View source for σύνθεση

{{grml
|mltxt=η / [[σύνθεσις]], -έσεως, ΝΜΑ [[συντίθημι]]<br /><b>1.</b> αρμονική [[ένωση]], [[συνδυασμός]] [[μερών]] για τη [[δημιουργία]] ενός συνόλου, [[συνένωση]] («ἡ γὰρ τῶν λίθων [[σύνθεσις]] ἑτέρα τῆς τοῦ κίονος ῥαβδώσεως», <b>Αριστοτ.</b>)<br /><b>2.</b> <b>γραμμ.</b> γλωσσική [[διαδικασία]] [[κατά]] την οποία ενώνονται δύο ή περισσότερες λέξεις για να απαρτίσουν μία νέα [[λέξη]], λ.χ. <i>κουτο</i>-<i>πονηριά</i>, <i>λογο</i>-[[παίγνιο]], <i>ά</i>-<i>κλιτος</i>, <i>δυσ</i>-<i>άρεστος</i><br /><b>3.</b> <b>μουσ.</b> η [[πράξη]] της σύλληψης και της δημιουργίας ενός μουσικού έργου<br /><b>4.</b> υφή, [[σύσταση]] ουσίας<br /><b>5.</b> συγγραφικό [[έργο]], [[κυρίως]] η [[πραγματεία]]<br /><b>νεοελλ.</b><br /><b>1.</b> ο [[τρόπος]] με τον οποίο τα επιμέρους τμήματα ή στοιχεία ενός όλου [[είναι]] συγκροτημένα [[μεταξύ]] τους («η [[σύνθεση]] τών ενόπλων δυνάμεων»)<br /><b>2.</b> [[συγγραφή]] δόκιμου έργου, [[ιδίως]] η [[εξάσκηση]] τών μαθητών της [[μέσης]] εκπαίδευσης στην ορθή, γραπτή [[ιδίως]], [[διατύπωση]] τών ιδεών τους τόσο από συντακτική όσο και από ορθογραφική [[άποψη]], η [[έκθεση]] ιδεών<br /><b>3.</b> <b>μουσ.</b> μουσικό [[έργο]]<br /><b>4.</b> <b>(τυπογρ.)</b> η [[στοιχειοθεσία]]<br /><b>5.</b> (καλ. τεχν.) [[διάταξη]] και [[οργάνωση]] τών μορφών ενός ζωγραφικού πίνακα ή άλλου έργου τέχνης σε ένα ενιαίο και πειθαρχημένο [[σύνολο]], [[έτσι]] ώστε το καλλιτεχνικό [[έργο]] να αναδεικνύεται σε [[κάτι]] πολύ περισσότερο από το [[άθροισμα]] τών επιμέρους στοιχείων που το αποτελούν<br /><b>6.</b> <b>(φιλοσ.)</b> α) ο [[συνδυασμός]] [[μερών]] ή στοιχείων προκειμένου να διαμορφωθεί μια πιο [[πλήρης]] [[άποψη]] ή ένα πληρέστερο [[σύστημα]], διεργασία από την οποία προκύπτει ένα συνεκτικό [[σύνολο]] που καταδεικνύει την [[αλήθεια]] πληρέστερα από ό,τι η απλή [[συνάθροιση]] τών [[μερών]]<br />β) (σύμφωνα με τον Καρτέσιο) νοητική διεργασία [[κατά]] την οποία η [[διερεύνηση]] τών αιτίων από τα αποτελέσματα τους οδηγεί στην [[κατάδειξη]] του περιεχομένου τών συμπερασμάτων<br />γ) ([[κατά]] τον Καντ) ο [[τρίτος]] όρος μιας αντινομίας, συστατική της γνώσης [[πράξη]], μέσω της οποίας το [[υποκείμενο]] συσχετίζει τις διάφορες αναπαραστάσεις της αντικειμενικής πραγματικότητας στον νου του<br />δ) (στην εγελιανή και μαρξιστική [[ορολογία]]) συστατική της γνώσης [[πράξη]], που συμπληρώνει την [[ανάλυση]], και αποτελεί τον τρίτο όρο μιας αντίφασης του τύπου [[θέση]] - [[αντίθεση]] - [[σύνθεση]], [[δηλαδή]] την [[κατάληξη]] της διαλεκτικής διεργασίας, [[κατά]] την οποία, από δύο αντίθετες έννοιες, τη [[θέση]] και την [[αντίθεση]], ο [[νους]] προχωρεί στη [[διαμόρφωση]] μιας τρίτης, ανώτερης έννοιας, στην οποία αίρεται η [[αντίφαση]] αυτή διά μέσου του σχήματος [[θέση]], [[άρνηση]] της θέσης, [[άρνηση]] της άρνησης</i>, [[δηλαδή]] [[σύνθεση]]<br /><b>7.</b> <b>βιολ.</b> πολύπλοκη χημική διεργασία με την οποία τα ζωντανά κύτταρα παρασκευάζουν τις διάφορες ουσίες που έχει [[ανάγκη]] ο [[οργανισμός]] στον οποίο αυτά ανήκουν, για να συντηρηθεί, να αυξηθεί και να πολλαπλασιαστεί<br /><b>8.</b> <b>χημ.</b> [[διαδικασία]] η οποία συνίσταται στην [[παρασκευή]] μιας χημικής ένωσης από τα στοιχεία που την αποτελούν ή από άλλες απλούστερες ενώσεις<br /><b>9.</b> <b>φρ.</b> α) «[[σύνθεση]] δυνάμεων [κινήσεων, ταχυτήτων]»<br /><b>φυσ.</b> [[σειρά]] πράξεων και υπολογισμών που αποβλέπει στον καθορισμό της συνισταμένης δυνάμεων, κινήσεων, ταχυτήτων<br />β) «[[σύνθεση]] πληρώματος»<br /><b>ναυτ.</b> ο [[καθορισμός]] του αριθμού τών αξιωματικών και τών [[ανδρών]] [[καθώς]] και τών ειδικοτήτων που [[πρέπει]] να υπηρετούν σε ένα εμπορικό [[πλοίο]], όπως αυτός δικαιολογείται για την [[ασφάλεια]] του θαλάσσιου πλου [[αλλά]] και για την [[τήρηση]] των κανονικών ωρών της εργασίας<br />γ) «[[σύνθεση]] στόλου»<br /><b>ναυτ.</b> ο [[αριθμός]] τών πλοίων διαφόρων κατηγοριών και τύπων τα οποία συγκροτούν έναν στόλο<br />δ) «[[αέριο]] σύνθεσης»<br /><b>χημ.</b> [[μίγμα]] υδρογόνου και μονοξειδίου του άνθρακα, το οποίο προκύπτει με διάφορες μεθόδους<br /><b>μσν.</b><br />[[διατήρηση]] («ἐλαιῶν [[σύνθεσις]]», Γεωπ.)<br /><b>αρχ.</b><br /><b>1.</b> [[συναρμογή]], [[αρμός]] («εἰσὶ δ' αἱ μὲν ὀφρύες ἐπὶ συνθέσει ὀστῶν», <b>Αριστοτ.</b>)<br /><b>2.</b> <b>γραμμ.</b> (γενικά) [[συμπλοκή]] (α. «ἐξηῡρον αὐτοῖς γραμμάτων συνθέσεις», <b>Αισχύλ.</b><br />β. «παντάπασιν ὡς ἔοικεν ἡ τοιαύτη [[σύνθεσις]] ἔτι τε ῥημάτων γιγνομένη καὶ ὀνομάτων», <b>Πλάτ.</b>)<br /><b>3.</b> [[μετρική]] [[κατασκευή]] («τὴν τῶν ἐπῶν σύνθεσιν, τὴν προσαγορευομένην ποιητικήν», <b>Διόδ.</b>)<br /><b>4.</b> <b>μαθημ.</b> [[πρόσθεση]]<br /><b>5.</b> (στους Πυθαγορείους) [[ονομασία]] του αριθμού δύο<br /><b>6.</b> <b>(λογ.)</b> [[σύνδεση]] του υποκειμένου και του κατηγορουμένου<br /><b>7.</b> <b>ιατρ.</b> [[μίγμα]] ουσιών ή φαρμάκων<br /><b>8.</b> [[ομάδα]] ανθρώπων οργανωμένων σε [[κοινωνία]]<br /><b>9.</b> [[συγκρότηση]] στρατιωτικού τάγματος<br /><b>10.</b> [[αποθήκευση]] («[[σύνθεσις]] μήλων», Φύλαρχ.)<br /><b>11.</b> (στους Ρωμαίους) [[ιματιοθήκη]]<br /><b>12.</b> [[ιματισμός]], [[αλλαξιά]] («συνθέσεις... λευκὰς δεκατρεῑς», πάπ.)<br /><b>13.</b> φαρδύ και χαλαρό [[ένδυμα]] το οποίο φορούσαν [[κατά]] τη [[διάρκεια]] δείπνων<br /><b>14.</b> τα επιτραπέζια σκεύη («συνθέσεις πινακίων», πάπ.)<br /><b>15.</b> <b>μτφ.</b> [[συμφωνία]], [[συνθήκη]]<br /><b>16.</b> <b>φρ.</b> α) «Περὶ συνθέσεως ὀνομάτων» — [[τίτλος]] έργου του Διονυσίου του Αλικαρνασσέως<br />β) «ὁ παρὰ τὴν σύνθεσιν [[λόγος]]»<br /><b>(λογ.)</b> [[παραλογισμός]] [[κατά]] τη [[διαδικασία]] της σύνθεσης [[κατά]] τον οποίο αυτό που αληθεύει [[μερικώς]], [[δηλαδή]] σχετικά με τα επιμέρους τμήματα, θεωρείται ότι αληθεύει και για το [[σύνολο]] (<b>Αριστοτ.</b>)<br />γ) «ἐκ συνθέσεως» — [[μετά]] από [[συμφωνία]] (<b>Πλούτ.</b>)<br />δ) «[[σύνθεσις]] λόγου» — το να κάνει [[κανείς]] υπολογισμούς <b>(Ευσ.)</b><br />ε) «ἡ κατὰ σύνθεσιν [[ἀγωγή]]»<br /><b>μαθημ.</b> η [[διαδικασία]] της σύνθεσης, <b>(Αρχιμ.)</b>.
}}