View source for ποιμένας

{{grml
|mltxt=ο / [[ποιμήν]], -[[ένος]], ΝΜΑ, δωρ. τ. [[ποιμάν]] Α<br /><b>1.</b> [[βοσκός]], [[ιδίως]] προβάτων, τσοπάνος και, ειδικότερα, στην αρχαία [[εποχή]] σε [[αντιδιαστολή]] [[προς]] τον κύριο ή ιδιοκτήτη, κν. [[σήμερα]] [[μπιστικός]]<br /><b>2.</b> <b>εκκλ.</b> ([[κυρίως]] ως [[προσωνυμία]] του Χριστού) [[πνευματικός]] [[αρχηγός]], [[ηγέτης]] («αὐτὸς ἔδωκε... τοὺς εὐαγγελιστάς, τοὺς δὲ [[ποιμένας]] καὶ διδασκάλους», ΚΔ)<br /><b>3.</b> <b>μτφ.</b> (συν. ως [[προσωνυμία]] βασιλέων και ηγεμόνων) [[εθνάρχης]], [[κυβερνήτης]] («Ἀγαμέμνονα ποιμένα λαῶν», <b>Ομ. Ιλ.</b>)<br /><b>4.</b> <b>φρ.</b> «ο [[καλός]] [[ποιμήν]]»<br /><b>εκκλ.</b> παλαιοχριστιανική συμβολική [[παράσταση]] του Χριστού ως καλού βοσκού που φροντίζει τα λογικά πρόβατα, τους πιστούς, η οποία στηρίζεται στα [[λόγια]] του Χριστού («ἐγὼ [[εἰμὶ]] ὁ ποιμὴν ὁ [[καλός]]»)<br /><b>νεοελλ.</b><br /><b>1.</b> (στους Έλληνες διαμαρτυρομένους) [[τίτλος]] ιερέα, [[πάστορας]]<br /><b>2.</b> ο [[τέταρτος]] [[βαθμός]] στην [[ιεραρχία]] της Φιλικής Εταιρείας<br /><b>αρχ.</b><br /><b>1.</b> [[κύριος]] («πλοῦτος ὁ λαχὼν ποιμένα ἐπακτὸν ἀλλότριον, θνάσκοντι στυγερώτατος» <b>Πίνδ.</b>).<br />[<b><span style="color: brown;">ΕΤΥΜΟΛ.</span></b> Η λ. <i>ποι</i>-<i>μήν</i> ανάγεται στην ΙΕ [[ρίζα]] <i>p</i><i>ō</i>(<i>i</i>)-/ <i>p</i><i>ō</i>-<i>y</i>- «[[προστατεύω]], [[προφυλάσσω]]» με βουκολική σημ. και αντιστοιχεί με το λιθουαν. <i>piemu</i><i>ō</i> «[[νεαρός]] [[βοσκός]]». Στη λ. <i>ποι</i>-<i>μήν</i> εμφανίζεται βραχύφωνη [[δίφθογγος]] ([[νόμος]] Osthoff) και [[επίθημα]] -<i>μην</i> ([[πρβλ]]. [[λιμήν]], [[πυθμήν]]). Μακρόφωνος [[φωνηεντισμός]] -<i>ω</i>- με [[παρέκταση]] -<i>y</i>- μαρτυρείται στον τ. <i>πῶυ</i> «[[ποίμνιο]], [[κοπάδι]]» που αντιστοιχεί με τα αρχ. ινδ. <i>p</i><i>ā</i><i>yu</i>- και αβεστ. <i>p</i><i>ā</i><i>yu</i>- (<b>πρβλ.</b> αρχ. ινδ. <i>p</i><i>ā</i><i>ti</i> «[[προφυλάσσω]]»). Στην [[ίδια]] [[οικογένεια]] ανήκει και η λ. [[πῶμα]] «[[κάλυμμα]], [[σκέπασμα]]» (<b>πρβλ.</b> και λατ. <i>p</i><i>ā</i><i>sco</i> «[[βόσκω]]»).<br /><b><span style="color: brown;">ΠΑΡ.</span></b> [[ποιμαίνω]], [[ποιμενικός]], [[ποίμνη]]<br /><b>αρχ.</b><br />[[ποιμένιον]], [[ποιμένιος]], [[ποιμένισσα]]<br /><b>μσν.</b><br />[[ποιμενόθι]]<br /><b>νεοελλ.</b><br />[[ποιμενίς]], [[ποιμενισμός]].<br /><b><span style="color: brown;">ΣΥΝΘ.</span></b> (Α' συνθετικό) <b>αρχ.</b> [[ποιμάνωρ]]<br /><b>μσν.- νεοελλ.</b><br />[[ποιμενάρχης]]. (Β' συνθετικό) <i>αρχιποιμήν</i><br /><b>αρχ.</b><br />[[επιποιμήν]]<br /><b>νεοελλ.</b><br /><i>βλαχοποιμένας</i>].
}}
{{trml
|trtx====[[shepherd]]===
Aghwan: 𐔰𐕚𐔴𐕔; Albanian: bari, çoban; Arabic: رَاعٍ‎; Egyptian Arabic: راعي‎; Moroccan Arabic: سارح‎, سارْحة‎; Armenian: հովիվ, չոբան; Aromanian: picurar, uiar; Assamese: ভেৰাৰখীয়া; Asturian: pastor; Azerbaijani: çoban; Bakhtiari: شوں‎; Bashkir: көтөүсе; Basque: artzain; Belarusian: пастух, пастыр; Breton: bugul; Bulgarian: пастир; Burmese: သိုးထိန်း; Catalan: pastor; Chichewa: mbusa; Chinese Mandarin: 牧羊人, 羊倌, 牧民, 牧人; Coptic: ⲙⲁⲛⲉⲥⲟⲟⲩ; Cornish: bugel; Czech: pastýř, pasák; Danish: fårehyrde; Dutch: [[herder]], [[schaapherder]]; Esperanto: ŝafisto, ŝafistino; Estonian: karjus, lambur; Finnish: lammaspaimen; French: [[berger]], [[bergère]], [[pasteur]], [[pâtre]], [[pastoureau]]; Friulian: piorâr, fedâr, pastôr; Galician: pastor, pegureiro; Georgian: მწყემსი, მეცხვარე, ჩობანი; German: [[Schäfer]], [[Schafhirt]], [[Hirt]], [[Hirte]]; Gothic: 𐌷𐌰𐌹𐍂𐌳𐌴𐌹𐍃; Greek: [[βοσκός]], [[τσοπάνης]]; Ancient Greek: [[ἀρηνοβοσκός]], [[βοσκός]], [[βοσκὸς προβάτων]], [[βόσκων]], [[μηλάτης]], [[μηλοβότας]], [[μηλοβοτήρ]], [[μηλοβότης]], [[μηλονόμας]], [[μηλονόμης]], [[νομεύς]], [[νομεὺς προβάτων]], [[οἰονόμος]], [[ποιμάνωρ]], [[ποιμήν]], [[προβατοβοσκός]]; Hebrew: רוֹעֶה‎; Hindi: गड़ेरिया, चूपान; Hungarian: pásztor, juhász; Hunsrik: Schefer, Schefrin; Icelandic: hirðir, fjárhirðir, smali, smalamaður; Irish: aoire, tréadaí, buachaill caorach; Middle Irish: áegaire; Old Irish: oegaire; Italian: [[pastore]], [[pecoraio]], [[pecoraro]]; Japanese: 羊飼い, 牧人; Kazakh: малшы, қойшы; Khmer: មេសបាល, មេសបាលី; Kikuyu: mũrĩithi; Korean: 목자(牧者), 양치기; Kurdish Central Kurdish: شوان‎; Northern Kurdish: şivan; Kyrgyz: малчы; Lao: ຄົນລ້ຽງແກະ; Latin: [[pastor]], [[upilio]], [[pecorarius]]; Latvian: gans; Lezgi: чубан; Ligurian: pastô; Lithuanian: piemuo; Luxembourgish: Schéifer; Macedonian: овчар, пастир, чобан; Malay: gembala, penggembala; Maltese: ragħaj; Manx: bochil; Mazanderani: کرد‎, گسن کرد‎; Middle English: schepherde; Mongolian Cyrillic: хоньчин; Mongolian: ᠬᠣᠨᠢᠴᠢᠨ; Navajo: naʼniłkaadí; Northern Sami: geahčči; Norwegian Bokmål: gjeter, hyrde; Nynorsk: gjetar, hjuring; Occitan: pastre, oelhièr; Old English: sċēaphierde; Old Occitan: pastor; Ossetian: фиййау; Ottoman Turkish: چوبان‎; Pashto: شپون‎; Persian: چوپان‎, چوپون‎, شبان‎, شوان‎, چوبان‎; Plautdietsch: Hoad; Polish: pasterz, pastuch, baraniarz, owczarz; Portuguese: [[pastor]], [[pegureiro]], [[ovelheiro]]; Romanian: cioban, oier, păstor, păcurar; Russian: [[пастух]], [[пастушка]], [[овчар]], [[чабан]], [[пастырь]]; Sanskrit: अविपाल; Sardinian: pastori, berbecarju, berbecàlgiu, berbegarzu; Scottish Gaelic: buachaill-chaorach, cìobair, aoghaire; Serbo-Croatian Cyrillic: па̀стӣр, чо̀бан, о̀вча̄р; Roman: pàstīr, čòban, òvčār; Sicilian: pasturi, picuraru; Slovak: pastier; Slovene: pastir; Southern Altai: малчы, кӱдӱчи; Spanish: [[pastor]], [[ovejero]]; Sumerian: 𒉺𒇻; Swahili: mchungaji; Swedish: fåraherde; Tabasaran: габан; Tajik: чӯпон; Tarifit: arinti; Tatar: көтүче; Thai: เมษบาล, คนเลี้ยง; Turkish: çoban; Turkmen: çopan; Tuvan: хойжу; Ugaritic: 𐎗𐎓𐎊; Ukrainian: пастух, пастир; Urdu: چوپان‎; Uyghur: چۇپان‎; Uzbek: cho'pon; Venetian: pastor, piegoràro; Vietnamese: người chăn cừu; Volapük: jipigaledan, galedanapul, galedanahipul, galedanajipul; Walloon: bierdjî, biedjresse; Welsh: bugail; Yiddish: פּאַסטעך‎, פּאַסטושקע‎; Zazaki: şıwane, şıwani
}}