πεντηκόντερος

English (LSJ)

(sc. ναῦς), ἡ, A ship with fifty oars, Pi.P. 4.245, IG12.23, Hdt.1.152, al., Th.1.14; πεντηκόντ-ορος is v.l. in Pi. l. c., Hdt. 6.138, Th. l. c., and is found in E.IT 1124 (lyr.), Marm.Par. 15.

German (Pape)

[Seite 558] ἡ, = πεντηκόντορος, Her. 3, 124 u. öfter.

Greek (Liddell-Scott)

πεντηκόντερος: ἴδε πεντηκόντορος.

French (Bailly abrégé)

ion. c. πεντηκόντορος.

English (Slater)

πεντηκόντερος
   1 with fifty oars πεντηκόντερον ναῦν (-όντορον v.l.) (P. 4.245)

Greek Monolingual

ἡ, Α
(ενν. ναῡς) βλ. πεντηκόντορος.

Greek Monotonic

πεντηκόντερος: ἡ, = πεντηκόντορος, σε Ηρόδ.

Russian (Dvoretsky)

πεντηκόντερος: ἡ ион. = πεντηκόντορος.

Dutch (Woordenboekgrieks.nl)

πεντηκόντερος -ον ook πεντηκόντορος [πεντήκοντα, ἐρέττω] met vijftig roeibanken; subst. ἡ π. pentekonter, schip met vijftig roeiers.

Wikipedia EL

H πεντηκόντορος ήταν τύπος αρχαίας ελληνικής γαλέρας, που χρησιμοποιήθηκε (τουλάχιστον) από την αρχαϊκή εποχή, αλλά μάλλον παρόμοια πλοία υπήρξαν και προγενέστερα, αν ληφθούν υπόψη οι σχετικές αναφορές στα ομηρικά έπη.

Πριν από την Αρχαϊκή εποχή, ο Όμηρος στην Ιλιάδα του αναφέρει ότι κατά τη διάρκεια του Τρωικού Πολέμου υπήρχαν πλοία με διάφορους αριθμούς κουπιών. Ο μικρότερος αριθμός που αναφέρεται στα ομηρικά έπη είναι είκοσι (20, δηλαδή ήταν εικοσικόντορες), όπως το πλοίο που μετέφερε τη Χρυσηίδα πίσω στον πατέρα της, Το πλοίο του Οδυσσέα αναφέρεται ότι είχε πενήντα (50) κουπιά, οπότε ήταν πεντηκόντορος. Αναφέρονται, όμως, και μεγαλύτερα πλοία, τα μεγαλύτερα από τα οποία ήταν τα Βοιωτικά πλοία με 120 κωπηλάτες. Αυτός ο αριθμός κωπηλατών αντιστοιχεί περίπου σε διήρεις, αλλά ο Όμηρος δεν αναφέρει πουθενά πόσες σειρές κουπιών ή και κωπηλατών είχαν. Επίσης, ίσως δεν είναι τυχαίο ότι και η μυθική Αργώ είχε περίπου πενήντα (50) Αργοναύτες. Σύμφωνα δε με μια εναλλακτική ερμηνεία ο όρος χρησιμοποιήθηκε, επίσης, για τον επικεφαλής αξιωματικό στρατιωτικού τμήματος πενήντα (50) ανδρών, στην αρχαία Ελλάδα.

Οι πεντηκόντορες εμφανίστηκαν σε μια εποχή που δεν γινόταν ακόμη διάκριση ανάμεσα στα εμπορικά και στα πολεμικά πλοία. Ήταν σκάφη ευέλικτα, μακράς ακτίνας δράσης, που χρησιμοποιήθηκαν για εμπόριο, πειρατεία και πολεμικές επιχειρήσεις. Μετέφεραν αγαθά ή και στρατιώτες. Η πεντηκόντορος προωθούνταν από πενήντα (50) κωπηλάτες που τοποθετούνταν ανά 25 σε κάθε της πλευρά. Στο μεσαίο κατάρτι της, το τετράγωνο ιστίο χρησιμοποιούνταν επίσης για την προώθηση του πλοίου, όταν υπήρχε ευνοϊκός άνεμος. Ήταν μακρυά σκάφη με μικρό βύθισμα και συχνά χαρακτηρίζονταν ως «νῆες μακραί». Τυπικά δεν είχαν κατάστρωμα και γι' αυτό αποκαλούνταν και «ἄφρακτοι νῆες». Οι πεντηκόντορες ήταν ανάμεσα στα πρώτα πλοία που ήταν εξοπλισμένα με έμβολο στην πλώρη. Αυτό δείχνει ότι ο σκοπός κατασκευής τους ήταν κατά κύριο λόγο πολεμικός.

Wikipedia EN

Coinage of Tennes, king of Sidon, dated 351/0 BC. Phoenician pentekonter sailing left. Date above (here faint), waves below. King of Persia standing right, holding up lion by lock of mane; Aramaic T’ between.

The penteconter, alt. spelling pentekonter and pentaconter, also transliterated as pentecontor or pentekontor (Greek: πεντηκόντορος, pentēkónteros "fifty-oared"), plural penteconters was an ancient Greek galley in use since the archaic period. In an alternative meaning, the term was also used for a military commander of fifty men in ancient Greece.

The penteconters emerged in an era when there was no distinction between merchant and war ships. They were versatile, long-range ships used for sea trade, piracy and warfare, capable of transporting freight or troops. A penteconter was rowed by fifty oarsmen, arranged in a row of twenty-five on each side of the ship. A midship mast with sail could also propel the ship under favourable wind. Penteconters were long and sharp-keeled ships, hence described as long vessels (νῆες μακραί, nḗes markaí ). They typically lacked a full deck, and thus were also called unfenced vessels (ἄφρακτοι νῆες, áphraktoi nḗes).

Homer describes war ships during the Trojan War of various numbers of oars varying from twenty-oared, such as the ship that brought Chryseis back to her father, to fifty-oared, as Odysseus’ ship that had fifty men and as many as 120 men of the Boeotian ships.

According to some contemporary calculations, penteconters are believed to have been between 28 and 33 m (92 and 108 ft) long, approximately 4 m wide, and capable of reaching a top speed of 9 knots (17 km/h; 10 mph). However, modern reconstructions of penteconters, as well as other ancient ship designs such as triremes, manned by modern untrained amateurs, attained that top speed fairly easily on initial sea trials, which implies that the top speed of that type of ship in the ancient era had to be substantially higher. Ancient Greeks also used the triaconter or triacontor (τριακόντορος triakontoros), a shorter version of the penteconter with thirty oars. There is a general agreement that the trireme, the primary warship of classical antiquity, evolved from the penteconter via the bireme. The penteconter remained in use until the Hellenistic period, when it became complemented and eventually replaced by other designs, such as the lembus, the hemiolia and the liburnians.

Wikipedia DE

Wandbild aus einem Tempel in Nymphaion (Krim), heute in der Eremitage (Sankt Petersburg)

Die Pentekontere (griechisch πεντεκόντορος „Fünfzigruderer“) war ein antiker griechischer Schiffstyp, bei dem 25 Ruderer auf jeder Seite saßen. Pentekonteren waren etwa 30 bis 40 Meter lang und etwa 4 Meter breit. Sie waren ein verbreiteter Ruderschiffstyp (Langschiff) während der archaischen Zeit Griechenlands. Pentekonteren gehören zu den ersten Schiffen mit einem Rammsporn.

Ein ähnliches Schiff mit 30 Ruderern ist eine Triakontere.

Nachfolger des Fünfzigruderers waren Biere und Triere, bei denen bei gleicher Länge die Ruderer in zwei bzw. drei Reihen übereinander angeordnet waren und die Schiffe so wesentlich beweglicher machten. Die Triere wurde ca. 680 v. Chr. von dem korinthischen Schiffsbauer Ameinokles entwickelt. Die Pentekontere war eine frühe Form der Galeere, die recht lang, schmal und flach aufgebaut war. Durch ihre schnittige Bauweise wurde versucht, eine möglichst hohe Geschwindigkeit für Rammmanöver aufzubauen. Das Schiff wurde zusätzlich zu den Rudern mit einem rechteckigen Segel ausgestattet.

Es gibt Meinungen, dass es den antiken Griechen erst mit Trieren gelang, gegen die ungünstigen Strömungen und den Gegenwind in den Dardanellen und im Bosporus anzukommen und mit ihren Schiffen ins Schwarze Meer vorzudringen. Demnach könnten die frühesten griechischen Kolonien an der Küste des Schwarzen Meeres erst nach 680 v. Chr. gegründet worden sein. Andererseits zeigte u. a. bereits A. John Graham, dass Fahrten durch die Meerengen ins Schwarze Meer auch vor dem frühen 7. Jahrhundert v. Chr. nicht unmöglich waren, wenn man günstigere Winde abwartete und einige Fahrrinnen kannte, in denen die Strömung weniger stark oder gar gegenläufig ist.

Wikipedia FR

Pentécontère en bronze.

Le pentécontère ou pentécontore (grec ancien : πεντηκόντερος) est un bateau de guerre à 50 rameurs – d’où son nom – auquel il faut ajouter un barreur et peut-être d'autres marins.

Wikipedia IT

La pentecontera (o il pentecontero) era un tipo di imbarcazione utilizzata nell'antichità, in particolare in Fenicia e nell'antica Grecia.

Wikipedia ES

Una pentecóntera o pentecóntero (griego antiguo πεντηκόντερος) era un barco de guerra griego impulsado por 50 remeros (de ahí su nombre), además de un timonel y quizás otros marinos. También podía navegar a vela.

Tenía una eslora de 35 m de largo, y una manga de 5 m de ancho.

Es el tipo de barco usado, según el relato de Homero, en la Guerra de Troya (siglo XII a. C.). Heródoto señala que fueron los focenses los primeros que hicieron largos viajes por mar, navegando no en «naves redondas» (barcos mercantes), sino en pentecónteras.1​ Este tipo de navío fue abandonado en favor de la birreme y luego de la trirreme, que se impuso a partir del siglo VI a. C.

Wikipedia PT

Penteconter (também grafado Pentekonter, ou transliterado por pentecontor ou pentekontor (em grego: πεντηκόντορος,) é um tipo de navio histórico da Grécia Antiga.

Essas embarcações tinham cerca de vinte metros e deriva seu nome do fato de possuir 50 remos. Comandadas por um capitão, dificilmente se afastavam da costa por não contar com grandes provisões de água e comida.

Era esse tipo de embarcação que é referido por Homero na Ilíada que integrava a armada de mil navios usados pelos gregos para o assédio a Troia.

Wikipedia RU

Пентеконтор или петеконтера (др.-греч. πεντεκόντορος «пятидесятивесельник») — древнегреческая галера, открытая, без палубы (катастромы).

Водоизмещение около 10 тонн; 50 гребцов — 24 весла по 2 и 2 весла по 1 гребцу. По мнению некоторых современных расчётов, общая длина составляла между 28 и 33 метра, ширина не менее 4 м, скорость до 9 узлов (18 км/ч).

Существовал уже в Троянскую войну. Наряду с триаконтором самый распространённый тип греческого боевого корабля, с архаического периода (XII—VIII века до н. э.). Существует общее мнение современных историков, что явился предшественником биремы. В основном использовался в качестве военного транспорта, но применялся и для тарана небольших судов.

Wikipedia TR

Pentekontera (Yunancada elli kürekli), Arkaik Dönem'e kadar kullanılan bir Antik Yunan kadırgası.

Pentekonteralar ticaret ve savaş gemileri arasında bir fark olmadığı bir dönemde bulunmuşlardır. Çok yönlü kullanılıyorlardı. Ticaret, savaş, korsanlık ve taşımacılık kullanıldıkları alanlar arasındaydı. Bir pentekontera iki sıraya 25-25 bölünmüş 50 kürekçi tarafından hareket ettiriliyordu. Eğer rüzgar iyi esiyorsa gemi yelkenle de hareket ettirilebiliyordu.

Bir pentekontera varsayılan ölçümlere göre 28 ila 33 metre boyundaydı ve 4 metre genişliğindeydi ve saatte 18 km hız yapabiliyordu.