ἀναφαίνω
Κύριε, βοήθησον τὸν δοῦλον σου Νῖλον κτλ. → Lord, help your slave Nilos ... (mosaic inscription from 4th-cent. church in the Negev)
English (LSJ)
poet. ἀμφ-: fut. -φᾰνῶ, but
A -φᾱνῶ E.Ba.528 codd. (-φαίνω Herm.): aor. ἀνέφηνα, Hellenistic -έφᾱνα: pf. -πέφηνα late, Ps.-Luc.Philopatr.3:—cause to give light, make to blaze up, ξύλα, δαΐδας Od.18.310. 2 bring to light, produce, ὄφιας Hdt.4. 105. b show forth, make known, display, θεοπροπίας, ἀρετήν, ἐπεσβολίας, Il.1.87, 20.411, Od.4.159; πραπίδων καρπόν Pi.Fr.211; κἀνέφηνεν οὐ δεδειγμένα S.Fr.432.7; ἀ. θυσίας E.IT466; ὀργάν Id.Ba. 538; ἄστρα X.Mem.4.3.4; ἡμέρᾳ καὶ ἡλίῳ . . χάριν οἶδα ὅτι μοι Κλεινίαν ἀ. Id.Smp.4.12; rarely of sound, βοὰν ἀμφ. send forth a loud cry, A. Supp.829; ἀ. μελέων νόμους Ar.Av.745:—in Med., νίκαν ἀνεφάνατο Pi.I.4(3).71. 3 proclaim, declare, βασιλέα ἀ. τινά Id.P.4.62; νικάσαις ἀνέφανε Κυράναν ib.9.73, cf. N.9.12: c. part., τοὺς πολίτας ἀγαθοὺς ὄντας ἀ. Pl.Criti.108c: c. inf., ἀναφαίνω σε τόδε . . ὀνομάζειν I proclaim that they call thee by this name, E.Ba.528:—Med., in Dor. form ἀμφ-, adopt as one's son, Leg.Gort.10.34, al. b of things, appoint, institute, ὃς τελετὰς ἀνέφηνε καὶ ὄργια IG3.713, cf. Marm.Par.28; νῆσον ἀ. τινὶ οἰκεῖν Philostr.Her.19.16. 4 ἀναφάναντες τὴν Κύπρον having sighted .., Act.Ap.21.3. II Pass., fut. ἀναφᾰνήσομαι Ar.Eq.950, Pl.Prm.132a, al.; but also -φανοῦμαι Id.Plt.289c: pf. ἀναπέφασμαι, but -πέφηνα Hdt. (v. infr.), etc.: aor. ἀνεφᾰνην Ar.V.124:—to be shown forth, appear plainly, ἀναφαίνεται ἀστήρ Il.11.62; ἀ. αἰπὺς ὄλεθρος ib.174; τῇ δεκάτῃ . . ἀνεφαίνετο πατρὶς ἄρουρα Od.10.29; τὸ Δέλτα ἐστὶ νεωστὶ ἀναπεφηνός Hdt.2.15, cf. S.OC1222 (lyr.), etc.; ἀ. ὁ βλάπτων A.Ch.328. b reappear, Hdt.4.195; of rivers which flow underground, Id.6.76, 7.30; simply, spring up, ib.198. 2 ἀναφανῆναι μούναρχος to be declared king, Id.3.82; στρατηγὸς ἀ. Pl.Ion 541e; κλέπτης τις ὁ δίκαιος . . ἀναπέφανται proved to be .., Id.R.334a, cf. Smp.185a; ἀ. λογογράφος ἐκ τριηράρχου from a sea-captain to come out a romancer, Aeschin. 3.173:—also c. part., ἀναπέφανται ὢν ἀγαθός Pl.R.350c; ἀναφαίνεσθαι ἔχων, σεσωσμένοι, to be seen or found to have, to be plainly in safety, etc., Id.Sph.233c, X.Cyr.3.2.15, etc. III the Act. intr. in later Greek, ἀνέφαινεν ἕσπερος Musae.111 (v.l.), cf. Hld.5.22:—ἀναφῆναι is prob.f.l. for ἀναφανῆναι in Hdt.1.165.
German (Pape)
[Seite 212] aufleuchten oder auflodern lassen, Od. 18, 310; gew. übtr., an den Tag bringen, offenbaren, kundmachen, θεοπροπίας Il. 1, 87; Ὀδυσσέα Od. 4, 254, entdecken, daß es Odysseus sei; ποδῶν ἀρετήν Il. 20, 411; ἐπεσβολίας ἀναφαίνειν ἄντα σέθεν Od. 4, 159; oft bei Pind., βασιλέα, Κυράναν, πόλιν, preisen, P. 4, 62. 9, 75 N. 9, 12; Aesch. βοάν, erheben, Suppl. 809; Eur. Bacch. 530 ἀναφαίνει χθόνιον γένος ἐκφύς τε δράκοντός ποτε Πενθεύς, er zeigt das Erdgeschlecht, und daß er einst aus einem Drachen entsproß; auch sonst mit partic., τοὺς παλαιοὺς πολίτας ἀγαθοὺς ὄντας ἀναφ. Plat. Critia 108 c; aor. I. med. bei Pind. I. 3, 89 ἀνεφήνατο νίκας, in derselben Bdtg. – Pass. (mit dem aor. ἀνεφάνην, u. fut. pass., κακὸν ἀναφανησόμενον Antiph. 1, 13; oft bei Plat.; doch auch fut. med., Polit. 289 c Legg. V, 744 a), sichtbar werden, sich zeigen, erscheinen, ἐκ νεφέων – ἀστήρ Il. 11, 62; πατρὶς ἄρουρα Od. 10, 29; ὄλεθρος Il. 17, 244; ἀνεφάνη μούναρχος, er wurde plötzlich, zeigte sich als Alleinherrscher, Her. 3, 82; vgl. 1, 36; ἀνεφάνη δεσπότης Plat. Gorg. 484 a. Vom act. kommt der aor. I. in intrans. Bdtg vor, Her. 1, 165 πρὶν τὸν μύδρον τοῦτον ἀναφῆναι, ehe diese Masse zum Vorschein käme (richtiger wohl als transit. zu nehmen); Mus. 111 u. Sp.; u. nur so perf. II. ἀναπέφηνα, Soph. O. C. 1225; Her. 2, 15; Xen. Cyr. 3, 2, 7 Hell. 3, 5, 8; κονιορτὸς ἀναπέφηνε, wird so genannt, Anaxandr. Ath. VI, 242 d; Plat. aber κλέπτης τις ὁ δίκαιος ἀναπέφανται, mit hervortretender passiv. Beziehung, Rep. I, 334 a.