View source for δέλτος

{{LSJ1
|Full diacritics=δέλτος
|Medium diacritics=δέλτος
|Low diacritics=δέλτος
|Capitals=ΔΕΛΤΟΣ
|Transliteration A=déltos
|Transliteration B=deltos
|Transliteration C=deltos
|Beta Code=de/ltos
|Definition=(A): [[ἀγαθός]], Phot.<br /><span class="bld">δέλτος</span> (B) (Cypr. [[δάλτος]] <span class="title">Inscr.Cypr.</span>135.26 H.), ἡ, <span class="sense"><span class="bld">A</span> [[writing]]-[[tablet]], <span class="bibl">Batr.3</span> (pl.), <span class="bibl">Hdt.8.135</span>, etc.; ἐν… δέλτου πτυχαῖς γράψας <span class="bibl">E.<span class="title">IA</span>98</span>; χαλκῆς… δύσνιπτον ἐκ δέλτου γραφήν <span class="bibl">S.<span class="title">Tr.</span>683</span>; <b class="b3">δέλτον ἐγγεγραμμένην ξυνθήματα</b> inscribed with... ib.<span class="bibl">157</span>; δέλτον ἀναθεῖναι <span class="title">IG</span>12(2).58b17 (Mytilene): esp. pl., <span class="bibl">E.<span class="title">IA</span>116</span>,<span class="bibl">798</span> (both lyr.); πινάκων ξεστῶν δέλτοι <span class="bibl">Ar.<span class="title">Th.</span>778</span>: metaph., <b class="b3">ἣν ἐγγράφου σὺ μνήμοσιν δέλτοις φρενῶν</b> on the [[tablet]]s of the [[heart]], <span class="bibl">A.<span class="title">Pr.</span>789</span>; θὲς (cj. for <b class="b3">σὲ δ'</b>) ἐν φρενὸς δέλτοισι τοὺς ἐμοὺς λόγους <span class="bibl">S.<span class="title">Fr.</span>597</span>. </span><span class="sense"><span class="bld">II</span> any [[writing]]: [[letter]], <span class="bibl">Pl.<span class="title">Ep.</span>312d</span>; [[will]], <span class="bibl">Luc.<span class="title">Tim.</span>22</span>, etc.; δέλτον χαλκῆν ἐκσφραγισθεῖσαν <span class="bibl"><span class="title">BGU</span>265.21</span> (ii A.D.), cf. <span class="bibl">780.15</span>, <span class="bibl">1032.3</span>; <b class="b3">Ὁμήρου δέλτον</b> the [[book]]s of [[Homer]], <span class="title">IG</span>9(1).880.10 (Corc.), cf. <span class="title">AP</span>12.2 (Strato); <b class="b3">αἱ δώδεκα δέλτοι</b> = the Twelve Tables, <span class="bibl">D.H.2.27</span>.</span>
}}
{{pape
|ptext=[[https://www.translatum.gr/images/pape/pape-01-0544.png Seite 544]] ἡ, 1) die Schreibtafel, von ihrer ältesten dreieckigen Gestalt; [[χαλκῆ]] Soph. Tr. 683; πινάκων ξεστῶν δέλτοι Ar. Th. 788; Her. 8, 135 u. sonst; übertr., μνήμονες δέλτοι φρενῶν, Gedenktafeln des Herzens, Aesch. Prom. 791. – 2) Schrift, Brief, Plat. Ep. II, 312 d; Testament, Luc. Tim. 22; Gedichte, Strat. 2 (XII, 2); Eryc. 18 (VII, 36).
}}
{{ls
|lstext='''δέλτος''': ἡ, [[πινακίδιον]] πρὸς γραφήν, ἐκ τοῦ γράμματος Δ ([[ὅπερ]]) ἦν τὸ [[σχῆμα]] τῶν παλαιῶν πινακιδίων), Λατ. pugillares, Ἡρόδ. 8. 135, κτλ.· ἐν… δέλτου πτυχαῖς γράφειν Εὐρ. Ι. Α. 98· χαλκῆς… δύσνιπτον ἐκ δέλτου γραφὴν Σοφ. Τρ. 683· δέλτον ἐγγεγραμμένην ξυνθήματα, ἐπιγεγραμμένην μὲ…, [[αὐτόθι]] 157· δέλτον ἀναθεῖναι Συλλ. Ἐπιγρ. 2167d (προσθήκ.)· ἰδίως κατὰ πληθ., Σοφ. Τρ. 118, 798· [[ὡσαύτως]], πινάκων δέλτοι Ἀριστοφ. Θεσμ. 778· μεταφ., ἣν ἐγγράφου σὺ μνήμοσιν δέλτοις φρενῶν, ἐπὶ τῶν πινακίδων τῆς καρδίας σου, Αἰσχύλ. Πρ. 789· θὲς ἐν φρενὸς δέλτοισι τοὺς ἐμοὺς λόγους Σοφ. Ἀποσπ. 535· πρβλ [[δελτογράφος]]. ΙΙ. πᾶν [[γράμμα]] ἢ ἔγγραφον, [[ἐπιστολή]], Ἐπ. Πλάτ. 312D· [[διαθήκη]], Λουκ. Τίμ. 22, κτλ.· Ὁμήρου δ., τὰ βιβλία (ποιήματα) τοῦ Ὁμήρου, Συλλ. Ἐπιγρ. 1907. 10.
}}
{{bailly
|btext=ου (ἡ) :<br /><b>1</b> tablette pour écrire ; <i>au plur.</i> ἐγγράφειν δέλτοις φρενῶν ESCHL inscrire sur les tablettes de son esprit;<br /><b>2</b> testament.<br />'''Étymologie:''' DELG emprunt sémitique « tablette ».
}}
{{Slater
|sltr=[[δέλτος]] (?) <br /><b>1</b> [[writing]]? δέλτου? [[varia lectio|v.l.]] in Σ. Πα. 7B. 24.
}}
{{DGE
|dgtxt=-ου, ἡ<br /><b class="num">• Alolema(s):</b> chipr. [[δάλτος]] <i>IChS</i> 217.26 (Idalion V a.C.)<br /><b class="num">• Morfología:</b> [tb. ὁ <i>PLips</i>.64.44 (IV d.C.)]<br /><b class="num">1</b> [[tablilla]] gener. de madera, para escribir sobre cera, frec. en plu. c. valor sg. por alusión a las varias hojas de que solían constar εἵνεκ' ἀοιδῆς ἣν νέον ἐν δέλτοισιν ἐμοῖς ἐπὶ γούνασι ἔθηκα <i>Batr</i>.3, cf. Call.<i>Fr</i>.1.21, Longin.4.6, <i>SEG</i> 39.1180.63 (Éfeso I d.C.), para registrar la respuesta del orác., Hdt.8.135, δ. [[Διός]] [[proverb|prov.]], de una supuesta tablilla en la que estaban registrados los pecados de los hombres γράφουσα τἀμπλακήματα ἐν δέλτῳ [[Διός]] A.<i>Fr</i>.281a.21, cf. Luc.<i>Merc.Cond</i>.12, ἐν Διὸς δέλτου πτυχαῖς E.<i>Fr</i>.506.2, παλαιὰν δέλτον ἐγγεγραμμένην ξυνθήματ' S.<i>Tr</i>.157, ἐν δέλτου πτυχαῖς γράψας E.<i>IA</i> 98, πινάκων ξεστῶν δέλτοι, δέξασθε σμίλης ὁλκούς Ar.<i>Th</i>.778, ἐν δέλτου ξύλῳ γράψας Aen.Tact.31.14, δέλτον ἐξαψάμενος ἐς διδασκάλου φοιτᾷ Philostr.<i>VS</i> 557, ἐν ξυλίνοις δέλτοις ἐγχαράξαντι τοῦτο <i>PLips</i>.l.c., conteniendo disposiciones testamentarias <i>IMaff</i>.31.8.24 (Tera III a.C.), Luc.<i>Tim</i>.22<br /><b class="num">•</b>fig. ἣν ἐγγράφου σὺ μνήμοσιν δέλτοις φρενῶν grábalo en las memoriosas tablillas de tu mente</i> A.<i>Pr</i>.789, cf. S.<i>Fr</i>.597<br /><b class="num">•</b>usada como [[carta]], [[misiva]], [[mensaje]] πρὸς ταῖς πρόσθεν δέλτοις en contra de la misiva anterior</i> E.<i>IA</i> 116, ἵν' ἄν τι ἡ δ. ... πάθῃ, ὁ ἀναγνοὺς μὴ γνῷ Pl.<i>Ep</i>.312d, χρὴ δὲ τὰς παραγινομένας εὐθὺς ἀνοίγειν δέλτους Aen.Tact.31.33, conteniendo documentos públicos ὁ γραμματεὺς αὐτὸν (τὸν νόμον) ἀναγ[ραψ] άτω ... εἰς τὰς δέλτους οὗ οἱ [νόμοι ε] ἰσὶν ἀναγ[εγ] ραμ[μ] ένοι <i>IG</i> 12(7).515.132 (Amorgos II a.C.), ἕκαστον δῆμον ἐκ τῶν δέλτων καλέσαντες <i>IStratonikeia</i> 701.8 (Lagina II/III d.C.), en los archivos del oráculo de Delfos τὰς δέλτους ἐν αἷς ἦσαν οἱ χρησμοί Plu.<i>Lys</i>.26, cf. D.C.48.12.2, conteniendo cuentas e inventarios δ. κυπαρίσσινος <i>ID</i> 372A.116 (III a.C.), δ. τῷ λόγῳ <i>IG</i> 11(2).148.70 (III a.C.), ἐν δὲ δέλτοις ἀναγραφαὶ τῶν ἤδη δεδομένων χρημάτων Plu.<i>Luc</i>.37<br /><b class="num">•</b>en época rom. frec. ref. a los [[libros de actas del senado romano que contenían senatus consulta, decretos y otros documentos oficiales]] <i>IG</i> 7.413.31, 58 (Oropo I a.C.), I.<i>AI</i> 14.221, 319<br /><b class="num">•</b>en pap. δ. προφεσσίωνος trad. de lat. <i>tabula proffessionis</i>, tablilla de declaración</i>, <i>BGU</i> 847.16 (II d.C.) en <i>BL</i> 5.13, <i>POxy</i>.1451.21, <i>SB</i> 9228.24 (ambos II d.C.), <i>BGU</i> 1032.1 (II d.C.) en <i>BL</i> 1.89, δ. μαρτυροποιήσεως ἐπὶ σφραγίδων <i>SB</i> 5217.18 (II d.C.), cf. <i>POxy</i>.1451.22 (II d.C.), <i>BGU</i> 1032.3 (II d.C.)<br /><b class="num">•</b>de otros materiales δέλτους ἐλεφαντίνους καὶ διθύρους Luc.<i>Ner</i>.9.<br /><b class="num">2</b> [[tablilla]], [[placa de bronce, gener. c. copias de documentos oficiales para ser expuestas en lugares públicos]] τὰ<ν> δάλτον τά<ν>δε τὰ Ϝέπι<i>y</i>α τάδε ἰναλαλισμένα<ν> ... κατέθι<i>y</i>αν ἰ<ν> τὰ<ν> θιὸν τὰν Ἀθάναν esta tablilla, inscrita con las presentes cláusulas, la depositaron en (el templo de) la diosa Atenea</i>, <i>IChS</i> [[l.c.]], χαλκῆς ... δύσνιπτον ἐκ δέλτου γραφήν inscripción imborrable sobre broncínea tablilla</i> S.<i>Tr</i>.683, cf. <i>FD</i> 4.37B.24 (II/I a.C.), <i>BGU</i> 780.15 (II d.C.) en <i>BL</i> 3.14, cf. <i>PHamb</i>.31.9 (II d.C.)<br /><b class="num">•</b>esp. ref. a copias en bronce de documentos oficiales del senado romano custodiadas en el Capitolio <i>IG</i> 12(2).35.22, 58b.17 (ambas Mitilene I a.C.), <i>IAphrodisias</i> 1.8.92 (I a.C.), App.<i>Syr</i>.203, I.<i>AI</i> 12.416, <i>IG</i> 2<sup>2</sup>.3299.7 (II d.C.).<br /><b class="num">3</b> [[libro]], [[obra]] literaria μὴ ζήτει δέλτοισιν ἐμαῖς Πρίαμον παρὰ βωμοῖς <i>AP</i> 12.2 (Strat.), Ὁμήρου δέλτον, ἇς ἐνὶ πτυχαῖς ... ἐστὶ Λαρτίου [[γόνος]] <i>IG</i> 9(1).880.10 (Corcira, imper.), cf. <i>IG</i> 4.491.4 (Cleonas III/IV d.C.).<br /><b class="num">4</b> αἱ [[δώδεκα]] δέλτοι [[las Doce Tablas]] ley romana, D.H.2.27, Arr.<i>Tact</i>.33.5, D.C.<i>Epit</i>.7.18.5.<br /><b class="num">• Etimología:</b> Prob. prést. de una lengua semít., cf. hebr. <i>delet</i> ‘puerta’ y ‘tablilla’, ugarítico y fenicio <i>dlt</i>.
}}
{{grml
|mltxt=η (AM [[δέλτος]])<br /><b>1.</b> [[μικρός]] [[πίνακας]] για [[γράψιμο]]<br /><b>2.</b> ιστορικό γραπτό [[μνημείο]], [[διαθήκη]], [[βιβλίο]] («οι δέλτοι της ιστορίας», «αἱ [[δώδεκα]] δέλτοι»)<br /><b>αρχ.</b><br /><b>1.</b> [[μικρός]] [[πίνακας]], [[δίπτυχος]], τριγωνικού [[συνήθως]] σχήματος, αλειμμένος με [[κερί]], στον οποίο έγραφαν<br /><b>2.</b> [[επιστολή]], [[γράμμα]]<br /><b>3.</b> [[ζωγραφικός]] [[πίνακας]]<br /><b>4.</b> το σχολικό [[αβάκιο]], η [[πλάκα]]<br /><b>5.</b> <b>φρ.</b> «ἱεραὶ δέλτοι» — πίνακες στους οποίους γράφονταν από τους Ρωμαίους αρχιερείς τα χρονικά του προηγούμενου έτους<br />β) <b>φρ.</b> «Ομήρου δέλτοι» — τα βιβλία, τα έπη του Ομήρου<br />γ) «μνήμοσιν... δέλτοις φρενῶν» — στο [[βιβλίο]] της καρδιάς, στην παντοτινή [[ανάμνηση]].<br />[<b><span style="color: brown;">ΕΤΥΜΟΛ.</span></b> Αβέβαιης ετυμολ. Υποστηρίχθηκε ότι, αν ληφθεί ως πρωταρχική η σημ. «[[μικρός]] [[πίνακας]]», η λ. [[δέλτος]] συνδέεται αφενός μεν με τα [[δαιδάλλω]], λατ. <i>dol</i><i>ā</i><i>re</i>, αφετέρου δε με τις γερμ. λέξεις για τη «[[σκηνή]]» ([[πρβλ]]. αρχ. άνω γερμ. <i>zelt</i>, αγγλοσαξ. <i>teld</i>, αρχ. νορβ. <i>tiald</i> <b>κ.ά.</b>) και ανάγεται σε IE <i>deltom</i>. Αλλά η σημασιολογική [[απόκλιση]] δημιουργεί [[πρόβλημα]] στον συσχετισμό αυτό. Κατ' άλλους, πρόκειται για δάνεια λ. σημιτικής προελεύσεως<br />[[πρβλ]]. εβρ. <i>delet</i> «πόρτα, [[πινακίδα]]»].
}}
{{lsm
|lsmtext='''δέλτος:''' ἡ, [[πλάκα]], [[πινακίδα]] που προορίζεται για [[γραφή]], από το [[γράμμα]] Δ (παλιό [[σχήμα]] των πλακών), σε Ηρόδ., Τραγ.· μεταφ., <i>δέλτοις φρενῶν</i>, πάνω στα «φύλλα» της καρδιάς, σε Αισχύλ.
}}
{{elnl
|elnltext=δέλτος -ου, ἡ schrijftablet; overdr..; δέλτοι φρενῶν de schrijftabletten van de geest (d.w.z. het geheugen) Aeschl. PV 789; stemtablet. uitbr. brief; testament.
}}
{{elru
|elrutext='''δέλτος:''' ἡ<br /><b class="num">1)</b> писчая (записная) доска (имевшая в далекой древности дельтовидную, т. е. треугольную форму) ([[χαλκῆ]] Soph., Plut.; δέλτου πτυχαί Eur.; γράφειν τὰ λεγόμενα ἐς τὴν δέλτον Her.): ἐγγράφειν τι μνήμοσιν δέλτοις φρενῶν Aesch. записать на памятливых дощечках ума, т. е. крепко запомнить что-л.;<br /><b class="num">2)</b> письмо, послание Plat.;<br /><b class="num">3)</b> завещание Luc.;<br /><b class="num">4)</b> записки, сочинение, тж. стихи Anth.
}}
{{etym
|etymtx=Grammatical information: f. (like [[βύβλος]]; Schwyzer 2, 34 n. 4)<br />Meaning: [[writing tablet]] (Ion.-Att.).<br />Other forms: Cypr. [[δάλτος]]<br />Dialectal forms: Cypr. [[δάλτος]]<br />Derivatives: [[δελτίον]] (Hdt.), [[δελτάριον]] (Plb.). Denomin. [[δελτόομαι]] [[write on a tablet]] (A. Supp. 179). - On [[ἀδεαλτώhαιε]] s.s.v.<br />Origin: LW [a loanword which is (probably) not of Pre-Greek origin] Sem.<br />Etymology: Not to [[δαιδάλλω]], Lat. [[dolāre]] (with reference to the Germanic word for [[tent]], OHG [[zelt]], OE [[teld]], PGm. <b class="b2">*telðá-</b> n.; the different meaning is still to be explained). One refers to Hieronymus epist. 8, 1 dedolatis ex ligno codicillis; Cypr. [[δάλτος]] would be old(?) ablaut. Semitic origin is mostly accepted (Lewy Fremdw. 171, E. Masson, Emprunts sémit. 61-65). Cypr. confirms this. Hebr. [[delet]] [[gate]], pl. columns of writing, also [[tablet]] (Lachish), Ugar. and Phoen. [[dlt]]. - <b class="b3">δάλκιον πινάκιον</b>, <b class="b3">οἷον γραμματίδιον</b> H. formed after [[πινάκιον]]? (Latte [[δάλτιον]], which is better).
}}
{{mdlsj
|mdlsjtxt=<br />a [[writing]]-[[tablet]], from the [[letter]] Δ (the old [[shape]] of tablets), Hdt., Trag.: metaph., δέλτοις φρενῶν on the tablets of the [[heart]], Aesch.
}}
{{FriskDe
|ftr=δέλτος: {déltos}<br />'''Forms''': kypr. [[δάλτος]]<br />'''Grammar''': f. (zum unerklärten Genus Schwyzer-Debrunner 34 A. 4)<br />'''Meaning''': [[Schreibtafel]] (ion. att.).<br />'''Derivative''': Deminutiva [[δελτίον]] (Hdt. u. a.), [[δελτάριον]] (Plb., Plu.). Denominatives Verb [[δελτόομαι]] [[auf eine Tafel schreiben]] (A. ''Supp''. 179). — Unsicher ἀδεαλτώ''h''αιε (στάλαν) 3. sg. Aor. Opt. (elisch), wahrscheinlich ‘die Tafel (Schrift) von der Stele entfernen’ von *[[ἄδελτος]] ohne [[δέλτος]]; die Schreibung kann die offene elische Aussprache von ε auszudrücken versuchen (Sittig Gnomon 14, 484).<br />'''Etymology''' : Seit Fick (1<sup>4</sup>, 456) gewöhnlich als [[Spaltholz]], [[glatt zugehauenes Holzbrett]] zu [[δαιδάλλω]], lat. ''dolāre'' usw. gezogen mit besonderem Hinweis auf das gleichgebildete germanische Wort für [[Zelt]], ahd. ''zelt'', ags. ''teld'', awno. ''tiald'', auch [[Vorhang]], [[Decke]], [[Teppich]], urg. *''telðá''- n., idg. *''deltó''-''m'' n.; der starke semantische Unterschied bleibt dabei noch zu erklären. Für Zusammenhang mit ''dolāre'' (über das mehrdeutige [[δαιδάλλω]] s. v.) spricht allerdings die von Schulze KZ 45, 235 (= Kl. Schr. 365f.) herangezogene Stelle aus Hieronymus epist. 8, 1 ''dedolatis'' ''ex'' ''ligno'' ''coaicillis''; kypr. [[δάλτος]] wäre dann alter Ablaut. Bei einem Wort dieser technischen Bedeutung liegt indessen fremde Herkunft außerordentlich nahe; semitische Herkunft ist deshalb mehrfach angenommen worden (Lewy Fremdw. 171, Solmsen BphW. 1906, 757f., Grimme Glotta 14, 17). — δάλκιον· [[πινάκιον]], [[οἷον]] [[γραμματίδιον]] H. scheint im Ausgang nach [[πινάκιον]] umgeformt bzw. verschrieben zu sein (Latte δάλτιον; besser δαλτίον).<br />'''Page''' 1,361-362
}}
{{WoodhouseReversedUncategorized
|woodrun=[[for writing on]], [[tablet for writing]]
}}