ἑστία

English (LSJ)

ἡ, Ion. ἱστίη (as always in Hom. (exc. in ἀνέστιος, ἐφέστιος) and Hdt., cf. Schwyzer687.1 (Chios, vii/vi B. C.), IG12(5).554 (Ceos), and

   A v. ἐφέστιος; ἑστίῃ is f.l.in Hes.Op.734) ; Boeot.ἱστία (Ἱ.) IG7.556 (Tanagra) ; also Coan, SIG1025.29, and Arc., ib.559.55 ; Locr. ἰστία IG9(1).334.7 ; both forms in Cretan, Ἑστία SIG527.15 (iii B. C.), Ἱστία GDI5079.7, al.:—hearth of a house, in Hom. only in solemn appeals, ἴστω νῦν Ζεὺς πρῶτα θεῶν..ἱστίη τ' Ὀδυσῆος Od.14.159, al., cf. Hdt.4.68, S.El.881 ; καθῆσθαι παρ' ἑστίᾳ, of suppliants, Pi.Fr.81 ; ἐπὶ τὴν ἑστίαν καθίζεσθαι Th.1.136 ; ἡ δορύξενος ἑ. S.OC 633 ; ἑ. μεσόμφαλος A.Ag.1056 ; ἐν στέγῃ τις ἥμενος παρ' ἑστίᾳ Id.Fr. 362.3.    2 the house itself, home, Pi.O.1.11,P.11.13 : freq. in Trag., as A.Ch.264, etc.; διξὰς ἱστίας οἴκεε Hdt.5.40 ; καταλείποντα ἐν τᾷ ἰστίᾳ παῖδα ἡβάταν, of a colonist, IG9(1).334 (Locr., v B. C.) : metaph., of the last home, the grave, τὰν χθόνιον ἑ. ἰδεῖν S.OC1726 (lyr.).    3 household, family, οἱ πολλοί, πλὴν ὀγδώκοντα ἱστιέων κτλ., Hdt.1.176 ; ἱστίη οὐδεμία νομιζομένη εἶναι Γλαύκου Id.6.86.δ'.    4 altar, like ἐσχάρα, A.Th.275, Eu.282 ; βούθυτος ἑ. S.OC1495 (lyr.); γᾶς μεσσόμφαλος ἑ., of the Delphic shrine, E.Ion462 (lyr.); Πυθόμαντις ἑ. S. OT965 ; βωμός, ἑ. χθονός (as a sanctuary) A.Supp.372 (lyr.); ἡ κοινὴ ἑ. the public altar, serving as. a sanctuary to refugees, IG22.1029, Arist.Pol.1322b28 ; πολιτικὴ ἑ. App.Pun.84:—ἡ κοινὴ ἑ. also of the public table, ἐδέξαντο τοὺς πρεσβευτὰς ἐπὶ τὴν κοινὴν ἑ. Plb.29.5.6, cf. IG5(1).961 (Cotyrta), 7.21 (Orchomenus in Boeotia), Poll.9.40 ; μυηθεὶς ἀφ' ἑστίας, of a class of public initiates at Eleusis, Is.Fr.84, cf.IG 2.1355, al. ; so ὁ ἀφ' ἑ. παῖς Porph.Abst.4.5 ; simply ὁ ἀφ' ἑ., ἡ ἀφ' ἑ., Ἐφ. Ἀρχ. 1894.176,1885.146.    5 metaph., of places which are to a country as the hearth to a house, as a metropolis, Plb.5.58.4 ; ἑ. καὶ μητρόπολις D.S.4.19 ; of Delos, ἱστίη ὦ νήσων Call.Del.325:—Pythag., of the central fire of the universe, Philol.7, etc., cf. Alex.Aphr. in Metaph.38.23 ; of the earth, E.Fr.944 ; of the heart in the body, Arist.PA70a25 ; μίαν, ἰδίαν ἑ. ἤθους οὐκ ἔχειν, Plu.2.52a,97a ; of the liver as focus of a fever, Gal.15.742.    II as pr. n. Ἑστία, Ion. Ἱστίη, Ἑστίη, h.Hom.24.1, v.l. in Hes.Th.454:—the hearthgoddess, h.Ven.22, Hes.Th.l.c., Pi.N.11.1, etc., cf. h.Hom.24,29, Orph.H.84, D.S.5.68 ; Ἑ. βουλαία IG12(5).732 (Andros), Aeschin. 2.45, App.Mith.23 ; Ἑ. πρυτανεία IG12(5).659 (Syros); worshipped as ἡ κοινὴ Ἑ. by the Getae, D.S.1.94, cf. Hdt.4.127 : prov., ἀφ' Ἑστίας ἄρχεσθαι to begin from the beginning, Ar.V.846, Pl.Euthphr.3a ; ἀπ' ἄλλης Ἑ. καὶ ἀρχῆς τὰς πράξεις προχειρίζεσθαι Str.1.1.16 (also ἐξ ἑ. ἄρχεσθαι Hsch.) ; ἡ Ἑ. γελᾷ, of the fire crackling, Arist.Mete.369a32.    2 = Lat. Vesta, Str.5.2.3, Plu.Rom.2, etc.    3 title of a priestess, IG9(1).486 (Acarnania); ἑ. πόλεως, as an honorary title, ib.5(1).583 (Sparta). [ῑ in Od. in the appellat. 14.159, ῐ in h.Hom. in pr.n. ; in Hes. the reverse : ῐ always in Com.and Trag.] (Etymological connexion with Vesta is doubtful ; the dialects never have ϝ-, exc. in the pr. n. ϝιστίαυ (gen.sg.masc.)IG5(2).271.18 (Mantinea); cf. γιστία.)

German (Pape)

[Seite 1044] ἡ, ion. u. ep. ἱστίη, auch ἑστίη, Hes. O. 732, l. d., der Heerd des Hauses, der zugleich der Hausaltar ist, auf dem die Hausgötter standen, u. der insofern als heilig galt u. als unverletzlicher Zufluchtsort der Hülfeflehenden, vgl. Thuc. 1, 136; bei Hom. nur in der Od. in Schwurformeln, ἴστω νῦν Ζεὺς – ξενίη τε τράπεζα, ἱστίη τ' Ὀδυσῆος, ἣν ἀφικάνω, 14. 159. 17, 156. 10, 304. – Tragg., ἕως ἂν αἴθῃ πῦρ ἐφ' ἑστίας ἐμῆς Αἴγισθος Aesch. Ag. 1410; τίω δ' ἀθέρμαντον ἑστίαν δόμων Ch. 620; Altar, μήλοισιν αἱμάσσοντες ἑστίας θεῶν Spt. 257, vgl. Eum. 272 Suppl. 367; μὰ τὴν πατρῴαν ἑστίαν Soph. El. 869; βούθυτος O. C. 1491; Eur.; vgl. τὰς βασιληΐας ἱστίας ὀμνύναι Her. 4, 68; γᾶ ἑστία θεῶν Plat. Tim. Locr. 97 d, vgl. Legg. XII, 955 e; ἡ κοινὴ ἑστία, der Heerd des Staates, Versammlungshaus der Prytanen, Arist. pol. 6 eztr.; vgl. Pol. 29, 5, 6. 31, 9, 4; Inscr. 1193, das Prytaneum ἑστία τῆς πόλεως, Poll. 9, 40. – Uebh. das Haus, Wohnung, ἐς ἀφνεὰν μάκαιραν Ίέρωνος ἑστίαν Pind. Ol. 1, 11; ἑστίαν πατρῴαν P. 11, 13; τὰ μὲν κατ' οἴκους ἐφ' ἑστίας ἄχη Aesch. Ag. 415; ὦ σωτῆρες ἑστίας πατρός Ch. 262; οὐδ' ἀφ' ἑστίας συθείς Pers. 849; ὦ πατρῷον ἑστίας βάθρον Soph. Ai. 847, vgl. O. C. 639; ὅτου δῶμ' ἑστίαν τ' ἀφίξομαι Eur. Hec. 353; μυχοῖς ναίουσαν ἑστίας ἐμῆς Med. 397; διξὰς ἱστίας οἴκεε Her. 5, 40, der es auch für alle zum Hause Gehörenden gebraucht, die Familie, ὀγδώκοντα ἱστίαι ἐκδημέουσαι ἔτυχον 1, 177; ἄμοιρος ἑστίας Xen. Cyr. 7, 5, 56; Sp., wie Plut. Rom. 9; D. Sic. 20, 15. – Uebertr., Σελεύκειαν ἑστίαν ὑπάρχουσαν τῆς αὐτῶν δυναστείας, der Heerd, Mittelpunkt, Pol. 5, 58, 4; ἑστ. καὶ μητρόπολις D. Sic. 15, 90. – Nach E. M. auch das Mahl. – Sprichwörtl. ἀφ' ἑστίας ἄρχεσθαι, vom eigenen Heerde, mit sich, mit der Hauptperson anfangen, Schol. Ar. Vesp. 842; Paroem. – Vgl. auch nom. pr. [ι ist bei Hom. lang, bei den Uebrigen kurz].