ἀνύω

English (LSJ)

(ᾰνῠ), Il.4.56, Ar.Ra.606, Att. ἀνύτω or ἁνύτω Th.2.75, Pl.R.486c, al.: impf.

   A ἤνυον Hdt.9.66, E.Hec.1167: fut. ἀνύσω [ῠ], S.Aj.607, Ar.Ra.649, Ep. ἐξ-ανύω 11.11.365: aor. ἤνῠσα Od.24.71, A.Pers.726, etc.; poet. ἥνυσσα (Dor. ᾱν-) Pi.P.12.11, A.R.4.413, Ep. ἄνυσσα [ᾰ] Hes.Th.954, Maiist.57 (ὑπ-): pf. ἤνῠκα Pl.Plt. 264b:—Pass., pf. ἤνυσμαι Plb.8.29.1, etc., δι-ήνυσμαι X.Cyr.1.4.28: aor. ἠνύσθην Plb.32.3.17, D.Chr.3.127: fut. ἀνυσθήσομαι J.AJ1.19.1, Ael.VH1.21:—Med., ἀνύομαι Pi.P.2.49, Bion Fr.4.6: impf. ἠνυτόμην A.Ag.1159: fut. ἀνύσομαι (v. infr.): aor. ἠνυσάμην A.Pr.700, S.Tr. 995(lyr.), inf. ἀνύσασθαι X.An.7.7.24 (Valck.)—Non-thematic forms are found in poets: impf. Act. ἄνῠμες, Dor. for ἤνυμεν, Theoc.7.10: pres. Pass. ἄνυται Opp.H.3.427, Nic.Al.599: impf. Pass. ἤνῠτο Od.5.243 (nisileg.ἤνετο); Dor. ἄνῠτο Theoc.2.92. [ῠ in all parts: hence ἀνῦσαι in Tryph.126, ἀνῡσάμενοι in AP10.12 should be written with σσ: ἀνύων is corrupt in Nonn.D.21.16]:—effect, accomplish, ἤνυτο δ' ἔρλον Od.5.243 (v. supr.), cf.A.Pers.726, etc.; πρὸς θανάτῳ θάνατον ἀνύσασα S.Tr.886; ἀρωγάν Id.Ph.1145 (lyr.); τοὔπος ὡς ἄρ' ὀρθὸν ἤνυσας Id.Ant.1178, cf. OC454: abs., οὐδὲν ἤνυε he did no good, Hdt.9.66; εἴ τι ἔμελλεν ἀνύτειν whatever was like ly to forward the work, Th.2.75; σμικρὸν ἀνύτειν Pl.Sph.230a, al.; ἧσσον ἁνύτειν Th.2.76; οὐδὲν ἤνυε τούτοις D.21.104; ἀ. εἴς τι to conduce towards... Pl.Ax.369d: c. acc. et inf., Ἀπόλλων . . ἐκεῖνον ἤνυσε φονέα γενέσθαι brought it to pass that... S.OT720:—Med., accomplish for one's own advantage, ἀνύσσεσθαι τάδε ἔργα (if not in pass. sense, will be accomplished) Od.16.373, cf. Hp.Ep.27; θεός . . τέκμαρ ἀνύεται Pi.P.2.49, cf. Ar.Pl.196, dub. in Pl.Phd.69d.    2 make an end of, destroy, φλόξ σε ἤνυσεν Od.24.71; kill, Pi.P.12.11.    3 c. dupl. acc., make, cause to be, ἠνύσατ' ἐκτοπίαν φλόγα S.OT166 (lyr.), Nic.Al.400.    4 make, εἰκόνα AP 12.56 (Mel.).    5 finish a journey, ὅσσον τε πανημερίη γλαφυρὴ νηῦς ἤνυσεν (sc. ὁδοῦ) as much as a ship gets over in a day, Od.4.357; so πολλὴν κέλευθον ἤνυδεν A.Pers.748; πορείαν Onos.6.1: c. acc. loci, ὄφρα τάχιστα νηῦς ἀνύσειε θαλάσσης . . ὕδωρ Od.15.294, cf. Thgn.511, S.Ant.231.    6 in Trag. freq. abs. (sc. ὁδόν or κέλευθον), make one's way, win, πρὸς πόλιν Id.Tr.657 (lyr.); ἐπὶ ἀκτάν E.Hipp.743; also θάλαμον ἀνύτειν (i.e. εἰς θάλαμον) reach the bridal chamber, S.Ant. 805 (lyr.); ἀ. Ἅιδαν Id.Aj.607 (lyr.), E.Supp.1142 (lyr.): metaph., ζυγὰ ἤνυσε δούλια Τροία (s.v.l.) Id.Tr.599 (Τροίᾳ Sch.): rarely with inf. instead of acc., στρατὸς ἤνυσε περᾶν succeeded in crossing, A.Pers. 721: with Adj., come to be, εὐδαίμων ἀνύσει καὶ μέγας S.Ph.720 (lyr.).    7 in Pass. of Time, come to an end, χρόνος ἄνυτο Theoc. 2.92, cf. Eus.Mynd.63.    8 in Pass. of persons, grow up, ἠνυτόμαν τροφαῖς (lyr.) A.Ag.1159.    9 get, obtain, γαστρὶ φορβάν S.Ph.711 (lyr.), cf. Theoc.5.144; τίνος χρείας ἀνύσαι; i.e. τίνος χρείας προσπίτνετε, ὥστε ἀνύσαι αὐτήν; S.OC1755:—Med., χρείαν ἠνύσασθε ye obtained it, A.Pr.700, cf. Ch.858, S.Tr.995 (lyr.); τοῦτο ἐκ Μοιρέων ἠνύσατο AP7.506 (Leon.).    II c. part., οὐκ ἀνύω φθονέουσα I gain nothing by grudging, Il.4.56.    2 in Com., do quickly, make haste, οὐ μέλλειν... ἀλλ' ἀνύειν Ar.Pl.607, cf. Ra.606; οὐκ ἀνύσεις τι; make haste! ib.649; ἀλλ' ἄνυσον, οὐ μέλλειν ἐχρῆν Fr.102: c. part., ἄνυε πράττων make haste about it, Pl.413; ἄνυσον ὑποδησάμενος make haste and get your shoes on, V.1168, cf. Av.241; ἄνυσόν ποτ' ἐξελθών Pherecr.40: more freq. in part. ἀνύσας, or ἀνύσας τι with a Verb, ἄνοιγ', ἄνοιγ' ἀνύσας make haste and open the door, Ar.Nu.181; ἀνάβαιν' ἀνύσας V.398; σὺδ' ἔγχεον πιεῖν ἀνύσας τι Eq.119, cf. V.202,847, 1158, Pl.648,974; βοηθησάτω τις ἀνύσας Ach.571; νῦν οὖν ἀνύσαντε φροντίσωμεν Eq.71; ἀκολουθήσεις ἐμοὶ ἀνύσας τι Nu.506, cf. 1253; ἀπόδωμεν ἀνύσαντε Pax872. (The distinction of meaning ἀνύτω accomplish, make way, ἀνύω hasten, is doubtful, cf. AB411.—Att. ἁνύω acc. to Hdn.Gr.1.541, Phryn.PSp.23B., cf. καθανύσαι X.HG 7.1.15 (Hsch.); but κατανύειν (q.v.) occurs in Trag., cf. ταῦτ' ἀνύσηται Ar.Pl.196.) (I.-E. sen-, pres. stem s[ngnull]neu-, cf. Skt. sanoti 'wins'.)

German (Pape)

[Seite 267] att. ἀνύτω (ἄνω, vgl. ἄνυμι), fut. ἀνύσω, 1) eigtl. nach oben vollenden, von einer Mauer, Thuc. 2, 75; übh. vollenden, die Arbeit fertigen, οὐδὲν ἤνυε Her. 9, 66; ἤνυον Xen. Cyr. 5, 5, 22. 7, 3, 14; εἰκόνα, das Bild vollenden, Mel. 11 (XII, 56); – γαστρὶ φορβάν, dem Leibe Nahrung verschaffen, Soph. Phil. 703; ἀρωγάν τινι, beistehen, 1130; vgl. O. C. 1755; οἷον ἤνυσεν κακόν Aesch. Pers. 712; πικρὸν ἔρωτα Theocr. 1, 93; βραδεῖς μῦθοι πλεῖστον ἀνύουσι σοφόν Eur. Phoen. 456. Bes. κέλευθον, ὁδόν, einen Weg zurücklegen, Aesch. Pers. 734; Leon. Al. 38 (VII, 547). So ὅσσον ἤνυσε νηῦς, so viel ein Schiff zurücklegt, sc. ὁδοῦ Od. 4, 357; ὄφρα τάχιστα νηῦς ἀνύσειε θέουσα θαλάσσης ὰλμυρὸν ὕδωρ Od. 15, 294. Dah. ἀνύειν εἴς τι, πρός τινα, wohin gelangen; πρὸς πόλιν Soph. Tr. 654; ἐπί τι Eur. Hipp. 743; εἴς τι Opp. Hal. 3, 135; öfter bei den sp. D. Auch mit dem bloßen acc., Tragg., θάλαμον, das Brautgemach erreichen, Soph. Ant. 805; vgl. Eur. Suppl. 1141 Troad. 595; Ἅιδαν Soph. Ai. 608; ζυγὰ δούλια ἀνύσαι, ins Sklavenjoch gelangen, Eur. Tr. 595; σοφὸν γῆρας Ep. ad. 458 (IX, 145), das Alter erreichen. – 2) ein Ende machen, zerstören, φλόξ σε ἤνυσεν Od. 24, 71; Pind. P. 12, 11. – 3) mit dem partic., οὐκ ἀνύω φθονέουσα, ich richte durch Beneiden nichts aus, Il. 4, 56; oft bei Att., bes. schnell zu Stande bringen, ἀνύσατε πετόμενα, flieget schnell, Ar. Av. 241; ἄνυσον ὑποδησάμενος, mach schnell fertig, Vesp. 1168, u. öfter; nach häufiger ἀνύσας ἄνοιγε, τρέχε, öffne schnell u. s. w., Ach. 545 Nubb. 182 u. öfter; vgl. Luc. Pisc. 47; auch ohne Zusatz, ἀνύετον, macht schnell, Ar. Ran. 606; οὐκ ἀνύσεις; 649. – 4) Auch mit dem inf., στρατὸς ἤνυσε περᾶν, das Heer bewerkstelligte es überzusetzen, Aesch. Pers. 707; mit einem adj., Soph. Phil. 711 ἀνύσει εὐδαίμων, d. i. γενήσεται. – Med., für sich, zu seinem Vortheil zu Stande bringen; ἀνύσσεσθαι τάδε ἔργα Od. 16, 373 ist pass.; erlangen, τάλαντα Ar. Plut. 196; vgl. Theocr. 5, 144; παρά τινος Aesch. Prom. 701; τὰ Μοιρέων Leon. Tar. 95 (VII, 506); πῶς ἴσον εἰποῦσ' ἀνύσωμαι; wie soll ich entsprechende Worte finden? Aesch. Ch. 845. Die Vorschrift der Atticisten, bei Att. ἁνύω, ἁνύτω zu schreiben, findet sich in den Handschriften nicht bestätigt.