incola

Latin > English (Lewis & Short)

incŏla: ae, comm. (f. Phaedr. 1, 6, 6; Prud. Ham. 642) [in-colo,
I an inhabitant of a place, a resident.
I Lit.: optati cives, populares, incolae, accolae, advenae omnes, Plaut. Aul. 3, 1, 1: incola est, qui in aliquam regionem domicilium suum contulit, quem Graeci πάροικον appellant, Dig. 50, 16, 239: opp. civis; peregrini autem atque incolae officium est, etc., a foreign resident ( = Gr. μέτοικος), Cic. Off. 1, 34, 125; cf.: Tarquinium, non Romanae modo sed ne Italicae quidem gentis,… incolam a Tarquiniis ... regem factum, Liv. 4, 3, 11: incola et his magistratibus parere debet, apud quos incola est, et illis, apud quos civis est, Dig. 50, 1, 29; Cic. Verr. 2, 4, 11, § 26; 2, 4, 58, § 130: sunt enim e terra homines, non ut incolae atque habitatores, id. N. D. 2, 56, 140: Coloneus ille locus cujus incola Sophocles ob oculos versabatur, id. Fin. 5, 1, 3: (Socrates) totius mundi se incolam et civem arbitrabatur, id. Tusc. 5, 37, 108: audiebam Pythagoram Pythagoreosque incolas paene nostros, almost our countrymen, id. de Sen. 21, 78: Pergama, Incola captivo quae bove victor alat, Ov. H. 1, 52: Phryx, Luc. 9, 976: Idumæae Syrophoenix portae, Juv. 8, 160.— Poet., in apposition, or adj., Cameren incola turba vocat, the natives, Ov. F. 3, 582.—
II Transf., of animals and inanimate things: aquarum incolae, Cic. Tusc. 5, 13, 38: rana stagni incola, Phaedr. 1, 6, 5: novum incolam (piscem) mari dedit, Plin. 9, 17, 29, § 63: quae (arbores) incolarum numero esse coepere, i. e. indigenous, id. 12, 3, 7, § 14: Addua, Ticinus, Mincius, omnes Padi incolae, i. e. flowing into the Po, id. 3, 19, 23, § 131: me Porrectum ante fores obicere incolis Plorares aquilonibus, native, Hor. C. 3, 10, 4.

Latin > French (Gaffiot 2016)

incŏla,¹⁰ æ, m. (incolo),
1 celui qui demeure dans un lieu, habitant : Cic. Nat. 2, 140 ; Fin. 5, 3 ; incolæ nostri Cic. CM 78, nos compatriotes, habitants de notre pays || [en parl. des plantes, des animaux] : Cic. Tusc. 5, 38 ; Plin. 9, 63 || [en parl. des choses] indigène : Plin. 12, 14 ; Hor. O. 3, 10, 4 || Padi incolæ Plin. 3, 131, affluents du Pô
2 opp. à civis = μέτοικος, domicilié : Cic. Off. 1, 125 ; Verr. 2, 4, 26 ; 4, 130. fém. d. Phædr. 1, 6, 6.

Latin > German (Georges)

incola, ae, c. (incolo), der Einwohner, Bewohner, I) im allg.: a) v. Menschen, incolae Syracusani, Cic.: incolae Uticenses, Auct. b. Afr.: incolae veteres, Iustin.: Pythagorei incolae paene nostri, Landsleute, Cic.: quem locum Catabathmon incolae appellant, Sall.: m. Genet., mundi, Cic.: incolae eius insulae, Nep.: incolae loci, Liv., eius loci, Iustin.: inc. montis, Ov.: inc. silvarum, Sen. poët.: incolae nemoris, Curt.: incolae novarum urbium, Cic.: incola ab Tarquiniis, von T. eingewandert, Liv. 4, 3, 11. – poet., incola turba, der heimische, Ov. fast. 3, 582. – b) v. Tieren, aquarum incolae, Cic.: quaedam stagni incola, Phaedr.: incolae domuum mures, Plin. – c) v. Gewächsen, Winden, einheimisch, heimis, inländisch, arbor, Plin.: aquilones, Hor. ; – d) v. Flüssen, incolae Padi, in den Po fließende, Plin. – II) insbes. = μέτοικος, der nicht eingebürgerte Insasse (Ggstz. civis), Cic. Verr. 4, 26 u. 130; de off. 1, 125. – / incola als fem. bei Catull. 64, 228. Ov. fast. 3, 582. Phaedr. 1, 6, 6. Prud. ham. 942. Corp. inscr. Lat. 6, 124. – arch. Dat. Plur. incoleis, Corp. inscr. Lat. 1, 1418, 2.