scientia
Latin > English
Latin > English (Lewis & Short)
scĭentĭa: ae, f. (plur. only Vitr. 1, 1, 18; 3, praef. 1) sciens,
I a knowing or being skilled in any thing, knowledge, science, skill, expertness, = cognitio, eruditio (freq. and class.).
(a) Absol.: aut scire istarum rerum nihil, aut, etiamsi maxime sciemus, nec meliores ob eam scientiam nec beatiores esse possumus, Cic. Rep. 1, 19, 32: se a scientiae delectatione ad efficiendi utilitatem referre, id. ib. 5, 3, 5: Antiochus ingenio scientiāque putatur excellere, id. Ac. 2, 2, 4: omnes trahimur ad cognitionis et scientiae cupiditatem ... omnis autem cogitatio aut in consiliis capiendis aut in studiis scientiae cognitionisque versabitur, id. Off. 1, 6, 18 sq.; so (with cognitio) id. ib. 1, 44, 158; id. Fin. 5, 12, 34; 5, 18, 48 al.: exercere altissimam eruditionem ac scientiam, Quint. 1, 4, 6: his difficultatibus duae res erant subsidio, scientia atque usus militum, Caes. B. G. 2, 20; cf. so (with usus) infra, β: nullam rem esse declarant in usu positam militari, quae hujus viri scientiam fugere possit, Cic. Imp. Pomp. 10, 28: notabo singulas res: etsi nullo modo poterit oratio mea satisfacere vestrae scientiae, id. Phil. 2, 23, 57; id. de Or. 1, 20, 92: tuae scientiae excellenti ac singulari non multo plus quam nostri relictum est loci, i. e. for jurisprudence than for oratory, id. Fam. 4, 3, 4: ars earum rerum est, quae sciuntur: oratoris autem omnis actio opinionibus, non scientiā continetur, id. de Or. 2, 7, 30: etsi ars, cum eā non utare, scientiā tamen ipsā teneri potest, in theory, theoretically, id. Rep. 1, 2, 2; so (opp. ars) id. Fin. 5, 9, 26; id. Ac. 2, 47, 146: alter (Cratippus) te scientiā augere potest, altera (urbs Athenarum) exemplis, id. Off. 1, 1, 1; id. de Or. 1, 14, 59: jam efficaci do manus scientiae, Hor. Epod. 17, 1: trivialis scientia, Quint. 1, 4, 27: cum tanta sit celeritas animorum ... tot artes tantae scientiae, tot inventa, requiring so great knowledge (scientiae is gen. sing.), Cic. Sen. 21, 78 (dub.; B. and K. bracket the words tantae scientiae); cf.: physica ipsa et mathematica scientiae sunt eorum, qui, etc., id. de Or. 1, 14, 61.—Plur.: disciplinarum scientiae, Vitr. 3, praef. § 1. —
(b) With gen. obj.: rerum magnarum atque artium scientiam consequi, Cic. de Or. 1, 6, 20; (with cognitio rei) id. ib. 3, 29, 112: Veneti scientiā atque usu nauticarum rerum reliquos antecedunt, Caes. B. G. 3, 8: sine regionum terrestrium aut maritimarum scientiā, Cic. de Or. 1, 14, 60: ignoratio futurorum malorum utilior est quam scientia, id. Div. 2, 9, 23; so (opp. ignoratio) id. Leg. 1, 6, 18; id. Sull. 13, 39; id. Rep. 1, 6, 11: astrologiae scientia, id. ib. 1, 14, 22: dialecticorum, id. Or. 32, 113: juris, id. Leg. 1, 6, 18: rei militaris, id. Imp. Pomp. 10, 28; Caes. B. G. 3, 23; 7, 57: oppugnationis (with artificium), id. ib. 7, 29: linguae Gallicae, id. ib. 1, 47: colendorum deorum (sanctitas), Cic. N. D. 1, 41, 116: verborum aut faciendorum aut deligendorum, id. de Or. 2, 9, 36: qui in alienis morbis profitentur tenere se medicinae scientiam, Serv. ap. Cic. Fam. 4, 5, 5: fundendi aeris, Plin. 34, 7, 18, § 46; 35, 12, 44, § 153 et saep.—
(g) With in or de and abl. (rare): scientia in legibus interpretandis, Cic. Phil. 9, 5, 10: in affectibus omnis generis movendis, Quint. 10, 2, 27: cujus scientiam de omnibus constat fuisse, ejus ignoratio de aliquo purgatio debet videri, Cic. Sull. 13, 39.
Latin > French (Gaffiot 2016)
scĭentĭa,⁹ æ, f. (sciens),
1 connaissance : Cic. Rep. 1, 32 ; 5, 5 ; Ac. 2, 4, etc.; alicujus Cic. Pomp. 28, les connaissances de qqn ; satisfacere vestræ scientiæ Cic. Phil. 2, 57, satisfaire la connaissance que vous avez des faits ; futurorum malorum Cic. Div. 2, 23, la connaissance des maux à venir, cf. Cic. de Or. 1, 60 ; Leg. 1, 18 ; Rep. 1, 11 ; Cæs. G. 1, 47, 4, etc. ; sua scientia ad ignominiam alterius contentus non fuit Cic. Clu. 134, il ne se contenta pas de ce qu’il savait (de sa propre information) pour consommer le déshonneur d’autrui || cujus scientiam de omnibus constat fuisse Cic. Sulla 39, celui dont il est avéré qu’il avait connaissance de tous les coupables || cognitionis et scientiæ cupiditas Cic. Off. 1, 18, le désir d’apprendre et de savoir
2 connaissance scientifique, savoir théorique, science : scientia atque usus nauticarum rerum Cæs. G. 3, 8, la connaissance théorique et pratique des choses navales ; scientia atque usus militum Cæs. G. 2, 20, 3, les connaissances techniques et pratiques des soldats ; dialecticorum Cic. Or. 113 ; juris Cic. Leg. 1, 18 ; rei militaris Cic. Pomp. 28, la science des dialecticiens, du droit, de l’art militaire, cf. Cæs. G. 3, 23 ; 7, 29 ; ars, quæ verborum deligendorum scientiam profitetur Cic. de Or. 2, 36, la science [en tant que corps systématique] qui se propose comme fin l’art de choisir les mots, cf. Sulp. Ruf. d. Cic. Fam. 4, 5, 5 ; scientia alicujus in legibus interpretandis Cic. Phil. 9, 10, la science de qqn dans l’interprétation des lois || duci majorum rerum contemplatione ad cupiditatem scientiæ Cic. Fin. 5, 49, être conduit par la contemplation des plus grandes choses au désir de la connaissance scientifique || spéculation [opp. actio ] : Cic. Part. 76 || [philos.] la connaissance : Cic. Ac. 1, 41 ; Nat. 1, 1.
Latin > German (Georges)
scientia, ae, f. (sciens), das Wissen, die Kenntnis, die (subjektive) Kunde, die (subjektive) Wissenschaft, I) im allg. (Ggstz. ignoratio): regionum, Cic.: futurorum malorum, Cic.: scientiam huius viri fugere, Cic.: memoriā et scientiā comprehendisse (neben didicisse), Cic.: alcis scientiae satisfacere, jmds. Wissen, d.i. Erfahrung Genüge leisten (v. einer Rede), Cic.: m. de u. Abl., cuius scientiam de omnibus constat fuisse, daß er von allem Kunde gehabt, Cic. – Plur., quod si haberent scientias animae, Arnob. 2, 18. – II) insbes., das gründliche Wissen, die gründliche Kenntnis, Wissenschaft, das Verstehen einer Sache, die Vertrautheit mit einer Sache, die Einsicht, die Geschicklichkeit in etwas, a) übh.: scientia atque usus militum, Cic.: alqm scientiā augere, Cic.: ars, cum eā non utare, scientiā (Theorie) tamen ipsā teneri potest, Cic.: huius scientiae conditor, Zweiges des Wissens (von der Medizin), Sen. – mit objekt. Genet., sc. dialecticorum, iuris, Cic.: rei militaris, Caes. u. Cic.: militiae, Sall.: linguae Gallicae, Caes.: sc. optimarum artium, wissenschaftliche Bildung, Cic. ep.: colendorum deorum, Cic.: aeris fundendi, Plin.: summam scientiam rei militaris habere, Caes.: scientiam medicinae tenere, Sulpic. in Cic. ep.: adhibere scientiam earum rerum, quae naturā evenirent, Cic. – m. in u. Abl., paene divina eius in legibus interpretandis scientia, Cic. – Plur. = Wissenszweige, Vitr. 9, 7 (6), 3: tot artes, tantae scientiae, Cic. de sen. 78 Mueller (wo Nauck u. andere tot artes tantae scientiae verbinden = so viele Künste, die ein so bedeutendes Wissen erfordern): disciplinarum scientiae u. scientiae artificiorum, Kenntnisse in den verschiedenen Zweigen der Kunst, Vitr. 1, 1, 17; 3. praef. § 1: scientiae artium variarum, Augustin. de civ. dei 7, 30: scientiarum artes, Iul. Val. 2, 13 (4). – b) v. philos. gründlichem Wissen (Ggstz. inscientia), Cic. Acad. 1, 41.