πρύτανις

English (LSJ)

also πρότανις (q.v.), gen. εως,

   A ruler, lord, π. κύριε . . ἀγυιᾶν καὶ στρατοῦ Pi.P.2.58, cf. B.18.43; στεροπᾶν κεραυνῶν τε π., of Zeus, Pi.P.6.24; ἵππων, of Poseidon, Stesich.49; ἀγορῆς π., of Apollo, Simon.164; μακάρων π., of Zeus, A.Pr.170 (anap.); Κρόνιε πρύτανι Φρύγιε E.Tr. 1288 (lyr.); π. συμποσίων, i.e. Dionysus, Ion Lyr.1.14; οἶνον . . ἀνθρώπων π. Id.9.3; δυσαμεριᾶν π., of the Sphinx, A.Fr.236; Ἡρόδοτον . . ἱστορίης πρύτανιν App.Anth.2.21; πλούτου καὶ σοφίης π., of Periander, Epigr. ap. D.L.1.97; π. ὕμνων (sc. ἡ ᾠδή) Lyr.Adesp.80; μούσης ὑψινόου π. Epigr.Gr.440.10 (Batanaea); τέχνας ὁ π. πέλεκυς AP6.205 (Leon.); πρυτάνεις κόσμου, of the stars, LXXWi.13.2; ὅρκος . . ἀληθείας γενόμενος ἡμῖν π. Hierocl. in CA2p.422M.    II at Athens, member of the tribe presiding in βουλή or ἐκκλησία, τοὺς πρυτάνεις τοὺς τότε πρυτανεύσαντας And.1.46, etc.; in other states, οἱ π. οἱ πρυτανεύοντες τὸν μῆνα SIG1015.19 (Halic.), cf. IG12(3).169 (Astypalaea); at Calynda in Caria, PCair.Zen.341 (a).23 (iii B.C.).    2 πρυτάνεις τῶν ναυκράρων, officials of the ναύκραροι (q.v.).    3 in other Greek states title of a chief magistrate, IG12(1).53,al. (Rhodes); in Lycia, Ephipp.5.19 (anap.); at Miletus, Arist.Pol.1305a18; as title of a chief priest, ib.1322b29: rarely of a woman, IGRom.4.1325 (Phocaea), CIG 3953d (Trapezopolis).    b pl., title of a board of magistrates, SIG 581.91 (Hierapytna. ii B.C.), 976.3 (Samos, ii B.C.), etc.    c president of a council, POxy.77.2 (iii A.D.), etc.

German (Pape)

[Seite 802] ὁ, der Prytan, eigtl. Fürst, Herrscher, (verwandt mit πρῶτος); στεροπᾶν κεραυνῶν τε πρύτανις ist Zeus, Pind. P. 6, 24, u. πρύτανι κύριε πολλῶν ἀγυιᾶν, P. 2, 58, der König Hiero; μακάρων πρύτανις, Aesch. Prom. 169, Zeus; Κρόνιε πρύτανι, Eur. Troad. 1288; πρύτανιν καὶ ἐπιστάτην ἑλέσθαι, Plat. Prot. 338 a. – In mehrern griechischen Freistaaten die höchste obrigkeitliche Person; in Athen im Rathe der Fünfhundert der zehnte Theil desselben, funfzig Senatoren aus einer φυλή, die nach dem Loose abwechselnd (vgl. πρυτανεία) den Vorsitz und Vortrag im Rathe und in der Volksversammlung führten, die sämmtlichen Geschäfte des Rathes leiteten und täglich im πρυτανεῖον zusammen speis'ten; πλὴν βουλῆς καὶ πρυτάνεων, Plat. Legg. VI, 766 b, u. öfter, vgl. Herm. gr. Staatsalterth. §. 127 u. s. ναύκραρος. – Bei sp. D. übh. Hauptperson, Meister, wie Herodot Ἰάδος ἀρχαίης ἱστορίης πρύτανις heißt, Ep. ad. 533 (App. 212); Leon. Tar. 4 (VI, 205) nennt auch das Beil τέχνας ὁ πρύτανις πέλεκυς.