View source for ἔσχατος

{{LSJ1
|Full diacritics=ἔσχᾰτος
|Medium diacritics=ἔσχατος
|Low diacritics=έσχατος
|Capitals=ΕΣΧΑΤΟΣ
|Transliteration A=éschatos
|Transliteration B=eschatos
|Transliteration C=eschatos
|Beta Code=e)/sxatos
|Definition=η, ον, also ος, ον <span class="bibl">Arat.625</span> (prob. fr. <b class="b3">ἐκ, ἐξ</b>, perh. <span class=foreign></span>eĝhzκατος (cf. [[ἐχθός]]) <span class="sense"><p>&nbsp;&nbsp;&nbsp;<span class="bld">A</span> like [[ἔγ-κατα]]) : </span><span class="sense">&nbsp;&nbsp;&nbsp;<span class="bld">I</span> of Space, as always in Hom., <b class="b2">farthest, uttermost, extreme</b>, <b class="b3">θάλαμος ἔ</b>. the <b class="b2">hindmost</b> chamber, <span class="bibl">Od.21.9</span> ; ἔσχατοι ἄλλων <b class="b2">at the end of the lines</b>, <span class="bibl">Il.10.434</span>, cf.<span class="bibl">8.225</span> ; <b class="b3">ἔσχατοι ἀνδρῶν</b>, of the Aethiopians, <span class="bibl">Od.1.23</span> ; οἰκέομεν..ἔσχατοι <span class="bibl">6.205</span> ; ἐσχάτη τῶν οἰκεομένων ἡ Ἰνδική <span class="bibl">Hdt.3.106</span>, cf. <span class="bibl">Th.2.96</span>, etc.; τὸ ἔ. τῆς ἀγορᾶς <span class="bibl">X.<span class="title">HG</span>3.3.5</span> ; ὑπ'..ἐσχάτην στήλην <span class="bibl">S.<span class="title">El.</span>720</span> ; <b class="b3">τάξις ἐ</b>. the <b class="b2">farthest part of</b> the army, <span class="bibl">Id.<span class="title">Aj.</span>4</span> : pl., ἔσχατα γαίης <span class="bibl">Hes.<span class="title">Th.</span>731</span> ; τὰ ἔ. τῶν στρατοπέδων <span class="bibl">Th.4.96</span> ; ἐπ' ἔσχατα χθονός <span class="bibl">S.<span class="title">Fr.</span>956</span> ; αἱ ἐπ' ἔσχατα τοῦ ἄστεως οἰκίαι <span class="bibl">Th.8.95</span> ; <b class="b3">ἐξ ἐσχάτων ἐς ἔσχατα ἀπικέσθαι</b> from <b class="b2">end</b> to <b class="b2">end</b>, <span class="bibl">Hdt.7.100</span>, cf. <span class="bibl">X.<span class="title">Vect.</span>1.6</span> ; παρ' ἔσχατα λίμνης <span class="bibl">Pl.<span class="title">Phd.</span>113b</span>, cf. <span class="bibl">Th.3.106</span>:—in various senses, <b class="b2">uppermost</b>, ἐ. πυρά <span class="bibl">S.<span class="title">El.</span>900</span> ; <b class="b2">lowest, deepest</b>, ἀΐδας <span class="bibl">Theoc.16.52</span> ; ἅλς <span class="title">AP</span>13.27 (Phal.) ; <b class="b2">innermost</b>, σάρκες <span class="bibl">S.<span class="title">Tr.</span> 1053</span> ; <b class="b2">last, hindmost</b>, ἤλαυνε δ' ἔ. <span class="bibl">Id.<span class="title">El.</span>734</span> ; <b class="b3">ἐπ' ἐσχάτῳ</b> at the <b class="b2">close</b> of a document, <span class="bibl"><span class="title">PTeb.</span>68.54</span> (ii B.C.), etc. </span><span class="sense">&nbsp;&nbsp;&nbsp;<span class="bld">2</span> of Degree, <b class="b2">uttermost, highest</b>, τὸ ἔ. κορυφοῦται βασιλεῦσι <span class="bibl">Pi.<span class="title">O.</span>1.113</span> ; ἀνορέαι ἔ. <span class="bibl">Id.<span class="title">I.</span>4(3).11</span> ; σοφία <span class="bibl">Lib.<span class="title">Or.</span>59.88</span> ; of misfortunes, sufferings, etc., <b class="b2">utmost, last, worst</b>, <b class="b3">πόνος, ἀδικία, κίνδυνοι</b>, <span class="bibl">Pl.<span class="title">Phdr.</span>247b</span>, <span class="bibl"><span class="title">R.</span>361a</span>, <span class="bibl"><span class="title">Grg.</span>511d</span> ; ὀδύναι αἱ ἔ. <span class="bibl">Id.<span class="title">Prt.</span>354b</span> ; <b class="b3">δῆμος ἔ</b>. <b class="b2">extreme</b> democracy, <span class="bibl">Arist.<span class="title">Pol.</span>1296a2</span>. </span><span class="sense">&nbsp;&nbsp;&nbsp;<span class="bld">b</span> Subst., <b class="b3">τὸ ἔ., τὰ ἔ</b>., <b class="b2">the utmost</b>, ἐς τὸ ἔ. κακοῦ ἀπιγμένοι <span class="bibl">Hdt.8.52</span> ; τετρῦσθαι ἐς τὸ ἔ. κακοῦ <span class="bibl">Id.1.22</span> ; without Art., ἐπ' ἔσχατα βαίνεις <span class="bibl">S. <span class="title">OC</span>217</span> (lyr.) ; προβᾶσ' ἐπ' ἔσχατον θράσους <span class="bibl">Id.<span class="title">Ant.</span>853</span> (lyr.) ; ἐπ' ἔ. ἐλθεῖν ἀηδίας <span class="bibl">Pl.<span class="title">Phdr.</span>240d</span>, cf. <span class="bibl"><span class="title">R.</span>361d</span>, etc.; ὃ πάντων κακῶν ἔσχατόν ἐστι, τοῦτο πάσχει <span class="bibl">Id.<span class="title">Phd.</span>83c</span> ; οἱ τὰ ἔ. πεποιηκότες <span class="bibl">X.<span class="title">Cyr.</span>8.8.2</span> ; <b class="b3">ζημιοῦσθαι πᾶσι τοῖς ἐ</b>., Lat. <b class="b2">extremis suppliciis</b>, <span class="bibl">Pl.<span class="title">Plt.</span>297e</span> ; <b class="b3">ἔσχατ' ἐσχάτων κακά</b> <b class="b2">worst of possible</b> evils, <span class="bibl">S.<span class="title">Ph.</span>65</span>, cf. <span class="bibl">Philem.178</span> ; εἰς τὰ ἔ. ἐληλυθώς <span class="bibl"><span class="title">UPZ</span>60.12</span> (ii B.C.) : Comp.οὔτε γὰρ τοῦ ἐσχάτου -ώτερον εἴη ἄν τι <span class="bibl">Arist.<span class="title">Metaph.</span>1055a20</span> : Sup. <b class="b3">-ώτατος</b> f.l. in <span class="bibl">X.<span class="title">HG</span>2.3.49</span>, cf. Phryn.51 ; τὰ -ώτατα <span class="bibl">Phld.<span class="title">Hom.</span>p.320</span>. </span><span class="sense">&nbsp;&nbsp;&nbsp;<span class="bld">3</span> of Persons, <b class="b2">lowest, meanest</b>, <span class="bibl">D.S.8.18</span>, <span class="bibl">D.C.42.5</span>, <span class="bibl">Alciphr.3.43</span> : prov., <b class="b3">οὐδείς, οὐδ' ὁ Μυσῶν ἔ</b>., i.e. <b class="b2">the meanest</b> of mankind, Magnes <span class="bibl">5</span>, cf. <span class="bibl">Philem.77</span> ; in <span class="bibl">Pl.<span class="title">Tht.</span>209b</span> it seems to mean the <b class="b2">remotest</b> of mankind, cf. <b class="b3">πρὸς ἐσχάτην Μυσῶν</b> v.l. in <span class="title">App.Prov.</span>2.85 (παρὰ τοῖς ἐ. τῆς Μυσίας <span class="bibl">Apostol.8.1</span>); similarly οὐδὲ τὸν ἔσχατον Καρῶν Plu.2.871b. </span><span class="sense">&nbsp;&nbsp;&nbsp;<span class="bld">4</span> of Time, <b class="b2">last</b>, <b class="b3">ἐς τὸ ἔ</b>. to the <b class="b2">end</b>, <span class="bibl">Hdt.7.107</span>, <span class="bibl">Th.3.46</span>; <b class="b3">ἔ. πλόος, ναυτιλίαι</b>, <b class="b2">the end of</b> it, <span class="bibl">Pi.<span class="title">P.</span>10.28</span>, <span class="bibl"><span class="title">N.</span>3.22</span> ; <b class="b3">ἐσχάτας ὑπὲρ ῥίζας</b> over <b class="b2">the last</b> scion of the race, <span class="bibl">S.<span class="title">Ant.</span>599</span> (lyr.); <b class="b3">ἔ. Ἑλλήνων, Ῥωμαίων</b>, <span class="bibl">Plu.<span class="title">Phil.</span>1</span>, <span class="bibl"><span class="title">Brut.</span>44</span> : neut. <b class="b3">ἔσχατον</b>, as Adv., <b class="b2">for the last time</b>, <span class="bibl">S.<span class="title">OC</span>1550</span> ; <b class="b2">finally, best of all</b>, <span class="bibl"><span class="title">1 Ep.Cor.</span>15.8</span>; <b class="b2">at the latest</b>, ἔ. ἐν τρισὶ μησίν <span class="title">SIG</span>1219.11 (Gambreion, iii B. C.), cf. <span class="title">Inscr.Prien.</span>4.45 (iv B. C.); <b class="b3">εἰς τὴν ἐσχάτην</b> at the <b class="b2">last</b>, <span class="bibl">LXX<span class="title">Ec.</span>1.11</span> ; <b class="b3">ἐπ' ἐσχάτῳ</b> ib.<span class="bibl"><span class="title">2 Ki.</span>24.25</span>, al.: Subst. <b class="b3">ἐσχάτη, ἡ,</b> <b class="b2">end</b>, οὐχ ἕξεις ἐ. καλήν <span class="bibl">Astramps.<span class="title">Orac.</span>21.4</span>, cf. <span class="bibl">40.3</span>. </span><span class="sense">&nbsp;&nbsp;&nbsp;<span class="bld">5</span> in the Logic of Arist., <b class="b3">τὰ ἔ</b>. are the <b class="b2">last</b> or <b class="b2">lowest species, Metaph</b>.1059b26, or <b class="b2">individuals</b>, ib.998b16, cf. <span class="title">AP</span>0.96b12, al.; τὸ ἔ. ἄτομον <span class="title">Metaph.</span>1058b10. </span><span class="sense">&nbsp;&nbsp;&nbsp;<span class="bld">b</span> <b class="b3">ὁ ἔ. ὅρος</b> the <b class="b2">minor</b> term of a syllogism, <span class="title">EN</span>1147b14. </span><span class="sense">&nbsp;&nbsp;&nbsp;<span class="bld">c</span> <b class="b2">last step</b> in geom. analysis or <b class="b2">ultimate condition</b> of action, τὸ ἔ. ἀρχὴ τῆς πράξεως <span class="title">de An.</span>433a16. </span><span class="sense">&nbsp;&nbsp;&nbsp;<span class="bld">II</span> Adv. <b class="b3">-τως</b> <b class="b2">to the uttermost, exceedingly</b>, πῦρ ἐ. καίει <span class="bibl">Hp.<span class="title">de Arte</span>8</span>; ἐ. διαμάχεσθαι <span class="bibl">Arist.<span class="title">HA</span>613a11</span> ; ἐ. φιλοπόλεμος <span class="bibl">X.<span class="title">An.</span>2.6.1</span> ; φοβοῦμαί σ' ἐ. <span class="bibl">Men.912</span>, cf. <span class="bibl">Epicur.<span class="title">Ep.</span> 1p.31U.</span> </span><span class="sense">&nbsp;&nbsp;&nbsp;<span class="bld">b</span> <b class="b3">-τως διακεῖσθαι</b> to be <b class="b2">at the last extremity</b>, <span class="bibl">Plb.1.24.2</span>, <span class="bibl">D.S.18.48</span> ; ἔχειν <span class="bibl"><span class="title">Ev.Marc.</span>5.23</span> ; ἀπορεῖν <span class="bibl">Phld.<span class="title">Oec.</span>p.72J.</span> </span><span class="sense">&nbsp;&nbsp;&nbsp;<span class="bld">2</span> so <b class="b3">ἐς τὸ ἔ</b>.,=<b class="b3">ἐσχάτως</b>, <span class="bibl">Hdt.7.229</span>; εἰς τὰ ἔ. <span class="bibl">X.<span class="title">HG</span>5.4.33</span> ; εἰς τὰ ἔ. μάλα <span class="bibl">Id.<span class="title">Lac.</span>1.2</span> ; τὸ ἔ. <b class="b2">finally, in the end</b>, <span class="bibl">Pl.<span class="title">Grg.</span>473c</span> ; but, <b class="b3">τὸ ἔ</b>. <b class="b2">what is worst of all</b>, ib.<span class="bibl">508d</span>.</span>
}}
{{pape
|ptext=[[https://www.translatum.gr/images/pape/pape-01-1046.png Seite 1046]] η, ον (auch 2 Endgn, Arat. Phaen. 625. 628 u. Lesart der mss. Strab. 2, 5, 14), der <b class="b2">äußerste, letzte</b>, entlegenste; bei Hom. nur örtlich, der z. B. die Aethiopen ἔσχατοι ἀνδρῶν nennt, die am äußersten Rande der Erde wohnten, Od. 1, 23; ähnl. von den Phäaken, 6, 205; vgl. auch Il. 10, 434; [[ναυτιλία]], πλοῦς, Pind. N. 3, 21 P. 10, 28; γᾶς ἔσχατον τόπον Aesch. Prom. 416; ὅροι 669, vgl. Pers. 848; so auch Soph. Tr. 1090; τάξιν ἐσχάτην ἔχει Ai. 4; [[στήλη]], am äußersten Ziele, El. 710; πρὸς τὴν ἕω ἐσχάτη τῶν οἰκουμένων ἡ Ἰνδική Her. 3, 106; τὰ ἔσχατα τοῦ ἄστεος, τῶν στρατοπέδων, Thuc. 8, 95. 4, 96; ἔσχατοι τῆς ἀρχῆς [[ἦσαν]], sie wohnten an den äußersten Gränzen, 2, 96; [[ἕως]] ἐξ ἐσχάτων εἰς ἔσχατα ἀπίκετο καὶ τῆς ἵππου καὶ τοῦ πεζοῦ, von einem Ende zum andern, Her. 7, 100; παρ' ἔσχατα τῆς Αχερουσιάδος λίμνης Plat. Phaed. 113 h; σάρκες Soph. Tr. 1042, das Innerste. – Oft übertr., das Aeußerste, Letzte, Höchste, τὸ ἔσχατον κορυφοῦται βασιλεῦσι P^ind. Ol. 1, 113; ἐλπίδες I. 6, 36; προβᾶσ' ἐπ' ἔσχατον θράσους Soph. Ant. 846; ἔσχατ' ἐσχάτων κακά, die allergrößten, Phil. 65; [[πόνος]] καὶ [[ἀγών]] Plat. Phaedr. 247 d; [[ἀδικία]], die äußerste Ungerechtigkeit, Rep. II, 361 a; τὸ πάντων μέγιστόν τε καὶ ἔσχατον πάσχειν Phaed. 83 c; ἐπ' ἔσχατον [[ἐλθεῖν]] ἀηδίας Phaedr. 240 d; ἐπὶ τὸ ἔσχ. τοῦ ἀγῶνος [[ἐλθεῖν]] Thuc. 4, 92; ἐς τὸ ἔσχ. τοῦ κακοὺ ἀπιγμένοι Her. 8, 52; [[κίνδυνος]] Dem. 59, 1; – τὰ ἔσχατα [[παθεῖν]], das Aergste, gew. den Tod erleiden, Xen. u. A., u. so vorzugsweise von schlimmen Dingen. – Der Letzte, Niedrigste, Schlechteste, [[ἀνδράποδον]] Alciphr. 3, 43. – Von der Zeit, zuletzt, ἔσχατόν σου τοὐμὸν ἅπτεται [[δέμας]] Soph. O. C. 1547; διεκαρτέρεε ἐς τὸ ἔσχατον, bis zuletzt, Her. 7, 107; Thuc. 3, 46; τὸ ἔσχατον, adverbial, zuletzt, Plat. Gorg. 473 c u. öfter. – Comp. ἐσχατώτερος, Arist. metaph. 10, 4; τὰ ἐσχατώτατα παθών Xen. Hell. 2, 3, 49. – Adv. ἐσχάτως, äußerst, höchst, z. B. [[φιλοπόλεμος]] Xen. An. 2, 6, 1; διακεῖσθαι, ἔχειν, sich in der elendesten Lage befinden, Pol. 1, 24, 2 u. a. Sp.
}}
{{ls
|lstext='''ἔσχατος''': -η, -ον, [[ὡσαύτως]], ος, ον, Ἄρατ. 625: (πιθαν. ἐκ τῆς προθ. ἐκ, ἐξ, ὡς εἰ ἦν ἔξατος, [[ἐξώτατος]]): Ι. ἐπὶ τόπου, ὡς ἀείποτε παρ’ Ὁμ., ὁ [[μάλιστα]] ἀπέχων, [[ἐξώτατος]], [[τελευταῖος]], [[θάλαμος]] ἔσχ., ὁ [[τελευταῖος]] πρὸς τὰ [[ὀπίσω]] θαλ., Ὀδ. Φ. 9· ἔσχατοι ἄλλων, ἐπὶ τῶν Θρακῶν, οἵτινες ἦσαν οἱ τελευταῖοι ἐν ταῖς τάξεσι τῶν Τρώων, Ἰλ. Κ. 434, πρβλ. Θ. 225, Λ. 8· ἔσχατοι ἀνδρῶν, ἐπὶ τῶν Αἰθιόπων, Ὀδ. Α. 23· οἰκέομεν... ἔσχατα, λέγουσιν οἱ Φαίακες, Ζ. 205· ἐσχάτη τῶν οἰκουμένων ἡ Ἰνδικὴ Ἡρόδ. 3. 106, πρβλ. Θουκ. 2. 96, καὶ [[συχν]]. παρ’ Ἀττ., τὸ ἔσχατον τῆς ἀγορᾶς Ξεν. Ἑλλ. 3. 3, 5, κτλ.· ἀλλὰ [[συχν]]. ἐν συμφωνίᾳ πρὸς τὸ [[ὄνομα]], ὑπ᾿... ἐσχάτην στήλην Σοφοκλ. Ἠλ. 720· τάξιν ἐσχ., τὸ ἀπώτατον [[μέρος]] τοῦ στρατοῦ, ὁ αὐτ. ἐν Αἴαντ. 4: ― ἐν τῷ πληθυντ., ἔσχατα γαίης Ἡσ. Θ. 731· τὰ ἔσχατα τοῦ ἄστεως, τοῦ στρατοπέδου Θουκ. 8. 95., 4. 96· καὶ [[ἄνευ]] τοῦ ἄρθρου, ἐπ’ ἔσχατα χθονὸς Σοφ. Τρ. 655· ἐξ ἐσχάτων ἐς ἔσχατα ἐπικέσθαι, ἀπὸ ἄκρου εἰς [[ἄκρον]], Ἡρόδ. 7. 100, πρβλ. Ξεν. Πόρ. 1. 6· παρ’ ἔσχατα λίμνης Πλάτ. Φαίδων 113Β, πρβλ. Θουκ. 3. 106. ― [[Κατὰ]] τὰς διαφόρους ἀποστάσεις πράγματός τινος ἔχει καὶ διαφόρους σημασ., ὡς π.χ., ἐσχάτη [[πυρά]], τὸ ἀνώτατον [[μέρος]] αὐτῆς, ἡ κορυφὴ τῆς πυρᾶς, Σοφ. Ἠλ. 900· [[κατώτατος]], βαθύτατος, Λατ. imus, ἀΐδαν τ’ εἰς ἔσχατον ἐλθών, εἰς τὰ κατώτατα τοῦ ᾅδου, Θεόκρ. 16. 52· ἐσχάτην ἅλα Ἀνθ. Π. 13. 27: [[ἐσώτατος]], Λατ. intimus, σάρκες Σοφ. Τρ. 1053· ἐπὶ ἀνθρώπου, [[τελευταῖος]], ἔλαυνε δ’ ἔσχ. ὁ αὐτ. ἐν Ἠλ. 734. 2) ἐπὶ βαθμοῦ, [[ἀνώτατος]], [[ὕψιστος]], Πινδ. Ο. 1. 182, Ι. 4. 19 (3. 29)· ἐπὶ παθημάτων, κλ., δεινότατος, [[χείριστος]], κάκιστος, [[πόνος]], [[ἀδικία]], [[κίνδυνος]] Πλάτ. Φαῖδρ. 247Β, Πολ. 361Α· ὀδύναι αἱ ἔσχ. ὁ αὐτ. ἐν Πρωτ. 354Β· [[δῆμος]] ἔσχ., ἡ χειρίστη [[δημοκρατία]], Ἀριστ. Πολιτικ. 4. 11, 11. β) ὡς οὐσιαστ., τὸ ἔσχατον, τὰ ἔσχατα, ὁ [[ὕψιστος]] βαθμός, ἐς τὸ ἔσχ. κακοῦ ἀπικέσθαι Ἡρόδ. 8. 52· τετρῦσθαι ἐς τὸ ἔσχ. κακοῦ ὁ αὐτ. 1. 22· διακαρτερέειν ἐς τὸ ἔσχ. ὁ αὐτ. 7. 107· ἐπ’ ἔσχατα βαίνεις Σοφ. Ο. Κ. 217· προβᾶσ’ ἐπ’ ἔσχατον θράσους ὁ αὐτ. ἐν Ἀντιγ. 753· ἐπ’ ἔσχ. ἐλθεῖν ἀηδίας Πλάτ. Φαῖδρ. 240D, πρβλ. Πολ. 301D, κτλ.· ὃ πάντων... ἔσχατόν ἐστι, πάσχειν ὁ αὐτ. ἐν Φαίδωνι 83C· τὰ ἔσχατα πονεῖν Ξεν. Κύρ. 8. 8, 2· πᾶσι τοῖς ἐσχ. ζημιοῦσθαι, extremis suppliciis, Πλάτ. Πολιτικ. 297Ε· ἔσχατ’ ἐσχάτων κακά, τὰ χείριστα τῶν χειρίστων κακῶν, Σοφ. Φιλ. 65, πρβλ. Φιλήμ. ἐν Ἀδήλ. 87 (Meineke σ. 423)· [[οὕτως]] ἐν τῷ Ὑπερθ., τὰ πάντων ἐσχατώτατα παθεῖν, τὰ χείριστα..., Ξεν. Ἑλλ. 2. 3, 49· ἂν καὶ τοῦτο δὲν [[εἶναι]] ὀρθόν, ὡς παρατηρεῖ ὁ Ἀριστ., οὐ γὰρ τοῦ ἐσχάτου ἐσχατώτερον εἴη ἄν τι Μετὰ τὰ Φυσ. 9. 4, 4, πρβλ. Φρύν. 135 Lob. 3) ἐπὶ προσώπων, ταπεινότατος, προστυχώτατος, μηδαμινώτατος, Διοδ. Ἐκλογ. Βατ. σ. 9, Δίων Κ. 42. 5, Ἀλκίφρων 3. 43: ― παροιμ., [[οὐδείς]], οὐδ’ ὁ Μυσῶν [[ἔσχατος]], ἐπὶ τῶν εὐτελεστάτων ἀνθρώπων, [[Μάγνης]] ἐν «Ποαστρίᾳ» 1, πρβλ. Φιλήμονα ἐν τῷ «Σικελικῷ» 3, Μένανδρ. ἐν Ἀδήλ. 481· τὸ ἐν Πλάτ. Θεαίτ. 209Β [[χωρίον]], Μυσῶν τῶν ἔσχατον, φαίνεται ὅτι σημαίνει τὸν [[μάλιστα]] ἀπομεμακρυσμένον κάτοικον τῆς γῆς. Ἴδε Παροιμιογρ. σ. 38 ἔκδ. Gaisf. 4) ἐπὶ χρόνου, [[τελευταῖος]], ἐς τὸ ἔσχ., [[μέχρι]] τέλους, Ἡρόδ. 7. 107· Θουκ. 3. 46· ἔσχ. [[πλοῦς]], [[ναυτιλία]], τὸ [[τέλος]] αὐτῆς, Πινδ. Π. 10. 45, Ν. 3. 39· ἐσχάτας [[ὑπὲρ]] ῥίζας, [[ὑπεράνω]] τῆς τελευταίας ῥίζης τοῦ γένους, Σοφ. Ἀντ. 599· ἔσχ. Ἑλλήνων, Ρωμαίων Πλούτ. Φιλοπ. 1, Βροῦτ. 44: ― οὐδ., ἔσχατον, ὡς Ἐπίρρ., διὰ τελευταίαν φοράν, Σοφ. Ο. 1550· τὸ ἔσχ. Πλάτ. Γοργ. 473C. 5) ἐν τῇ Λογικῇ τοῦ Ἀριστ. τὰ ἔσχατα [[εἶναι]] τὰ τελευταῖα τῶν κατωτάτων ὑποδιαιρέσεων, τὰ ἄτομα, Μετὰ τὰ Φυσ. 2. 3, 5, πρβλ. Ἀναλυτ. Ὕστ. 2. 13, 5, π. Ζ. Μορ. 1. 3, 20, κ. ἀλλ.· οὕτω, τὸ ἔσχ. ἀρχὴ τῆς πράξεως π. Ψυχῆς 3. 10, 2, κτλ. β) ὁ ἔσχ. ὅρος, ἐν τῷ συλλογισμῷ, Ἠθ. Νικ. 7. 10, 13. ΙΙ. -τως, μέχρις ἐσχάτων, καθ’ ὑπερβολήν, Ἱππ. 5. 33· ἐσχ. διαμάχεσθαι Ἀριστοτ. π. τὰ Ζ. Ἱστ. 9. 7, 6· ἐσχ. [[φιλοπόλεμος]] Ξεν. Ἀν. 2. 6, 1. 2) [[οὕτως]], ἐς τὸ ἔσχ. = ἐσχάτως, Ἡρόδ. 7. 229, Ξεν. Ἑλλ. 5. 4, 33· εἰς τὰ ἔσχ. [[μάλα]] ὁ αὐτ. ἐν Λακ. 1. 2· οὕτω, τὸ ἔσχατον Πλάτ. Γοργ. 473 κ. ἀλλ.
}}
{{bailly
|btext=η, ον :<br />qui est à l’extrémité, extrême, dernier :<br /><b>I.</b> <i>avec idée de lieu</i>;<br /><b>1</b> <i>au propre</i> [[θάλαμος]] [[ἔσχατος]] OD la chambre la plus reculée ; ἔσχατοι [[ἀνδρῶν]] OD les plus lointains des hommes, ceux qui habitent aux extrémités du monde (les Éthiopiens) ; τὰ ἔσχατα [[τοῦ]] ἄστεος, [[τοῦ]] στρατοπέδου THC l’extrémité de la ville, du camp ; <i>ou sans art.</i> παρ’ ἔσχατα PLAT à l’extrémité ; <i>adv.</i> • ἔσχατα IL aux extrémités (du camp);<br /><b>2</b> la partie la plus haute <i>ou</i> la plus basse ; ἐσχάτη [[πυρά]] SOPH le sommet d’un bûcher ; ἐσχάτας σάρκας SOPH l’intérieur des chairs;<br /><b>3</b> <i>fig.</i> qui est au plus haut degré, extrême, dernier : ἔσχατ’ ἐσχάτων κακά SOPH les derniers des derniers des maux ; ἀπικέσθαι [[ἐς]] τὸ ἔσχατον κακοῦ HDT en être arrivé, au dernier degré du malheur ; ἐπ’ ἔσχατον θράσους SOPH au dernier degré d’audace ; ἐπ’ ἔσχατα βαίνειν SOPH s’avancer jusqu’au dernier degré (de misère, d’infortune, <i>etc.</i>);<br /><b>II.</b> <i>avec idée de temps</i> ἔσχατοι Ἑλλήνων, Ῥωμαίων PLUT le dernier des Grecs, des Romains ; [[ἐς]] τὸ ἔσχατον HDT jusqu’à la fin ; <i>adv.</i> • τὸ ἔσχατον PLAT, • ἔσχατον SOPH pour la dernière fois;<br /><i>Cp.</i> ἐσχατώτερος, <i>Sp.</i> ἐσχατώτατος.<br />'''Étymologie:''' [[ἐξ]].
}}
{{Autenrieth
|auten=(ἐξ): [[furthest]], remotest, extremest, [[last]], only of [[place]]; of the Aethiopians, ἔσχατοι [[ἀνδρῶν]], Od. 1.23, cf. 24; ἔσχατοι ἄλλων, ‘[[outside]] of the others,’ Il. 10.434; neut. pl. as adv., ἔσχατα, at the [[outside]], at the ends, Il. 8.225, Il. 11.8.
}}
{{Slater
|sltr=<b>ἔσχᾰτος</b> (-ον; -ων, -οις: -ας; -αις（ιν); -ον nom., acc.) <br />&nbsp;&nbsp;&nbsp;<b>a</b> the [[end]] of, [[limit]] of ὅσαις δὲ βροτὸν [[ἔθνος]] ἀγλαίαις ἁπτόμεσθα, περαίνει πρὸς ἔσχατον πλόον (P. 10.28) κιόνων [[ὕπερ]] Ἡρακλέος [[ἥρως]] θεὸς ἃς ἔθηκε ναυτιλίας ἐσχάτας μάρτυρας κλυτούς (N. 3.22) Αἰγυπτίαν Μένδητα, πὰρ κρημνὸν θαλάσσας ἔσχατον Νείλου [[κέρας]] ([[join]] [[with]] [[κέρας]]) fr. 201. 2.<br />&nbsp;&nbsp;&nbsp;<b>b</b> [[extreme]], i. e. [[supreme]] [[ὅστις]] ἁμιλλᾶται [[πέρι]] ἐσχάτων ἀέθλων κορυφαῖς (N. 10.32) ἀνορέαις δ' ἐσχάταισιν [[οἴκοθεν]] στάλαισιν ἅπτονθ Ἡρακλείαις (I. 4.11) προμάχων ἀν' ὅμιλον, ἔνθ ἄριστοι [[ἔσχον]] πολέμοιο [[νεῖκος]] ἐσχάταις ἐπίσιν (I. 7.36) <br />&nbsp;&nbsp;&nbsp;<b>c</b> [[final]], at the [[last]] ἁ δ' Ψμέναιον (sc. ὕμνει), ὃν ἐν γάμοισι χροιζόμενον [[[Μοῖρα]]] σύμπρωτον λάβεν, ἐσχάτοις ὕμνοισιν (Hermann, Schneidewin: ἔσχατον ὕμνον cod.: i. e. at the [[end]] of his [[life]], opp. to σύμπρωτον) Θρ. 3. 9.<br />&nbsp;&nbsp;&nbsp;<b>d</b> subs., [[summit]], [[crown]] τὸ δ' ἔσχατον κορυφοῦται βασιλεῦσι (O. 1.113)
}}
{{StrongGR
|strgr=a [[superlative]] [[probably]] from [[ἔχω]] (in the [[sense]] of [[contiguity]]); farthest, [[final]] (of [[place]] or [[time]]): ends of, [[last]], [[latter]] [[end]], lowest, [[uttermost]].
}}
{{Thayer
|txtha=ἐσχάτῃ, ἔσχατον (from [[ἔχω]], [[ἔσχον]] adhering, clinging [[close]]; (according to others ([[Curtius]], § 583b.) [[superlative]] from ἐξ, the [[outermost]])), the Sept. for אַחֲרון, אַחֲרִית; (from [[Homer]] [[down]]); [[extreme]], [[last]] in [[time]] or in [[place]];<br /><b class="num">1.</b> joined to nouns: [[τόπος]], the [[last]] in a [[series]] of places (A. V. lowest), the [[last]]: [[ἔσχατος]] [[ἐχθρός]], [[that]] [[remains]] [[after]] the [[rest]] [[have]] been conquered, [[κοδράντης]], [[that]] [[remains]] [[when]] the [[rest]] [[have]] [[one]] [[after]] [[another]] been spent, [[λεπτόν]], ἡ ἐσχάτῃ [[σάλπιγξ]], the [[trumpet]] [[after]] [[which]] no [[other]] [[will]] [[sound]], αἱ ἔσχαται πληγαί, ἡ ἐσχάτῃ [[ἡμέρα]] τῆς ἑορτῆς, the [[latter]], opposed to ὁ [[πρῶτος]] the [[former]] (τά ἔργα (opposed to [[τῶν]] πρώτων), ἡ [[πλάνη]], Isaiah , '[[lest]] the [[latter]] [[deception]], caused by the false [[story]] of his [[resurrection]], do [[more]] [[harm]] [[than]] the [[former]], [[which]] [[was]] [[about]] to [[produce]] [[belief]] in a false Messiah'); ὁ [[ἔσχατος]] [[Ἀδάμ]], the [[latter]] Adam, i. e. the Messiah ([[see]] [[Ἀδάμ]], 1), ἡ ἐσχάτῃ [[ἡμέρα]], the [[last]] [[day]] (of [[all]] days), denotes [[that]] [[with]] [[which]] the [[present]] [[age]] (הַזֶּה הָעולָם, [[see]] [[αἰών]], 3) [[which]] precedes the times of the Messiah or the [[glorious]] [[return]] of Christ from [[heaven]] [[will]] be closed: ἐσχάτῃ [[ὥρα]], ἐν καιρῷ ἐσχάτῳ ἐν ἐσχάτῳ χρόνῳ, ἐπ' ἐσχάτου χρόνου Tr WH; ἐν ἐσχάταις ἡμέραις, ἐπ' ἐσχάτων [[τῶν]] χρόνων, R G, [[see]] [[below]].<br /><b class="num">2.</b> ὁ, ἡ, τό ἔσχατον [[absolutely]] or [[with]] the genitive,<br /><b class="num">a.</b> of [[time]]: οἱ ἔσχατοι, [[who]] had [[come]] to [[work]] [[last]], ἔσονται πρῶτοι ἔσχατοι καί ἔσχατοι πρῶτοι is [[not]] [[always]] the [[same]]: in ὁ [[πρῶτος]] καί ὁ [[ἔσχατος]] i. e. the [[eternal]], [[ἔσχατος]] as a [[predicate]] joined to a [[verb]] adverbially (cf. Winer's Grammar, 131 (124); § 54,2): ἐσχάτῃ (R G; [[but]] [[see]] [[below]]) πάντων ἀπέθανε, ἔσχατον, ἔσχατα, used substantively (cf. Buttmann, 94 (82) § 125,6) in phrases, of the [[time]] [[immediately]] [[preceding]] Christ's [[return]] from [[heaven]] and the [[consummation]] of the [[divine]] [[kingdom]]: ἐπ' ἐσχάτου or ἐσχάτων [[τῶν]] ἡμερῶν, [[τῶν]] χρόνων, ἐπ' ἐσχάτου [[τοῦ]] χρόνου, L T ([[see]] 1above, and [[ἐπί]], A. II. at the [[end]]), cf. Riehm, Lehrbegr. d. Hebrärbriefes, p. 205f τά ἔσχατα [[with]] the genitive of [[person]] the [[last]] [[state]] of [[one]]: ἔσχατον, adverb, [[lastly]]: ([[with]] the genitive of [[person]], L T Tr WH); τό ἔσχατον τῆς γῆς, the [[uttermost]] [[part]], the [[end]], of the [[earth]], [[last]] i. e. lowest: 1 Corinthians 4:9.
}}
{{grml
|mltxt=-η, -ο (ΑΜ [[ἔσχατος]], -η, -ον<br />Α και [[ἔσχατος]], -ον)<br /><b>1.</b> (για τόπους) ο πιο απομακρυσμένος, ο [[απώτατος]], αυτός που βρίσκεται στο ακρότατο [[σημείο]], ο [[τελευταίος]] («[[ἔσχατος]] [[θάλαμος]]», <b>Ομ. Οδ.</b>)<br /><b>2.</b> (<b>για πρόσ.</b>) [[χειρότερος]], [[κατώτερος]] («ο [[έσχατος]] τών μαθητών»)<br /><b>3.</b> [[τελευταίος]], τελευταίου βαθμού («εσχάτη [[πενία]]»)<br /><b>4.</b> (για χρόνο) ο [[τελευταίος]] [[κατά]] τον οποίο συντελείται [[κάτι]], ο ύστατος («η έσχατη [[ημέρα]] της ζωής μου»)<br /><b>5.</b> <b>φρ.</b> α) «μέχρις εσχάτων» — [[μέχρι]] τέλους<br />β) «επ' εσχάτων» — προ ολίγου, πρόσφατα, τελευταία<br />γ) <b>(λογ.)</b> «έσχατοι όροι» — ο [[μείζων]] και ο [[ελάσσων]] όρος του συλλογισμού σε [[αντιδιαστολή]] [[προς]] τον [[μέσο]]<br /><b>νεοελλ.</b><br /><b>1.</b> [[υπέρτατος]], [[ανώτατος]], βαρύτατος (α. «η εσχάτη τών ποινών» — η ανώτατη [[ποινή]], η [[ποινή]] του θανάτου<br />β. «εσχάτη [[προδοσία]]» — η πιο [[βαριά]], η μεγαλύτερη [[προδοσία]])<br /><b>2.</b> <b>φρ.</b> α) «εσχάτη [[επίκληση]]» — [[επίκληση]] ([[σήμα]]) βοήθειας από [[πλοίο]] που κινδυνεύει, με μεσίστια [[έπαρση]] της σημαίας την [[ημέρα]] ή με πυραύλους και βολές πυροβόλου τη [[νύχτα]]<br />β) «στα έσχατα» — στα τελευταία, στα πιο επικίνδυνα, στα πιο απονενοημένα («με το παραμικρό φθάνει στα έσχατα»)<br />γ) «βρίσκομαι στα έσχατα» — βρίσκομαι στο τελευταίο όριο του βίου, στα τελευταία<br /><b>μσν.</b><br /><b>1.</b> [[ταπεινός]]<br /><b>2.</b> <b>το θηλ. ως ουσ.</b> <i>ἡ ἐσχάτη</i><br />η τελευταία [[μέρα]] του [[μήνα]] («τῆ ἐσχάτη Ἰουλίου»)<br /><b>3.</b> <b>το ουδ. ως ουσ.</b> <i>τὸ ἔσχατον</i><br />ο [[θάνατος]]<br /><b>4.</b> <b>φρ.</b> α) «ἀπὸ ριζῶν ἐσχάτων» — από τα θεμέλια<br />β) «[[ἐμπνέω]] τὰ ἔσχατα» — [[είμαι]] [[ετοιμοθάνατος]]<br /><b>μσν.-αρχ.</b><br />τελευταῑος («ἤλαυνεν [[ἔσχατος]]», <b>Σοφ.</b>)<br /><b>αρχ.</b><br /><b>1.</b> (για άψυχα ή καταστάσεις) ο [[ανώτερος]] ή [[κατώτερος]] στον βαθμό («ἐσχάτη [[πυρά]]» — η [[κορυφή]] της πυράς)<br /><b>2.</b> (για βαθμό) [[ανώτατος]], ύψιστος<br /><b>3.</b> (για δεινοπαθήματα) ο [[χειρότερος]] («[[ἔσχατος]] [[πόνος]]»)<br /><b>4.</b> (<b>το ουδ. ως επίρρ.</b>) <i>τὸ ἔσχατον</i><br />α) για τελευταία [[φορά]]<br />β) τελικά<br /><b>5.</b> (το ουδ. εν. ή πληθ. ως ουσ.) <i>τo ἔσχατον</i> ή <i>τὰ ἔσχατα</i><br />α) το πιο απομακρυσμένο [[μέρος]] ενός τόπου («τὸ ἔσχατον τῆς ἀγορᾱς», <b>Ξεν.</b>)<br />β) ο [[ανώτατος]] [[βαθμός]]<br /><b>6.</b> (<b>το ουδ. πληθ. ως ουσ.</b>) <i>τὰ ἔσχατα</i><br />(στην Αριστοτελική λογ.) α) τα τελευταία τών κατώτερων υποδιαιρέσεων, τα είδη<br />β) τα άτομα<br /><b>7.</b> (<b>το αρσ. πληθ. ως ουσ.</b>) <i>οἱ ἔσχατοι</i><br />α) οι νεοφώτιστοι [[μεγάλης]] ηλικίας<br />β) οι εθνικοί<br />γ) οι άνθρωποι σε [[αντιδιαστολή]] με τους αγγέλους<br /><b>8.</b> <b>φρ.</b> α) «ἔσχατοι ἀνδρῶν» — οι Αιθίοπες<br />β) «τάξιν ἐσχάτην» — το πιο απομακρυσμένο [[μέρος]] του στρατού<br />γ) «ἐξ ἐσχάτων εἰς ἔσχατα» — από το ένα [[άκρο]] στο [[άλλο]]<br />δ) <b>παροιμ.</b> «οὐδεὶς οὐδ' ὁ Μυσῶν [[ἔσχατος]]» — λέγεται για ευτελείς ανθρώπους ή κακοποιούς<br />ε) «ἐς τὸ ἔσχατον» — [[μέχρι]] τέλους, τελευταία<br />στ) «ἐσχάτας [[ὑπὲρ]] ῥίζας» — [[υπεράνω]] της τελευταίας ρίζας του γένους<br />ζ) <b>(λογ.)</b> «ὁ [[ἔσχατος]] [[ὅρος]]» — ο [[τελευταίος]] όρος. <br /><b>επίρρ.</b><i>..</i><br /><i>εσχάτως</i> (ΑΜ ἐσχάτως)<br />προ ολίγου, πρόσφατα, τελευταία<br /><b>μσν.-αρχ.</b><br /><b>1.</b> ώς το ανώτατο [[σημείο]], υπερβολικά<br /><b>2.</b> σε [[μεγάλη]], σε έσχατη [[ανάγκη]] («ἐσχάτως διακεῑσθαι» — [[φθάνω]] σε [[απόγνωση]], <b>Πολ.</b>).<br />[<b><span style="color: brown;">ΕΤΥΜΟΛ.</span></b> Παράγωγο επίθ. της προθέσεως <i>ἐξ</i> με [[προσθήκη]] καταλήξεως -<i>κατος</i> η οποία περιλαμβάνει ένα υπερωικό [[στοιχείο]] (<b>[[πρβλ]].</b> [[επίθημα]] -<i>κα</i> στο αρχ. ελλ. <i>προ</i>-<i>κα</i> «[[ευθύς]]» και το λατ. <i>reci</i>-<i>pro</i>-<i>cus</i> «[[παλίνδρομος]], [[αντίστροφος]]») κι ένα οδοντικό (<b>[[πρβλ]].</b> τις καταλήξεις τών <i>μεσ</i>(<i>σ</i>)-<i>ατος</i>, <i>τρίτ</i>-<i>ατος</i>). Ο [[σχηματισμός]] του επιθ. προήλθε αναλογικά [[προς]] το <i>έγκατος</i> (από την [[πρόθεση]] <i>εν</i>). Έχουμε [[έτσι]] αρχικό τ. <i>έχσ</i>-<i>κατος</i> (<span style="color: red;"><</span> IE <i>eghs</i> «ἐξ») &GT; <i>έσχ</i>-<i>κατος</i> &GT; [[έσχατος]].<br /><b><span style="color: brown;">ΠΑΡ.</span></b> [[εσχατιά]], <i>εσχάτως</i><br /><b>αρχ.</b><br />[[εσχατεύω]], [[εσχατίζω]], <i>εσχάτως</i>, [[εσχατώ]].<br /><b><span style="color: brown;">ΣΥΝΘ.</span></b> (Α' συνθετικό) [[εσχατόγηρος]] (-<i>ως</i>)<br /><b>αρχ.</b><br />[[εσχατοκόλλιον]], [[εσχατόμοιρος]]. (Β' συνθετικό) <b>αρχ.</b> [[δευτερέσχατος]], [[πανέσχατος]], [[παρέσχατος]].
}}
{{lsm
|lsmtext='''ἔσχᾰτος:''' -η, -ον (πιθ. από την <i>ἐκ</i>, <i>ἐξ</i>, όπως αν προερχόταν από το <i>ἔξατος</i>, [[ακραίος]], ο πιο [[μακρινός]])·<br /><b class="num">I.</b> λέγεται για [[τόπο]], όπως [[πάντοτε]] στον Όμηρ., ο πιο [[μακρινός]], [[απώτατος]], [[έσχατος]], [[υπέρτατος]], [[τελευταίος]], [[άκρος]], [[ακραίος]], στον ίδ., Ηρόδ., Αττ.· <i>ἔσχατοι ἄλλων</i>, λέγεται για τους Θράκες που ήταν οι τελευταίοι στις τάξεις των Τρώων, σε Ομήρ. Ιλ.· ἔσχατοι [[ἀνδρῶν]], λέγεται για τους Αιθίοπες, σε Ομήρ. Οδ.· <i>ἔσχατα</i>, <i>τά</i>, τα πέρατα, <i>ἐσχ. γαίης</i>, σε Ησίοδ.· <i>τὰ ἔσχ. τοῦ στρατοπέδου</i>, σε Θουκ.<br /><b class="num">II.</b> διάφορες σημασίες:<br /><b class="num">1.</b> [[ανώτερος]], υψηλότερος, δεσπόζων, σε Σοφ.<br /><b class="num">2.</b> [[κατώτατος]], βαθύτατος, Λατ. [[imus]], <i>ἀΐδας</i>, σε Θεόκρ.<br /><b class="num">3.</b> [[εσώτατος]], Λατ. [[intimus]], σε Σοφ.<br /><b class="num">4.</b> [[τελευταίος]], [[έσχατος]], ου ραγός, [[στερνός]], στον ίδ.<br /><b class="num">III.</b> λέγεται για βαθμό, [[υπέρτατος]], ύψιστος, ύστατος, [[έσχατος]], [[χείριστος]], [[κάκιστος]], [[πόνος]], [[κίνδυνος]], σε Πλάτ.· ως ουσ., <i>τὸ ἔσχατον</i>, <i>τὰ ἔσχατα</i>, ο ύψιστος [[βαθμός]], σε Ηρόδ.· λέγεται για βάσανα, [[πάθη]], πόνους, ταλαιπωρίες κ.λπ., στον ίδ., σε Αττ.· <i>ἐπ' ἔσχατα βαίνεις</i>, σε Σοφ.· <i>ἔσχατ' ἐσχάτων [[κακά]]</i>, τα χείριστα των πιθανότερων κακών, στον ίδ.· ομοίως, στον υπερθ., <i>τὰ πάντων ἐσχατώτατα</i>, τα χείριστα όλων, σε Ξεν.<br /><b class="num">IV.</b>λέγεται για χρόνο, [[τελευταίος]], <i>ἐς τὸ ἔσχ</i>., [[μέχρι]] τέλους, σε Ηρόδ., Θουκ.· ἐσχάτας [[ὑπὲρ]] ῥίζας, πάνω από το τελευταίο [[παρακλάδι]] της γενιάς, σε Σοφ.· ουδ. <i>ἔσχατον</i> και ως επίρρ., για τελευταία [[φορά]], στον ίδ.<br /><b class="num">V.</b> επίρρ., <i>-τως</i>, [[μέχρις]] εσχάτων, καθ' υπερβολήν, σε Ξεν.· ομοίως και, <i>ἐς τὸ ἔσχ</i>., σε Ηρόδ., Ξεν.
}}