-ίας: Difference between revisions
Φρόνημα λιπαρὸν οὐδαμῶς ἀναλίσκεται → Constans animi nulla umquam est consumptio → Ein strahlend heller Geist zehrt keineswegs sich auf
m (Text replacement - "<b>πρβλ.</b>" to "πρβλ.") |
m (Text replacement - "(*UTF)(*UCP)πρβλ\. (<i>)((?:(?=\p{Greek})\p{L})+)(<\/i>-<i>)((?:(?=\p{Greek})\p{L})+)(<\/i>), (<i>)((?:(?=\p{Greek})\p{L})+)(<\/i>-<i>)((?:(?=\p{Greek})\p{L})+)(<\/i>)\)" to "πρβλ. $2$4, $7$9)") |
||
| Line 1: | Line 1: | ||
{{grml | {{grml | ||
|mltxt=[[επίθημα]] με [[μεγάλη]] παραγωγική [[δύναμη]] ήδη από την Αρχαία Ελληνική, που εμφανίζεται [[μέχρι]] [[σήμερα]] σε λ. με [[ποικιλία]] σημασιών. Ανάγεται σε ΙE -<i>iy</i><i>ā</i> και μαρτυρείται σε λίγες λ. ήδη στον Όμηρο, ενώ χρησιμοποιήθηκε ευρύτερα στην ιων.-αττ. και στην Κοινή. Συχνά αυτό το [[επίθημα]] εμφανίζεται και με την παρεκτεταμένη [[μορφή]] -<i>ματίας</i> (από ουσ. σε -<i>μα</i>, θ. <i>ματ</i>-), πρβλ. <i>εγκλη</i>-<i>ματίας</i>, <i>τραυ</i>-<i>ματίας</i>, <i>φρονη</i>-<i>ματίας</i>. Στην Αρχαία Ελληνική το -<i>ίας</i> χρησιμοποιήθηκε για να δηλώσει διάφορα φυτά, ζώα ή [[φυσικά]] φαινόμενα, λέξεις που χρησιμοποιούνται [[συχνά]] [[μέχρι]] [[σήμερα]]. Ευρεία [[χρήση]] του εμφανίζεται και στην [[κωμωδία]] [[προς]] [[δημιουργία]] κωμικών λέξεων (πρβλ. <i>οροφ</i>-<i>ίας</i>) ή παρωνυμίων (πρβλ. | |mltxt=[[επίθημα]] με [[μεγάλη]] παραγωγική [[δύναμη]] ήδη από την Αρχαία Ελληνική, που εμφανίζεται [[μέχρι]] [[σήμερα]] σε λ. με [[ποικιλία]] σημασιών. Ανάγεται σε ΙE -<i>iy</i><i>ā</i> και μαρτυρείται σε λίγες λ. ήδη στον Όμηρο, ενώ χρησιμοποιήθηκε ευρύτερα στην ιων.-αττ. και στην Κοινή. Συχνά αυτό το [[επίθημα]] εμφανίζεται και με την παρεκτεταμένη [[μορφή]] -<i>ματίας</i> (από ουσ. σε -<i>μα</i>, θ. <i>ματ</i>-), πρβλ. <i>εγκλη</i>-<i>ματίας</i>, <i>τραυ</i>-<i>ματίας</i>, <i>φρονη</i>-<i>ματίας</i>. Στην Αρχαία Ελληνική το -<i>ίας</i> χρησιμοποιήθηκε για να δηλώσει διάφορα φυτά, ζώα ή [[φυσικά]] φαινόμενα, λέξεις που χρησιμοποιούνται [[συχνά]] [[μέχρι]] [[σήμερα]]. Ευρεία [[χρήση]] του εμφανίζεται και στην [[κωμωδία]] [[προς]] [[δημιουργία]] κωμικών λέξεων (πρβλ. <i>οροφ</i>-<i>ίας</i>) ή παρωνυμίων ([[πρβλ]]. [[Αμυνίας]], [[Λοξίας]]). Πιο συγκεκριμένα, το [[επίθημα]] -<i>ίας</i> εμφανίζεται στις [[εξής]] κατηγορίες λέξεων: 1) ονομασίες ζώων (πρβλ. <i>αστερ</i>-<i>ίας</i>, <i>κοχλ</i>-<i>ίας</i>, <i>καρχαρ</i>-<i>ίας</i>, <i>ξιφ</i>-<i>ίας</i>)<br />2) ονομασίες [[φυτών]] (πρβλ. <i>δρακοντ</i>-<i>ίας</i>, <i>καμακ</i>-<i>ίας</i>, <i>κορυμβ</i>-<i>ίας</i>, <i>ριζ</i>-<i>ίας</i>)<br />3) ονομασίες λίθων (πρβλ. <i>καπν</i>-<i>ίας</i>, <i>κογχυλ</i>-<i>ίας</i>, <i>μυλ</i>-<i>ίας</i>)<br />4) είδη κρασιών, ψωμιού και, γενικά, τροφίμων (πρβλ. <i>ανθοσμ</i>-<i>ίας</i>, <i>ομφακ</i>-<i>ίας</i>, <i>αποπυρ</i>-<i>ίας</i>, <i>βληχων</i>-<i>ίας</i>, <i>ομφακ</i>-<i>ίας</i>, <i>οπ</i>-<i>ίας</i>, <i>πιτυρ</i>-<i>ίας</i>)<br />5) ονομασίες ανέμων ή φυσικών φαινομένων (πρβλ. <i>απαρητ</i>-<i>ίας</i>, <i>γαλαξ</i>-<i>ίας</i>, <i>εγκολπ</i>-<i>ίας</i>, <i>εκνεφ</i>-<i>ίας</i>, <i>εξυδρ</i>-<i>ίας</i>, <i>πωγων</i>-<i>ίας</i>, <i>σεισματ</i>-<i>ίας</i>. Το [[επίθημα]] -<i>ίας</i>, [[τέλος]], χρησιμοποιήθηκε πολύ τόσο στην Αρχαία όσο και στη Νέα Ελληνική για να δηλωθεί ένα [[πρόσωπο]] βάσει μιας χαρακτηριστικής ιδιότητάς του [πρβλ. <b>αρχ.</b> <i>ανθρακ</i>-<i>ίας</i>, <i>γυναικ</i>-<i>ίας</i>, <i>διφθερ</i>-<i>ίας</i>, <i>εξωμ</i>-<i>ίας</i>, <i>θηλυδρ</i>-<i>ίας</i>, [[μαστιγίας]]<br /><b>νεοελλ.</b><br /><i>αισθηματ</i>-<i>ίας</i>, <i>αντιρρησ</i>-<i>ίας</i>, <i>αποφθεγματ</i>-<i>ίας</i>, <i>δηλωσ</i>-<i>ίας</i>, <i>διαλαξ</i>-<i>ίας</i>, <i>εγκληματ</i>-<i>ίας</i>, <i>εισοδηματ</i>-<i>ίας</i>, <i>ελλειματ</i>-<i>ίας</i>, <i>επαγγελματ</i>-<i>ίας</i>, <i>επιδειξ</i>-<i>ίας</i>, <i>επιτηδευματ</i>-<i>ίας</i>, <i>επιχειρηματ</i>-<i>ίας</i>, <i>εφαψ</i>-<i>ίας</i>, <i>ηδονοβλεψ</i>-<i>ίας</i>, <i>καυχηματ</i>-<i>ίας</i>, <i>κινηματ</i>-<i>ίας</i>, <i>κτηματ</i>-<i>ίας</i>, <i>οιηματ</i>-<i>ίας</i>, <i>πραξικοπηματ</i>-<i>ίας</i>, <i>ταραξί</i>-<i>ας</i>, <i>τολμητ</i>-<i>ίας</i>, <i>τραυματ</i>-<i>ίας</i>, <i>φασα</i>-<i>ρίας</i>). | ||
}} | }} | ||
Latest revision as of 10:21, 19 May 2023
Greek Monolingual
επίθημα με μεγάλη παραγωγική δύναμη ήδη από την Αρχαία Ελληνική, που εμφανίζεται μέχρι σήμερα σε λ. με ποικιλία σημασιών. Ανάγεται σε ΙE -iyā και μαρτυρείται σε λίγες λ. ήδη στον Όμηρο, ενώ χρησιμοποιήθηκε ευρύτερα στην ιων.-αττ. και στην Κοινή. Συχνά αυτό το επίθημα εμφανίζεται και με την παρεκτεταμένη μορφή -ματίας (από ουσ. σε -μα, θ. ματ-), πρβλ. εγκλη-ματίας, τραυ-ματίας, φρονη-ματίας. Στην Αρχαία Ελληνική το -ίας χρησιμοποιήθηκε για να δηλώσει διάφορα φυτά, ζώα ή φυσικά φαινόμενα, λέξεις που χρησιμοποιούνται συχνά μέχρι σήμερα. Ευρεία χρήση του εμφανίζεται και στην κωμωδία προς δημιουργία κωμικών λέξεων (πρβλ. οροφ-ίας) ή παρωνυμίων (πρβλ. Αμυνίας, Λοξίας). Πιο συγκεκριμένα, το επίθημα -ίας εμφανίζεται στις εξής κατηγορίες λέξεων: 1) ονομασίες ζώων (πρβλ. αστερ-ίας, κοχλ-ίας, καρχαρ-ίας, ξιφ-ίας)
2) ονομασίες φυτών (πρβλ. δρακοντ-ίας, καμακ-ίας, κορυμβ-ίας, ριζ-ίας)
3) ονομασίες λίθων (πρβλ. καπν-ίας, κογχυλ-ίας, μυλ-ίας)
4) είδη κρασιών, ψωμιού και, γενικά, τροφίμων (πρβλ. ανθοσμ-ίας, ομφακ-ίας, αποπυρ-ίας, βληχων-ίας, ομφακ-ίας, οπ-ίας, πιτυρ-ίας)
5) ονομασίες ανέμων ή φυσικών φαινομένων (πρβλ. απαρητ-ίας, γαλαξ-ίας, εγκολπ-ίας, εκνεφ-ίας, εξυδρ-ίας, πωγων-ίας, σεισματ-ίας. Το επίθημα -ίας, τέλος, χρησιμοποιήθηκε πολύ τόσο στην Αρχαία όσο και στη Νέα Ελληνική για να δηλωθεί ένα πρόσωπο βάσει μιας χαρακτηριστικής ιδιότητάς του [πρβλ. αρχ. ανθρακ-ίας, γυναικ-ίας, διφθερ-ίας, εξωμ-ίας, θηλυδρ-ίας, μαστιγίας
νεοελλ.
αισθηματ-ίας, αντιρρησ-ίας, αποφθεγματ-ίας, δηλωσ-ίας, διαλαξ-ίας, εγκληματ-ίας, εισοδηματ-ίας, ελλειματ-ίας, επαγγελματ-ίας, επιδειξ-ίας, επιτηδευματ-ίας, επιχειρηματ-ίας, εφαψ-ίας, ηδονοβλεψ-ίας, καυχηματ-ίας, κινηματ-ίας, κτηματ-ίας, οιηματ-ίας, πραξικοπηματ-ίας, ταραξί-ας, τολμητ-ίας, τραυματ-ίας, φασα-ρίας).
