View source for δήμιος

{{LSJ1
|Full diacritics=δήμιος
|Medium diacritics=δήμιος
|Low diacritics=δήμιος
|Capitals=ΔΗΜΙΟΣ
|Transliteration A=dḗmios
|Transliteration B=dēmios
|Transliteration C=dimios
|Beta Code=dh/mios
|Definition=Dor. δάμ-, [[ον]] (α, ον <span class="bibl">A.<span class="title">Ch.</span>57</span> (lyr.), <b class="b3">δημίην· πόρνην</b> (Cypr.), Hsch.): (δῆμος):—<span class="sense"><span class="bld">A</span> [[belonging to the people]], οἶκος <span class="bibl">Od.20.264</span>; <b class="b3">αἰσυμνῆται δ</b>. judges [[elected by the people]], <span class="bibl">8.259</span>; <b class="b3">πρῆξις δ' ἥδ' ἰδίη, οὐ δήμιος</b> not [[public]], <span class="bibl">3.82</span>; δήμιον ἦ ἴδιον; <span class="bibl">4.314</span>, cf. <span class="bibl">2.32</span>: [[epithet]] of Hestia at Paros, <span class="title">IG</span>12(5).238 (v B. C.): neut. pl. as Adv., δήμια πίνειν [[at the public cost]], 11.17.250; τὸ δ. [[the sovereign people]], <span class="bibl">A.<span class="title">Supp.</span>370</span>, <span class="bibl">699</span> (lyr.). </span><span class="sense"><span class="bld">II</span> <b class="b3">ὁ δ</b>. (sc. [[δοῦλος]]) [[public executioner]], <span class="bibl">Ar.<span class="title">Ec.</span>81</span>, <span class="bibl">Pl.<span class="title">R.</span> 439e</span>, <span class="bibl">Lys.13.56</span>, <span class="bibl">Aeschin.2.126</span>, etc. (<b class="b3">δάμιος μαστίκτωρ</b> in <span class="bibl">A.<span class="title">Eu.</span> 160</span> (lyr.)); ὁ κοινὸς δ. <span class="bibl">Pl.<span class="title">Lg.</span>872b</span>. </span><span class="sense"><span class="bld">2</span> [[public physician]], πτωχὸς ἦν καζ δ. <span class="bibl">Phoenicid.4.13</span>. </span><span class="sense"><span class="bld">III</span> <b class="b3">δημίαι πύλαι</b>, perhaps a mistake for [[Διομῇσι]], Hsch.</span>
}}
{{pape
|ptext=[[https://www.translatum.gr/images/pape/pape-01-0562.png Seite 562]] <b class="b2">öffentlich,</b> das Volk, den Staat betreffend, dem Volk angehörend; Gegensatz [[ἴδιος]]: Hom. Odyss. 3, 82 [[πρῆξις]] δ' ἤδ' ἰδίη, οὐ [[δήμιος]], das masculin. [[δήμιος]] Homerisch anstatt des femin.; 4, 314 [[τίπτε]] δέ σε χρειὼ δεῦρ' ἤγαγε, –; δήμιον ἦ [[ἴδιον]]; »eine össenriiche oder eine Privatangelegenheit?«; 2, 32 ἦέ τι δήμιον ἄλλο πιφαύσκεται ἠδ' ἀγορεύει; vs. 44 [[οὔτε]] τι δήμιον ἄλλο πιφαύσκομαι οὐδ' [[ἀγορεύω]], ἀλλ' ἐμὸν [[αὐτοῦ]] χρεὶος; 20, 264 ἐπεὶ οὔ τοι δήμιός ἐστιν [[οἶκος]] ὅδ', ἀλλ' Ὀδυσῆος, ἐμοὶ δ' ἐκτήσατο [[κεῖνος]]; 8, 259 αἰσυμνῆται δὲ κριτοὶ [[ἐννέα]] πάντες ἀνέσταν δήμιοι, οἳ κατ' ἀγῶνας ἐὺ πρήσσεσκον ἕκαστα; Iliad. 17, 250 Ἀργείων ἡγήτορες ήδὲ μέδοντες, οἵ τε παρ' Ἀτρείδῃς δήμια πίνουσιν καὶ σημαίνουσιν [[ἕκαστος]] λαοἱς, auf öffentliche Kosten trinken. Aeschyl. Sept. 177 ἱερῶν δημίων; Ag. 640 πόλει μὲν [[ἕλκος]] ἓν τὸ δήμιον τοχεῖν; Suppl. 370. 699 τὸ δήμιον das<b class="b2"> Gemeinwesen,</b> der <b class="b2">Staat.</b> Die Attische Prosa gebraucht anstatt dieses Homerischen [[δήμιος]] lieber das bei Homer noch nicht vorkommende, nicht wie [[δήμιος]] von δημος, sondern von [[δημότης]] abgeleitete, aus δημο'τσιοσ entstandene [[δημόσιος]]. Doch blieb ὁ [[δήμιος]] die allgemein übliche Benennung für den vom Staate bestellten [[Scharfrichter]]: Ar. Eccl. 91; Lys. 13, 56; Plat. Legg. IX, 872 b; Sp. oft. – Plat. Rep. IV, 439 e νεκροὺς παρὰ τῷ δημίῳ κειμένους scheint der Richtplatz gemeint zu sein, ist aber l. d. Eustath. Iliad. 17, 250 p. 1105, 22 sagt Σημείωσαι δὲ καὶ ὅτι [[ἔκπαλαι]] μὲν οὐ ψεκτὸν ἦν, [[ὥσπερ]] οὐδὲ ὁ [[δῆμος]], [[οὕτως]] οὐδὲ ὁ [[δήμιος]] οὐδὲ τὸ δήμιον, ὡς δῆλον ἔκ τε τῶν δημιοπράτων, ὧν μέμνηται καὶ ὁ [[κωμικός]], καὶ ἐκ τῶν Ὁμηρικῶν δημιοεργῶν. ἐπεὶ δὲ [[ὕστερον]] ὁ [[δήμιος]] εἰς ἀεικὲς ἀπεκρίθη [[πρᾶγμα]], κολαστῇ γὰρ ἀνδρὶ ἀποκεκλήρωται τοὔνομα, ἤργησε μὲν ἡ [[χρῆσις]] τοῦ παλαιοῦ δημίου, ἐκαινίσθη δὲ ἀντ' αὐτοῦ ὁ [[δημόσιος]]. Dabei ist zu erinnern, daß Attisch der Scharfrichter auch [[δημόσιος]] hieß, s. s. v. [[δημόσιος]]. – Das femin. δημίῆ bezeichnete bei den Kypriern nach Hesych. eine [[öffentliche Hure]].
}}
{{ls
|lstext='''δήμιος''': Δωρ. δάμ-, ον, καὶ παρ’ Αἰσχύλ. Χο. 55 α, ον, ([[δῆμος]])· - ἀνήκων εἰς τὸν λαόν, [[οἶκος]] Ὀδ. Υ. 264· αἰσυμνῆται δ., δικασταὶ ἐκλεγόμενοι ὑπὸ τοῦ δήμου, Θ. 259· πρῆξις δ΄ ἥδ’ ἰδίῃ, οὐ [[δήμιος]], οὐχὶ δημοσία, Γ. 82· οὕτω, δήμιον ἢ [[ἴδιον]] Δ. 314, πρβλ. 2. 32· ὡς ἐπίρρ., δήμια πίνειν, εἰς βάρος τοῦ δημοσίου, μὲ ἔξοδα τοῦ κοινοῦ, Ἰλ. Ρ. 250· τὸ δήμιον, = τὸ κοινόν, τὸ δημόσιον, τὸ κοινόν, Αἰσχύλ. Ἱκέτ. 370, 699· - πρβλ.[[δημόσιος]]. ΙΙ. ὁ [[δήμιος]] (ἐνν. [[δοῦλος]]), ὁ [[δημόσιος]] τῶν ποινῶν ἐκτελεστής, ὡς παρ’ ἡμῖν, Ἀριστοφ. Ἐκκλ. 81, Πλάτ. Πολ. 439Ε, Λυσίας 135. 9, Αἰσχίν. 44 ἐν τέλ., κτλ.· (δάμιος [[μαστίκτωρ]] ἐν Αἰσχύλ. Εὐμ. 159)· [[ὡσαύτως]], ὁ κοινὸς [[δήμιος]] Πλάτ. Νόμ. 872Β. 2) [[δημόσιος]] [[ἰατρός]], πτωχὸς ἦν καὶ δ. Φοινικίδ. Ἀδήλ. 1. 13. - Πρβλ. [[δημόσιος]] ΙΙ, [[δημόκοινος]].
}}
{{bailly
|btext=ος <i>ou</i> α, ον :<br /><b>1</b> du peuple, public : [[δήμιος]] [[οἶκος]] OD maison commune ; δήμια πίνειν IL boire <i>ou</i> festiner aux frais de tous ; τὸ δήμιον ESCHL la chose publique;<br /><b>2</b> choisi <i>ou</i> élu parmi le peuple;<br /><b>3</b> qui exerce une charge au nom du peuple : ὁ [[δήμιος]] ([[δοῦλος]]) exécuteur public, bourreau.<br />'''Étymologie:''' [[δῆμος]].
}}
{{Autenrieth
|auten=2 ([[δῆμος]]): pertaining to the [[community]], of the [[people]], [[public]]; [[πρῆξις]] δ' ἥδ ἰδίη, οὐ [[δήμιος]], Od. 3.82; δήμια πίνουσιν, ‘the [[public]] [[wine]]’ (cf. [[γερούσιος]] [[οἶνος]], Il. 4.259), Il. 17.250.
}}
{{DGE
|dgtxt=-ον<br /><b class="num">• Alolema(s):</b> fem. -ίη <i>IG</i> 12(5).238 (V a.C.), Hsch., dór. δάμιος, -α, -ον A.<i>Ch</i>.56<br /><b class="num">• Morfología:</b> [plu. loc. fem. Δημίασι <i>Com.Adesp</i>.309]<br /><b class="num">I</b> <b class="num">1</b>[[popular]], [[público]], [[perteneciente al pueblo]], [[ἕλκος]] ἓν τὸ δήμιον del anuncio de una derrota para la ciudad, A.<i>A</i>.640, οἶκος <i>Od</i>.20.264, τι δήμιον un asunto público</i>, <i>Od</i>.2.32, 44, αἰσυμνῆται ... κριτοὶ ... δήμιοι jueces elegidos por el pueblo</i>, <i>Od</i>.8.259, ἱερά A.<i>Th</i>.179, δώματ' A.<i>Supp</i>.957, σέβας ... τὸ πρὶν δι' ὤτων φρενός τε δαμίας περαῖνον la majestad que por oídos y mente del pueblo penetraba</i> A.<i>Ch</i>.56, op. ἴδιος <i>Od</i>.3.82, 4.314, πάρεστι μαστίκτορος δαΐου δαμίου [[βαρύ]] τι περίβαρυ κρύος ἔχειν presente tengo el grave, abrumador escalofrío que da el cruel verdugo público</i> A.<i>Eu</i>.160 (cf. II 2)<br /><b class="num">•</b>epít. de Hestia en Paros Ἱστίης Δημίης <i>IG</i> l.c.<br /><b class="num">•</b>[[público]], [[prostituido]] δημίην Κύπριν· πόρνην Hsch., Δημίαι πύλαι Puertas Públicas</i> junto a las que solían situarse las mujeres públicas, quizás las puertas del Cerámico <i>Com.Adesp</i>.309.<br /><b class="num">2</b> [[vulgar]], [[tosco]] neutr. plu. como adv. δήμια λαβράζουσι Nic.<i>Al</i>.160.<br /><b class="num">II</b> subst. ὁ δ.<br /><b class="num">1</b> plu. οἱ δάμιοι ciertos [[magistrados de la ciu. de Drero en Creta]], prob. [[tesoreros públicos encargados de las finanzas]] <i>ICr.App</i>.2.4 (Drero VII/VI a.C.).<br /><b class="num">2</b> [[verdugo]] ὁ τῆς πόλεως κοινὸς δ. Pl.<i>Lg</i>.872b, cf. <i>R</i>.439e, τῷ δημίῳ παραδοῦναι Lys.13.56, cf. Diph.31.11, Arist.<i>Ath</i>.45.1, Call.<i>Fr</i>.85.2, D.S.14.107, Charito 1.5.5, 4.3.5, <i>AP</i> 11.135, 411 (ambos Lucill.), I.<i>AI</i> 19.42, Plu.<i>Them</i>.22, <i>Art</i>.29, Luc.<i>DMort</i>.24.2, <i>Tyr</i>.8, Iambl.<i>Fr</i>.55, Aesop.216, Artem.3.60, Vett.Val.210.11, <i>A.Al</i>.5A.38, D.C.55.7.2, 58.24.3, Ach.Tat.3.6.4, 7.10.4, 8.8.5, Philostr.<i>VA</i> 1.12, Hld.8.9.10, <i>Erot.Fr.Pap.Tin</i>.14, 15, Plot.3.2.17, <i>OAshm.Shelton</i> 51.3 (VI d.C.), Phot.<i>Bibl</i>.533b.21<br /><b class="num">•</b>fig. βδελυσσόμενος ὡς πατρίδος καὶ πολιτῶν δ. aborrecido como verdugo de la patria y los ciudadanos</i> LXX 2<i>Ma</i>.5.8, μὴ φοβηθῇς τὸν δήμιον τοῦτον LXX 2<i>Ma</i>.7.29<br /><b class="num">•</b>c. juego de palabras ὦ δῆμε, φησί, μᾶλλον δὲ δήμιε Demad.20<br /><b class="num">•</b>fig. οὐ συμποσίαρχος ἦν [[γάρ]], ἀλλὰ δ. ὁ Χαιρέας irón., por obligar a beber demasiado a los asistentes, Alex.21, ὥσπερ ὑπὸ δημίων στρεβλούμενοι τῶν παθῶν torturados por dolores que son como verdugos</i> Gal.6.312, de ciertos médicos οὐδὲν ἀποδεῖν μοι δοκοῦσι δημίων οἱ τὰ τοιαῦτα διαπραττόμενοι τῶν ἰατρῶν Gal.10.542.<br /><b class="num">3</b> [[servidor público]] de médicos πτωχὸς ἦν καὶ δ. Phoenicid.4.13, οἱ κοινοὶ δήμιοι, οὓς ὑμεῖς καλεῖτε ἰατρούς Diog.<i>Ep</i>.28.7.<br /><b class="num">III</b> adv. -ως [[popularmente]] Theognost.<i>Can</i>.p.160.3, Eust.1899.58. • DMic.: <i>da-mi-jo</i>.
}}
{{grml
|mltxt=ο (AM [[δήμιος]], ο [ως ουσ.] Α και [[δήμιος]], -ον και [[δάμιος]], -ον και [[δάμιος]], -ία, -ιον)<br /><b>ως ουσ.</b> ο [[δημόσιος]] [[εκτελεστής]] της θανατικής ποινής<br /><b>μσν.- νεοελλ.</b><br />αυτός που ταλαιπωρεί κάποιον υπερβολικά, ο [[βασανιστής]]<br /><b>νεοελλ.</b><br /><b>1.</b> ο [[φονιάς]]<br /><b>2.</b> αυτός που αποφασίζει και μεθοδεύει τον θάνατο άλλων [[χωρίς]] να τους εκτελέσει ο [[ίδιος]] («ο [[δήμιος]] του Άουσβιτς»)<br /><b>3.</b> ο [[τυραννικός]], ο [[καταστροφέας]] («ο [[δήμιος]] τών [[ελευθεριών]] του λαού», «ο [[δήμιος]] τών δικαιωμάτων τών υπαλλήλων»)<br /><b>αρχ.</b><br /><b>ως επίθ.</b><br /><b>1.</b> αυτός που ανήκει ή αναφέρεται στον δήμο («[[πρῆξις]] ἰδίη οὐ [[δήμιος]]» — [[ενέργεια]] της ιδιωτικής, όχι της δημόσιας, ζωής)<br /><b>2.</b> [[εκείνος]] που εκλέγεται, αναδεικνύεται από τον δήμο («αἰσυμνῆται δήμιοι» — κριτές εκλεγμένοι από τον δήμο)<br /><b>3.</b> <b>το αρσ. ως ουσ.</b> ὁ [[δήμιος]]<br />ο [[γιατρός]] του δημοσίου για την [[παρακολούθηση]] τών απόρων<br /><b>4.</b> <b>το ουδ. ως ουσ.</b> <i>τὸ δήμιον</i><br />το [[δημόσιο]], ο [[δήμος]]<br /><b>5.</b> (το ουδ. πληθ. ως επίρρ.) «δήμια πίνειν» — με δαπάνες του δήμου.<br />[<b><span style="color: brown;">ΕΤΥΜΟΛ.</span></b> <span style="color: red;"><</span> [[δήμος]]. Επειδή το επίθ. [[δήμιος]] σήμαινε «αυτός που ανήκει ή αναφέρεται στον δήμο» άρα και [[δήμιος]] ([[δούλος]]) ήταν ο [[δημόσιος]] [[υπάλληλος]] για εκτελέσεις καταδίκων, [[σημασία]] που διατήρησε η λ. [[μέχρι]] [[σήμερα]]].
}}
{{lsm
|lsmtext='''δήμιος:''' -ον και -α, -ον, Δωρ. [[δάμιος]], ([[δῆμος]])·<br /><b class="num">I.</b> αυτός που ανήκει στο δήμο, [[δημόσιος]], [[κοινός]], σε Ομήρ. Οδ.· <i>αἰσυμνῆται δ</i>., δικαστές εκλεγμένοι από το λαό, στο ίδ.· ουδ. πληθ. ως επίρρ., <i>δήμια πίνειν</i>, με δημόσια [[δαπάνη]], σε Ομήρ. Ιλ.<br /><b class="num">II.</b> ὁ [[δήμιος]] (ενν. [[δοῦλος]]), [[δημόσιος]] [[εκτελεστής]], σε Πλάτ. κ.λπ.
}}
{{elru
|elrutext='''δήμιος:'''<br /><b class="num">I</b> дор. δάμιος 2 и 3 (ᾱ)<br /><b class="num">1)</b> (обще)народный, общественный ([[πρῆξις]] ἰδίη, οὐ δ. Hom.): δήμια πίνειν Hom. пить на общественный счет; δάμιος [[μαστίκτωρ]] Aesch. = [[δήμιος]] II;<br /><b class="num">2)</b> избранный народом, выборный (αἱσυμνῆται Hom.).<br /><b class="num">II</b> ὁ (sc. [[δοῦλος]]) (тж. ὁ κοινὸς δ. Plat.) палач Lys., Arph., Plat., Aeschin.
}}
{{elnl
|elnltext=δήμιος -α -ον en -ος -ον Dor. δάμιος [δῆμος] het volk betreffend, volks-:; αἰσυμνῆται δὲ κριτοί... δήμιοι officials die door het volk waren gekozen Od. 8.259: δήμια πίνειν op staatskosten drinken Il. 17.250; subst. ὁ δήμιος beul:. ὁ τῆς πόλεως κοινὸς δήμιος de officiële staatsbeul Plat. Lg. 872b; τὸ δήμιον het volk Aeschl. Suppl. 370.
}}
{{mdlsj
|mdlsjtxt=[[δῆμος]]<br /><b class="num">I.</b> belonging to the [[people]], [[public]], Od.; αἰσυμνῆται δ. judges elected by the [[people]], Od.; neut. pl. as adv., δήμια πίνειν at the [[public]] [[cost]], Il.<br /><b class="num">II.</b> ὁ [[δήμιος]] (sc. [[δοῦλος]]), the [[public]] [[executioner]], Plat., etc.
}}