pecunia

Latin > English (Lewis & Short)

pĕcūnĭa: ae (on the oldest inscrr., also written PEQVNIA, as PEQVDES, PEQVLIVM), f. pecus, because the wealth of the ancients consisted in cattle: pecus, a quo pecunia universa, quod in pecore pecunia tum consistebat pastoribus, Varr. L. L. 5, § 95 Müll.; cf. Fest. s. v. peculatus, p. 212 and 213 Müll.,
I property, riches, wealth (cf.: divitiae, res, bona, etc.).
I In gen.: pecunia sacrificium fieri dicebatur, cum frugum fructuumque causā mola pura offerebatur in sacrificio, quia omnis res familiaris, quam nunc pecuniam dicimus, ex his rebus constaret, Fest. p. 244 and 245 Müll.: SI FVRIOSVS EST AGNATORVM GENTILIVMQVE IN EO PECVNIAQVE EIVS POTESTAS ESTO, Fragm. XII. Tab. ap. Cic. Inv. 2, 50, 148; ib. ap. Ulp. Fragm. tit. 11, § 14: QVI CORONAM PARIT IPSE PECVNIAVE EIVS VIRTVTIS ERGO DVITOR EI, Fragm. XII. Tab. ap. Plin. 21, 3, 5, § 7: pecuniam facere, to accumulate property, Cic. Div. 1, 49, 111: in alienam pecuniam invadere, id. Rosc. Am. 2, 6: ut pecunia fortunisque nostris contentus sit, id. ib. 3, 7: familiae aliquot cum mapalibus pecoribusque suis (ea pecunia illis est), etc., Liv. 29, 31.—
II In partic., money (syn.: argentum, nummus): qui dabant olim pecuniam, non adnumerabant eam, sed appendebant, Gai. Inst. 1, 122: praesenti pecuniā mercari aliquid, Plaut. Capt. 2, 2, 8: omnia vaenibunt praesenti pecuniā, id. Men. 5, 9, 97: pecunia numerata, Cic. Top. 13, 53: pecunia publica ex aerario erogata, id. Verr. 2, 3, 71, § 165: certa, a specified sum, id. Rosc. Com. 5, 14: potestas pecuniae conficiendae, id. Agr. 2, 13, 33: permagnam ex illā re pecuniam confici posse, id. Verr. 1, 52, 138: pecuniam cogere a civitatibus, id. ib. 2, 3, 73, § 171: pecuniam numerare alicui ab aerario, id. ib. 2, 3, 76, § 177: pecuniam publicam domum suam convertere, id. ib. 2, 3, 76, § 176: pecunias civitatibus distribuere ... avertere atque auferre, id. ib. 2, 3, 73, § 171: devorare pecuniam publicam, id. ib. 2, 3, 76, § 177: pecuniam alicui dissolvere, id. ib. 2, 3, 77, § 180: solvere alicui, id. Att. 5, 21, 10: pecunias conferre ad statuas, id. Verr. 2, 3, 77, § 180: alicui conferre in usum ejus, id. Fl. 23, 55: transferre in quaestum et fenerationem, id. ib. 23, 56: deferre alicui, id. ib. 23, 55: credita nobis, id. ib.: gravi fenore occupare, id. ib. 25, 59: collocatam habere, id. Imp. Pomp. 7, 18: ex aerario exhaurire, ex vectigalibus redigere, id. Agr. 2, 36, 88: exige pecuniam a civitatibus, id. Verr. 2, 3, 87, § 202: ab sociis maximam pecuniam auferre, id. ib. 2, 3, 96, § 224: plura mala nobis exhibet quam aliud quidquam, Sen. Tranq. 8, 1: majore tormento possidetur quam quaeritur, id. Ep. 19, 6, 16: et pecuniae obediunt omnia, Vulg. Eccl. 10, 19.—So in plur.: pecunias exigere, capere, imperare, Cic. Pis. 16, 38: pecunias auferre ab aliquo, id. Verr. 2, 3, 76, § 175: pecunias sumere mutuas, id. ib. 2, 1, 10, § 28; 2, 2, 70, § 170: mutuas pecunias faenore quaerens, Liv. 35, 49, 11; Suet. Galb. 9; cf. Zumpt ad Cic. Verr. 1, p. 70: DIES PECVNIAE, the day of payment, Inscr. Grut. 207, 3.—Hence,
   2    (Late Lat.) Copper coins: scenicis numquam aurum, numquam argentum, vix pecuniam donavit, Lampr. Alex. Sev. 33, § 3.—
   3    Personified: Pecunia, the goddess of gain, Arn. 4, 132; cf. Juv. 1, 113.—Also, an epithet of Jupiter, Aug. Civ. Dei, 7, 11; cf. id. ib. 4, 21; cf. also Hor. Ep. 1, 6, 37.

Latin > French (Gaffiot 2016)

(1) pĕcūnĭa,⁵ æ, f. (pecu),
1 [primit^t] avoir en bétail, fortune qui résulte du bétail, cf. Varro L. 5, 95 ; P. Fest. 212 ; 244 ; Fest. 213 ; [d’où, en gén.] fortune, richesse : Cic. Amer. 6 ; Com. 23 ; in multas pecunias alienissimorum hominum invadere Cic. Phil. 2, 41, envahir le patrimoine (les biens) de gens qui sont absolument des étrangers ; pecuniam facere Cic. Div. 1, 111, amasser de la fortune ; ea pecunia illis est Liv. 29, 31, 8, c’est là leur richesse
2 argent : pecunia numerata Cic. Top. 53 ; præsens Pl. Capt. 258 ; Cic. Att. 2, 4, 1, argent comptant ; v. repræsentare ; magnam pecuniam secum portare Nep. Hann. 9, 2, porter avec soi une grosse somme d’argent ; dare pecuniam alicui Cic. Verr. 2, 1, 101, donner de l’argent à qqn ; v. conficere ; v. accepta pecunia (accipere) ; pecuniam dissolvere Cic. Verr. 2, 5, 53, payer une somme d’argent, (en s’acquittant) ; ab sociis maximam pecuniam auferre Cic. Verr. 2, 3, 224, enlever aux alliés une très grande quantité d’argent || [pl. pour insister sur le détail] des sommes d’argent : Cic. Verr. 2, 5, 48 ; Pis. 38 ; Off. 2, 78 ; Liv. 29, 16, 1 || pecunia publica, l’argent du trésor public : Cic. Verr. 2, 3, 165 ; 176 ; pecuniæ publicæ condemnatus Cic. Fl. 43, condamné pour une malversation publique || diem pecuniæ Idus Nov. esse Cic. Att. 10, 5, 3, que le jour d’échéance (de paiement) tombe aux ides de novembre.