Ἑλλανοδίκαι

English (LSJ)

[ῐ], ῶν, οἱ,
A Hellanodikai, the chief judges at the Olympic games, Pi. O.3.12 (sg.), Hellanic.113J. (sg.), Paus.5.9.5 sq.; also, chief judges at the Nemean Games, IG4.587 (Argos); at Epidaurus, ib.946 (iii B.C.).
II at Sparta, court martial to try cases arising among the allied troops, X. Lac.13.11.—The Dor. form (Elean Ἑλλανοζίκας Schwyzer 409) is used in Att., but Ἑλληνοδίκαι is found in SIG1073.20, and is v.l. in Hdt.5.22, cf. Hsch. s.v. et s.v. Δίαρχοι.

German (Pape)

[Seite 800] οἱ, Hellenenrichter, – a) Kampfrichter bei den olympischen Spielen, deren Zahl verschieden angegeben wird; Paus. 5, 9; Harpocr.; B. A. 248; Schol. Pind. Ol. 3, 21. – b) Richter im Heere der peloponnesischen Bundesgenossen, Xen. Lac. 13, 11.

Greek (Liddell-Scott)

Ἑλλᾱνοδίκαι: -ῶν, οἱ, «Ἑλλανοδίκαι ἦσαν ἄρχοντές τινες Ἠλείων, οἱ διέποντες τὰ κατὰ τὸν ἀγῶνα τῶν Ὀλυμπίων· ἐκλήθησαν δὲ οὕτω παρὰ τὸ τοῖς Ἕλλησι δικάζειν· ἐδίκαζον δὲ τοῖς τε ἀθληταῖς καὶ τοῖς ἄλλοις ἀγωνισταῖς, καὶ παρεκάθηντο ἐν τῷ ἀγῶνι ἐν πορφυρίσιν· ἦσαν δὲ τὸ παλαιὸν ἐννέα, εἶτα δέκα, εἶτα πεντήκοντα τὸ τελευταῖον» Α. Β. 248, 32, Πίνδ. Ο. 3. 21 (καθ’ ἑνικ.), Παυσ. 5. 9. 4, κἑξ.· ὡσαύτως κατὰ τοὺς ἐν Νεμέᾳ ἀγῶνας, Συλλ. Ἐπιγρ. 1126, ἔνθα ἴδε Βοίκχιον. ΙΙ. ἐν Σπάρτῃ, εἶδος στρατιωτικοῦ δικαστηρίου (στρατοδικείου) δικάζοντος ὑποθέσεις ἐγειρομένας μεταξὺ τῶν συμμαχικῶν στρατευμάτων, Ξεν. Λακ. 13. 11. - Ὁ Δωρ. τύπος εἶναι ἀείποτε ἐν χρήσει παρ’ Ἀττ., ἀλλ’ ὁ τύπος Ἑλληνοδίκαι μνημονεύεται ὑπὸ Ἡσυχίου ἐν λέξ., καὶ ἐν λ. δίαρχοι.

Greek Monotonic

Ἑλλᾱνοδίκαι: -ων, οἱ,
I. οι άρχοντες δικαστές, κριτές των Ολυμπιακών αγώνων, σε Πίνδ.
II. στην Σπάρτη, στρατιωτικό δικαστήριο (στρατοδικείο) που δικάζει υποθέσεις διενέξεων μεταξύ συμμαχικών στρατευμάτων, σε Ξεν.

Middle Liddell

I. the chief judges at the Olympic games, Pind.
II. at Sparta, a court-martial to try disputes among the allied troops, Xen.

Wikipedia EN

The Hellanodikai (Ancient Greek: Ἑλλανοδίκαι, literally meaning Judges of the Greeks; sing. Ἑλλανοδίκας ) were the judges of the Ancient Olympic Games, and the success of the games are attributed to their efforts. It was their sacred duty to maintain the standards and legacy of the games, as well as uphold the rules.

One Hellanodikas was a type of Greek public official termed generally the agonothetes (English transliteration), Ancient Greek: Ἀγωνοθέται, Agōnothetai, meaning game organisers), magistrates chosen specifically for the purpose of establishing and maintaining public games. The method of selection depended on the type of government of the founding state. Different states might give particular names to the agonothetes of particular games; for example, the agonothetes of the Pythian games at Athens were called athlothetes. As Athens was a democracy, they were democratically elected. The origin of the agonothetes of the Olympic games is lost in prehistory. The legendary Hercules, founder of the games in Doric legend, would have been the first legendary agonothete. However that may be, the agonothetes of the historical Olympic games were the Hellanodikai. Originally, perhaps, if only in legend, there may have been only one Hellanodikas, but this expanded, reaching as high as twelve members and then settling on ten in 348 BC. They supervised individual events, with a senior Hellanodikas as an overseer.

Wikipedia EL

Οι Ελλανοδίκες (Αρχαία Ελληνικά: Ἑλλανοδίκαι) που αποδίδεται ως οι «Δικαστές των Ελλήνων», ήταν οι ανώτατοι κριτές και δικαστές των Αρχαίων Ολυμπιακών Αγώνων.

Οι Ελλανοδίκες διασφάλιζαν την διαιτησία των αγώνων και είχαν ως ιερό καθήκον να διατηρούν το επίπεδο και την κληρονομιά των Αγώνων, καθώς και να καθιστούν σίγουρο ότι οι κανόνες τηρούνται. Αρχικά επονομάζονταν Αγωνοθέτες, που αποδίδεται ως «διοργανωτές των αγώνων», αλλά αργότερα επικράτησε η ονομασία «Ελλανοδίκες».

Αρχικά υπήρχε μόνο ένας Ελλανοδίκης, ο οποίος εκλεγόταν από ένα μέλος δύο οικογενειών της Πίσας και της Ήλιδας. Το 580 π.Χ., αυτό το προνόμιο επεκτάθηκε σε όλους τους κατοίκους της Ηλείας, οι οποίοι πλέον εκλέγονταν με κλήρο. Το 480 π.Χ. ο αριθμός των Ελλανοδικών αυξήθηκε στους εννέα και κατά τους επόμενους αγώνες (476 π.Χ.) στους δέκα. Το 368 π.Χ. ο αριθμός αυξήθηκε εκ νέου, φτάνοντας στους δώδεκα όμως το 364 π.Χ. μειώθηκε για πρώτη φορά, περιοριζόμενος στον αριθμό των οκτώ. Το 348 π.Χ. ο αριθμός των Ελλανοδικών, παγιώθηκε στους δέκα. Μάλιστα, ο αριθμός αυτός αντιπροσώπευε και κάθε μία από τις αρχαίες φυλές των Ηλείων.

Οι Ελλανοδίκες καλούνταν στην Ήλιδα δέκα μήνες πριν από την έναρξη των αγώνων και συγκεκριμένα στον οίκο των Ελλανοδικών. Εκεί εκπαιδεύονταν ώστε να είναι σε θέση να ανταποκριθούν στα καθήκοντα και στις υποχρεώσεις που τους είχαν ανατεθεί. Ένα μήνα πριν από την έναρξη των Ολυμπιακών Αγώνων, μετέβαιναν στην Ολυμπία όπου επιτηρούσαν τις προπονήσεις των αθλητών, αποκλείοντας αυτούς που παρουσίαζαν χαμηλές επιδόσεις, αλλά και όσους επεδείκνυαν χαμηλά επίπεδα ήθους και συμπεριφοράς.

Κατά τη διάρκεια των αγώνων, επέβλεπαν την τήρηση των κανονισμών και είχαν την τιμή να απονέμουν τα βραβεία στους νικητές των αγωνισμάτων. Παράλληλα, μπορούσαν να αποβάλουν από τους αγώνες αθλητές που παραβίαζαν τους κανόνες, ενώ είχαν το δικαίωμα να χρησιμοποιούν τη βία προς συνετισμό κάποιου αθλητή ή προπονητή σε περίπτωση ανυπακοής προς τα κελεύσματά τους. Βοηθοί των Ελλανοδικών κατά τη διάρκεια των αγώνων, ήταν οι αφέτες, οι αλυτάρχες, οι κριτές και οι ραβδούχοι.

Οι αποφάσεις των Ελλανοδικών μπορούσαν να εφεσιβληθούν και να κριθούν από τη Βουλή των Ηλείων. Αν κάποιος Ελλανοδίκης είχε αποδεδειγμένα υποπέσει σε σφάλμα, η Βουλή τον καταδίκαζε, δεν ήταν όμως δυνατή η μεταβολή του αποτελέσματος ενός αγώνα, καθώς η απόφαση ενός Ελλανοδίκη ήταν τελεσίδικη.