Ηη: Difference between revisions
m (LSJ1 replacement) |
m (Text replacement - ",," to ",") |
||
| Line 11: | Line 11: | ||
}} | }} | ||
{{pape | {{pape | ||
|ptext=[[https://www.translatum.gr/images/pape/pape-01-1146.png Seite 1146]] der siebente Buchstabe des griechischen Alphabets, als Zahlzeichen η' = 8 | |ptext=[[https://www.translatum.gr/images/pape/pape-01-1146.png Seite 1146]] der siebente Buchstabe des griechischen Alphabets, als Zahlzeichen η' = 8,η = 8000. Erst spät (403 v. Chr.) wurde dieser Buchstabe von den Athenern in das Alphabet zum Zeichen für das gedehnte e aufgenommen, welches früher auch durch ε bezeichnet worden war, vgl. Plat. Crat. 426 c. Das Zeichen Η diente ursprünglich zur Bezeichnung des spiritus asper, vgl. Ath. IX, 398 b (dah. in alten Inschriften Η das Zeichen für 100, [[ἑκατόν]] ist), woraus nachher die beiden Hälften, Η zur Bezeichnung des spiritus lenis, Ε des asper entnommen wurden, aus denen sich die jetzt üblichen Spirituszeichen bildeten. – Vorherrschend ist η bei den Ioniern, die es für α der attischen Schriftsprache in vielen Wörtern u. Formen setzen. – Bei den späteren Attikern geht ει und ηϊ häufig in η über; die Böoter sprechen oft η für αι u. ει, vgl. Böckh's Inscr. I p. 722. | ||
}} | }} | ||
{{ls | {{ls | ||
|lstext='''Ηη''': η, ἦτα, τό, ἄκλ., ἕβδομον [[γράμμα]] τοῦ Ἑλλ. ἀλφαβήτου· ὡς ἀριθμ. η΄ = ὀκτὼ καὶ [[ὄγδοος]], ἀλλὰ ͵η = 8000. Τὸ μεγαλογραφούμενον (Η) προεφέρετο ὡς μακρὸν ε. Ὁ παλαιὸς [[ἀλφάβητος]] εἶχε μόνον ἓν [[στοιχεῖον]] (Ε) διὰ τὸν ἦχον ε τόν τε μακρὸν καὶ τὸν βραχὺν (Πλάτ. Κρατ. 426C), ἕως οὗ τὰ μακρὰ φωνήεντα η καὶ ω εἰσήχθησαν ἐκ τοῦ Ἰωνικοῦ εἰς τὸ Ἀττικὸν ἀλφάβητον ἐπὶ ἄρχοντος Εὐκλείδου, Ὀλ. 94. 2 = π.Χ. 403, ἂν καὶ εἶνε φανερὸν ὅτι τὸ Η ἦν ἐν χρήσει ὡς φωνῆεν πρὸ τούτου, ἴδε Εὐρ. Ἀποσπ. 385, 5, 6, Συλλ. Ἐπιγρ. 24, Kirchhoff. Studien d. Gr. Alph. σ. 92. Τὸ [[στοιχεῖον]] Η πρὶν παραληφθῇ ἐκ τοῦ Ἰωνικοῦ ἀλφαβήτου πρὸς παράστασιν τοῦ μακροῦ ε ἦτο ἐν χρήσει πρὸς δήλωσιν τοῦ δασέος πνεύματος, [[οἷον]] ΗΟΣ ἀντὶ ὅς, (ἥτις [[χρῆσις]] ἔμεινεν ἐν τῷ Λατιν. Η), Συλλ. Ἐπιγρ. 1, 6, 9, 16, κτλ., πρβλ. Σέλευκ. παρ’ Ἀθην. 398Α· [[ἐντεῦθεν]] ἐν ἐπιγραφαῖς το Η δηλοῖ [[ἑκατόν]]. Ὡσαύτως ἐτίθετο μετὰ τὰ ψιλὰ π κ τ πρὸς παράστασιν τῶν δασέων συμφώνων φ χ θ· πρὶν εἰσαχθῶσι τὰ στοιχεῖα [[ταῦτα]], ΠΗ ἔκειτο ἀντὶ τοῦ Φ, ΚΗ ἀντὶ τοῦ Χ, ΤΗ ἀντὶ τοῦ Θ. Ὅτε δὲ τὸ Η παρελήφθη πρὸς παράστασιν τοῦ ε μακροῦ, ἐτμήθη συγχρόνως εἰς δύο, [[ὥστε]] τὸ μὲν |― παρίστα τὴν δασεῖαν, τὸ δὲ ―| ἐδήλου τὴν ψιλήν, [[ὅθεν]] προέκυψαν τὰ νῦν σημεῖα τοῦ πνευματισμοῦ. Ἡ δασεῖα ἐν τῇ Λατ. [[συχνάκις]] δηλοῦται διὰ τοῦ s, [[ἕπομαι]] sequor, [[ἕζομαι]] sedeo, ὕλη sylva. Ὡς πρὸς τὰς διαλεκτικὰς μεταβολάς: 1) τὸ φωνῆεν η ἦν ἐν πλείστῃ χρήσει παρ’ Ἴωσιν, ἀνθ’ οὗ [[συχνάκις]] οἱ Αἰολεῖς καὶ Δωριεῖς εἶχον ᾱ ὡς καὶ οἱ Ἀττ., ἀλλὰ συνήθως μετὰ ρ ἢ φωνῆεν, πρήσσω θώρηξ ἰητρός, Ἀττ. [[πράσσω]] θώραξ [[ἰατρός]]. Οἱ Τραγ. [[ἐνίοτε]] μετεχειρίζοντο αὐτὸ πρὸς ἀποφυγὴν τῶν κοινῶν τύπων, ὡς Μηλιεὺς ἀντὶ Μᾱλιεύς· ἀλλὰ τἀνάπαλιν τὰ Δωρ. κυνᾱγός, λοχᾱγός, κλ. ἦσαν ἐν χρήσει παρ’ Ἀττ. ἀντὶ τῶν κυνηγός, κτλ. 2) παρ’ Ἀττ., ει καὶ ηι οὐχὶ σπανίως μετεβάλλοντο εἰς ῃ, ὡς κλεῖθρα κλῇθρα, Νηρηίδες Νηρῇδες, Valck. Φοίν. 268. 3) Δωρ. καὶ Αἰολ. ἀντὶ ει, ὡς [[τῆνος]], [[κῆνος]], ἀντὶ [[κεῖνος]], Ahrens π. Δωρ. 154. 4) Βοιωτ. ἀντὶ αι, ὡς κὴ ἀντὶ καί, ἔληον [[ἔλαιον]], δουλήα [[δουλεία]], γεγράπτη, δεδόχθη ἀντὶ γέγραπται, δέδοκται, Keil Ἐπιγραφ. ἀρ. 1. σ. 73, κτλ.: ― Βοιωτ. [[ὡσαύτως]], ει ἀντὶ η, Ἁγείσανδρος, Ἀριστοκλεῖς, κτλ., Keil ἀρ. 11· μεὶ διαγράψει ἀντὶ μὴ -ψῃ, [[αὐτόθι]] 111. 2, κλ. ― Ἐν χ/φοις τὸ ἢ [[συχνάκις]] συγχέεται μετὰ τοῦ εἰ καὶ τοῦ καί. | |lstext='''Ηη''': η, ἦτα, τό, ἄκλ., ἕβδομον [[γράμμα]] τοῦ Ἑλλ. ἀλφαβήτου· ὡς ἀριθμ. η΄ = ὀκτὼ καὶ [[ὄγδοος]], ἀλλὰ ͵η = 8000. Τὸ μεγαλογραφούμενον (Η) προεφέρετο ὡς μακρὸν ε. Ὁ παλαιὸς [[ἀλφάβητος]] εἶχε μόνον ἓν [[στοιχεῖον]] (Ε) διὰ τὸν ἦχον ε τόν τε μακρὸν καὶ τὸν βραχὺν (Πλάτ. Κρατ. 426C), ἕως οὗ τὰ μακρὰ φωνήεντα η καὶ ω εἰσήχθησαν ἐκ τοῦ Ἰωνικοῦ εἰς τὸ Ἀττικὸν ἀλφάβητον ἐπὶ ἄρχοντος Εὐκλείδου, Ὀλ. 94. 2 = π.Χ. 403, ἂν καὶ εἶνε φανερὸν ὅτι τὸ Η ἦν ἐν χρήσει ὡς φωνῆεν πρὸ τούτου, ἴδε Εὐρ. Ἀποσπ. 385, 5, 6, Συλλ. Ἐπιγρ. 24, Kirchhoff. Studien d. Gr. Alph. σ. 92. Τὸ [[στοιχεῖον]] Η πρὶν παραληφθῇ ἐκ τοῦ Ἰωνικοῦ ἀλφαβήτου πρὸς παράστασιν τοῦ μακροῦ ε ἦτο ἐν χρήσει πρὸς δήλωσιν τοῦ δασέος πνεύματος, [[οἷον]] ΗΟΣ ἀντὶ ὅς, (ἥτις [[χρῆσις]] ἔμεινεν ἐν τῷ Λατιν. Η), Συλλ. Ἐπιγρ. 1, 6, 9, 16, κτλ., πρβλ. Σέλευκ. παρ’ Ἀθην. 398Α· [[ἐντεῦθεν]] ἐν ἐπιγραφαῖς το Η δηλοῖ [[ἑκατόν]]. Ὡσαύτως ἐτίθετο μετὰ τὰ ψιλὰ π κ τ πρὸς παράστασιν τῶν δασέων συμφώνων φ χ θ· πρὶν εἰσαχθῶσι τὰ στοιχεῖα [[ταῦτα]], ΠΗ ἔκειτο ἀντὶ τοῦ Φ, ΚΗ ἀντὶ τοῦ Χ, ΤΗ ἀντὶ τοῦ Θ. Ὅτε δὲ τὸ Η παρελήφθη πρὸς παράστασιν τοῦ ε μακροῦ, ἐτμήθη συγχρόνως εἰς δύο, [[ὥστε]] τὸ μὲν |― παρίστα τὴν δασεῖαν, τὸ δὲ ―| ἐδήλου τὴν ψιλήν, [[ὅθεν]] προέκυψαν τὰ νῦν σημεῖα τοῦ πνευματισμοῦ. Ἡ δασεῖα ἐν τῇ Λατ. [[συχνάκις]] δηλοῦται διὰ τοῦ s, [[ἕπομαι]] sequor, [[ἕζομαι]] sedeo, ὕλη sylva. Ὡς πρὸς τὰς διαλεκτικὰς μεταβολάς: 1) τὸ φωνῆεν η ἦν ἐν πλείστῃ χρήσει παρ’ Ἴωσιν, ἀνθ’ οὗ [[συχνάκις]] οἱ Αἰολεῖς καὶ Δωριεῖς εἶχον ᾱ ὡς καὶ οἱ Ἀττ., ἀλλὰ συνήθως μετὰ ρ ἢ φωνῆεν, πρήσσω θώρηξ ἰητρός, Ἀττ. [[πράσσω]] θώραξ [[ἰατρός]]. Οἱ Τραγ. [[ἐνίοτε]] μετεχειρίζοντο αὐτὸ πρὸς ἀποφυγὴν τῶν κοινῶν τύπων, ὡς Μηλιεὺς ἀντὶ Μᾱλιεύς· ἀλλὰ τἀνάπαλιν τὰ Δωρ. κυνᾱγός, λοχᾱγός, κλ. ἦσαν ἐν χρήσει παρ’ Ἀττ. ἀντὶ τῶν κυνηγός, κτλ. 2) παρ’ Ἀττ., ει καὶ ηι οὐχὶ σπανίως μετεβάλλοντο εἰς ῃ, ὡς κλεῖθρα κλῇθρα, Νηρηίδες Νηρῇδες, Valck. Φοίν. 268. 3) Δωρ. καὶ Αἰολ. ἀντὶ ει, ὡς [[τῆνος]], [[κῆνος]], ἀντὶ [[κεῖνος]], Ahrens π. Δωρ. 154. 4) Βοιωτ. ἀντὶ αι, ὡς κὴ ἀντὶ καί, ἔληον [[ἔλαιον]], δουλήα [[δουλεία]], γεγράπτη, δεδόχθη ἀντὶ γέγραπται, δέδοκται, Keil Ἐπιγραφ. ἀρ. 1. σ. 73, κτλ.: ― Βοιωτ. [[ὡσαύτως]], ει ἀντὶ η, Ἁγείσανδρος, Ἀριστοκλεῖς, κτλ., Keil ἀρ. 11· μεὶ διαγράψει ἀντὶ μὴ -ψῃ, [[αὐτόθι]] 111. 2, κλ. ― Ἐν χ/φοις τὸ ἢ [[συχνάκις]] συγχέεται μετὰ τοῦ εἰ καὶ τοῦ καί. | ||
}} | }} | ||
Latest revision as of 10:07, 16 October 2024
English (LSJ)
ἦτα (q.v.), τό, indecl., eighth (later seventh) letter of the Gr. alphabet; as numeral ή, = ὀκτώ and ὄγδοος, but ἡνυμ, = 8,000. In most local alphabets of v B.C. and earlier it represents h, in others (incl. the Ion.= later general Gr. alphabet) one of the long ē sounds (cf. βῆ βῆ). Described by E.Fr.382.5, Agatho 4.2.
German (Pape)
[Seite 1146] der siebente Buchstabe des griechischen Alphabets, als Zahlzeichen η' = 8,η = 8000. Erst spät (403 v. Chr.) wurde dieser Buchstabe von den Athenern in das Alphabet zum Zeichen für das gedehnte e aufgenommen, welches früher auch durch ε bezeichnet worden war, vgl. Plat. Crat. 426 c. Das Zeichen Η diente ursprünglich zur Bezeichnung des spiritus asper, vgl. Ath. IX, 398 b (dah. in alten Inschriften Η das Zeichen für 100, ἑκατόν ist), woraus nachher die beiden Hälften, Η zur Bezeichnung des spiritus lenis, Ε des asper entnommen wurden, aus denen sich die jetzt üblichen Spirituszeichen bildeten. – Vorherrschend ist η bei den Ioniern, die es für α der attischen Schriftsprache in vielen Wörtern u. Formen setzen. – Bei den späteren Attikern geht ει und ηϊ häufig in η über; die Böoter sprechen oft η für αι u. ει, vgl. Böckh's Inscr. I p. 722.
Greek (Liddell-Scott)
Ηη: η, ἦτα, τό, ἄκλ., ἕβδομον γράμμα τοῦ Ἑλλ. ἀλφαβήτου· ὡς ἀριθμ. η΄ = ὀκτὼ καὶ ὄγδοος, ἀλλὰ ͵η = 8000. Τὸ μεγαλογραφούμενον (Η) προεφέρετο ὡς μακρὸν ε. Ὁ παλαιὸς ἀλφάβητος εἶχε μόνον ἓν στοιχεῖον (Ε) διὰ τὸν ἦχον ε τόν τε μακρὸν καὶ τὸν βραχὺν (Πλάτ. Κρατ. 426C), ἕως οὗ τὰ μακρὰ φωνήεντα η καὶ ω εἰσήχθησαν ἐκ τοῦ Ἰωνικοῦ εἰς τὸ Ἀττικὸν ἀλφάβητον ἐπὶ ἄρχοντος Εὐκλείδου, Ὀλ. 94. 2 = π.Χ. 403, ἂν καὶ εἶνε φανερὸν ὅτι τὸ Η ἦν ἐν χρήσει ὡς φωνῆεν πρὸ τούτου, ἴδε Εὐρ. Ἀποσπ. 385, 5, 6, Συλλ. Ἐπιγρ. 24, Kirchhoff. Studien d. Gr. Alph. σ. 92. Τὸ στοιχεῖον Η πρὶν παραληφθῇ ἐκ τοῦ Ἰωνικοῦ ἀλφαβήτου πρὸς παράστασιν τοῦ μακροῦ ε ἦτο ἐν χρήσει πρὸς δήλωσιν τοῦ δασέος πνεύματος, οἷον ΗΟΣ ἀντὶ ὅς, (ἥτις χρῆσις ἔμεινεν ἐν τῷ Λατιν. Η), Συλλ. Ἐπιγρ. 1, 6, 9, 16, κτλ., πρβλ. Σέλευκ. παρ’ Ἀθην. 398Α· ἐντεῦθεν ἐν ἐπιγραφαῖς το Η δηλοῖ ἑκατόν. Ὡσαύτως ἐτίθετο μετὰ τὰ ψιλὰ π κ τ πρὸς παράστασιν τῶν δασέων συμφώνων φ χ θ· πρὶν εἰσαχθῶσι τὰ στοιχεῖα ταῦτα, ΠΗ ἔκειτο ἀντὶ τοῦ Φ, ΚΗ ἀντὶ τοῦ Χ, ΤΗ ἀντὶ τοῦ Θ. Ὅτε δὲ τὸ Η παρελήφθη πρὸς παράστασιν τοῦ ε μακροῦ, ἐτμήθη συγχρόνως εἰς δύο, ὥστε τὸ μὲν
