παλαιός

English (LSJ)

ά, όν, Aeol. πάλαος Eust.28.33, Epigr.Gr.992 (Balbilla); Boeot. παληός EM32.6; Lacon. παλεός (v. infr.): regul. Comp. and Sup.

   A παλαιότερος Pi.N.6.53, Th.1.1 codd., παλαιότατος Pl.Ti. 83a, etc.: more freq. παλαίτερος, παλαίτατος (from πάλαι), Pi.P.10.58, N.7.44, Th.1.4, etc. [The penult. is sts. short in Poets, S.Fr.956 (s. v. l.), E.El.497, Damocr. ap. Gal.13.1049; παλεός γα ναὶ τὸν Κάστορα ἄνθρωπος Ar.Lys.988; in these places παλεός (a form mentioned by Hdn.Gr.2.909, cf. Theognost.Can.50.3, Sch.Ar.Lys. l. c., Suid., and corroborated by the Pap. (iv B. C.) of Timotheus (v. παλεομίσημα, παλεονυμφάγονος)) may be retained or restored).]:    I old in years,    1 mostly of persons, aged, ἢ νέος ἠὲ παλαιός Il.14.108; νέοι ἠδὲ παλαιοί Od.1.395, cf. Epicur.Ep.3p.59U.; παλαιῷ φωτὶ ἐοικώς Il. 14.136; π. γέρων, π. γρηῦς, Od.13.432, 19.346, cf. Ar.Ach.676; χρόνῳ π. S.OC112; ἐν παλαιτέροισι Pi.N.3.73; ἔνθα δὴ παλαίτατοι θάσσουσι E.Med.68: in bad sense, a dotard (μωρός Hsch., but σκώπτης Suid.), Ar.Lys.988.    2 of things, οἶνος Od.2.340; νῆες . . νέαι ἠδὲ π. ib. 293; τρὺξ π. καὶ σαπρά Ar.Pl.1086; [τριήρεις] π. ἀντὶ καινῶν Lys.28.4; ὑποδήματα Pl.Men.91d; σπέρματα Thphr.HP7.1.6.    II of old date, ancient,    1 of persons, ξεῖνος π. an old guest-friend, Il.6.215, cf. S.Tr.263, E.Alc.212; Ἴλου παλαιοῦ Il.11.166; κέρδεα . . οἷ' οὔ πώ τιν' ἀκούομεν οὐδὲ παλαιῶν Od.2.118; Μίνως παλαίτατος ὧν ἀκοῇ ἴς μεν Th.1.4; οἱ πάνυ π. ἄνθρωποι Pl.Cra.411b; οἱ π. the ancients, Th.1.3; π. ἡμερῶν LXX Da.7.9.    2 of things, λέκτρον Od.23.296; παλαιά τε πολλά τε εἰδώς 7.157; καινὰ καὶ π. ἔργα Hdt.9.26; νόμοι A.Eu. 778 (lyr.); κατὰ τὸ νόμιμον τὸ π. καὶ ἀρχαῖον Lys.6.51; κατὰ τὸν π. λόγον Pl.Grg.499c; ἡ π. παροιμία Id.R.329a; παλαί' ἂν [εἴη], ἐξ ὅτου S.Ph.493; παλαιᾷ σύντροφος ἁμερᾷ Id.Aj.622 (lyr.); of places, A.Pers.17 (anap.), S.El.4, etc.; καιροὶ π. ancient times, PPetr.2p.15 (iii B. C.); τὸ π. as Adv., anciently, formerly, A.Pers.102 (lyr.), Hdt.1.171, Pl.Cra.401c, etc.; ἐκ παλαιοῦ from of old, Hdt. 1.157; ἐκ π. ἐχθρὸς ὢν αὐτοῦ Antipho 2.1.5; ἐκ τῶν παλαιῶν Herod.2.102; ἐκ παλαιτέρου from older time, Hdt.1.60; ἐκ παλαιτάτου Th.1.18; also εὐθὺς ἀπὸ παλαιοῦ ib.2; ἀρχαῖα καὶ παλαιά joined, D.22.14, cf. Lys. (v. supr.); παλαιὸν δῶρον ἀρχαίου ποτὲ θηρός S.Tr.555.    3 of things, also,    a in good sense, venerable, held in esteem, like Lat. antiquus, ἅπερ μέγιστα καὶ παλαιότατα τοῖς ἀνθρώποις Antipho 6.4.    b in bad sense, antiquated, obsolete, κωφὰ καὶ π. ἔπη S.OT290.    c π. δρᾶμα a drama which has been previously acted, SIG1078 lxxxvii (Athens, iv B. C.).    III Adv. παλαιῶς in an old way, τὰ καινὰ π. διδάσκειν Socr.Ep.30.9: Comp. παλαίτερον at an earlier time, D.H.8.57, al.

German (Pape)

[Seite 445] alt, hochbejahrt; ἢ νέος ἠὲ παλαιός, Il. 14, 108 u. öfter; παλαιῷ φωτὶ ἐοικώς, einem alten Manne ähnlich, 14, 136; παλαιὸς γέρων, παλαιὴ γρηῦς, Od. 13, 432. 19, 346; auch νῆες πολλαί, νέαι ἠδὲ παλαιαί, 2, 293; auch οἶνος, alter Wein, 2, 340; – auch alt = aus der Vorzeit, von Menschen, die vor Alters gelebt haben, παλαιῶν, τάων αἲ πάρος ἦσαν, Od. 2, 118; παρ' Ἴλου σῆμα παλαιοῦ, Il. 11, 116; von Alters her, ἦ ῥά νύ μοι ξεῖνος πατρώϊός ἐσσι παλαιός, 6, 215; Pind. οἶνος, Ol. 9, 52; ῥήσιες, 7, 54; πόνοι δόμων νέοι παλαιοῖσι συμμιγεῖς, Aesch. Spt. 722; παλαιὸν ἄγκαθεν λαβὼν βρίτας, Eum. 80; πῶς οὖν παλαιὰ παρὰ νεωτίρας μάθω, Ch. 169; τὸ παλαιόν, adv., vor Alters, Pers. 103; ὁ πρὶν παλαιὸς ὄλβος, Soph. O. R. 1282, öfter; Λαΐου παλαιὰ θέσφατα, O. R. 907; oft bei Eur., Ar. u. in Prosa, dem νέος u. καινός entgeggstzt; Her. braucht häufig τὸ παλαιόν wie τὸ πάλαι adverbialisch, sonst, vor Alters, ehemals, 1, 171. 4, 12; τὸ παλαιὸν καὶ τὸ νέον, 9, 26; vgl. Plat. Crat. 401 c; ὥςπερ τὸ παλαιόν, Euthyd. 288; τό γε παλαιόν, Crat. 420 b; Xen. An. 3, 4, 7. wie Pol. 6, 7, 4; νῦν μέν – τὸ παλαιὸν δέ, Arist. H. A. 8, 36; παλαιός τίς ἐστι λόγος οὗτος οὗ μεμνήμεθα, eine alte Rede, Plat. Phaed. 70 c; κατὰ τὸν παλαιὸν λόγον, Gorg. 499 c, wie διασώζοντες τὴν παλαιὰν παροιμίαν, Rep. I, 329 a; μήτε τῶν πα λαιῶν, μήτε τῶν νῦν ὄντων, Conv. 221 c; ἐκ παλαιοῦ, Antiph. 2 α 5; Xen. Mem. 3, 5, 8; mit ἀρχαῖος vrbdn, dem πρῴην entgeggstzt, Dem. 22, 14. – Veraltet, vor Alter unbrauchbar geworden, καὶ μὴν τάγ' ἄλλα κωφὰ καὶ παλαί' ἔπη, Soph. O. R. 290, Schol. erkl. σαθρά, vgl. Aesch. Prom. 317; aber auch = durch Alter ehrwürdig, εἴργεσθαι ἱερῶν, θυσιῶν, ἀγώνων, ἅπερ μέγιστα καὶ παλαιότατα τοῖς ἀνθρώποις, Antiph. 6, 4. – Comparat. u. superlat. theils regelmäßig, παλαιότερος, Pind. N. 6, 55, Plat. Prot. 341 a Euthyd. 286 c u. immer so, theils παλαίτερος, Pind. P. 10, 58, ἄλσει παλαιτάτῳ, N. 7, 44; so Aesch. Ch. 639 Eum. 691; Eur. Herc. F. 769 Med. 68; ἐκ παλαιτέρου, von alten Zeiten her, Her. 1, 60; Μίνως παλαίτατος ὧν ἀκοῇ ἴσμεν, Thuc. 1, 4; in späterer Prosa gewöhnlich so. – [Die mittlere Sylbe ist bei den Attikern zuweilen kurz, Eur. El. 497 u. in der Anth.; vgl. Jacobs A. P. p. 518 u. Gaisford Hephaest. p. 216.]