-αλέος

Greek Monolingual

Γλωσσ.
κατάληξη επιθέτων της αρχαίας, που απαντά στα ομηρικά κείμενα και ιδιαίτερα στους μεταγενέστερους επικούς ποιητές. Στην αρχαία Ελληνική μαρτυρούνται συνολικά 112 περίπου επίθετα σε -αλέος. Η κατάληξη δεν μαρτυρείται στην αττική διάλεκτο, η δε παρουσία της στην κοινή οφείλεται σε επίδραση της ιωνικής διαλέκτου, όπου και πρωτοεμφανίστηκε. Από τη χρήση τών επιθέτων σε -αλέος γίνεται φανερό ότι αρχικά η κατάληξη εξυπηρετούσε κυρίως μετρικούς σκοπούς
πρέπει να αποτελεί δε επαυξημένη μορφή της καταλήξεως -αλος. Η κατάληξη -αλέος στην Αρχαία σήμαινε κανονικά «αυτόν που έχει κάτι». Τέτοια επίθετα από τα αρχαία Ελληνικά είναι τα αὐσταλέος, αὐχαλέος, αὐχμαλέος, δειμαλέος, διψαλέος, ἐψαλέος, θαρσαλέος, ἰσχαλέος, ὀπταλέος, ὀτραλέος, ῥιμφαλέος, ὠκαλέος κ.ά. Η κατάληξη -αλέος απαντά επίσης και σε περιορισμένο αριθμό επιθέτων της Ν. Ελληνικής με υποτιμητική συνήθως σημασία (ως λ.χ. η κατάλ. -ιάρης). Πρβλ. γεραλέος, πειναλέος, ψωραλέος, νυσταλέος, κραυγαλέος κ.ά. Εν τούτοις η κατάλ. διατηρεί και στη Ν. Ελληνική την αρχική της σημασία, δηλώνοντας σε ορισμένα επίθετα «αυτόν που έχει κάτι, που χαρακτηρίζεται από ορισμένη ιδιότητα», πρβλ. φρικαλέος, ρωμαλέος, θαρραλέος, λυσσαλέος, φευγαλέος κ.ά.