παραστάτης

English (LSJ)

[στᾰ], ου, ὁ,

   A one who stands by or near, defender, φρουροὶ καὶ π. πυλῶν E.Rh.506.    II one's comrade on the flank (opp. προστάτης, front-rank-man, ἐπιστάτης, rear-rank-man), τὸν ἑωυτοῦ π. Hdt.6.117, cf. X.Cyr.3.3.59, 8.1.10 ; παρήγγειλε τοὺς ἐπιστάτας μεταβαίνειν εἰς παραστάτην Polyaen. 2.10.4.    2 generally, comrade, Pi.N.3.37, A.Pers.957 (lyr.), Hdt. 6.107 (pl.), S.Ant.671, etc. ; the ephebi were bound by oath μὴ καταλείπειν τὸν π., Poll.8.105, cf. Arist.EN1130a30, Stob.4.1.48 ; of a horse, π. ἐν μάχαις Babr.76.3 : hence, assistant, supporter, δίκης E. Fr.295 ; of the gods, π. ἀγαθοὺς καὶ συμμάχους X.Cyr.3.3.21 ; esp. of the Dioscuri, Trag.Adesp. 14.    3 right- or left-hand-man in a chorus when drawn up in order, Arist.Pol. 1277a12, Metaph. 1018b27.    4 official of a collegium, IG14.925 (Portus).    III the ministers of the Eleven at Athens, AB 296, Phot., EM652.16.    IV Medic., οἱ π. testicles, Ph.1.45, Ath.9.395f, etc. : personified, in dual, Pl.Com. 174.13 ; also, of the epididymis, Hp.Oss.14, cf. Gal.19.128.    2 of the σπερματικοὶ πόροι, π. ἀδενοειδεῖς, κιρσοειδεῖς, Herophil. ap.Gal.UP14.11, cf. Ruf.Onom. 185, Gal.4.643.    3 in sg., = ὀστέον ὑοειδές, Herophil. ap. Poll.2.202 and Ruf.Onom.155.    V in a ship, pieces of wood to stay the mast, IG22.1606.36, 1607.5,15,78, 1611.38 : dual παραστάτα ib. 1608.34.    VI outer vertical standard in plinth of torsion-engine, Ph.Bel.55.10, Hero Bel.91.10.

German (Pape)

[Seite 500] ὁ, der daneben od. dabei Stehende, Gefährte; Ἰόλᾳ ἐών, Pind. N. 3, 36; Aesch. Pers. 918; Soph. Ant. 671; Eur. Heracl. 90; πυλῶν, Rhes. 506; in der Schlachtordnung der Nebenmann, Her. 6, 117 u. Folgde, bes. zum Schutz, ᾐτεῖτο θεοὺς ἡγεμόνας γίγνεσθαι τῇ στρατιᾷ καὶ παραστάτας ἀγαθοὺς καὶ συμμάχους, Xen. Cyr. 3, 3, 21; auch im Chor, Arist. pol. 3, 4, 6, vgl. Jac. Ach. Tat. p. 903. – Auf den Schiffen zwei Stützen zur Befestigung des Mastes im Schiffsboden, Att. Seew. p. 126. – In der Anatomie sind παραστάται die Oberhoden, ἐπιδιδυμίδες, auch die Hoden selbst bei den Vögeln.

Greek (Liddell-Scott)

παραστάτης: -ου, ὁ, (παρίσταμαι) ὁ πλησίον ἱστάμενος, ὑπερασπιστής, φρουροὶ καὶ π. πυλῶν Εὐρ. Ρῆσ. 506. ΙΙ. ὁ παραπλεύρως ἱστάμενος συστρατιώτης (ὡς προστάτης καλεῖται ὁ πρό τινος ἱστάμενος συστρατιώτης, ἐπιστάτης δὲ ὁ ἐν τῇ ὄπισθεν σειρᾷ ἱστάμενος), τὸν ἑωυτοῦ π. Ἡρόδ. 6. 117, πρβλ. Ξενοφ. Κύρ. 3. 3, 59., 8. 1, 10· παρήγγειλε τοὺς ἐπιστάτας μεταβαίνειν εἰς παραστάτην Πολύαιν. 2. 10, 4, ἔνθα ἴδε Casaub.· - ἀκολούθως καθόλου, σύντροφος, Ἡρόδ. 6. 107, Πινδ. Ν. 3. 62, Αἰσχύλ. Πέρσ. 956, κτλ.· οἱ ἔφηβοι ὑπισχνοῦντο ἐνόρκως μὴ ἐγκαταλείπειν τὸν παραστάτην, Πολυδ. Η΄, 105, πρβλ. Ἀριστ. Ἠθ. Ν. 5. 2, 5, Λυκοῦργ. 157. 28· - ἐπὶ ἵππου, π. ἐν μάχαις Βάβρ. 76. 3· - ἐντεῦθεν, βοηθός, συνήγορος, δίκης Εὐρ. Ἀποσπ. 297· ἐπὶ τῶν θεῶν, π. ἀγαθοὺς καὶ συμμάχους Ξεν. Κύρ. 3. 3, 21, πρβλ. Ποιητὴν παρ’ Αἰλ. ἐν Ποικ. Ἱστ. 1. 30. 2) ὁ πρὸς τὰ δεξιὰ ἢ πρὸς τὰ ἀριστερὰ σύντροφος, ἐν χορῷ τεταγμένῳ ἐν τῇ ὀρχήστρᾳ, Ἀριστ. Πολιτ. 3. 4, 6, Μετὰ τὰ Φυσ. 4. 11, 4. ΙΙΙ. οἱ ὑπηρέται τῶν ἕνδεκα ἐν Ἀθήναις, Α. Β. 296, Φώτ., Ἐτυμολ. Μέγ. IV. οἱ παραστάται, οἱ ὄρχεις, Πλάτ. Κωμικ. ἐν «Φάωνι» 2. 13, Ἱππ. 278. 36, Ἀθήν. 395F, κτλ. V. ἐπὶ πλοίου, δύο τεμάχια ξύλου ὑποστηρίζοντα τὸν ἱστὸν, Böckh’s Urk. ü. d. Att. Seewesen σελ. 126. VI. = παραστάς. Βιτρούβ. 10. 15· καὶ ὡς θηλ., 5. 1 (ἀλλὰ μετὰ διαφ. γραφῆς parastaticae).

French (Bailly abrégé)

ου (ὁ) :
qui se tient auprès ; p. suite :
1 assistant, soutien, auxiliaire;
2 soldat placé dans les rangs à côté d’un autre, et spécial. fantassin placé à côté d’un cavalier;
3 p. anal. (t. méd.) les bourses.
Étymologie: παρίστημι.