View source for προίξ

{{LSJ1
|Full diacritics=προίξ
|Medium diacritics=προίξ
|Low diacritics=προίξ
|Capitals=ΠΡΟΙΞ
|Transliteration A=proíx
|Transliteration B=proix
|Transliteration C=proiks
|Beta Code=proi/c
|Definition=[[προικός]], ἡ, [[προοίξ]] PMich.inv.3249 (ZPE31.173.6, 11, ii a.d.), (on the accent v. Arc.125, ''An.Ox.''3.243; Ion. accus. [[πρόϊκα]] acc. to ''EM''495.33),<br><span class="bld">A</span> [[gift]], [[present]], in Hom. only gen. [[προικός]], as adverb, <b class="b3">ἀργαλέον ἕνα προικὸς χαρίσασθαι</b> [[burdensome]] is it for a single person to give of his [[bounty]], [[without reimbursement]], Od. 13.15; <b class="b3">ἔμελλεν… προικὸς γεύσεσθαι Ἀχαιῶν</b> was likely to make [[trial]] of the [[Achaean|Achaeans]] with [[impunity]], 17.413 (unless <b class="b3">π. γ.</b> = [[taste]] the [[gift]]).<br><span class="bld">2</span> after Hom., [[marriage portion]], [[dowry]], Hippon.(?)72, And. 4.14, Lys.19.9, [[Plato|Pl.]]''[[Leges|Lg.]]''774c, al.; <b class="b3">ἐν τῇ προικὶ τετιμημένα</b> [[reckon]]ed as [[part]] of the [[dowry]], D.47.57; ἀποτετιμημένα προικὸς τῇ διοδώρου θυγατρί ''IG''22.2675.<br><span class="bld">II</span> acc. [[προῖκα]] as adverb, [[as a free gift]], [[freely]], [[at one's own cost]], [[Aristophanes|Ar.]]''[[The Knights|Eq.]]''577,679, ''Nu.''1426; π. [[ἐργάζεσθαι]] [[Plato|Pl.]]''[[Republic|R.]]'' 346e; ἀρετὴ τὸ π. τοῖς φίλοις ὑπηρετεῖν Antiph. 210; π. [[κρίνειν]], [[πρεσβεύειν]], [[without a gift]], [[unbribed]], D.5.12, 19.232, cf. ''IG''3.702, etc.; <b class="b3">παῖς… κακὸν μὲν δρᾶν τι προῖκ' ἐπίσταται</b> [[of oneself]], [[without a teacher]], [S.] Fr. 1120.6, προῖκα [[βουλευτής]] = [[councillor who did not have to pay an entrance fee]], Mitchell N. Galatia 181.49 (a.d. 145).<br><span class="bld">2</span> προῖκα τῆς δόξης = [[to say nothing of]], [[in addition to]], Plu.2.349e.
}}
{{pape
|ptext=[[https://www.translatum.gr/images/pape/pape-02-0725.png Seite 725]] att. [[προίξ]], [[προικός]], ἡ, (mit πορεῖν zusammenhangend? S. [[προΐσσομαι]]), dargereichte Gabe; Hom. zweimal: Odyss. 17, 413 προικὸς γεύσεσθαι Ἀχαιῶν, die Gabe genießen; 13, 15 ἀργαλέον ἕνα προικὸς χαρίσασθαι, entweder = es ist beschwerlich, daß ein Einzelner es als Geschenk gebe, oder = daß ein Einzelner es umsonst, ohne Ersatz, ohne Entschädigung gebe. – Bei den Att. bes. Heirathsgeschenk, Mitgift der Frau; Andoc. 4, 14; υἱῷ [[προῖκα]] [[λαβεῖν]], Lys. 19, 17; ἐπὶ προικὶ ἔχειν, 10, 19, vgl. 3, 35; μήτ' οὖν διδόναι, [[μήτε]] δέχεσθαι [[προῖκα]], Plat. Legg. V, 742 c; προῖκες μέτριαι, Ep. XIII, 361 e; öfter bei den Rednern, wie Dem.; Sp., wie Luc. Tim. 47 bis accus. 27. – Der accus. [[προῖκα]], auch der gen. [[προικός]] wird adverbial gebraucht, an Geschenkes Statt, als Geschenk, [[umsonst]], [[unentgeltlich]], [[unvergolten]]; so vielleicht schon Odyss. 13, 15, s. oben; κακὸν μὲν δρᾶν τι, προῖκ' ἐπίσταται, Soph. frg. 779, d. i. von selbst, ohne Lehrer; vgl. Ar. Equ. 575. 677 Nubb. 1408; [[ὅταν]] [[προῖκα]] ἐργάζηται, Plat. Rep. I, 346 e, u. öfter, u. Sp., wie Luc. Nigr. 26; Dem. erkl. 19, 232 πότερον χρημάτων πρεσβεύειν προσήκει ἢ προῖ, κα ἀδωροδοκήτως.
}}
{{bailly
|btext=προικός (ἡ) :<br /><b>1</b> [[présent]], [[don]] ; <i>acc. adv.</i> • [[προῖκα]], [[en présent]], [[gratuitement]];<br /><b>2</b> [[dot]] <i>en prose touj. en ce sens</i>.<br />'''Étymologie:''' [[πρό]], R. Ϝικ, [[venir]], &gt; [[ἵκω]], [[ἱκνέομαι]].
}}
{{elnl
|elnltext=προίξ προικός, ἡ [πρό, ~ ἵκω] geschenk, bruidschat:; προῖκα διδόναι τρία τάλαντα als bruidschat drie talenten geven Men. Dysc. 843; gen. adv. προικός en acc. adv. προῖκα gratis.
}}
{{Autenrieth
|auten=[[προικός]]: [[gift]], [[present]]; [[προικός]], ‘[[for]] [[nothing]],’ i. e. [[without]] [[compensation]], Od. 13.15.
}}
{{elru
|elrutext='''προΐξ:''' ϊκός и [[προίξ]], οικός ἡ (только в косв. падежах)<br /><b class="num">1</b> [[дар]], [[подарок]], [[подношение]] Hom.;<br /><b class="num">2</b> [[приданое]] Lys., Plat., Arst., Dem.: τῶν προικῶν δοῦλοι Plut. рабы приданого, т. е. женившиеся по расчету.
}}
{{ls
|lstext='''προίξ''': προικός, ἡ, «οὐδὲν εἰς οιξ λήγει [[ὄνομα]] πλὴν μόνον ἡ προὶξ καὶ ὀξύνεται». Ἡρῳδιαν. περὶ Καθολ. Προσῳδ. ιδ΄, τ. 1, σ. 397, 19, Ἀρκάδ. 125, 6· (Ἰων. προῒξ κατὰ τὸν Μέγ. Ἐτυμολ. 495. 32), ἴδε ἐν τέλ. Δῶρον, [[δωρεά]], προικὸς γεύεσθαι, «τῆς δωρεὰν δόσεως» (Σχόλ.), Ὀδ. Σ. 413· ἀργαλέον ἕνα προικὸς χαρίσασθαι, «χαλεπὸν γὰρ καὶ ἀδύνατον ἕνα δωρεὰν τοιαύτην χαρίσασθαι» (Σχόλ.), κατ’ ἄλλον Σχολιαστ. «ἀντὶ τοῦ [[προῖκα]], δψρεάν», Ὀδ. Ν. 15. 2) μεθ’ Ὅμηρ., τὸ κατὰ τοὺς γάμους διδόμενον [[μερίδιον]], [[προίξ]], [[φερνή]], Ἱππῶν. 69, Ἀνδοκ. 30. 40, Λυσί. 159. 9, Πλάτ. Νόμ. 744C, κ. ἀλλ.· ἐν προικὶ τιμᾶν, ὑπολογίζειν ὡς [[μέρος]] τῆς προικός, Δημ. 1156. 15. ΙΙ. οἱ Ἀττικοὶ ἐχρῶντο τῇ αἰτ. [[προῖκα]] ὡς ἐπίρρ. ὡς τὸ δωρεάν, «[[χάρισμα]]», Λατ. gratis, Ἀριστοφ. Ἱππ. 577, 679, Νεφ. 1426· [[προῖκα]] ἐργάζεσθαι Πλάτ. Πολ. 346Ε· δειπνεῖν Ἀντιφάν. ἐν «Τυρρηνῷ» 1· πρ. κρίνειν, πρεσβεύειν, [[ἄνευ]] δώρου, τιμίως καὶ εἰλικρινῶς, Δημ. 60. 2., 413. 16 καὶ 20 πρβλ. Συλλ. Ἐπιγρ. 399, 2099, κ. ἀλλ.· [[ὡσαύτως]], [[παῖς]]… κακὸν μὲν δρᾶν τι προῖκ’ ἐπίσταται, ἀφ’ [[ἑαυτοῦ]], χωρὶς διδασκάλου, Σοφ. Ἀποσπ. 779. (Ἐκ τῆς √ΠΡΟΙΚ, [[ὅθεν]] καὶ καταπροΐξομαι, καὶ πιθανῶς [[προΐσσομαι]], [[προΐκτης]], πρβλ. Σανσκρ. prak΄h ([[rogare]], [[predari]])· Λατ. [[precor]], [[procor]], [[procus]]).
}}
{{grml
|mltxt=η / [[προίξ]], -ικός, ΝΜΑ, ιων. τ. πρόϊξ Α<br />η κινητή ή ακίνητη [[περιουσία]] που δινόταν [[κατά]] τον γάμο από την [[οικογένεια]] της νύφης στον γαμπρό, [[θεσμός]] που [[σήμερα]] έχει καταργηθεί από τον νόμο<br /><b>αρχ.</b><br /><b>1.</b> [[δώρο]], [[χάρισμα]]<br /><b>2.</b> (η αιτ. ως επίρρ.) [[προῖκα]]<br />α) δωρεάν, ως [[χάρισμα]] («[[ἀρετὴ]] τὸ προῖκα τοῖς φίλοις ὑπηρετεῖν», Αντιφάν.)<br />β) τίμια και ειλικρινά («προῖκα τὰ πράγματα [[κρίνω]] καὶ [[λογίζομαι]]», <b>Δημοσθ.</b>)<br />γ) από [[μόνος]] μου, [[χωρίς]] δάσκαλο («παῖς... κακὸν μὲν δρᾶν τι προῖκ' ἐπίσταται», <b>Σοφ.</b>)<br />δ) επί [[πλέον]], επιπροσθέτως.<br />[<b><span style="color: brown;">ΕΤΥΜΟΛ.</span></b> Η λ. [[προίξ]], -<i>κός</i>, σύνθ. με την [[πρόθεση]] <i>πρό</i> (<b>πρβλ.</b> <i>πρόσ</i>-<i>φυξ</i>, [[ἄντυξ]]), ανάγεται στη μηδενισμένη [[βαθμίδα]] <i>sik</i>- της IE <i>s</i><i>ē</i><i>ik</i>- «[[φθάνω]], [[πιάνω]] με το [[χέρι]]» (<b>βλ. λ.</b> <i>ἵκω</i>) και συνδέεται με το λιθουαν. <i>siekiu</i>, <i>siekti</i> «[[απλώνω]] το [[χέρι]], [[περιμένω]] με ανοιχτή την [[παλάμη]]». Από την [[ίδια]] [[ρίζα]] έχει σχηματιστεί με ενεστ. [[επίθημα]] -<i>ye</i>-/ -<i>yo</i>- το ρ. [[προΐσσομαι]] (<span style="color: red;"><</span> <i>προΐκ</i>-<i>jομαι</i>), από όπου το δηλωτικό του δράστη ενεργείας [[προΐκτης]]. Ως αρχική σημ. του τ. θα [[πρέπει]] να θεωρηθεί η [[πράξη]] του απλώματος του χεριού για να δώσει και [[επίσης]] η αντίστροφη [[κίνηση]] [[αυτού]] που ζητάει, που απλώνει το [[χέρι]] για να πάρει, από όπου και οι σημ. τών [[προΐσσομαι]] «[[ζητώ]] [[ελεημοσύνη]], [[ζητιανεύω]]» και [[προΐκτης]] «[[επέτης]], [[ζητιάνος]]» (<b>πρβλ.</b> και το [[ερμήνευμα]] του <b>Ησύχ.</b> «[[προικός]]<br />[[πτωχός]]»)].
}}
{{lsm
|lsmtext='''προίξ:''' [[προικός]], ἡ,<br /><b class="num">I. 1.</b> [[δώρο]], [[δωρεά]], <i>προικὸς γεύσασθαι</i>, [[γεύομαι]] ένα [[δώρο]], σε Ομήρ. Οδ.· <i>προικὸς χαρίσασθαι</i>, [[χαρίζω]] [[προίκα]] ([[προικός]] είναι στη γεν. pretii), στο ίδ.<br /><b class="num">2.</b> [[μερίδιο]] που αποδίδεται στους γάμους, [[προίκα]], σε Πλάτ., Δημ.<br /><b class="num">II.</b> οι Αττ. χρησιμ. την αιτ. [[προῖκα]] ως επίρρ., όπως το [[δωρεά]], ελεύθερη [[δωρεά]], [[χάρισμα]], [[πράγμα]] διδόμενο [[άνευ]] κόστους, Λατ. [[gratis]], σε Αριστοφ., Πλάτ.· [[προῖκα]] κρίνειν, [[χωρίς]] [[προίκα]], [[χωρίς]] [[δώρο]], σε Δημ.
}}
{{etym
|etymtx=προικός<br />Grammatical information: f.<br />Meaning: [[gift]], [[present]] (ν 15, ρ 413 [gen.]; cf. below), [[dowry]] (Att. [Sommer Nominalkomp. 94], also late pap. as archaising expression of the juridical language [Chantraine Mél. Maspero 2, 222 f.]); acc. [[προῖκα]] as adv. [[gratuitous]], [[for free]] (Att.; thus prob. the gen. <b class="b3">προικός ν</b> 15).<br />Compounds: <b class="b3">ἄ-προικος</b> [[without dowry]] (Att.; Sommer [[l.c.]]).<br />Derivatives: Dimin. <b class="b3">προικ-ίδιον</b> n. (Plu.); adj. <b class="b3">-ίδιος</b> [[forming a gift]] (Ph.), <b class="b3">-ιμαῖος</b> <b class="b2">id.</b> (pap. VIp), [[gratuitous]] (D. C.), <b class="b3">-ιος</b> [[gratuitous]] (AP); verb <b class="b3">-ίζω</b> 'to provide with a dowry' (D. S., Ph. a.o.). -- Besides <b class="b3">προ-ΐκτης</b> m. [[beggar]] (ρ 352 u. 449), <b class="b3">-ΐσσομαι</b> [[to ask]], [[beg for a gift]] (Archil. 130). Here also the fut. <b class="b3">κατα-προΐξομαι</b> in <b class="b3">οὐ καταπροΐξεται</b> [[he shall not get away for free]], [[remain unpunished]] etc. (IA. com.).<br />Origin: IE [Indo-European] [893] <b class="b2">*seiHk-</b> [[stretch forth the hand]]<br />Etymology: Archaic word that died away soon, in late lit. partly revivified. -- Formation like <b class="b3">ἄμ-πυξ</b>, <b class="b3">ἄν-τυξ</b>, <b class="b3">πρόσ-φυξ</b> a.o., so prop. <b class="b3">πρό-ϊξ</b> ([[πρόϊκα]] with dieresis Ion. after EM 495, 33), from a verb with prefix, which is also the basis of <b class="b3">προΐκ-της</b>; the yot-present <b class="b3">προ-ΐσσομαι</b> can be either primary or a denominative of [[προίξ]]. -- Prop. *stretching forth (of the hand), presentation", to Lith. <b class="b2">síekiu</b>, <b class="b2">síekti</b> a.o. [[stretch forth (the hand)]], [[reach]]; <b class="b3">προΐκ-της</b> prop. [[who stretches forth the hand]]; cf. <b class="b3">προτείνω χεῖρα καὶ προΐσσομαι</b> (Archil. 130). -- Further s. [[ἵκω]]; diff. Jacobsohn Gnomon 2, 385 ([[προίξ]] prop. *"what is wanted, implored"; cf. on [[ἴκμενος]]).
}}
{{mdlsj
|mdlsjtxt=[[προίξ]], [[προικός]],<br /><b class="num">I.</b> a [[gift]], [[present]], προικὸς γεύσασθαι to [[taste]] of a [[present]], Od.; προικὸς χαρίσασθαι to [[give]] [[away]] [[gratis]] ([[προικός]] [[being]] gen. pretii), Od.<br /><b class="num">2.</b> a [[marriage]]-[[portion]], [[dowry]], Plat., Dem.<br /><b class="num">II.</b> the Attic used acc. [[προῖκα]] as adv., like δωρεάν, as a [[free]] [[gift]], [[freely]], at one's own [[cost]], Lat. [[gratis]], Ar., Plat.; πρ. κρίνειν without a [[gift]], [[unbribed]], Dem.
}}
{{FriskDe
|ftr='''προίξ''': [[προικός]]<br />{proíks}<br />'''Grammar''': f.<br />'''Meaning''': [[Gabe]], [[Geschenk]] (ν 15, ρ 413 [Gen.]; vgl. unten), [[Mitgift]] (att. [Sommer Nominalkomp. 94], auch sp. Pap. als archaisierender Ausdruck der Rechtssprache [Chantraine Mél. Maspero 2, 222 f.]); Akk. [[προῖκα]] als Adv. [[unentgeltlich]], [[umsonst]] (att.; ebenso wohl der Gen. [[προικός]] ν 15);<br />'''Composita''': [[ἄπροικος]] [[ohne Mitgift]] (att.; Sommer a. O.).<br />'''Derivative''': Davon das Demin. [[προικίδιον]] n. (Plu.); die Adj. -ίδιος ‘eine Mitgift bil- dend' (Ph.), -ιμαῖος ib. (Pap. VI<sup>p</sup>), [[unentgeltlich]] (D. C.), -ιος [[unentgeltlich]] (''AP''); das Verb -ίζω ‘mit Mitgift aus- statten’ (D. S., Ph. u.a.). — Daneben [[προΐκτης]] m. [[Bettler]] (ρ 352 u. 449), -ΐσσομαι [[um eine Gabe bitten]], [[betteln]] (Archil. 130). Hierher noch das Fut. [[καταπροΐξομαι]] in οὐ καταπροΐξεται [[er wird nicht umsonst davon kommen]], [[nicht ungestraft bleiben]] usw. (ion., att. Kom.).<br />'''Etymology''': Altertümliche und früh absterbende Wörter, in der späten Lit. z.T. wiederbelebt. — Bildung wie [[ἄμπυξ]], [[ἄντυξ]], [[πρόσφυξ]] u.a., somit eig. πρόϊξ (πρόϊκα mit Diärese ion. nach ''EM'' 495, 33), von einem präfigierten Verb, das auch dem Nomen [[προΐκτης]] zugrunde liegt; das Jotpräsens [[προΐσσομαι]] kann entweder primär oder ein Denominativum von [[προίξ]] sein. —Eig. *"Hervorstreckung (der Hand), Darbringung", zu lit. ''síekiu'', ''síekti'' u. a. ‘die Hand ausstrecken, (mit der Hand) langen, (er)reichen’; [[προΐκτης]] eig. [[der die Hand ausstreckt]]; vgl. [[προτείνω]] χεῖρα καὶ [[προΐσσομαι]] (Archil. 130). — Weiteres s. [[ἵκω]]; abweichend Jacobsohn Gnomon 2, 385 ([[προίξ]] eig. *"das Erwünschte, Erflehte"; vgl. zu [[ἴκμενος]]).<br />'''Page''' 2,598-599
}}
{{mantoulidis
|mantxt=-[[προικός]] Ἀπό τό προ+ ικ (τοῦ [[ἱκνέομαι]] -οῦμαι) + ς, ὅπου δές γιά περισσότερα παράγωγα.
}}
{{trml
|trtx====[[dowry]]===
Afrikaans: bruidsprys, lobola; Albanian: pajë, prikë; Arabic: دُوطَة‎, مَهْر‎; Egyptian Arabic: مهر‎; Armenian: օժիտ; Azerbaijani: cehiz; Belarusian: пасаг, выправа, вена; Bengali: যৌতুক; Breton: argouroù; Bulgarian: зестра, придан, чеиз, вено, вено; Burmese: ခန်းဝင်ပစ္စည်း; Catalan: dot; Chinese Mandarin: 嫁妝, 嫁妆, 陪嫁, 陪送; Czech: věno; Danish: medgift; Dutch: [[bruidsschat]]; Esperanto: doto; Estonian: kaasavara; Finnish: myötäjäiset; French: [[dot]]; Galician: dote; Georgian: მზითევი; German: [[Aussteuer]]; [[Mitgift]], [[Brautschatz]]; Greek: [[προίκα]]; Ancient Greek: [[προίξ]], [[φερνή]]; Hebrew: נְדוּנְיָה‎; Hindi: दहेज़, जहेज़, महर; Hungarian: hozomány; Ido: doto, doario; Indonesian: mas kawin, mahar; Irish: coibhche, crodh, spré; Italian: [[dote]]; Japanese: 持参金; Kannada: ವರದಕ್ಷಿಣೆ; Kazakh: жасау; Khmer: ជំនូន; Korean: 지참금(持參金); Kurdish Northern Kurdish: next, qelen, cihêz; Kyrgyz: сеп; Latin: [[dos]], [[maritagium]]; Latvian: pūrs; Lithuanian: kraitis; Luxembourgish: Dott; Macedonian: мираз, чеиз, приќе; Malay: mahar, mas kahwin; Malayalam: സ്ത്രീധനം; Manchu: ᡶᡠᡩᡝᡥᡝ, ᡶᠵᠠᡴᠠ; Maori: reperepe, tāpākūhā; Norwegian Bokmål: medgift; Nynorsk: medgift; Old East Slavic: вѣно; Persian: جهیزیه‎, جهاز‎, جهیز‎, مهر‎, کابین‎; Plautdietsch: Brutpriess; Polish: posag, wiano; Portuguese: dote; Punjabi Gurmukhi: ਦਾਜ; Shahmukhi: داج‎; Rajasthani: देज; Romanian: zestre; Russian: [[приданое]], [[вено]]; Serbo-Croatian Cyrillic: мираз, вијено, женинство, прћија; Roman: miraz, vijeno, ženinstvo, prćija; Slovak: veno; Slovene: dota; Sotho: lobola; Spanish: dote; Swahili: mahari; Swedish: hemgift; Tagalog: bigay-kaya, ubad; Tajik: ҷиҳоз, маҳр; Tamil: வரதட்சனை, சீதனம்; Telugu: కట్నం, వరకట్నం; Thai: สินสอด; Turkish: çeyiz, başlık, drahoma; Ugaritic: 𐎎𐎅𐎗; Ukrainian: посаг, виправа, виправа, придане, придане, ві́но, дівизна; Urdu: جہیز‎, دہیز‎, مہر‎; Uzbek: sep, mahr; Vietnamese: của hồi môn; Volapük: jigamagivot; Welsh: gwaddol, argyfrau, agweddi; Westrobothnian: heimafåli; Yiddish: נדן‎; Zulu: ilobolo
}}