ωδίς: Difference between revisions
ἐπὶ ξυροῦ γὰρ ἀκμῆς ἔχεται ἡμῖν τὰ πρήγματα → our affairs are balanced on a razor's edge, our affairs are set upon the razor's edge
(47c) |
m (Text replacement - "<i>οι [[" to "οι [[") |
||
| Line 1: | Line 1: | ||
{{grml | {{grml | ||
|mltxt=η / [[ὠδίς]], -ῑνος, ΝΜΑ, και [[ὠδίν]], -ῑνος, Α<br />(συν στον πληθ.) | |mltxt=η / [[ὠδίς]], -ῑνος, ΝΜΑ, και [[ὠδίν]], -ῑνος, Α<br />(συν στον πληθ.) οι [[ωδίνες]] και <i>αἱ ὠδῑνες</i><br />οι πόνοι του τοκετού<br /><b>μσν.</b><br />[[επινόηση]], [[εφεύρεση]]<br /><b>αρχ.</b><br /><b>1.</b> [[τέκνο]] που γεννιέται με πόνους («παῑδα, φιλτάτην ἐμοὶ ὠδῑνα», <b>Αισχύλ.</b>)<br /><b>2.</b> [[σφοδρός]] [[πόνος]], [[οδύνη]]<br /><b>3.</b> επίπονο [[έργο]] του πνεύματος («λόγων ὠδῑνες», Iμέρ.)<br /><b>4.</b> <b>φρ.</b> α) «[[ἄπτερος]] [[ὠδίς]]» — [[νεοσσός]] (<b>Ευρ.</b>)<br />β) «ὠδὶς ὄρνιθος» — το [[αβγό]] <b>(Νικ.)</b><br />γ) «ὠδὶς θαλάσσης» — η [[Αφροδίτη]] (<b>Ανθ. Παλ.</b>)<br />δ) «ὠδῑνες θανάτου» — τα [[δεσμά]] του θανάτου (ΚΔ)<br />ε) «λύω τὰς ὠδῑνας»<br />(για ετοιμόγεννη) [[ξεγεννώ]], ελευθερώνομαι (Ιωάνν. Χρυσ.).<br />[<b><span style="color: brown;">ΕΤΥΜΟΛ.</span></b> Λ. σχηματισμένη με [[επίθημα]] -<i>ιν</i>-, <i>ὠδ</i>-<i>ίς</i>, -<i>ῖν</i>-<i>ος</i> (<b>[[πρβλ]].</b> <i>ἀκτ</i>-<i>ῖν</i>-<i>ος</i>, <i>δελφ</i>-<i>ῖν</i>-<i>ος</i>), αβέβαιης ετυμολ. Κατά μία [[άποψη]], η λ. ανάγεται στην εκτεταμένη [[βαθμίδα]] με φωνηεντισμό -<i>ω</i>- της ρίζας <i>ed</i>- «[[τρώω]]» (<b>[[πρβλ]].</b> <i>ἔδω</i>, <i>ἐδ</i>-<i>ωδ</i>-<i>ή</i>). Σύμφωνα με την [[άποψη]] αυτή, η σημασιολ. [[εξέλιξη]] της ρίζας «[[τρώω]]» στη σημ. «[[πόνος]] τοκετού» φαίνεται [[προϊόν]] μεταφορικής χρήσης, [[δηλαδή]] της αντίληψης ότι οι πόνοι κατατρώνε, βασανίζουν [[ψυχή]] και [[σώμα]] (<b>βλ.</b> και λ. [[οδύνη]])]. | ||
}} | }} | ||
Revision as of 11:10, 14 January 2019
Greek Monolingual
η / ὠδίς, -ῑνος, ΝΜΑ, και ὠδίν, -ῑνος, Α
(συν στον πληθ.) οι ωδίνες και αἱ ὠδῑνες
οι πόνοι του τοκετού
μσν.
επινόηση, εφεύρεση
αρχ.
1. τέκνο που γεννιέται με πόνους («παῑδα, φιλτάτην ἐμοὶ ὠδῑνα», Αισχύλ.)
2. σφοδρός πόνος, οδύνη
3. επίπονο έργο του πνεύματος («λόγων ὠδῑνες», Iμέρ.)
4. φρ. α) «ἄπτερος ὠδίς» — νεοσσός (Ευρ.)
β) «ὠδὶς ὄρνιθος» — το αβγό (Νικ.)
γ) «ὠδὶς θαλάσσης» — η Αφροδίτη (Ανθ. Παλ.)
δ) «ὠδῑνες θανάτου» — τα δεσμά του θανάτου (ΚΔ)
ε) «λύω τὰς ὠδῑνας»
(για ετοιμόγεννη) ξεγεννώ, ελευθερώνομαι (Ιωάνν. Χρυσ.).
[ΕΤΥΜΟΛ. Λ. σχηματισμένη με επίθημα -ιν-, ὠδ-ίς, -ῖν-ος (πρβλ. ἀκτ-ῖν-ος, δελφ-ῖν-ος), αβέβαιης ετυμολ. Κατά μία άποψη, η λ. ανάγεται στην εκτεταμένη βαθμίδα με φωνηεντισμό -ω- της ρίζας ed- «τρώω» (πρβλ. ἔδω, ἐδ-ωδ-ή). Σύμφωνα με την άποψη αυτή, η σημασιολ. εξέλιξη της ρίζας «τρώω» στη σημ. «πόνος τοκετού» φαίνεται προϊόν μεταφορικής χρήσης, δηλαδή της αντίληψης ότι οι πόνοι κατατρώνε, βασανίζουν ψυχή και σώμα (βλ. και λ. οδύνη)].
