View source for κρήνη

{{LSJ1
|Full diacritics=κρήνη
|Medium diacritics=κρήνη
|Low diacritics=κρήνη
|Capitals=ΚΡΗΝΗ
|Transliteration A=krḗnē
|Transliteration B=krēnē
|Transliteration C=krini
|Beta Code=krh/nh
|Definition=Dor. [[κράνα]] ''IG''42(1).121.6 (Epid.), etc.; Aeol. [[κράννα]] ib.12(2).103 (Mytil.): ἡ:—[[well]], [[spring]], [[fountain]], [[μελάνυδρος]], [[καλλιρέεθρος]], Il.16.3, Od.10.107, cf. Pi.''P.''1.39,al., [[Plato|Pl.]]''[[Phaedo|Phd.]]'' 112c, etc.; opp. [[φρέαρ]] ([[quod vide|q.v.]]), [[Herodotus|Hdt.]]4.120, Th.2.48; ἐμπλησαμένη τὴν ὑδρίαν… ἀπὸ κρήνης Ar.''Lys.''328; κ. οἴνου E.''Ba.''707; ὀμνύω… κράνας καὶ ποταμούς ''SIG'' 527.34 (Dreros, iii B. C.): ''poet.'' in plural, αἱ [[κρῆναι]] for [[water]], S.''OC''686, ''Ant.''844 (both lyr.); κρηνῶν [[ἐπιμελητής]], [[superintendent]] of [[well]]s, [[title]] of [[official]] at [[Athens]], ''IG''22.338.11, Arist.''Ath.''43.1, cf. Pl.''Lg.''758e, Arist.''Pol.''1321b26, ''OGI''483.159 (Pergam.).
}}
{{pape
|ptext=[[https://www.translatum.gr/images/pape/pape-01-1507.png Seite 1507]] ἡ, dor. [[κράνα]], der <b class="b2">Quell, </b>die [[Quelle]]; Il. 9, 14; [[μελάνυδρος]] 16, 3; [[καλλιρέεθρος]] Od. 10, 107, öfter; Παρνασοῦ [[κράνα]] [[Κασταλία]] Pind. P. 1, 39; [[ἀείρυτος]] Soph. O. C. 471, öfter, wie Eur.; ποταμοὺς καὶ κρήνας ποιεῖ Plat. Phaed. 112 c; im <span class="ggns">Gegensatz</span> von [[φρέαρ]], Spring, [[Springbrunnen]], Thuc. 2, 48; [[πότιμος]] Pol. 34, 9, 15 (vgl. κροῦνος). – Die Alten leiten es von [[κεράννυμι]] her.
}}
{{bailly
|btext=ης (ἡ) :<br />[[source]], [[fontaine]].<br />'''Étymologie:''' p. *κράσνα, de la R. Καρ, Κερ, mélanger, agiter, litt. « eau agitée ».
}}
{{elnl
|elnltext=κρήνη -ης, ἡ, Dor. κράνα [~ κρουνός?] [[bron]], [[fontein]]:. κρῆναι ἀμβρόσιαι χέονται er stromen onsterfelijke bronnen Eur. Hipp. 748.
}}
{{elru
|elrutext='''κρήνη:''' дор. [[κράνα|κράνᾱ]] (ρᾱ) ἡ [[родник]], [[источник]], [[ключ]] ([[μελάνυδρος]], [[καλλιρέεθρος]] Hom.; [[ἀείρυτος]] Soph.): Παρνασοῦ [[κράνα]] [[Κασταλία]] Pind. Кастальский ключ Парнаса; κρηνῶν ἐπιμεληταί Arst. смотрители источников.
}}
{{Autenrieth
|auten=[[fount]], [[spring]]; [[κρήνηνδε]], to the [[spring]], Od. 20.154. (Cf. [[cut]] No. 61.)
}}
{{grml
|mltxt=η (AM [[κρήνη]], Α δωρ. τ. [[κράνα]], αιολ. τ. [[κράννα]])<br /><b>1.</b> [[κτίσμα]] με έναν ή περισσότερους κρουνούς από τους οποίους τρέχει [[νερό]]<br /><b>2.</b> [[φυσική]] [[πηγή]] ύδατος<br /><b>νεοελλ.</b><br /><b>μτφ.</b> [[πηγή]] («απ' την αστείρευτη του ήλιου [[κρήνη]]», Ζερβ.)<br /><b>αρχ.</b><br /><b>στον πληθ.</b> <i>αἱ κρῆναι</i><br />το [[νερό]].<br />[<b><span style="color: brown;">ΕΤΥΜΟΛ.</span></b> Οι τ. [[κρήνη]], [[κράνα]] και [[κράννα]] ανάγονται σε <i>κράσνα</i>. Έτσι, από τον τ. <i>κράσνα</i> > [[κράννα]] (<b>αιολ. τ.</b>), με [[αφομοίωση]], και <i>κρᾱνᾱ</i> (<b>δωρ. τ.</b>), με [[αντέκταση]]. Ο αττ. τ. [[κρήνη]] (<span style="color: red;"><</span> <i>κρᾱνη</i>) εμφανίζει [[δυσκολία]] λόγω της εμφάνισης του -<i>ρη</i>- [[αντί]] του αναμενόμενου -<i>ρᾱ</i>-, που εξηγείται [[είτε]] με ανομοιωτική [[τροπή]] του -<i>ρᾱνη</i> σε -<i>ρήνη</i> [[είτε]] με υπεραττικισμό (λόγω του -<i>η</i>- [[αντί]] του αναμενόμενου -<i>ᾱ</i>- [[μετά]] από <i>ρ</i>). Ο τ. <i>κράσνα</i> ανάγεται πιθ. σε ΙΕ τ. <i>krsn</i><i>ā</i>-, [[πρβλ]]. [[κρουνός]] (<span style="color: red;"><</span> <i>krosno</i>), [[οπότε]] συνδέεται με αρχ. νορβ. <i>hronn</i>, αγγλοσαξ. <i>hroen</i>, <i>hoern</i>. Κατ' [[άλλη]] [[άποψη]], η λ. [[κρήνη]] «κύρια [[πηγή]], [[κεφαλόβρυσο]]» συνδέεται με τη λ. [[κάρα]] «[[κεφαλή]]», λόγω της σημασιολογικής συγγένειας, [[πρβλ]]. [[κράνα]]<br />[[κεφαλή]] (<b>Ησύχ.</b>) και λατ. <i>caput fontis</i> «[[κεφαλόβρυσο]]». Κατ' άλλους, [[τέλος]], η λ. [[είναι]] αιγαιακό [[δάνειο]]. Η λ. μαρτυρείται σε [[πολλά]] τοπωνύμια ([[πρβλ]]. <i>Κραννούν</i>) και ως β' συνθετικό ([[πρβλ]]. <i>Ιπποκρήνη</i>).<br /><b><span style="color: brown;">ΠΑΡ.</span></b> [[κρηναίος]]<br /><b>αρχ.</b><br />[[κρήνηθεν]], [[κρηνήιος]], [[κρήνηνδε]], [[κρηνιάς]], [[κρηνίδιον]], [[κρηνίον]], [[κρηνίς]], [[κρηνίτις]]<br /><b>νεοελλ.</b><br />[[κρηνικός]].<br /><b><span style="color: brown;">ΣΥΝΘ.</span></b> (Α' συνθετικό) <b>αρχ.</b> [[κρηνούχος]], [[κρηνοφύλαξ]]<br /><b>νεοελλ.</b><br />[[κρηνοθεραπεία]]. (Β' συνθετικό) <b>αρχ.</b> <i>αγχίκρηνος</i>, [[εύκρηνος]], [[καλλίκρηνος]], <i>υποκρήνη</i>, [[υπόκρηνος]]].
}}
{{lsm
|lsmtext='''κρήνη:''' Δωρ. [[κράνα]], ἡ, [[πηγάδι]], [[κρήνη]], [[βρύση]], [[πηγή]], Λατ. [[fons]], σε Ομηρ. κ.λπ.· αντίθ. προς το [[φρέαρ]] ([[δεξαμενή]]), σε Ηρόδ., Θουκ.· οι ποιητές το χρησιμ. στον πληθ. για το [[νερό]], σε Σοφ.
}}
{{ls
|lstext='''κρήνη''': Δωρ. [[κράνα]], ἡ, = κρουνὸς (ὃ ἴδε), [[πηγή]], [[βρύσις]], Λατ. fons, [[μελάνυδρος]], [[καλλιρέεθρος]] Ἰλ. Π. 3, Ὀδ. Κ. 107, κτλ.· οὕτω παρὰ Πινδ. καὶ Ἀττ.· ἐν ἀντιθ. πρὸς τὸ [[φρέαρ]] (ὃ ἴδε), Ἡρόδ. 4. 120, Θουκ. 2. 48· ἐμπλησαμένη τὴν ὑδρίαν… ἀπὸ κρήνης Ἀριστοφ. Λυσ. 328· κρ. οἴνου Εὐρ. Βάκχ. 707· ‒ παρὰ ποιηταῖς ἐν χρήσει κατὰ πληθ., ὡς τὸ πηγαί, μὲ τὴν σημασίαν [[ὕδωρ]], ὕδατα, Σοφ. Ο. Κ. 686, Ἀντ. 844· ἐν Ἑλλάδι αἱ κρῆναι διετέλουν ὑπὸ τὴν φροντίδα ἰδίων ἐπιμελητῶν (κρηνῶν ἐπιμεληταί), Ἀριστ. Πολιτικ. 6. 8. 5. (Ἴσως ἐκ τοῦ [[κάρα]], κάρηνον, πρβλ. τὸ Λατ. caput aquae, τὰ νῦν «κεφαλάρι»).
}}
{{etym
|etymtx=Grammatical information: f.<br />Meaning: [[source]], [[fountain]] (Il.); on the meaning (as against [[πηγή]]) Wycherley ClRev. 51, 2f.<br />Other forms: Dor. Arc. [[κράνα]], Aeol. [[κράννα]]<br />Compounds: Compp., e.g. <b class="b3">καλλί-κρανος</b> [[with beautiful springs]] (Pi.).<br />Derivatives: Diminut.: [[κρηνίς]], <b class="b3">-ῖδος</b> f. (E., Call., D.H.; Chantraine Formation 347), also as GN (Str.); [[κρηνίον]] (Delos IIIa, Str.), <b class="b3">-ίδιον</b> (Arist.). - [[κρηναῖος]] <b class="b2">of the/a source</b> (since ρ 240), [[κρηνήϊος]] <b class="b2">id.</b> (Orac. ap. Dam. Pr. 344); <b class="b3">νύμφαι Κρηνιάδες</b> (A. Fr. 168, hexam.; after [[ὀρεστιάδες]]; cf. Chantraine 354f.); [[κρηνῖτις]] f. <b class="b2">of the/a source</b> (Hp.). - GN [[Κραννούν]] (Thess.)..<br />Origin: IE [Indo-European]X [probably] [??] <b class="b2">*kros-</b> [[wave]], [[flood]]<br />Etymology: The diff. dialect forms (s. above) can come from PGr. <b class="b3">*κράσνα</b>; the irregular Att. <b class="b3">-ρη-</b> for <b class="b3">-ρα-</b>, has been explained as PIon.-Att. dissimilation, as Ionism or as hyperatticism (Schwyzer 189f.) One tried to connect [[κρήνη]] with [[κρουνός]] [[spring]] (s. v.), <b class="b3">κροῦναι κρῆναι τέλειαι</b> H.; IE. basis then <b class="b2">*krosno-</b>, resp. (for [[κρήνη]]) <b class="b2">-kr̥snā</b>. With [[κρουνός]], [[κροῦναι]] may agree a Germanic word for [[wave]], [[flood]] except the stem-ending, resp. the accent, OWNo. <b class="b2">hrǫnn</b> f., OE [[hræn]], [[hærn]] f., PGm. <b class="b2">*hraznṓ</b>, IE. <b class="b2">*krosnā́</b>. - Other wrong etymologies in Bq s.v.; s. also WP. 1, 488 f. If cognate with [[κρουνός]], [[κρήνη]] cannot with Lamer IF 48, 228ff. be Aegean; cf. Kretschmer Glotta 21, 158.
}}
{{mdlsj
|mdlsjtxt=<br />a well, [[spring]], [[fountain]], Lat. [[fons]], Hom., etc.; opp. to [[φρέαρ]] (a [[tank]]), Hdt., Thuc.: —Poets use it in plural for [[water]], Soph.
}}
{{FriskDe
|ftr='''κρήνη''': {krḗnē}<br />'''Forms''': dor. ark. [[κράνα]], äol. [[κράννα]]<br />'''Grammar''': f.<br />'''Meaning''': [[Quelle]], [[Brunnen]] (seit Il.); zur Bed. (gegenüber [[πηγή]]) Wycherley ClRev. 51, 2f. Kompp., z.B. καλλίκρανος [[mit schönen Quellen]] (Pi.).<br />'''Derivative''': Ableitungen. Deminutiva: [[κρηνίς]], -ῖδος f. (E., Kall., D.H.; Chantraine Formation 347), auch als ON (Str. u. a.); [[κρηνίον]] (Delos III<sup>a</sup>, Str. u. a.), -ίδιον (Arist. u. a.). — [[κρηναῖος]] [[zur Quelle gehörig]] (seit ρ 240), [[κρηνήϊος]] ib. (Orac. ap. Dam. ''Pr''. 344); νύμφαι Κρηνιάδες (A. ''Fr''. 168, Hexam.; nach ὀρεστιάδες u.a.; vgl. Chantraine 354f.); [[κρηνῖτις]] f. [[zur Quelle gehörig]] (Hp.). — ON Κραννούν (thess.). Die verschiedenen Dialektformen (s. oben) lassen sich auf urgr. *κράσνα zurückführen; das dabei unregelmäßige att. -ρη- für -ρα- hat man als urion.-att. Dissimilation, als Ionismus oder endlich als Hyperattizismus erklären wollen (Schwyzer 189f. m. Lit.).<br />'''Etymology''': Es liegt nahe, [[κρήνη]] mit [[κρουνός]] [[Quell]], [[Springquell]] (s. d.), [[κροῦναι]]· [[κρῆναι]] τέλειαι H. zu verbinden; idg. Grundformen dann *''krosno''-, bzw. (für [[κρήνη]]) -''kr̥snā''. Zu [[κρουνός]], [[κροῦναι]] kann ein germanisches Wort für [[Welle]], [[Flut]] bis auf den Stammauslaut, bzw. den Akzent stimmen, awno. ''hrǫnn'' f., ags. ''hræn'', ''hærn'' f., urg. *''hraznṓ'', idg. *''krosnā́''. Die semantisch einwandfreie Anknüpfung an [[κάρα]] [[Kopf]] (Lobeck Rhematicon 128; vgl. lat. ''caput'' ''fontis'' u. a.; [[κράνα]]· [[κεφαλή]] H.) läßt sich weder mit dieser Kombination noch mit [[κρουνός]] vereinbaren (Sommer Lautstud. 80, Brugmann IF 18, 430 A. 1). — Andere, entschieden verfehlte Etymologien bei Bq s.v.; s. auch WP. 1, 488 f. mit Lit. Wenn mit [[κρουνός]] urverwandt, kann [[κρήνη]] nicht mit Lamer IF 48, 228ff. ägäisches LW sein; vgl. Kretschmer Glotta 21, 158.<br />'''Page''' 2,16
}}
{{WoodhouseReversedUncategorized
|woodrun=[[spring]]
}}
{{mantoulidis
|mantxt=(=[[πηγή]], [[βρύση]]). Συνώνυμο μέ τό [[κρουνός]]. Ἴσως να σχετίζεται μέ τό [[κάρα]] (=[[κεφαλή]]).<br><b>Παράγωγα:</b> [[κρηναῖος]], [[κρηνίς]] (ὑποκορ.), Κρηνιάδες Νύμφαι.
}}
{{trml
|trtx=Afrikaans: bron; Albanian: burim; Arabic: عَيْن‎, يَنْبُوع‎; Moroccan Arabic: عْيْن‎; Aragonese: fuent; Armenian: աղբյուր, ակ, ակունք, ակունք; Assamese: উঁহ, পুং; Assyrian Neo-Aramaic: ܢܸܒ݂ܥܵܐ‎; Asturian: fonte, fuente; Atong: tyimuk; Avar: ицц; Azerbaijani: bulaq; Baluchi: چمگ‎; Bashkir: шишмә; Basque: iturri; Belarusian: жарало, крыні́ца; Bikol Central: burabod; Breton: eienenn eien, andon, mammenn; Bulgarian: извор; Catalan: font, deu; Cebuano: tubod; Chinese Mandarin: 泉, 源泉; Min Dong: 泉; Classical Nahuatl: āmēyalli; Czech: zřídlo, pramen; Danish: kilde; Dutch: [[bron]], [[wel]]; Eastern Bontoc: fofon, ogwor; Esperanto: fonto; Estonian: allikas, läte, veesilm; Finnish: lähde; Franco-Provençal: font; French: [[source]]; Galician: fonte, manancial, manadeiro, gorgolo, xurre, rieiro, corga, troa, olleiro; Garo: chimik; Georgian: წყარო; German: [[Quelle]]; Greek: [[πηγή]]; Ancient Greek: [[πηγή]], [[κρήνη]]; Hawaiian: puna; Hebrew: מַעְיָן‎; Higaonon: tubod; Hindi: चश्मा; Hungarian: forrás; Icelandic: lind, uppspretta, brunnur, vatnsrás; Ido: fonto; Ilocano: ubbog; Indonesian: mata air; Interlingua: fonte; Irish: foinse; Italian: [[fonte]], [[sorgente]]; Japanese: 泉, 温泉; Kashaya: ʔahqʰa; Kazakh: бұлақ; Korean: 샘; Kurdish Central Kurdish: کانی‎; Laki: کەنی‎; Northern Kurdish: kanî, kehnî; Southern Kurdish: کیەنی‎; Kyrgyz: булак; Lao: ນ້ຳພຸ; Latgalian: olūts; Latin: [[scatebra]], [[scaturgo]]; Latvian: avots; Lithuanian: šaltinis, versmė, verdenė; Lubuagan Kalinga: uud; Luxembourgish: Quell; Macedonian: извор, вруток; Malay: mata air; Maltese: nixxiegħa, għajn; Manchu: ᡧᡝᡵᡳ; Mansaka: tobod; Maori: puna, kōmanawa; Meänkieli: kaltio; Mòcheno: prunn; Middle English: spryng; Mongolian Cyrillic: булаг; Mongolian: ᠪᠤᠯᠠᠭ; Ngazidja Comorian: dzitso la madji; Norman: r'source; Norwegian Bokmål: kilde; Occitan: font; Ojibwe: dakib; Old French: fontaine; Persian: چشمه‎, خانی‎; Polish: źródło, zdrój, krynica; Portuguese: [[fonte]], [[manancial]]; Quechua: pukyu; Romani: zvoro; Romanian: izvor; Russian: [[источник]], [[ключ]], [[родник]], [[студенец]]; Sardinian: mitza; Scottish Gaelic: fuaran; Serbo-Croatian Cyrillic: ѝзвор; Roman: ìzvor; Sicilian: fonti, funti; Slovak: žriedlo, prameň; Slovene: izvír; Southern Kalinga: chagsi; Spanish: [[fuente]], [[manantial]], [[vertiente]]; Swahili: kisima; Swedish: källa; Tagalog: bukal, batis; Tajik: чашма; Tatar: чишмә; Thai: น้ำพุ; Tibetan: ཆུ་མིག; Tocharian B: ālme; Turkish: kaynak, pınar, bulak, memba; Turkmen: çeşme; Tuwali Ifugao: ob-ob, hobwak, otbol; Ugaritic: 𐎐𐎁𐎋; Ukrainian: джерело, криниця; Urdu: چشمہ‎; Uyghur: بۇلاق‎; Uzbek: buloq, chashma; Venetian: fontego, fóntego; Walloon: sourdant, sourdon, sourd, fontinne; Waray-Waray: burabod; Welsh: ffynnon; West Frisian: welle; Yagnobi: чишма; Yiddish: קוואַל‎, קרעניצע‎; Zazaki: çıme, çem
}}