View source for ζεύγος

{{grml
|mltxt=το (AM ζεῡγος)<br /><b>1.</b> δύο πρόσωπα, ζώα ή πράγματα που λαμβάνονται ως ένα (α. «ὀχυρὸν ζεῡγος Ἀτρείδαιν» — οι δύο γιοι του Ατρέως Αγαμέμνων και [[Μενέλαος]], <b>Αισχύλ.</b><br />β. «ἐφόρτωσεν... [[πέντε]] ἢ ἓξ ζεύγη ὀρνίθων», Παπαδ.)<br /><b>2.</b> δύο πρόσωπα ή ζώα διαφορετικού φύλου που συνδέονται με κοινό δεσμό (α. «τὸ ζεῡγος... ὃ καλεῖται θῆλυ καὶ ἄρρεν», <b>Ξεν.</b><br />β. «συζυγικό [[ζεύγος]]»)<br /><b>3.</b> δύο κτήνη (βόδια ή άλογα) που βρίσκονται [[κάτω]] από τον ίδιο [[ζυγό]] ή μπορούν να ζευχθούν<br /><b>4.</b> <b>φρ.</b> «κατὰ ζεῡγος» ή «[[κατά]] ζεύγη» ή «ἐς ζεύγεα» — ανά δύο, ζευγαρωτά<br /><b>νεοελλ.</b><br /><b>1.</b> [[δυάδα]] ομοειδών πραγμάτων τα οποία [[πάντοτε]] συνυπάρχουν και αλληλοσυμπληρώνονται («[[ζεύγος]] [[υποδημάτων]]»)<br /><b>2.</b> <b>φυσ.</b> <b>φρ.</b> «[[ζεύγος]] δυνάμεων» — [[σύστημα]] που αποτελείται από δύο δυνάμεις οι οποίες [[είναι]] ίσες, παράλληλες, αντίρροπες και δεν βρίσκονται στην [[ίδια]] [[ευθεία]]<br /><b>μσν.</b><br />το ρωμαϊκό [[πλέθρο]], δηλ. [[έκταση]] γης που καλλιεργείται σε μια [[μέρα]] από ένα [[ζευγάρι]] βοδιών<br /><b>αρχ.</b><br /><b>1.</b> όχημα που σύρεται από δύο ή περισσότερα ζώα, η [[άμαξα]] («τὴν [[μητέρα]] αὐτῶν ζεύγεϊ κομισθῆναι ἐς τὸ [[ἱρόν]]», <b>Ηρόδ.</b>)<br /><b>2.</b> [[άρμα]] που χρησιμοποιούνταν σε αρματηλασίες<br /><b>3.</b> [[επιστόμιο]] [[διπλού]] αυλού<br /><b>4.</b> περισσότερα από δύο πρόσωπα ή πράγματα συνδεδεμένα («ζεῡγος τρίδουλον», <b>Αριστοφ.</b>).<br />[<b><span style="color: brown;">ΕΤΥΜΟΛ.</span></b> Μεταρρηματικό σιγμόληκτο παράγωγο του [[ζεύγνυμι]]. Ανάγεται σε ΙΕ τ. <i>yeugos</i> (<span style="color: red;"><</span> ΙΕ ρ. <i>yeu</i>-<i>g</i> «[[συνδέω]], [[ενώνω]]»). Ο πληθ. <i>ζεύγεα</i> αντιστοιχεί επακριβώς στο λατ. <i>iugera</i> «πλέθρα» και στο αρχ. γερμ. <i>jiuch</i> «ένα [[στρέμμα]] γη». Παραλλήλως [[προς]] το σιγμόληκτο θ. μαρτυρείται και δεύτερο με -<i>λ</i>- στον τ. [[ζεύγλη]] «το καμπύλο [[μέρος]] του ζυγού τών βοδιών που επικάθεται στον αυχένα τους» ([[πρβλ]]. [[νέφος]]-[[νεφέλη]], [[έτος]]-[[έταλον]]).<br /><b><span style="color: brown;">ΠΑΡ.</span></b> [[ζευγάρι]](<i>ον</i>)<br /><b>αρχ.</b><br /><i>ζευγεύς</i>, [[ζευγίζω]], [[ζευγίον]], [[ζευγίτης]].<br /><b><span style="color: brown;">ΣΥΝΘ.</span></b> [[ζευγολάτης]]<br /><b>αρχ.</b><br />[[ζευγοτρόφος]], [[ζευγοφορούμαι]]].
}}