View source for ὀρθός

{{LSJ1
|Full diacritics=ὀρθός
|Medium diacritics=ὀρθός
|Low diacritics=ορθός
|Capitals=ΟΡΘΟΣ
|Transliteration A=orthós
|Transliteration B=orthos
|Transliteration C=orthos
|Beta Code=o)rqo/s
|Definition=ή, όν, <span class="sense"><p>&nbsp;&nbsp;&nbsp;<span class="bld">A</span> [[straight]], </span><span class="sense">&nbsp;&nbsp;&nbsp;<span class="bld">I</span> in height, [[upright]], [[standing]], Hom., who commonly joins it with στῆναι, στῆ δ' ὀρθός <span class="bibl">Il.23.271</span>, al., cf. <span class="bibl">Hdt.5.111</span>,<span class="bibl">9.22</span> (where it is used of a horse rearing); ὀρθαὶ τρίχες ἔσταν <span class="bibl">Il.24.359</span>, cf. <span class="bibl">Hes.<span class="title">Op.</span>540</span> ; ὀρθῶν ἑσταότων ἀγορή <span class="bibl">Il.18.246</span> ; οἱ δ' ἐν νηΐ μ' ἔδησαν . . ὀρθὸν ἐν ἱστοπέδῃ <span class="bibl">Od.12.179</span>, cf. <span class="bibl">S.<span class="title">Aj.</span>239</span> (anap.); κυρβασίας . . ὀρθὰς εἶχον πεπηγυίας <span class="bibl">Hdt.7.64</span> ; ὀρθὸν αἴρεις κάρα <span class="bibl">A.<span class="title">Ch.</span> 496</span>, etc.; <b class="b3">ὀρθὸν οὖς ἵστησι</b> pricks up his ear, <span class="bibl">S.<span class="title">El.</span>27</span>, etc.; applied to the [[erect]] posture of man, <span class="bibl">Arist.<span class="title">PA</span>653a31</span>, al.; <b class="b3">ὀ. θηρίον</b>, of man, <span class="bibl">Philem.3</span> ; of buildings, [[standing with their walls entire]], [τὸ Πάνακτον] ὀρθὸν παραδοῦναι <span class="bibl">Th.5.42</span> ; ὀρθαὶ κίονες <span class="bibl">Pi.<span class="title">P.</span>4.267</span>, cf. <span class="bibl"><span class="title">PLond.</span> 3.755v</span>.<span class="bibl">2</span>(iv A. D.); of a [[standing]] crop, ib.<span class="bibl">1165.2</span> (ii A. D.). Adv., ὀρθῶς ἑστῶτες <span class="bibl">Arist.<span class="title">PA</span>689b19</span>. </span><span class="sense">&nbsp;&nbsp;&nbsp;<span class="bld">b</span> Geom., <b class="b2">at right angles to . .</b>, εὐθεῖα πρὸς ἐπίπεδον ὀρθή ἐστιν ὅταν . . <span class="bibl">Euc.11</span><span class="title">Def.</span>3. </span><span class="sense">&nbsp;&nbsp;&nbsp;<span class="bld">c</span> Astrol., <b class="b3">ὀρθὰ ζῴδια</b> signs [[which rise vertically]], opp. <b class="b3">πλάγια</b>, Doroth. in <b class="b2">Cat. Cod. Astr</b>.<span class="bibl">5</span> (<span class="bibl">1</span>).<span class="bibl">240</span>. </span><span class="sense">&nbsp;&nbsp;&nbsp;<span class="bld">II</span> in line, [[straight]] (opp. <b class="b3">σκολιός</b> crooked and <b class="b3">πλάγιος</b> aslant), <b class="b3">ἀντ' ἠελίου τετραμμένος ὀρθός</b> [[straight]], [[right]] opposite the sun, <span class="bibl">Hes.<span class="title">Op.</span>727</span> ; ὀρθὸν εὐθύνοι βέλος <span class="bibl">A.<span class="title">Fr.</span>200</span> ; <b class="b3">ποιῶν ὀρθὰ πάντα πρὸς</b> κανόνα <span class="title">IG</span>7.3073.108 (Lebadea, ii B. C.); <b class="b3">ὀ. τρῶμα</b> [[longitudinal]] to the muscle, opp. <b class="b3">ἐπικάρσιος</b>, <span class="bibl">Hp.<span class="title">Prorrh.</span>2.15</span> ; ὀρθὸς εἰς ὁδὸν πορεύεται <span class="bibl">S. <span class="title">Aj.</span>1254</span> ; εἶμι . . ὀ. ὁδόν <span class="bibl">Thgn.945</span> ; ὀ. κέλευθον ἰών <span class="bibl">Pi.<span class="title">P.</span>11.39</span> ; <b class="b3">ὀρθὴν κελεύεις</b>, i. e. <b class="b3">ὀρθὴν ὁδόν με ἰέναι κ</b>., <span class="bibl">Ar.<span class="title">Av.</span>1</span> ; so <b class="b3">ὀρθὴν ἄνω δίωκε</b> (sc. όδόν) <span class="bibl">Id.<span class="title">Th.</span>1223</span> (but <b class="b3">ὀρθήν</b>, = [[εὐθύς]], <span class="bibl">Hyp.<span class="title">Fr.</span>257</span>); <b class="b3">δι' ὀρθῆς τήνδε ναυκληρεῖς πόλιν</b> (sc. <b class="b3">ὁδοῦ</b>) <span class="bibl">S.<span class="title">Ant.</span>994</span> ; εἰς ὀρθὸν τρέχειν <span class="bibl">Diph.61.5</span> ; εἰς ὀρθὸν ἀποδοῦναι [[to face the front originally held]], Ascl.<span class="title">Tact.</span>10.1 ; κατ' ὀρθὸν εὐδρομεῖν <span class="bibl">Men.681</span> ; also ὀρθᾷ χερί [[straightway]], <span class="bibl">Pi.<span class="title">O.</span>10(11).4</span> ; <b class="b3">ὀρθῷ ποδί</b> ib.<span class="bibl">13.72</span>, <span class="bibl"><span class="title">Fr.</span>167</span> ; but <b class="b3">τιθέναι ὀρθὸν πόδα</b> is prob. [[to put the foot out]], as in walking, <span class="bibl">A.<span class="title">Eu.</span>294</span> (v. κατηρεφής <span class="bibl">1</span>), cf. <span class="bibl">E.<span class="title">Med.</span> 1166</span>. </span><span class="sense">&nbsp;&nbsp;&nbsp;<span class="bld">2</span> <b class="b3">βλέπειν ὀρθά</b>, opp. being blind, <span class="bibl">S.<span class="title">OT</span>419</span> ; ὀρθὸν ἀνέβλεψε [[recovered his sight]], IG 14.966 (Rome, ii A. D.); ἐξ ὀμμάτων ὀ . . κἀξ ὀρθῆς φρενός <span class="bibl">S.<span class="title">OT</span>528</span> ; <b class="b3">ὀρθοῖς ὄμμασιν</b> ib.<span class="bibl">1385</span> ; v. [[ὄμμα]] <span class="bibl">1</span>. </span><span class="sense">&nbsp;&nbsp;&nbsp;<span class="bld">III</span> metaph., </span><span class="sense">&nbsp;&nbsp;&nbsp;<span class="bld">1</span> [[right]], [[safe]], [[prosperous]]: </span><span class="sense">&nbsp;&nbsp;&nbsp;<span class="bld">a</span> partly from signf. <span class="bibl">1</span>, τοὺς δὲ τομαῖς ἔστασεν ὀρθούς [[set them up]], [[restored]], <span class="bibl">Pi.<span class="title">P.</span>3.53</span> ; so <b class="b3">ὀρθὸν ἀστάσας</b> (= <b class="b3">ἀναστήσας</b>) <span class="title">IG</span>42(1).122.52 (Epid., iv B. C.); ἐς ὀρθὸν ἱστάναι τινά <span class="bibl">E.<span class="title">Supp.</span>1230</span> ; ὀρθὰν φυλάσσειν Τένεδον <span class="bibl">Pi.<span class="title">N.</span>11.5</span>; so στάντες τ' ἐς ὀρθὸν καὶ πεσόντες ὕστερον <span class="bibl">S.<span class="title">OT</span>50</span>, cf. <span class="bibl">Pl.<span class="title">La.</span>181b</span> ; <b class="b3">ταύτης ἔπι</b> (sc. <b class="b3">χθονός</b>) <b class="b3">πλέοντες ὀρθῆς</b> (the state being represented as a ship) <span class="bibl">S. <span class="title">Ant.</span>190</span> ; ἐν ὀρθῷ κεῖσθαι <span class="bibl">Plb.31.7.1</span>. </span><span class="sense">&nbsp;&nbsp;&nbsp;<span class="bld">b</span> partly from signf. <span class="bibl">11</span>, <b class="b3">κατ' ὀρθὸν ἐξελθεῖν</b>, of prophecies, <span class="bibl">S.<span class="title">OT</span>88</span>, cf. <span class="bibl"><span class="title">OC</span>1424</span>; <b class="b3">κατ' ὀρθὸν οὐρίσαι</b> to speed [[in prosperous course]], <span class="bibl">Id.<span class="title">OT</span>695</span> (lyr.). </span><span class="sense">&nbsp;&nbsp;&nbsp;<span class="bld">2</span> [[right]], [[true]], [[correct]], <b class="b3">ἄγγελος, ἀγγελία, νόος</b>, <span class="bibl">Pi.<span class="title">O.</span>6.90</span>, <span class="bibl"><span class="title">P.</span>4.279</span>, <span class="bibl">10.68</span> ; μάρτυρες <span class="bibl">A.<span class="title">Eu.</span> 318</span> (anap.), etc.; γλῶσσα <span class="bibl">S.<span class="title">Fr.</span>351</span> ; ὀρθᾷ φρενί <span class="bibl">Pi.<span class="title">O.</span>8.24</span>; <b class="b3">ὄρθ' ἀκούειν</b> to be [[rightly]], [[truly]] called, <span class="bibl">S.<span class="title">OT</span>903</span> (lyr.); κατὰ τὸ ὀ. δικάζειν <span class="bibl">Hdt. 1.96</span>; ὀ. λόγῳ [[strictly speaking]], [[in very truth]], <span class="bibl">Id.2.17</span>, <span class="bibl">6.68</span>, etc.: so in Adv., ὀρθῶς λέγειν <span class="bibl">Id.1.51</span> ; ὀ. ἔλεξας <span class="bibl">S.<span class="title">Ph.</span>341</span> ; ὀ. φράσαι <span class="bibl">A.<span class="title">Ch.</span>526</span> ; εἴρηκας ὀ. <span class="bibl">S.<span class="title">El.</span>1040</span>; ὀ. φρονεῖν <span class="bibl">A.<span class="title">Pr.</span>1000</span>, <span class="bibl">Archyt.1</span> (so εἰς ὀρθὸν φ. <span class="bibl">S. <span class="title">Fr.</span>612</span>); ὀ. γνῶναι <span class="bibl">Antipho 2.2.8</span> ; <b class="b3">ὀ. ἔχει</b> it is [[right]], c. inf., <span class="bibl">Pl.<span class="title">Euthphr.</span> 9a</span> ; ὀ. ἐνδίκως τ' ἐπώνυμον <span class="bibl">A.<span class="title">Th.</span>405</span>, cf. <span class="bibl">829</span> (anap.): in answers, [[rightly]], [[exactly]], <span class="bibl">Pl.<span class="title">Prt.</span>359e</span>; ὀ. γε <span class="bibl">Diph.32.18</span>: Sup., ὀρθότατα καλεόμενος <span class="bibl">Hdt.4.59</span> ; so τὸ ὀρθὸν ἐξείρηκα <span class="bibl">S.<span class="title">Tr.</span>374</span> ; <b class="b3">φωνεῖν δίκης ἐς ὀρθόν</b> ib.<span class="bibl">347</span> ; κατ' ὀρθόν <span class="bibl">Pl.<span class="title">Ti.</span>44b</span>. </span><span class="sense">&nbsp;&nbsp;&nbsp;<span class="bld">3</span> [[true]], [[real]], [[genuine]], <b class="b3">ὀ. πολιτεῖαι</b>, opp. <b class="b3">παρεκβάσεις</b>, <span class="bibl">Arist.<span class="title">Pol.</span>1279a18</span>, etc.; <b class="b3">ὀ. μανία</b> [[real]] madness, <span class="bibl">Ael.<span class="title">NA</span>11.32</span>, cf. <span class="bibl">Theoc.11.11</span>. Adv. <b class="b3">-θῶς</b> [[really]], [[truly]], τοὺς ὀ. φιλομαθεῖς <span class="bibl">Pl.<span class="title">Phd.</span>67b</span> ; ὁ ὀ. κυβερνήτης <span class="bibl">Id.<span class="title">R.</span>341c</span> ; τὸν ὀ. συγγενῆ <span class="bibl">Diph. 102</span>. </span><span class="sense">&nbsp;&nbsp;&nbsp;<span class="bld">4</span> [[upright]], [[just]], ἐμμένειν ὀ. νόμῳ <span class="bibl">S.<span class="title">Aj.</span>350</span> (lyr.); τὸ ὀ. [[uprightness]], <span class="bibl">Pl.<span class="title">R.</span>540d</span> ; <b class="b3">ἐπιστήμη ἐνοῦσα καὶ ὀ. λόγος</b> (v. <b class="b3">λόγος</b> IV. I) <span class="bibl">Id.<span class="title">Phd.</span> 73a</span>; <b class="b3">ὁ ὀ. λόγος διὰ πάντων ἐρχόμενος</b> (v. λόγος <span class="bibl">111.7</span>) <span class="bibl">Chrysipp.Stoic.3.4</span> ; <b class="b3">ὀ. λόγοι</b> [[virtues]] on the intellectual side, <span class="bibl">Phld.<span class="title">Piet.</span>8</span>. Adv. ὀρθῶς [[rightly]], [[justly]], <span class="bibl">Th.3.56</span>; ὀ. καὶ δικαίως <span class="bibl">Antipho1.10</span>, <span class="title">IG</span>22.228.14 (iv B. C.), <span class="title">IPE</span>12.32<span class="hiitalic">B</span>73 (Olbia, iii B. C.), etc.; ὀ. καὶ νομίμως <span class="bibl">Isoc.7.28</span>. </span><span class="sense">&nbsp;&nbsp;&nbsp;<span class="bld">5</span> of persons, <b class="b2">'straight', straightforward</b>, σμικροὶ καὶ οὐκ ὀρθοὶ τὰς ψυχάς <span class="bibl">Pl. <span class="title">Tht.</span>173a</span>. </span><span class="sense">&nbsp;&nbsp;&nbsp;<span class="bld">6</span> <b class="b2">on tiptoe, full of expectation, excited</b>, ὀρθῆς τῆς πόλεως γενομένης διά τι <span class="bibl">Isoc.16.7</span> ; τὴν Ἑλλάδα ὀρθὴν οὖσαν ἐπί τινι <span class="bibl">Id.5.70</span> ; ὀ. ἦν ἡ πόλις ἐπὶ τοῖς συμβεβηκόσιν <span class="bibl">Lycurg.39</span>, cf. <span class="bibl">Hyp.<span class="title">Fr.</span>39</span> ; ὀ. καὶ μετέωροι ταῖς διανοίαις <span class="bibl">Plb.28.17.11</span> ; ὀ. καὶ περίφοβος ἦν ἡ πόλις <span class="bibl">Id.3.112.6</span> ; ὀ. διὰ τὸν φόβον <span class="bibl">D.S.16.84</span> ; ὀ. καὶ δραστήριος διὰ τὸ θαρρεῖν <span class="bibl">Plu.<span class="title">Phil.</span>12</span>. </span><span class="sense">&nbsp;&nbsp;&nbsp;<span class="bld">IV</span> <b class="b3">ἡ ὀρθή</b>, </span><span class="sense">&nbsp;&nbsp;&nbsp;<span class="bld">1</span> (sc. <b class="b3">ὁδός</b>) v. supr. <span class="bibl">11.1</span>. </span><span class="sense">&nbsp;&nbsp;&nbsp;<span class="bld">2</span> <b class="b3">ὀ. γωνία</b> [[right]] angle, <span class="bibl">Pl.<span class="title">Ti.</span>55b</span> ; so <b class="b3">ὀ</b>. alone, <span class="bibl">Arist.<span class="title">EN</span>1098a30</span>, al.; cf. [[ὄρθιος]] v. <span class="bibl">1</span> : <b class="b3">τέμνειν πρὸς ὀρθάς</b> to cut [[at right angles]], <span class="bibl">Euc.3.3</span>, al.; <b class="b3">εἴ τις δείξειεν ὅτι αἱ ὀρθαὶ οὐ συμπίπτουσι . .</b> that [[right angles]] do not meet (short for 'that two straight lines making, with a third, interior angles equal to two right angles, etc.'), Arist.<span class="title">AP</span>0.74a13 ; <b class="b3">τὸ δυσὶν ὀρθαῖς</b> <b class="b2">the theorem that the angles of a triangle are together equal to two right angles</b>, ib.85b5 ; <b class="b3">ὀρθὸς κῶνος, κύλινδρος</b>, a [[right]] cone, cylinder, <span class="bibl">Archim.<span class="title">Sph.Cyl.</span>1.26</span>, <span class="bibl">1.11</span>. </span><span class="sense">&nbsp;&nbsp;&nbsp;<span class="bld">3</span> (with or without <b class="b3">πτῶσις</b>) [[nominative]], Lat. [[casus rectus]], opp. the oblique cases, <span class="bibl">D.T. 636.3</span>, <span class="bibl">Str.14.2.28</span>, <span class="bibl">A.D.<span class="title">Pron.</span>39.10</span>, al., <span class="bibl">S.E.<span class="title">M.</span>1.177</span>. </span><span class="sense">&nbsp;&nbsp;&nbsp;<span class="bld">V</span> <b class="b3">ὀρθά</b> [[active verbs]], opp. <b class="b3">ὕπτια</b> (passive) and <b class="b3">οὐδέτερα</b> (neuter), <span class="bibl">Chrysipp.Stoic.2.59</span>. </span><span class="sense">&nbsp;&nbsp;&nbsp;<span class="bld">VI</span> <b class="b3">ὀ. τόνος</b> [[real]] or [[unmodified]] (cf. supr. <span class="bibl">111.3</span>) accent, opp. <b class="b3">ἐγκλινόμενος</b>, <span class="bibl">A.D.<span class="title">Pron.</span>36.10</span>, al.; so <b class="b3">ὀρθὴ τάσις</b> ib.<span class="bibl">54.8</span>, al. (The gloss of Hsch., <b class="b3">βορθ-αγορίσκοι</b>, = [[ὀ]]., and the dialect forms of <b class="b3">Ὀρθεία</b> (q.v.), suggest that the word orig. had <b class="b3">ϝ</b>.) </span>
}}
{{pape
|ptext=[[https://www.translatum.gr/images/pape/pape-02-0375.png Seite 375]] ([[ὄρνυμι]]), [[grade]]; – a) grade in die Höhe, aufrecht, gradestehend; στῆ δ' [[ὀρθός]], Il. 23, 271 u. öfter; οὐδ' ὀρθὸς στῆναι δύναται ποσίν, Od. 18, 241; ὀρθὸς ἀναΐξας, 21, 119; auch ὀρθῶν ἑσταότων ἀγορή, Il. 18, 246; ὀΐων ἐπεμαίετο νῶτα ὀρθῶν ἑσταότων, er betastete die Rücken der Schaafe, die nicht mehr lagen, sondern auf ihren Füßen standen, Od. 9, 442; ὀρθαὶ δὲ [[τρίχες]] ἔσταν, Il. 24, 359; vgl. Hes. O. 542; ἄνα δ' ἐπᾶλτ' ὀρθῷ ποδί, Pind. Ol. 13, 69; ὀρθὸν ἄντεινεν [[κάρα]], N. 1, 43; ὀρθαῖς κιόνεσσιν, P. 4, 267; ὀρθῷ ἔστασας ἐπὶ σφυρῷ, I. 6, 12, schon übtr., wie noch bestimmter, ἔστασεν ὀρθούς, P. 3, 53, wie wir sagen: er stellte sie wieder her, brachte sie vom Krankenlager wieder auf die Beine; τίθησιν ὀρθὸν ἢ κατηρεφῆ πόδα, Aesch. Eum. 284; ὀρθὸν αἴρεις [[κάρα]], Ch. 489; ἴππος ὀρθὸν οὖς ἵστησιν, Soph. El. 27; τὸν δ' ὀρθὸν ἄνω κίονι δήσας, Ai. 235, vgl. El. 713. 732; übertr., στάντες δ' ἐς ὀρθὸν καὶ πεσόντες [[ὕστερον]], O. R. 50; εἰς τίν'. ἐλπίδων βλέψασ' ἔτ' ὀρθήν; El. 947; ἐς ὀρθὸν ἐκφέρει μαντεύματα, O. C. 1426; δι' ὀρθῆς τήνδε ναυκληρεῖς πόλιν, glücklich den Staat lenken, Ant. 981; ἀνῇξεν ὀρθὸς [[λαός]], Eur. Phoen. 1469; ὀρθὸν κρᾶτ' ἔστησαν, Hipp. 1203, öfter; κυρβασίας εἰς ὀξὺ ἀπιγμένας ὀρθὰς εἶχον, Her. 7, 64, vgl. 2, 51; von Gebäuden, stehend, im Ggstz des Niedergerissenen, νομίζοντες ἀδικεῖσθαι τοῦ Πανάκτου τῇ καθαιρέσει ὃ ἔδει ὀρθὸν παραδοῦναι, Thuc. 5, 42; ὀρθὸς ἑστηκώς, Plat. Men. 93 d u. öfter; übertr., ὀρθὴ ἂν ἡμῶν ἡ [[πόλις]] ἦν καὶ οὐκ ἂν ἔπεσε τὸ τοιοῦτον [[πτῶμα]], Lach. 181 b; ὀρθὴ [[πάλη]], = [[ὀρθοπάλη]], Legg. VII, 796 a; ἀ ναβλέπειν ὀρθοῖς ὄμμασιν, Xen. Hell. 7, 1, 20; Sp., ὀρθότεραι προσερειδόμεναι κλίμακες, steiler, Pol. 9, 19, 7. – b) in grader Richtung fortgehend, in grader Linie; ὀρθὸς ἀντ' ἠελίοιο τετραμμένος, der Sonne grade gegenüber, Hes. O. 729; im Ggstz des Krummen, Schiefen, [[κέλευθος]], Pind. P. 11, 39; ὀρθὴν κελεύεις, gradeaus, Ar. Av. 1; [[βοῦς]] ὑπὸ σμικρᾶς μάστιγος ὀρθὸς εἰς ὁδὸν πορεύεται, Soph. Ai. 1233; ὀρθὴν παρ' οἶμον, Eur. Alc. 838; ἐπορεύετο ὀρθόν, Plat. Conv. 190 a; [[γωνία]], rechter Winkel, Tim. 53 d; Mathem. – Bei den Gramm. ist ἡ ὀρθή, sc. [[πτῶσις]], casus rectus, der Nominativ. – c) [[recht]], [[richtig]], wahr; [[ἄγγελος]], Pind. Ol. 6, 90; [[ἀγγελία]], P. 4, 279; [[νόος]], [[φρήν]], 10, 68 Ol. 8, 24; ἔστασαν ὀρθὰν καρδίαν, P. 3, 96; auch ὀρθὰν φυλάσσοισιν Τένεδον, in gutem Zustande, N. 11, 5; μάρτυρες, Aesch. Eum. 308; μόνοι δ' ἐμμένοντες ὀρθῷ νόμῳ, Soph. Ai. 343; ὀρθὰ μαρτυρεῖν, 347; κἀξ ὀρθῆς φρενός, 528, öfter; ὀρθὰ νοεῦντες, Her. 8, 3; ὀρθῷ λόγῳ [[πατήρ]], in Wahrheit, 6, 68; ὀρθὸς [[λόγος]] Plat. Phaed. 73 a u. A.; ὁ ὀρθὸς [[νομοθέτης]], Plat. Legg. II, 660 a; ὀρθὴ γὰρ ἡ [[παροιμία]], Soph. 231 c; κατ' ὀρθόν, recht, richtig, Tim. 44 b; ἐν τῇ κατ' ὀρθὸν χρείᾳ, Legg. II, 652 a; τὸ ὀρθότατόν ἐστιν ἀμφοτέρων μετασχεῖν, Gorg. 485 a; Sp. – Aber auch = [[aufgeregt]], [[gespannt]]; Ἑλλὰς [[πᾶσα]] ὀρθὴ ἐφ' οἷς σὺ τυγχάνεις εἰσηγούμενος, Isocr. 5, 70, vgl. 16, 7; διὰ φόβον, D. Sic. 16, 84; ὀρθοὶ καὶ μετέωροι ταῖς διανοίαις, Pol. 28, 15, 11; καὶ [[περίφοβος]] ἦν ἡ [[πόλις]], 3, 112, 6; ἐν ὀρθῷ κεῖται ἡ [[βασιλεία]] αὐτῷ, gut stehen, 31, 15, 1; – [[μανία]], der rechte, wirkliche Wahnsinn, Ael. H. A. 11, 32. – Adv., ὀρθῶς φρονεῖν, recht, richtig, Aesch. Prom. 1002, καὶ ἐνδίκως, Spt. 387, φράσαι, Ch. 519, μάθ' ὡς ὀρθῶς ἐρῶ, Eum. 627, wie ὀρθῶς ἔλεξας Soph. Phil. 341; φρονεῖν, O. R. 650; auch εἰς ὀρθὸν φρονεῖν, frg. 543, was bei B. A. 92 [[καλῶς]] φρονεῖν erklärt ist, wofür Eur. ὀρθὰ φρονεῖν sagt, Med. 1129, neben häufigem Gebrauch des adv.; Plat. oft, bes. auch in Antworten, ganz recht, richtig, Prot. 359 e u. sonst; auch οἱ ὀρθῶς φιλομαθεῖς, auf rechte Weise, Phaed. 67 b; ὁ ὀρθῶς [[κυβερνήτης]], Rep. I, 341 c; ὀρθῶς λογίζεσθαι, richtig erwägen, Xen. Cyr. 2, 2, 14 u. Sp.; ὀρθῶς ἵσταντο, Pol. 23, 12, 3.
}}
{{ls
|lstext='''ὀρθός''': -ή, -όν, [[εὐθύς]], «ἴσιος», Λατ. rectus : I. ὡς καὶ νῦν, [[ὀρθός]], [[ὄρθιος]], Ὅμ., [[ὅστις]] συνήθως συνάπτει τὴν λέξιν [[μετὰ]] τοῦ στῆναι, στῆ δ’ ὀρθὸς Ἰλ. Ψ. 271, κτλ., πρβλ. Ἡρόδ. 5. 111., 9. 22 ([[ἔνθα]] κεῖται ἐπὶ ἵππου ἀνορθουμένου)· ὀρθαὶ τρίχες ἔσταν Ἰλ. Ω. 359, πρβλ. Ἡσ. Ἔργ. κ. Ἡμ. 538· ὀρθῶν ἐσταότων ἀγορὴ Ἰλ. Σ. 246· οἱ δ’ ἐν νηί μ’ ἔδησαν ... ὀρθὸν ἐν ἱστοπέδῃ Ὀδ. Μ. 178, πρβλ. Σοφ. Αἴ. 239· κυρβασίας ... ὀρθὰς εἶχον Ἡρόδ. 7. 64· ὀρθὸν αἴρεις [[κάρα]] Αἰσχύλ. Χο. 496, κτλ.· ὀρθὸν οὖς ἱστάναι, δηλ. ἀκούειν [[μετὰ]] προσοχῆς, Σοφ. Ἠλ. 27, κτλ.· λέγεται δὲ ἐπὶ τῆς ὀρθῆς στάσεως τοῦ ἀνθρώπου, ὡς καὶ νῦν, Ἀριστ. π. Ζ. Μορ. 2. 7, 17, κ. ἀλλ.· ― ἐπὶ οἰκοδομῆς, ἡ ἱσταμένη [[μετὰ]] τῶν τοίχων ἀκεραία, [τὸ Πάνακτον] ὀρθὸν παραδοῦναι Θουκ. 5. 42· [[οὕτως]], ὀρθαὶ κίονες Πινδ. Π. 4. 475. ― Ἐπίρρ., ὀρθῶς ἑστάναι Ἀριστ. π. Ζ. Μορ. 4. 10, 55· πρβλ. [[ὀρθόω]] Ι. ΙΙ. ἐπὶ γραμμῆς, [[εὐθεῖα]], κατ’ εὐθεῖαν χωροῦσα [[γραμμή]], [[εὐθύς]], [[εὐθύγραμμος]], ἀντίθετον τῷ σκολιὸς καὶ [[πλάγιος]], ὀρθὸς ἀντ’ ἠελίοιο τετραμμένος, [[εὐθύς]], κατ’ εὐθεῖαν τετραμμένος πρὸς τὸν ἥλιον, Ἡσ. Ἔργ. κ. Ἡμ. 725· ὀρθὸν ἰθύνειν [[βέλος]] Αἰσχύλ. Ἀποσπ. 205· ὀρθὸς εἰς ὁδὸν πορεύεται Σοφ. Αἴ. 1254· [[εἶμι]] .. ὀρθὴν ὁδὸν Θέογν. 939· ὀρθὰν κέλευθον ἰών Πινδ. Π. 11. 60· ὀρθὴν κελεύεις, δηλ. ὀρθὴν ὁδὸν με ἰέναι κ., Ἀριστοφ. Ὄρν. 1. [[οὕτως]], ὀρθὴν ἄνω δίωκε (ἐξυπ. ὁδὸν) ὁ αὐτ. ἐν Θεσμ. 1223· δι’ ὀρθῆς τήνδε ναυκληρεῖς πόλιν (ἐξυπακ. ὁδοῦ) Σοφ. Ἀντ. 994· εἰς ὀρθὸν τρέχειν Δίφιλος ἐν «Παρασίτῳ» 2. 5· κατ’ ὀρθὸν εὐδρομεῖν Μένανδρ. ἐν Ἀδήλ. 467· ― [[ὡσαύτως]], ὀρθᾷ χερί, κατ’ εὐθεῖαν, ἀμέσως, Πινδ. Ο. 10. 7· καὶ ὀρθῷ ποδὶ [[αὐτόθι]] 13. 102, Ἀποσπ. 148· [[ἀλλά]], ὀρθὸν [[πόδα]] τιθέναι, πιθανῶς σημαίνει προτείνειν τὸν [[πόδα]], ὡς κατὰ τὸ [[βάδισμα]], Αἰσχύλ. Εὐμ. 294, πρβλ. Εὐρ. Μήδ. 1166 (ἴδε ἐν λ. [[κατηρεφής]]). 2) βλέπειν ὀρθά, ἐν ἀντιθέσει πρὸς τὸ [[εἶναι]] τυφλόν, Σοφ Ο. Τ. 419· [[οὕτως]], ἐξ ὀμμάτων ὀρθῶν, rectis oculis, [[αὐτόθι]] 528· ὀρθοῖς ὄμμασιν [[αὐτόθι]] 1385· ἴδε [[ὄμμα]] Ι. ΙΙΙ. μεταφορ. 1) [[ὀρθός]], [[ἀσφαλής]], [[εὐτυχής]]. α) τὸ μὲν ἐκ τῆς σημασ. Ι, ὀρθὸν στῆσαί τινα = ὀρθῶσαι, ἀποκαταστῆσαι, Πινδ. Π. 3. 95· ἐς ὀρθὸν ἱστάναι τινὰ Εὐρ. Ἱκέτ. 1230· ὀρθὰν φυλάσσειν Τένεδον Πινδ. Ν. 11. 5· οὕτω, στάντες τ’ ἐς ὀρθὸν καὶ πεσόντες [[ὕστερον]] Σοφ. Ο. Τ. 50, πρβλ. Πλάτ. Λάχ. 181Β· πλέειν ἐπ’ ὀρθῆς (ἐξυπ. [[νεώς]], [[ἔνθα]] ἡ [[πόλις]] παρίσταται ὡς [[πλοῖον]]), Σοφ. Ἀντ. 190· ἐν ὀρθῷ κεῖσθαι Πολύβ. 31. 15, 1. β) τὸ δὲ ἐκ τῆς σημασ. ΙΙ κατ’ ὀρθὸν ἐξελθεῖν, ἐπὶ προφητειῶν Σοφ. Ο. Τ. 88. πρβλ. Ο. Κ. 1424· κατ’ ὀρθὸν οὔρισας ὁ αὐτ. ἐν Ο. Τ. 695. 2) «[[σωστός]]», [[ἀληθής]], ὀρθ. [[ἄγγελος]], [[ἀγγελία]], [[νόος]] Πινδ. Ο. 6. 153, Π. 4. 496., 10. 106· μάρτυρες Αἰσχύλ. Εὐμ. 318, κτλ.· [[γλῶσσα]] Σοφ. Ἀποσπ. 322· ὀρθᾷ φρενὶ Πινδ. Ο. 8. 32· ἐξ ὀρθᾶς φρενὸς Σοφ. Ο. Τ. 538· ὄρθ’ ἀκούειν, ὀρθῶς, ἀληθῶς καλοῦμαι, [[αὐτόθι]] 903, πρβλ. Ἀποσπ. 408· κατὰ τὸ ὀρθὸν δικάζειν Ἡρόδ. 1. 96· ὀρθῷ λόγῳ κατ’ ἀκριβολογίαν, κατ’ ἀλήθειαν, ὁ αὐτ. 2. 17., 6. 68, κτλ.· ― [[οὕτως]] ἐν τῷ ἐπιρρ. τύπῳ ὀρθῶς λέγειν Ἡρόδ. 1. 51· ὀρθ. ἔλεξας Σοφ. Φ. 341· ὀρθ. φράσαι Αἰσχύλ. Χο. 526· εἴρηκας ὀρθ. Σοφ. Ἠλ. 1040· οὕτω, τὸ ὀρθὸν ἐξειρηκέναι ὁ αὐτ. ἐν Τρ. 374· δίκης ἐς ὀρθὸν φωνεῖν [[αὐτόθι]] 347· ὀρθῶς φρονεῖν Αἰσχύλ. Πρ. 1000 ([[οὕτως]], ἐς ὀρθὸν φρονεῖν ὁ αὐτ. ἐν Ἀποσπ. 543)· ὀρθῶς γνῶναι Ἀντιφῶν 117. 16· κατ’ ὀρθὸν = ὀρθῶς, Πλάτ. Τίμ 44Β· ― ὀρθῶς ἔχει, [[εἶναι]] ὀρθόν, μετ’ ἀπαρ., ὁ αὐτ. ἐν Εὐθύφρον: 9Α· ὀρθῶς ἐνδίκως τ’ ἐπώνυμον Αἰσχύλ. Θηβ. 405, πρβλ 829· ― ἐν ἀποκρίσεσι, «σωστά», ἀληθῶς, τῷ ὄντι, Πλάτ. Πρωτ. 359 Ε· ὀρθῶς γε Δίφιλος ἐν «Ἐμπ.» 1. 18. ― Ὑπερθ., ὀρθότατα καλούμενος Ἡρόδ. 1. 59. ― Ἴδε Κόντου Γλωσσ. Παρατηρήσεις σελ. 107. 3) [[ἀληθής]], [[πραγματικός]], [[γνήσιος]], ὀρθαὶ πολιτεῖαι, ἀντίθετον τῷ παρεκβάσεις, Ἀριστ. Πολιτ. 3. 7, 2, κτλ.· ὀρθὴ [[μανία]], [[ἀληθής]], πραγματικὴ [[παραφροσύνη]] Αἰλ. π. Ζ. 11. 32, πρβλ. Meineke εἰς Θεόκρ. 11. 11· ― ὀρθῶς, πράγματι, [[ὄντως]], τῇ ἀληθείᾳ τοὺς ὀρθ. φιλομαθεῖς Πλάτ. Φαίδων 67Β· ὁ ὀρθ. [[κυβερνήτης]] ὁ αὐτ. ἐν Πολ. 341C· τὸν ὀρθ. συγγενῆ Δίφιλ. ἐν Ἀδήλ. 21. 4) [[δίκαιος]], [[ἀκριβής]], ὡς τὸ Λατ. rectus, ἀντίθετ. τῷ ἐμμένειν ὀρθῷ νόμῳ Σοφ. Αἴ. 350· ὀρθὴ μὲν ἡ γλῶσσ’ ὁ αὐτ. ἐν Ἀποσπ. 322· κατὰ τὸ ὀρθὸν δικάζειν Ἡρόδ. 1. 96, κτλ.· τὸ ὀρθόν, ἡ [[δικαιοσύνη]], [[ὀρθότης]], Πλατ. Πολ. 540D· ― [[οὕτως]], ἐπίρρ. ὀρθῶς, δικαίως, σωστά, Θουκ. 3.56· ὀρθῶς καὶ δικαίως Ἀντιφῶν 112. 33, Συλλ. Ἐπιγρ. 115 ὀρθ. καὶ νομίμως Ἰσοκρ. 145Β. 5) ἐπὶ προσώπων, [[μεγαλόφρων]], [[σταθερός]], [[εὐσταθής]], Λατ. erecto animo, Πλάτ. Θεαίτ. 173Α, πρβλ. Πλουτ. Φιλοπ. 12· ― ἀλλ’ [[ὡσαύτως]], [[ἀνήσυχος]], τεταραγμένος, [[πλήρης]] προσδοκίας, ἐξημμένος, ὡς τὸ Λατ. spe ἢ metu erectus, διά τι Ἰσοκρ. 348 Α · ἐπί τινι ὁ αὐτ. 96Β· ἦν ἡ [[πόλις]] ἐπὶ τοῖς συμβεβηκόσιν Λυκοῦργ. 152. 44· ὀρθοὶ καὶ μετέωροι ταῖς διανοίαις Πολύβ. 28. 15, 11· ὀρθὴ καὶ [[περίφοβος]] ἦν ἡ [[πόλις]] ὁ αὐτ. 3. 112, 6· ὀρθὴ διὰ τὸν φόβον Διόδ. 16. 84. IV. ἡ ὀρθή, 1) (ἐξυπακουομ. τοῦ ὁδὸς), ἴδε ἀνωτ. 2) (ἐξυπακουομ. τοῦ [[γωνία]]), Πλάτ. Τίμ. 55Β, Ἀριστ. Ἠθ. Ν. 6. 5, 6, κ. ἀλλ., πρβλ. [[ὄρθιος]] V. 3) (ἐξυπακουομ. τοῦ γραμμὴ) [[εὐθεῖα]] [[γραμμή]], ὁ αὐτ. ἐν Ἀναλυτ. Ὑστ. 1. 5, 2· ― ἄν καὶ τὰ [[εὐθύς]], [[εὐθεῖα]] [[εἶναι]] κοινότερα ἐπὶ γραμμῶν. 4) (ἐξυπακουομ. τοῦ [[πτῶσις]]) ἡ ὀνομαστική, Λατ. casus rectus, ἐν ἀντιθέσει πρὸς τὰς πλαγίας πτώσεις, Γραμμ. ― ὀρθὸς [[τόνος]], [[πλήρης]] [[τόνος]], ἐν σχέσει πρὸς τὰ ἐγκλιτικά, π.χ. τὸ ἐμοὶ ἔχει ὀρθὸν τόνον, δηλ ὀρθοτονεῖται, ἀλλὰ τό: μοι [[εἶναι]] ἐγκλιτικόν, Ἀπολλ. Δ. περὶ Ἀντωνυμ. 309Β. V. ὀρθά, ἐνεργητικὰ ῥήματα, ἐν ἀντιθέσει πρὸς τὰ ὕπτια (παθητικὰ) καὶ τὰ οὐδέτερα, Διογ. Λ. 7. 43, 64. VI. Ἐπίρρ. ὀρθῶς, ἴδε ἀνωτ. ΙΙΙ. 2-4. (Αἱ γλώσσαι τοῦ Ἡσυχίου : βορθαγορίσκοι = ὀρθ., καὶ Βωρθία, = [[Ὀρθία]], ὑποδεικνύουσιν ὅτι ἡ [[λέξις]] ἀρχικῶς εἶχε ϝ). ― Ἐκκλ. [[ὀρθός]], ή, όν, = ὀρθόδοξος, Ἀθαν. Ι, 524Β, Βασίλ. IV, 545B, κλ.
}}
{{bailly
|btext=ή, όν :<br /><b>I.</b> droit, tout droit, qui se dresse : ὀρθὸν [[οὖς]] ἱστάναι SOPH dresser l’oreille <i>en parl. d’un cheval</i> ; solide, prospère, heureux ; <i>fig.</i> qui se tient droit, ferme <i>en parl. de puissance</i> ; dressé, animé, excité, <i>particul.</i> qui se dresse pour écouter <i>ou</i> observer, attentif;<br /><b>II.</b> droit, en droite ligne : ὀρθὸς [[εἰς]] ὁδὸν πορεύεται SOPH il est mené en droite ligne ; ὀρθοῖς ὄμμασιν ὁρᾶν SOPH regarder en face ; <i>abs.</i> [[ἰέναι]] ὀρθήν (ὁδόν) aller en ligne droite, tout droit, directement ; <i>de même</i> : δι’ ὀρθῆς ναυκληρεῖν πόλιν SOPH gouverner l’État dans une voie droite, <i>càd</i> heureusement;<br /><b>III.</b> <i>fig.</i> droit :<br /><b>1</b> juste, correct, sensé;<br /><b>2</b> droit, loyal, véridique, sincère;<br /><b>3</b> réel, véritable : ὀρθὴ [[μανία]] ÉL folie réelle, vraie folie;<br /><b>4</b> droit, juste, conforme à la loi : κατὰ τὸ ὀρθόν HDT selon la loi et la justice;<br /><i>Cp.</i> ὀρθότερος, <i>Sp.</i> ὀρθότατος.<br />'''Étymologie:''' R. Ὀρ, se lever ; v. [[ὄρνυμι]], cf. <i>lat.</i> arduus.
}}
{{Autenrieth
|auten=[[upright]], [[erect]].
}}
{{Slater
|sltr=[[ὀρθός]] (-ός, -ῷ, -ούς; -ᾶς, -ᾷ, -άν, -αί, -αῖς（ι), -άς; -όν acc.) <br />&nbsp;&nbsp;&nbsp;<b>1</b> [[upright]] <br />&nbsp;&nbsp;&nbsp;<b>a</b> of pers.<br />&nbsp;&nbsp;&nbsp;<b>I</b> [[aright]], [[sound]] τοὺς δὲ τομαῖς ἔστασεν ὀρθούς pr. (P. 3.53) ἔστασαν ὀρθὰν καρδίαν pr. (P. 3.96) <br />&nbsp;&nbsp;&nbsp;<b>II</b> [[faithful]], [[honest]] ἐσσὶ γὰρ [[ἄγγελος]] [[ὀρθός]] (O. 6.90) <br />&nbsp;&nbsp;&nbsp;<b>b</b> of things.<br />&nbsp;&nbsp;&nbsp;<b>a</b> [[upright]], [[straight]] up in [[physical]] [[sense]]. ὀρθᾷ χερὶ ἐρύκετον ψευδέων ἐνιπὰν ἀλιτόξενον (contra Σ, δικαίᾳ) (O. 10.4) ἀνὰ δ' ἔπαλτ ὀρθῷ [[ποδί]] (O. 13.72) σὺν ὀρθαῖς κιόνεσσιν δεσποσύναισιν (P. 4.267) ὁ δ' ὀρθὸν μὲν ἄντεινεν [[κάρα]] pr. (N. 1.43) ἢ Δωρίδ' ἀποικίαν οὕνεκεν ὀρθῷ ἔστασας ἐπὶ σφυρῷ Λακεδαιμονίων (ἐπ' ἀσφαλοῦς [[στῆναι]] παρεσκεύασας Σ.) (I. 7.12) δὴ [[τότε]] [[τέσσαρες]] ὀρθαὶ πρέμνων ἀπώρουσαν χθονίων κίονες fr. 33d. 5. Καινεὺς σχίσαις ὀρθῷ ποδὶ γᾶν [[unyielding]] (*qr. 6. 8.) <br />&nbsp;&nbsp;&nbsp;<b>b</b> [[straight]], true, [[regular]] καὶ παρέλκει πραγμάτων ὀρθὰν ὁδὸν [[ἔξω]] φρενῶν (O. 7.46) ὀρθὰς δ αὔλακας ἐντανύσαις pr. (P. 4.227) ἦρ' ὦ φίλοι, κατ ἀμευσίπορον τρίοδον ἐδινάθην, ὀρθὰν κέλευθον ἰὼν τὸ [[πρίν]] (P. 11.39) ὀρθῷ δρόμῳ fr. 1a. 5. μουσικὰν ὀρθὰν ἐπιδεικνυμένου (pr.: [[οὐχ]] ἡδεῖαν οὐδὲ τρυφερὰν οὐδ' ἐπικεκλασμένην τοῖς μελέσιν. paraphr. Plut., Pyth. Orac., 6, 397A) fr. 32.<br />&nbsp;&nbsp;&nbsp;<b>III</b> [[upright]], [[correct]] βουλαῖς ἐν ὀρθαῖσι Ῥαδαμάνθυος (O. 2.75) πατέρων ὀρθαὶ φρένες ἐξ ἀγαθῶν (O. 7.91) ὀρθᾷ φρενί (O. 8.24) εἰ δὲ λόγων [[συνέμεν]] κορυφάν, [[Ἱέρων]], ὀρθὰν [[ἐπίστᾳ]], μανθάνων [[οἶσθα]] προτέρων. (P. 3.80) δἰ ἀγγελίας ὀρθᾶς (P. 4.279) ὀρθὰν ἄγεις ἐφημοσύναν pr. (P. 6.19) πειρῶντι δὲ καὶ χρυσὸς ἐν βασάνῳ πρέπει καὶ [[νόος]] [[ὀρθός]] (P. 10.68) οἵ σε γεραίροντες ὀρθὰν φυλάσσοισιν Τένεδον pr. (N. 11.5) ]ν ὀρθαι τε β[ουλ]αι τοῦτον Θρ. 4. 16.
}}
{{StrongGR
|strgr=[[probably]] from the [[base]] of [[ὄρος]]; [[right]] (as [[rising]]), i.e. (perpendicularly) [[erect]] ([[figuratively]], [[honest]]), or (horizontally) [[level]] or [[direct]]: [[straight]], [[upright]].
}}
{{Thayer
|txtha=ὀρθή, ὀρθόν (ὈΡΩ, [[ὄρνυμι]] (to [[stir]] up, [[set]] in [[motion]]; according to others, from the [[root]], to [[lift]] up; cf. Fick iii., p. 775; Vanicek, p. 928; [[Curtius]], p. 348)), [[straight]], [[erect]]; i. e.<br /><b class="num">a.</b> [[upright]]: ἀνάστηθι, [[στῆναι]] in 1Esdr. 9:46, and in Greek writings, [[especially]] [[Homer]] b. opposed to [[σκολιός]], [[straight]] i. e. [[not]] [[crooked]]: τροχιαί, יָשָׁר, [[Pindar]], [[Theognis]], others)).
}}
{{grml
|mltxt=-ή, -ό (ΑΜ [[ὀρθός]], Α λακων. τ. [[ὀρσός]], -ή, -όν)<br /><b>1.</b> [[ευθυτενής]], [[στητός]], όρθιος («ὀρθαὶ δὲ [[τρίχες]] ἔσταν», <b>Ομ. Ιλ.</b>)<br /><b>2.</b> (για ανθρώπους και ζώα) αυτός που στέκεται όρθιος, στα πόδια του («μὲ άκουγε [[ορθός]] και [[σιωπηλός]]»).<br /><b>3.</b> [[ευθύς]], [[ίσιος]] («[[Ἀπόλλων]] ὀρθὸν ἰθύνοι [[βέλος]]», <b>Αισχύλ.</b>)<br /><b>4.</b> [[σωστός]], μη [[εσφαλμένος]] (α. «όλες οι απαντήσεις του ήταν ορθές» β. «ὀρθὴ μὲν ἡ γλῶσσ' ἐστίν, ἀσφαλὴς δ' ὁ νοῡς», <b>Σοφ.</b>)<br /><b>5.</b> [[δίκαιος]], [[ενδεδειγμένος]] (α. «ορθή [[παρατήρηση]]» β. «μόνοι ἔτ' ἐμμένοντες ὀρθῷ νόμῳ», <b>Σοφ.</b>)<br /><b>6.</b> αυτός που σχηματίζει [[γωνία]] 90 μοιρών («ορθή [[γωνία]]»)<br /><b>7.</b> <b>φρ.</b> «[[ορθός]] [[λόγος]]»<br />i) η σωστή [[σκέψη]]<br />ii) <b>(φιλοσ.)</b> ο [[λόγος]] ως [[πηγή]] γνώσης και [[κριτήριο]] της αλήθειας, ο [[ορθολογισμός]]<br /><b>νεοελλ.</b><br /><b>το ουδ. ως ουσ.</b> το [[ορθό]]<br />α) το [[λογικό]], το [[πρέπον]], το σωστό<br />β) η τελική [[μοίρα]] του κόλου, η οποία καταλήγει στον πρωκτό, αλλ. [[ευθύ]] ή [[απευθυσμένο]]<br />
|(μσν.-αρχ.) (το αρσ. ως επίθ. και ως ουσ.) [[ορθόδοξος]] στην [[πίστη]] του<br /><b>αρχ.</b><br /><b>1.</b> [[γνήσιος]], [[πραγματικός]], [[αληθινός]] («ὀρθὴ [[μανία]]», Αιλ.)<br /><b>2.</b> [[ασφαλής]]<br /><b>3.</b> (<b>για πρόσ.</b>) [[ευσταθής]], [[σταθερός]], [[μεγαλόφρων]] («σμικροὶ δὲ καὶ οὐκ ὀρθοὶ τὰς ψυχάς», <b>Πλάτ.</b>)<br /><b>4.</b> [[ανήσυχος]], [[ανάστατος]], [[ταραγμένος]] για [[κάτι]] («ὀρθὴ ἦν ἡ [[πόλις]] ἐπὶ τοῑς συμβεβηκόσιν», Λυκούργ.)<br /><b>5.</b> <b>το θηλ. ως ουσ.</b> <i>ἡ ὀρθή</i><br />(ενν. [[πτώσις]]) η ονομαστική<br /><b>6.</b> <b>το ουδ. ως ουσ.</b> <i>τὸ ὀρθόν</i><br />η [[δικαιοσύνη]]<br /><b>7.</b> <b>φρ.</b> α) «ὀρθᾷ χερί» — [[κατευθείαν]], [[αμέσως]]<br />β) «ὀρθὸν οὖς [[ἵστημι]]» — [[ακούω]] με [[προσοχή]]<br />γ) «κατ' ὀρθόν» — [[ορθώς]]<br />δ) «ε(ἰ)ς ὀρθόν» — στην καλή [[κατεύθυνση]], στον καλό τον δρόμο<br />ε) «ὀρθὸς [[τόνος]]» — [[πλήρης]] [[τόνος]], σε [[αντιδιαστολή]] [[προς]] τον τόνο τών εγκλιτικών<br />στ) «ὀρθὰ ρήματα» — τα ενεργητικά ρήματα. <br /><b>επίρρ.</b><i>..</i><br />[[ορθώς]] και [[ορθά]] (ΑΜ ὀρθῶς)<br /><b>1.</b> σε ορθή [[στάση]], όρθια («τοῑς δ' ἀνθρώποις οὐ ῥᾳδιον ὀρθῶς ἑστῶσι διαμένειν, ἀλλὰ δεῑται τὸ [[σῶμα]] ἀναπαύσεως καὶ καθέδρας», <b>Αριστοτ.</b>)<br /><b>2.</b> όπως [[πρέπει]], σωστά (α. «δεν απάντησε [[ορθά]] στις περισσότερες ερωτήσεις» β. «ὀρθῶς ἔλεξας», <b>Σοφ.</b>)<br /><b>αρχ.</b><br /><b>1.</b> [[πράγματι]], όντως, αληθινά («τοὺς ὀρθῶς φιλομαθεῑς», <b>Πλάτ.</b>)<br /><b>2.</b> δίκαια («ὀρθῶς τε ἐτιμωρησάμεθα κατὰ τὸν πᾱσι νόμον», <b>Θουκ.</b>).<br />[<b><span style="color: brown;">ΕΤΥΜΟΛ.</span></b> Το επίθ. [[ὀρθός]] (<span style="color: red;"><</span> <i>FορθFός</i>) ανάγεται στην ετεροιωμένη [[βαθμίδα]] της ΙΕ ρίζας <i>werdh</i>- / <i>wredh</i>- «[[μεγαλώνω]], [[ανεβαίνω]], [[ψηλός]]» (<b>πρβλ.</b> αρχ. ινδ. <i>ū</i><i>rdhva</i>- «[[ίσιος]], [[ψηλός]]»). Την ύπαρξη αρκτικού -<i>F</i>- στην ελλ. λ. επιβεβαιώνουν το αργειακό ανθρωπωνύμιο <i>Fορθαγόρας</i>, <i>τα</i> λακων. <i>Fορθασία</i>, <i>Fορθεία</i> (<b>βλ. λ.</b> [[Ορθεία]]) και η [[γλώσσα]] του <b>Ησύχ.</b> [[βορσόν]]<br /><i>σταυρόν</i>. Κατ' [[άλλη]] [[άποψη]], λιγότερο πιθ., το επίθ. [[ορθός]] δεν εμφανίζει αρκτικό -<i>F</i>- και συνδέεται με το ρ. [[ὄρνυμι]] «[[κινώ]], [[σηκώνω]]». Αυτή η [[άποψη]] στηρίζεται στην [[απουσία]] -<i>F</i>- στο μυκηναϊκό <i>otwoweo</i>, αν υποτεθεί ότι ο τ. αυτός αντιστοιχεί με <i>ὀρθF</i>-<i>ώFεος</i> (<b>πρβλ.</b> <i>ους</i>). Ωστόσο, η [[απουσία]] -<i>F</i>- θα μπορούσε να οφείλεται και σε ανομοιωτική [[αποβολή]]. Η [[οικογένεια]] του επιθ. [[ὀρθός]] από την αρχική σημ. «[[ίσιος]], [[κάθετος]]» διευρύνθηκε μεθομηρικά και χρησιμοποιήθηκε για να δηλώσει τις περισσότερο αφηρημένες ηθικές έννοιες «[[σωστός]], [[τίμιος]], [[αληθής]], [[δίκαιος]]».<br /><b><span style="color: brown;">ΠΑΡ.</span></b> <i>όρθιος</i>, [[ορθότητα]](-<i>της</i>), [[ορθώνω]](-<i>ώ</i>)<br /><b>αρχ.</b><br />[[ορθάδιος]], [[ορθεύω]], [[ορθηλός]], [[ορθηρός]], [[ορθοσύνη]]<br /><b>νεοελλ.</b><br />[[ορθίς]], [[ορθίτης]].<br /><b><span style="color: brown;">ΣΥΝΘ.</span></b> (Για σύνθ. με Α' συνθετικό <b>βλ.</b> <i>ορθ</i>[[ο]]-). (Β' συνθετικό) <b>αρχ.</b> <i>άνορθος</i>, [[έξορθος]], [[κάτορθος]], [[πάρορθος]], <i>ύπορθος</i><br /><b>νεοελλ.</b><br />[[ολόρθος]]].
}}
{{lsm
|lsmtext='''ὀρθός:''' -ή, -όν, [[ευθύς]], [[ίσιος]], Λατ. [[rectus]]· <b>I.1.</b> ως προς το ύψος, όρθιος, ανορθωμένος, σε Όμηρ., Ηρόδ., Αττ.· <i>ὀρθὸνοὖς ἱστάναι</i>, δηλ. [[ακούω]] με [[προσοχή]], σε Σοφ.· λέγεται για κτίρια, αυτό που στέκει με τους τοίχους του ακέραιους, (<i>τὸ Πάνακτον</i>) ὀρθὸν [[παραδοῦναι]], σε Θουκ.<br /><b class="num">II.</b> λέγεται για [[γραμμή]], [[ευθεία]], ευθύγραμμη, αυτή που προχωρεί ίσια, <i>ὀρθὸς ἀντ' ἠελίοιο</i>, στραμμένος κατ' ευθείαν προς τον ήλιο, σε Ησίοδ.· ὀρθὴ [[ὁδός]], σε Θέογν.· <i>ὀρθὴν κελεύεις</i>, δηλ. ὀρθὴν ὁδόν με κελεύεις [[ἱέναι]], σε Αριστοφ.· <i>δι' ὀρθῆς</i> (ενν. <i>ὁδοῦ</i>), σε Σοφ.· επίσης, <i>ὀρθᾷ χερί</i>, ὀρθῷ [[ποδί]], κατ' ευθείαν, σε Πίνδ.· [[αλλά]], ὀρθὸν [[πόδα]] τιθέναι, σημαίνει πιθ., [[απλώνω]] το [[πόδι]] μου, όπως στο [[βάδισμα]] (πρβλ. [[κατηρεφής]] I), σε Αισχύλ.<br /><b class="num">2.</b> <i>βλέπειν ὀρθά</i>, [[βλέπω]] [[καθαρά]], σε αντίθ. προς το είμαι [[τυφλός]], σε Σοφ.· ομοίως, <i>ἐξ ὀμμάτων ὀρθῶν</i>, <i>ὀρθοῖς ὄμμασιν</i>, Λατ. rectis oculis, στον ίδ.<br /><b class="num">III.</b> μεταφ.,<br /><b class="num">1.</b> [[σωστός]], [[ασφαλής]], [[ευτυχής]], [[ευδαίμων]]· <b>α)</b> από σημ. I, <i>ὀρθὸν ἱστάναι τινά = ὀρθοῦν</i>, [[ανορθώνω]], [[αποκαθιστώ]], σε Πίνδ., Ευρ.· ομοίως, στάντες τ'ἐς ὀρθὸν καὶ [[πεσόντες]] [[ὕστερον]], σε Σοφ.· [[πλεῖν]] ἐπ' ὀρθῆς (ενν. [[νεώς]]), όπου η [[πολιτεία]] παρομοιάζεται με [[πλοίο]], στον ίδ. <b>β)</b> από σημ. II, κατ' ὀρθὸν [[ἐξελθεῖν]], λέγεται για προφητείες, στον ίδ.· <i>κατ' ὀρθὸν οὐρίσαι</i>, [[πλέω]] στη σωστή [[κατεύθυνση]], στον ίδ.<br /><b class="num">2.</b> [[σωστός]], [[πραγματικός]], [[αληθής]], σε Πίνδ., Αισχύλ. κ.λπ.· <i>ὄρθ' ἀκούειν</i>, αποκαλούμαι σωστά, σε Σοφ.· <i>ὀρθῷ λόγῳ</i>, κυριολεκτικά, με [[πάσα]] [[αλήθεια]], σε Ηρόδ.· ομοίως και στο επίρρ., [[ὀρθῶς]] λέγειν, στον ίδ.· [[ὀρθῶς]] φράσαι, σε Αισχύλ. κ.λπ.· [[ὀρθῶς]] [[ἔχει]], είναι σωστό, με απαρ., σε Πλάτ.· υπερθ. <i>ὀρθότατα</i>, σε Ηρόδ.<br /><b class="num">3.</b> [[αληθινός]], [[αυθεντικός]], [[γνήσιος]], [[ενάρετος]], [[δίκαιος]], σε Σοφ. κ.λπ.· <i>κατὰ τὸ ὀρθὸν δικάζειν</i>, σε Ηρόδ.· επίρρ. [[ὀρθῶς]], ακριβώς, [[δικαίως]], σε Θουκ.<br /><b class="num">4.</b> λέγεται για πρόσωπα, [[σταθερός]], [[ευσταθής]], σε Πλάτ.<br /><b class="num">IV.</b><i>ἡ ὀρθή</i>,<br /><b class="num">1.</b> (ενν. [[ὁδός]]), βλ. ανωτ. II.<br /><b class="num">2.</b> (ενν. [[γωνία]]), ορθή [[γωνία]], σε Πλάτ. κ.λπ.<br /><b class="num">3.</b> (ενν. [[πτῶσις]]), ονομαστική, Λατ. [[casus]] [[rectus]].<br /><b class="num">V.</b> επίρρ. [[ὀρθῶς]], βλ. ανωτ. III. 2-4.
}}
{{elru
|elrutext='''ὀρθός:''' лак. [[ὀρσός]] 3<br /><b class="num">1)</b> прямо стоящий, вставший, поднявшийся: [[στῆ]] δ᾽ ὀ. Hom. он встал; (ὁ [[ἵππος]]) [[ἵσταται]] ὀ. Her. конь поднялся на дыбы; ὀρθαὶ [[τρίχες]] [[ἔσταν]] Hom. волосы встали дыбом; ὀρθὸν αἴρειν [[κάρα]] Aesch. (высоко) поднять голову; ὀρθὸν [[οὖς]] ἱστάναι Soph. настораживать ухо; ὀρθῶν ἑσταότων [[ἀγορή]] Hom. совещание, проведенное стоя; κλίμακες ὀρθότεραι προσερειδόμεναι Polyb. лестницы, слишком круто приставленные; κυρβασίαι [[ὀρθαί]] Her. прямые, т. е. высокие шапки; ὀρθὸν [[πόδα]] τιθέναι Aesch. величественно шествовать;<br /><b class="num">2)</b> прямолинейный, прямой ([[βέλος]] Aesch.; sc. [[ὁδός]] Arph.): ὀρθὴ [[γωνία]] Plat. прямой угол; ὀ. ἀντ᾽ ἠελίοιο τετραμμένος Hes. повернувшись прямо к солнцу, прямо против солнца; ἐξ ὀμμάτων ὀρθῶν и ὀρθοῖς ὄμμασιν Soph. глядя прямо, т. е. со спокойным взором;<br /><b class="num">3)</b> целый, исправный, неповрежденный, невредимый (ὀρθὸν [[ἀποδοῦναι]] или παραδοῦναί τι Thuc.): ὀρθὸν στῆσαί τινα Pind. сохранить (спасти) кого-л.;<br /><b class="num">4)</b> верный, правдивый, правильный, справедливый ([[ἀγγελία]] Pind.; μάρτυρες Aesch.): ἐξ ὀρθῆς φρενός Soph. от чистого сердца; ὀρθῷ λόγῳ Her. по правде говоря;<br /><b class="num">5)</b> истинный, подлинный, настоящий (πολιτείαι Arst.);<br /><b class="num">6)</b> твердый, непреклонный: ὀρθοὶ τὰς ψυχάς Plat. твердые духом;<br /><b class="num">7)</b> настороженный, возбужденный, встревоженный, взволнованный (διὰ τὸν φόβον Diod.): ὀρθὴ καὶ [[περίφοβος]] ἦν ἡ [[πόλις]] Polyb. город был взволнован и перепуган - см. тж. [[ὀρθά]], [[ὀρθή]] и [[ὀρθόν]].
}}
{{etym
|etymtx=Grammatical information: adj.<br />Meaning: [[upright]], [[straight]], [[right]], [[true]] (Il.).<br />Compounds: As 1. member in several compp., e.g. <b class="b3">ὀρθό-κραιρα</b> s. <b class="b3">κραῖρα</b>, <b class="b3">ὀρθό-μαντις</b>, <b class="b3">-πολις</b> (Pi.; Sommer Nominalkomp. 184 a. 174), <b class="b3">ὀρθο-στάτης</b> m. <b class="b2">column standing upright etc.</b> (Att. inscr., E.; Fraenkel Nom. ag. 1, 49 a. 200); rarely as 2. member, e.g. <b class="b3">ἔξ-ορθος</b> [[upright]] (Ath.), backformation from <b class="b3">ἐξ-ορθόω</b> (Pl.).<br />Derivatives: 1. <b class="b3">ὄρθ-ιος</b> (<b class="b3">-ιο-</b> formally enlarging) <b class="b2">upright, steep, going up, shrill, loud, arranged in columns</b> (Λ 11; on the difference of meaning against <b class="b3">ὀρθός</b> Chantraine Form. 37) with <b class="b3">ὀρθ-ίαξ</b> m. (<b class="b3">-ίας</b> H.) m. [[the lower part of the mast]] (Epich.), <b class="b3">-ιάζω</b> [[to cry loudly]] (A.), <b class="b3">-ιάσματα</b> pl. [[high pitch]] (Ar.), also [[to raise]] (APl.), <b class="b3">-ίασις</b> f. [[erection]] (medic.); <b class="b3">-ιάω</b> = <b class="b3">-όω</b> (gloss., sch.). 2. <b class="b3">ὀρθ-ηλός</b> [[tall]], [[straight]] (hell. inscr.; after <b class="b3">υΏψηλός</b>), also <b class="b3">-ηρός</b> <b class="b2">id.</b> (pap. Ia), 3. <b class="b3">ὀρθέσιον ὄρθιον</b>, <b class="b3">μακρόν</b>, <b class="b3">ὀξύ</b>, <b class="b3">μέγα</b> H. (cf. <b class="b3">θεσπέσιος</b> a.o.). 4. <b class="b3">Όρθάννης</b> (Pl. Com., inscr.), <b class="b3">-ν-</b> (Phot., H.) m. name of a Priapus-like demon (<b class="b3">-νν-</b> hypocor. gemination; cf. <b class="b3">Ἐργ-άνη</b> a.o.). 5. <b class="b3">ὀρθότης</b> f. [[upright]], [[straight position]], [[rightness]] (IA.); <b class="b3">-οσύνη</b> f. <b class="b2">(up)rightness</b> (Democr.; Wyss 62). 6. Denominative verbs: a) <b class="b3">ὀρθόω</b>, <b class="b3">-ῶσαι</b>, often w. prefix, esp. <b class="b3">δι-</b>, <b class="b3">κατ-</b>, <b class="b3">ἀν-</b>, <b class="b2">to raise, to straighten, to improve, to succeed</b> (Il.) with (<b class="b3">δι-</b>, <b class="b3">κατ-</b>, <b class="b3">ἀν-</b> )<b class="b3">όρθωσις</b> f. <b class="b2">the raising etc.</b> (Hp., Arist.), <b class="b3">δι-</b>, <b class="b3">κατ-</b>, <b class="b3">ἀπ-όρθωμα</b> n. <b class="b2">(implement for) raising, right act etc.</b> (Hp., Arist.), <b class="b3">δι-</b>, <b class="b3">κατ-ορθωτής</b> m. <b class="b2">improver etc.</b> (LXX), <b class="b3">ὀρθωτήρ</b> m. [[raiser]], [[upholder]] (Pi.), <b class="b3">δι-</b>, <b class="b3">κατ-ορθωτικός</b> [[improving]], [[successful]] (Arist.); b) (<b class="b3">δι-)ορθεύω</b> = (<b class="b3">δι-)ορθόω</b> (E.). 7. Surname of Artemis: <b class="b3">(Ϝ)ορθαία</b> (<b class="b3">Ϝωρ-</b>, <b class="b3">-θεία</b>, <b class="b3">-θέα</b>, <b class="b3">-θία</b>) f. (Lac. a. Arcad. inscr. since VIa, X., Plu.); <b class="b3">Ϝορθασία</b> (Lac. a. Arc. inscr. since Va), <b class="b3">ὀρθωσία</b> (Pi., Hdt., Meg. inscr.); s. Kretschmer Glotta 30, 155f. (w. very doubtful explanation; cf. on it v. Wilamowitz Glaube 1, 183, Nilsson Gr. Rel. 1, 487ff.), Risch Mus.Helv. 11, 29 n. 41 w. lit.; compare Venet. Reitia (Haas Sprache 2, 224).<br />Origin: IE [Indo-European] [1167] <b class="b2">*wor(H)dʰ-</b>? [[high]]<br />Etymology: Since long <b class="b3">ὀρθός</b> from <b class="b3">*ϜορθϜός</b> (cf. <b class="b3">βορσόν σταυρόν</b>. <b class="b3">Ήλεῖοι</b> H.) is identified with Skt. <b class="b2">ūrdhvá-</b> [[raised]], [[high]]; the phonetic details are however debated and many times discussed, s. Schwyzer 363 w. lit. a. 301, also WP. 1, 289f. (Pok. 1167); cf. esp. <b class="b3">ὀργ-ή</b> : <b class="b2">ūrj-ā́</b>; <b class="b2">ūrdhvá-</b> for <b class="b2">*ūrdhá-</b> after <b class="b2">r̥ṣvá-</b> [[high]] ? (Otrębski Ling. Posn. 5, 175). Lat. [[arduus]] [[high]], [[steep]], OIr. [[ard]] [[high]], [[great]] as also Av. <b class="b2">ǝrǝdva-</b> [[high]] are unclear (s. W.-Hofmann s.v.); at least the Lat. a. Celt. words might have to be connected diff. (WP. 1, 148f., Pok. 339). Old inherited <b class="b3">ὀρθός</b> = <b class="b2">ūrdhvá-</b> belong to a verb, which is preserved in Skt. <b class="b2">várdhati</b> [[raise]], [[make grow]] and in Av. <b class="b2">varǝd-</b> <b class="b2">id.</b> From the other IE languages, notably from Balto-Slav. and Germ., several isolated verbal nouns and diff. formed verbal forms have been adduced; s. the lit. and Bq s. v.; cf. also on [[ὄρθρος]].
}}
{{mdlsj
|mdlsjtxt=[[ὀρθός]], ή, όν<br />[[straight]], Lat. [[rectus]]:<br /><b class="num">I.</b> in [[height]], [[upright]], [[erect]], Hom., Hdt., [[attic]]; ὀρθὸν οὖς ἱστάναι, i. e. to [[give]] [[attentive]] ear, Soph.:—of buildings, [[standing]] with [[their]] walls [[entire]], [τὸ Πάνακτον] ὀρθὸν [[παραδοῦναι]] Thuc.<br /><b class="num">II.</b> in [[line]], [[straight]], [[right]], ὀρθὸς ἀντ' ἠελίοιο [[right]] [[opposite]] the sun, Hes.; ὀρθὴ [[ὁδός]] Theogn.; ὀρθὴν κελεύεις, i. e. ὀρθὴν ὁδόν με κελεύεις [[ἰέναι]], Ar.; δι' ὀρθῆς (sc. ὁδοῦ) Soph.:—also, ὀρθᾷ χερί, ὀρθῷ [[ποδί]] [[straightway]], Pind.; but ὀρθὸν [[πόδα]] τιθέναι is prob. to put the [[foot]] out, as in [[walking]] (cf. [[κατηρεφής]] I), Aesch.<br /><b class="num">2.</b> βλέπειν ὀρθά, to see [[straight]], opp. to [[being]] [[blind]], Soph.; so, ἐξ ὀμμάτων ὀρθῶν, ὀρθοῖς ὄμμασιν, Lat. rectis oculis, Soph.<br /><b class="num">III.</b> metaph.,<br /><b class="num">1.</b> [[right]], [[safe]], [[happy]], [[prosperous]]:<br />a. from signf. 1, ὀρθὸν ἱστάναι τινά = ὀρθοῦν, to set up, [[restore]], Pind., Eur.; so, στάντες τ' ἐς ὀρθὸν καὶ πεσόντες [[ὕστερον]] Soph.; [[πλεῖν]] ἐπ' ὀρθῆς (sc. [[νεώς]], the [[state]] [[being]] represented as a [[ship]]), Soph.<br />b. from signf. II, κατ' ὀρθὸν [[ἐξελθεῖν]], of prophecies, Soph.; κατ' ὀρθὸν οὐρίσαι to [[waft]] in [[straight]] [[course]], Soph.<br /><b class="num">2.</b> [[right]], true, [[correct]], Pind., Aesch., etc.; ὄρθ' ἀκούειν to be [[rightly]] called, Soph.; ὀρθῷ λόγῳ [[strictly]] [[speaking]], in [[very]] [[truth]], Hdt.:—so in adv., [[ὀρθῶς]] λέγειν Hdt.; ὀ. φράσαι Aesch., etc.; [[ὀρθῶς]] [[ἔχει]] 'tis [[right]], c. inf., Plat.:—Sup. ὀρθότατα Hdt.<br /><b class="num">3.</b> [[real]], [[genuine]], Arist.:— [[ὀρθῶς]], [[really]], [[truly]], Plat.<br /><b class="num">4.</b> [[upright]], [[righteous]], [[just]], Soph., etc.; κατὰ τὸ ὀρθὸν δικάζειν Hdt.:—adv. [[ὀρθῶς]], [[rightly]], [[justly]], Thuc.<br /><b class="num">5.</b> of persons, [[steadfast]], [[firm]], Plat.<br /><b class="num">IV.</b> ἡ ὀρθή,<br /><b class="num">1.</b> (sub. ὁδόσ), v. supr. II.<br /><b class="num">2.</b> (sub. γωνίἀ a [[right]] [[angle]], Plat., etc.<br /><b class="num">3.</b> (sub. πτῶσισ) the nominative, Lat. [[casus]] [[rectus]].<br /><b class="num">V.</b> adv. [[ὀρθῶς]], v. supr. III. 2-4.
}}
{{FriskDe
|ftr='''ὀρθός''': {orthós}<br />'''Meaning''': [[aufrecht]], [[gerade]], [[richtig]], [[wahr]] (seit Il.).<br />'''Composita''' : Als Vorderglied in zahlreichen Kompp., z.B. ὀρθόκραιρα s. [[κραῖρα]], [[ὀρθόμαντις]], -πολις (Pi.; Sommer Nominalkomp. 184 u. 174), [[ὀρθοστάτης]] m. [[aufrechtstehende Säule]] (att. Inschr., E. u.a.; Fraenkel Nom. ag. 1, 49 u. 200); vereinzelt als Hinterglied, z.B. [[ἔξορθος]] [[aufrecht]] (Ath.), Rückbildung aus [[ἐξορθόω]] (PL u.a.).<br />'''Derivative''': Ableitungen: 1. [[ὄρθιος]] (-ιο- formal erweiternd) [[aufrecht]], [[steil]], [[in die Höhe gehend]], [[hell]], [[laut]], [[in Kolonnen geordnet]] (seit Λ 11; zum Bed.-Unterschied gegenüber [[ὀρθός]] Chantraine Form. 37) mit [[ὀρθίαξ]] m. (-ίας H.) m. [[der niedere Teil des Mastes]] (Epich.), -ιάζω [[laut schreien]] (A.), -ιάσματα pl. [[hohe Töne]] (Ar.), auch [[aufrichten]] (''APl''.), -ίασις f. [[erectio]] (Mediz.); -ιάω = -όω (Gloss., Sch.). 2. [[ὀρθηλός]] ‘hoch, auf- recht’ (hell. Inschr. u.a.; nach [[ὑψηλός]]), auch -ηρός ib. (Pap. I<sup>a</sup>), 3. [[ὀρθέσιον]]· ὄρθιον, [[μακρόν]], [[ὀξύ]], [[μέγα]] H. (vgl. [[θεσπέσιος]] u.a.). 4. [[Ὀρθάννης]] (Pl. Kom., Inschr. u.a.), -ν-(Phot., H.) m. N. eines Priapus-ähnlichen Dämons (-νν- hypokor. Gemination; vgl. Ἐργάνη u.a.). 5. [[ὀρθότης]] f. [[aufrechte]], [[gerade Stellung]], [[Richtigkeit]] (ion. att.); -οσύνη f. [[Geradheit]] (Demokr.; Wyss 62). 6. Denominative Verba: a) [[ὀρθόω]], -ῶσαι, oft m. Präfix, bes. δι-, κατ-, ἀν-, [[aufrichten]], [[gerade machen]], [[verbessern]], [[glücklich vollbringen]] (seit Il.) mit (δι-, κατ-, ἀν- )όρθωσις f. [[das Aufrichten]] (Hp., Arist. usw.), δι-, κατ-, [[ἀπόρθωμα]] n. ‘(Werkzeug zum) Aufrichten, rechte Tat’ (Hp., Arist. usw.), δι-, [[κατορθωτής]] m. [[Verbesserer]] (LXX), [[ὀρθωτήρ]] m. [[Aufrichter]], [[Erhalter]] (Pi.), δι-, [[κατορθωτικός]] [[verbessernd]], [[erfolgreich]] (Arist. u.a.); b) (δι-)ορθεύω = (δι-)ορθόω (E.). 7. Beinamen der Artemis: (ϝ)ορθαία (ϝωρ-, -[[θεία]], -[[θέα]], -θία) f. (lak. u. arkad. Inschr. seit VI<sup>a</sup>, X., Plu.); ϝορθασία (lak. u. ark. Inschr. seit V<sup>a</sup>), [[ὀρθωσία]] (Pi., Hdt., meg. Inschr. u.a.); s. Kretschmer Glotta 30, 155f. (m. sehr fraglicher Erklärung; vgl. dazu v. Wilamowitz Glaube 1, 183, Nilsson Gr. Rel. 1, 487ff.), Risch Mus.Helv. 11, 29 A. 41 m. Lit.; entsprechend venet. ''Reitia'' (Haas Sprache 2, 224).<br />'''Etymology''' : Seit lange wird [[ὀρθός]] aus *ϝορθϝός (vgl. [[βορσόν]]· σταρόν. Ἠλεῖοι H.) mit aind. ''ūrdhvá''- [[aufgerichtet]], [[hoch]] identifiziert; die lautlichen Umstände sind indessen umstritten und mehrfach diskutiert worden, s. Schwyzer 363 m. Lit. u. 301, auch WP. 1, 289f. (Pok. 1167); vgl. bes. [[ὀργή]] : ''ūrj''-''ā́''; ''ūrdhvá''- für *''ūrdhá''- nach ''r̥ṣvá''- [[hoch]] ? (Otrębski Ling. Posn. 5, 175). Lat. ''arduus'' [[hoch]], [[steil]], air. ''ard'' [[hoch]], [[groß]] ebenso wie aw. ''ərədva''- [[hoch]] sind mehrdeutig (s. W.-Hofmann s.v.); wenigstens die lat. u. kelt. Wörter dürften anderswo unterzubringen sein (WP. 1, 148f., Pok. 339). Das altererbte [[ὀρθός]] = ''ūrdhvá''- gehört zu einem Verb, das in aind. ''várdhati'' [[erheben]], [[wachsen machen]] und in aw. ''varəd''- ib. noch erhalten ist. Aus den übrigen idg. Sprachen, insbes. aus dem Baltoslav. und dem Germ., sind mehrere isolierte Verbalnomina und anders gebildete Verbalformen herangezogen worden; s. die angef. Lit. und Bq s. v.; vgl. auch zu [[ὄρθρος]].<br />'''Page''' 2,415-416
}}
{{Chinese
|sngr='''原文音譯'''：ÑrqÒj 哦而多士<br />'''詞類次數'''：形容詞（2）<br />'''原文字根'''：直立<br />'''字義溯源'''：正直的*，直，立刻。比較： （[[ὄρος]]）=山*<br />'''同源字'''：1） （[[ἀνορθόω]]）直立起來 2） （[[διόρθωσις]]）徹底整頓 3） （[[ἐπανόρθωσις]]）重新規正 4） （[[ἐπιδιορθόω]]）持續整理 5） （[[διόρθωμα]] / [[κατόρθωμα]]）完全正直 6） （[[ὀρθοποδέω]]）按正直行 7） （[[ὀρθός]]）正直的 8） （[[ὀρθοτομέω]]）正確分解 9） （[[ὀρθῶς]]）正直地比較： （[[εὐθύσ1]] / [[εὐθύσ2]]）=直的<br />'''出現次數'''：總共（2）；徒（1）；來（1）<br />'''譯字彙編'''：<br />1） 直（2） 徒14:10； 來12:13
}}
{{WoodhouseReversedUncategorized
|woodrun=[[correct]], [[direct]], [[excited]], [[fair]], [[just]], [[straight]], [[far]], [[in a ferment]], [[in suspense]], [[on tenterhooks]], [[on the qui vive]], [[on the tiptoe of excitement]], [[on the tiptoe of expectation]], [[standing upright]], [[straight forward]], [[true]]
}}