμιά</b>, <b class="b3">ὁρμαθός</b>.<br />Origin: IE [Indo-European] [911] <b class="b2">*ser-</b> <b class="b2">fit together</b><br />Etymology: Beside the Jot present <b class="b3">εἴρω</b> (as simplex only Pi. and Arist.), with full grade, Latin has [[serō]]; this etymology supposes, that <b class="b3">εἴρω</b> lost the spir. asper, which is understandable as the simplex is rare compared with <b class="b3">συν-είρω</b> etc.; an aspirated <b class="b3">εἵρω</b> is mentioned by EM 304, 30 (s. Solmsen Unt. 292 n. 2). Also the verbal nouns may have the old aspir., if it did not arise sec. before <b class="b3">ρμ</b> (cf. Schwyzer 306). - Traces of the verb and nouns in: Italic, Osc. [[aserum]] [[asserere]], in Celtic OIr. <b class="b2">sern(a)id</b> [[serit]], nasal present, coincided with <b class="b2">sern(a)id</b> [[sternit]] (Thurneysen Grammar 133); further the nouns Skt. [[sarat]] f. [[thread]] (Lex.), OLith. <b class="b2">sėris</b> [[thread]]; further OWNo. [[sørvi]] n. [[collar]] (PGm. <b class="b2">*saru̯ii̯a-</b>), from where the old Germ. word for [[weapon]], [[equipment]], e. g. Goth. [[sarwa]] n. pl. (PGm. <b class="b2">*saru̯a-</b>, IE <b class="b2">*sor-u̯o-</b>; with <b class="b2">*sor-mo-</b> parallel to <b class="b3">ὅρμος</b>); also Toch. A [[sark]], B [[serke]] m. [[wreath]] (Schneider KZ 66, 259, Duchesne-Guillemin BSL 41, 161; IE <b class="b2">*sor-ko-</b>, <b class="b2">*sor-g(h)o-</b>). - The parallel <b class="b3">ἔνερσις</b> = <b class="b2">inserti-ō</b> is due to parallel innovation. - Diff. on <b class="b3">εἴρω</b> Sommer Lautstud. 134. - W.-Hofmann s. [[serō]].<br />2.<br />Grammatical information: v.<br />Meaning: [[say]].<br />Other forms: only 1. sg. pres. (Od.) and 3. sg. <b class="b3">εἶρεν</b> as aorist (B. 16, 20; 74), but <b class="b3">εἴρετο</b> (Α 513), <b class="b3">-οντο</b> (λ 342) rather [[asked]] (cf. Chantr. Gramn. hom. 1, 341 n. 3), <b class="b3">εἴρεται</b> (Arat.) for <b class="b3">εἴρηται</b> as sometimes hell. <b class="b3">εἴρεκα</b> for <b class="b3">εἴρηκα</b> (to <b class="b3">ἐρρέθην</b>), fut. ep. Ion. <b class="b3">ἐρέω</b>, Att. <b class="b3">ἐρῶ</b>, perf. med. <b class="b3">εἴρηται</b> (Il.; Arg. <b class="b3">ϜεϜρημένος</b>, Cret. <b class="b3">Ϝερημένος</b>), with fut. pass. <b class="b3">ει᾽ρήσομαι</b> (ep. Ion. Il.), perf. act. <b class="b3">εἴρηκα</b> (A., Ar.), aor. pass. ptc. <b class="b3">ῥηθείς</b> (Od.), <b class="b3">εἰρέθην</b> (Hdt.; rather with Lejeune Traité de phon. 136 after <b class="b3">εἴρηται</b> than with Schwyzer 654 from <b class="b3">*ἐϜρέθην</b>), Att. <b class="b3">ἐρρήθην</b>, hell. innovation <b class="b3">ἐρρέθην</b>, fut. <b class="b3">ῥηθήσομαι</b> (Att.) - As aorist <b class="b3">εἶπον</b> is used, as present <b class="b3">φημί</b>, <b class="b3">λέγω</b>, hell. also <b class="b3">ἐρῶ</b> (Schwyzer 784 n. 4) with ipf. <b class="b3">ἤρεον</b> (<b class="b3">εἴ-</b>) [[said]] (Hp.).<br />Compounds: Often with prefix: <b class="b3">προ-</b>, <b class="b3">προσ-</b>, <b class="b3">κατ-</b>, also <b class="b3">ἀν-</b>, <b class="b3">ἀπ-</b>, <b class="b3">δι-</b>, <b class="b3">ἐπ-</b>, <b class="b3">συν-</b>, <b class="b3">ὑπ-ερῶ</b> etc.<br />Derivatives: Action nouns: <b class="b3">ῥῆσις</b> (Ion.-Att. φ 291), Arc. <b class="b3">Ϝρῆσις</b> [[pronunciation]], [[speech]] (on the meaning Chantr. Form. 283, further Holt Les noms d'action en <b class="b3">-σις</b> 87f. w. n. 1), often to the prefixed verbs: <b class="b3">ἀνά-</b>, <b class="b3">ἀπό-</b>, <b class="b3">διά-</b>, <b class="b3">ἐπί-</b>, <b class="b3">κατά-</b>, <b class="b3">παρά-</b>, <b class="b3">πρό-</b>, <b class="b3">πρόσ-ρησις</b> (cf. Holt, s. index); <b class="b3">ῥῆμα</b> [[statement]], [[word]], [[story]], as grammatical terminus [[verb]] (Ion. Archil.), also <b class="b3">ἀπό-</b>, <b class="b3">ἐπί-</b>, <b class="b3">πρό-</b>, <b class="b3">πρόσ-ρημα</b>; <b class="b3">ῥήτρα</b>, <b class="b3">-η</b> (ξ 393, X., Dor.), El. <b class="b3">Ϝράτρα</b> *Schwyzer 679), Cypr. with dissim. <b class="b3">Ϝρήτα</b> (from where <b class="b3">εὑϜρητάσατυ</b>) [[agreement]], [[treaty]], [[law]], [[pronunciation]] (Chantr. Form. 333), with <b class="b3">ῥητρεύω</b> [[pronounce]] (Lyc.); on <b class="b3">τρα-</b>suffix cf. <b class="b3">ῥητήρ</b>, <b class="b3">ῥήτωρ</b>. - Agent nouns: <b class="b3">ῥητήρ</b> [[speaker]] (Ι 443), <b class="b3">ῥήτωρ</b> [[speaker]], esp. [[orator]] in state affairs (trag., Att.). - Verbal adj. <b class="b3">ῥητός</b> [[agreed]], [[settled]] (Φ 445 < <b class="b2">*u̯rh₁-tos</b>; cf. Ammann <b class="b3">Μνήμης χάριν</b> 1, 20), <b class="b2">pronounceable, what can be said, rational</b> (A., S.), often opposed to <b class="b3">ἄρρητος</b> (e. g. Hes. Op. 4), <b class="b3">ἀπό-</b>, <b class="b3">ἐπί-</b>, <b class="b3">πρό-ρρητος</b>; <b class="b3">παρα-ρρητός</b> [[convincing]] (Il.; to <b class="b3">παρά-φημι</b>, <b class="b3">-ειπεῖν</b>). - Adv. <b class="b3">δια-ρρήδην</b> [[expressly]] (h. Merc. etc.; Schwyzer-Debrunner 450), <b class="b3">ἐπι-ρρήδην</b> [[open]] (hell.), <b class="b3">ῥήδην</b> only A. D., EM (from <b class="b3">δια-ρρ</b>.). - Note the juridical and official meaning of many of the nouns (cf. the non-Greek cognates below); see Porzig Satzinhalte 265f., Fournier Les verbes "dire" 5ff., 94ff., 224ff.<br />Origin: IE [Indo-European] [1162] <b class="b2">*u̯erh₁-</b>, <b class="b2">u̯r̥h₁-</b> <b class="b2">speak (officially)</b><br />Etymology: With exception of isolated <b class="b3">(Ϝ)είρω</b> (on the digamma Chantr. Gramm. hom. 1, 136), which is an innovation to <b class="b3">(Ϝ)ερέ-[σ]ω</b> after <b class="b3">κτεν-έ[σ]ω</b> : <b class="b3">κτείνω</b> (cf. also Hitt. <b class="b2">u̯erii̯a-</b> below; aoristic <b class="b3">εἶρεν</b> [B.] after <b class="b3">κτεῖνεν</b>?), all forms are from disyllabic <b class="b3">(Ϝ)ερε-</b> and <b class="b3">(Ϝ)ρη-</b>; the first in the future, the latter in the perfect (<b class="b3">Ϝέ-Ϝρη-μαι</b> etc.; Schwyzer 649), the passive aorist and the verbal nouns. - Cf. Hitt. Jotpresent <b class="b2">u̯erii̯a-</b> [[call]], [[name]], [[order]] (= <b class="b3">(Ϝ)είρω</b>, s. above), with the particle for the direct speech <b class="b2">-wa(r</b>)- prop. <b class="b2">said (he)</b>; also the Russ. deverbat. <b class="b2">vrú</b>, <b class="b2">vrátь</b> <b class="b2">lie, talk rot</b> (< <b class="b2">*vьrǫ</b>, <b class="b2">*vьrati</b>) has been connected. Of the nouns compare Av. <b class="b2">urvāta-</b> n. [[pronouncement]], [[order]], (IE <b class="b2">*u̯reh₁-to-</b>?). With (unexplained) short vowel Av. <b class="b2">urvata-</b> n. = Skt. <b class="b2">vratá-</b> n. <b class="b2">id.</b>, IE <b class="b2">*u̯re</b>\/<b class="b2">o-to-</b> (?), Russ. etc. <b class="b2">rotá</b> [[oath]], IE. <b class="b2">*u̯ro-tā</b> (?); monosyllabic with old <b class="b2">dh-</b>enlargement Lat. [[verbum]], Lith. <b class="b2">var̃das</b> [[name]], Goth. <b class="b2">waúrd</b> [[word]]. Very doubtful is (on a wrong place, after <b class="b3">ἔραχος</b>, given <b class="b3">ἔρθει φθέγγεται</b> H. (not to verbum, which would give <b class="b3">*ἐρεθ-</b>) - S. also [[εἴρων]].
}}