ἀνατολή

English (LSJ)

poet. ἀντ-, (ἀνατέλλω)

   A rising above the horizon, of any heavenly body, e.g. the sun, freq. in pl., ἀντολαὶ ἠελίοιο Od.12.4, E.Ph.504:—also in sg., ἀπ' ἀνατολᾶς ἁλίου ἄχρι δύσεως IG4.606; δύσεώς τε καὶ ἀνατολῆς ἡλίου καὶ τῶν ἄλλων ἄστρων Pl.Plt.269a, cf. Lg.807e; dist. from ἐπιτολή (q.v.), Gem.13.3.    2 = ἐπιτολή, A. Pr.457, Ag.7; περὶ Ὠρίωνος ἀνατολήν Arist.Mete.361b23; ἀπὸ Πλειάδος ἀ. Id.HA599b11.    3 the quarter of sunrise, east, opp. δύσις, freq. in pl., ἀπὸ ἡλίου ἀνατολέων Hdt.4.8; ἡλίου πρὸς ἀντολάς A.Pr.707; without ἡλίου, πρὸς ἀνατολάς Thphr.HP9.15.2, Mon.Anc.Gr.14.12; πρὸς τὰς ἀ. Plb.2.14.4; ἀπὸ ἀνατολῶν LXX Nu.23.7, Ev.Matt.2.1, etc.    b the ascendant, i.e. the point where the eastern horizon cuts the zodiac, Ptol.Tetr.20.    c phase of new moon when 150 distant from sun, Cat.Cod.Astr.8(4).204, Paul.Al.G.3.    4 in pl., sources of a river, Plb.2.17.4.    II growing, of the teeth, Arist. HA501b28; of the white at the root of the nails, Poll.2.146: pl., ἀγρὸς ἀνατολὰς καὶ βλάστας ἔχει Ph.1.68, cf. LXXJe.23.5, al.

German (Pape)

[Seite 211] p. ἀντολή, ἡ, 1) der Aufgang, bes. der Sonne und des Mondes, ἀντολαὶ ἠελίοιο Od. 12, 4; Her. 4, 8; Plat. Polit. 269 a; bei den Tragg., doch selten, auch der Sterne; bei Pol. 2, 17, 4 Ursprung eines Flusses, wie Ael. N. A. 9, 29. – 2) die Gegend des Aufganges, der Morgen, gew. im plur., Pol. 2, 14 u. öfter; N. T.

Greek (Liddell-Scott)

ἀνατολή: ποιητ. ἀντ-: (ἀνατέλλω) τὸ ἀνίσχειν, τὸ ἀνέρχεσθαι, ἰδίως ἐπὶ τοῦ ἡλίου ὡς καὶ νῦν, συχν. κατὰ πληθ., ἀντολαὶ ἠελίοιο Ὀδ. Μ. 4· ἀπὸ ἀνατολᾶς ἁλίου μέχρι δύσεως Ἐπιγρ. Ἀργ. ἐν Συλλ. Ἐπιγρ. 1123, καὶ ἀλλ., ὡσαύτως ἐπὶ τῶν ἀστέρων (πρβλ. ἀνατέλλω ΙΙ.), ἀντολὰς ἐγὼ ἄστρων ἔδειξα Αἰσχύλ. Πρ. 457, πρβλ. Εὐρ. Φοιν. 504: - ὡσαύτως καθ’ ἑν. δύσεώς τε καὶ ἀνατολῆς ἡλίου καὶ τῶν ἄλλων ἄστρων Πλάτ. Πολιτικ. 269A, πρβλ. Νόμ. 807E. 2) τὸ μέρος ὅθεν ἀνατέλλει ὁ ἥλιος, ἡ ἀνατολή. Λατ. oriens, ἀπὸ ἡλίου ἀνατολέων Ἡρόδ. 4. 8· ἡλίου πρὸς ἀνατολὰς Αἰσχύλ. Πρ. 707· μεταγ. ἄνευ τῆς λέξεως ἡλίου, πρὸς ἀνατολὰς Συλλ. Ἐπιγρ. 4040. IV. 14, Πολύβ. 2. 14, 4, κτλ. 3) ὡσαύτως, ὁ χρόνος τῆς ἀνατολῆς, περὶ Ὠρίωνος ἀνατολὴν Ἀριστ. Μετεωρ. 2. 5, 2· ἀπὸ Πλειάδος ἀν. ὁ αὐτ. Ἱστ. Ζ. 8. 15, 3. 4) κατὰ πληθ. ὡσαύτως, αἱ πηγαὶ τοῦ ποταμοῦ, Πολύβ. 2. 17,4. ΙΙ. ἡ αὔξησις, ὡς ἡ τῶν ὀδόντων, Ἀριστ. Ἱστ. Ζ. 2. 4· ἐπὶ τοῦ λευκοῦ τοῦ κατὰ τὴν ῥίζαν τῶν ὀνύχων, Πολύβ. 2. 146.

French (Bailly abrégé)

ῆς (ἡ) :
I. lever d’un astre :
1 lever du soleil ; région du Levant, Orient;
2 lever des astres;
II. source d’un fleuve.
Étymologie: ἀνατέλλω.

Spanish (DGE)

-ῆς, ἡ
• Alolema(s): poet. ἀντολή Od.12.4; ἀνατολίη Hsch., Sud.; ἀντολίη Sud.
I 1orto, salida, aparición de los astros ἀντολαὶ Ἠελίοιο Od.l.c., cf. A.A.7, E.Fr.482, IG 4.606 (Argos), Pl.Plt.269a, Epin.990a, Chrysipp.Stoic.2.200, Isidorus 3.22, Gem.13.1, Plu.2.400a
•fig. de la llegada del Mesías Eu.Luc.1.78, ἀ. ἀφροσύνης Ph.1.415.
2 época de la aparición de un astro o una constelación A.Pr.457, ἀπὸ Πλειάδος ἀ. Arist.HA 599^b11, περὶ Ὠρίωνος Arist.Mete.361^b23.
3 lugar de la aparición de los astros e.d. el cielo ἄστρων ἂν ἔλθοιμ' ἡλίου πρὸς ἀντολὰς καὶ γῆς ἔνερθεν E.Ph.504.
4 una fase de la luna anterior al cuarto creciente (con un desfase respecto al Sol de 15ḫ) Cat.Cod.Astr.8(4).204, Paul.Al.33.16.
II 1este, oriente en sg. y plu., Heraclit.B 120, A.Pr.707, Hdt.4.8, Thphr.HP 9.15.2, Plb.2.14.4, LXX Nu.23.7, De.3.27, PN.York 20.11 (IV d.C.), 21.10 (III/IV d.C.), μάγοι ἀπὸ ἀνατολῶν magos de oriente, Eu.Matt.2.1, θερινὴ ἀνατολή nordeste Plb.3.37.4, 34.7.10, χειμερινὴ ἀ. sudeste Hp.Aër.3.
2 la salida (del sol) μέχρι ... ἕω τε καὶ ἡλίου ἀνατολῆς Pl.Lg.807e, ἀπ' ἀνατολῶν ἐπὶ δύσεις SB 358.2 (III a.C.), cf. POxy.725.12 (II d.C.), BGU 1021.13 (III d.C.).
3 astr. nodo ascendente punto donde la órbita de la tierra corta a la eclíptica, Ptol.Tetr.1.6.2.
III 1salida, crecimiento de los dientes, Arist.HA 501^b28, de la vegetación PTeb.703.51 (III a.C.), SB 7188.25 (II a.C.).
2 brote, retoño de un río, fuentes τοῦ Πάδου Plb.2.17.4, Καΰστρου Nic.Th.635, de las cabezas de la hidra, Apollod.2.5.2, de la parte superior de la uña, Poll.2.146, de Cristo, como descendiente de David, LXX Ie.23.5, de la mente comparada con el campo οὗτος (ὁ νοῦς) ... ὡς ἀγρὸς ἀνατολὰς καὶ βλάστας ἔχει Ph.1.68.
IV adv. ἀνατολάς hacia Oriente αἱ παρεμβολαὶ παρεμβάλλουσαι ἀ. LXX Nu.10.5.