χαλεπαίνω

English (LSJ)

Il.14.399, etc.: fut.

   A -ᾰνῶ Pl.Tht.161a, Men.Sam.204: aor.1 ἐχαλέπηνα Isoc.4.102, etc.; subj. χαλεπήνῃ Il.16.386; inf. -ῆναι 18.108:—Pass., aor. ἐχαλεπάνθην, v. infr. 11: (χαλεπός):—to be severe, sore, grievous, μέγα βρέμεται χαλεπαίνων [ἄνεμος] Il.14.399; εἰ καὶ μάλα περ χαλεπαίνοι [ὥρη χειμερίη] Od.5.485.    2 mostly of persons, to be violent, angry, ὅτε τις πρότερος χαλεπήνῃ Il.19.183, cf. Ar.Ra.1020 (anap.), Th.3.82, 8.92, Pl.R.426e, etc.; display or portray anger, ἀληθινώτατα Arist.Po.1455a31: c. dat., to be angry with... Ζεὺς ὅτε δή ῥ' ἄνδρεσσι κοτεσσάμενος χαλεπήνῃ Il.16.386, cf. Od.5.147, 16.114, 19.83; χ. τῷ ποταμῷ Hdt.1.189, cf. Pl.Phd.116c, X. An.1.4.12, etc.; αἱ [κύνες] τοῖς λίθοις, οἷς ἂν βληθῶσι, χαλεπαίνουσι Pl.R.469e: folld. by a Prep., χ. ἐπί τινι to be angry at a thing, Od. 18.415; πρός τι Th.2.22,59; πρός τινα X.Mem.2.2.1: c. dupl. dat. pers. et rei, χ. τινὶ τοῖς εἰρημένοις to be angry with him for his words, Id.An.5.5.24: rarely, c. gen. causae, ὧν ἐμοὶ χαλεπαίνετε, τούτων τοῖς θεοῖς χάριν εἰδέναι ib.7.6.32; also χ. ὑπέρ τινος Luc.Ind.25: folld. by a conjunction, χ. ὅτι . . X.An.1.5.14; χαλ. εἰ . . Plu.Cam.8, etc.    3 Medic., to be irritated, Aret.SD2.11.    II Pass., to be embittered or provoked, χαλεπανθῆναί τινι, ὅτι . . against one, X.An.4.6.2, Cyr.3.1.38; πρὸς ἀλλήλους ib.5.2.18.    III Pass., to be judged or treated harshly, ἐλεεῖσθαι . . μᾶλλον εἰκός ἐστί που . . ἢ χαλεπαίνεσθαι Pl.R.337a.—Never used in Trag.

German (Pape)

[Seite 1327] 1) schwierig sein, schwer od. lästig fallen, z. B. von heftigen Stürmen, schwer hereinbrechen, ἄνεμος, ὅςτε μάλιστα μέγα βρέμεται χαλεπαίνων Il. 14, 399, vgl. Od. 5, 485. Gew. von Menschen, durch Zorn schwer fallen, schwer od. heftig zürnen, unwillig sein und deswegen hart od. feindlich handeln, beleidigen; so oft bei Hom.: ὅτε τις πρότερος χαλεπήνῃ, wenn Einer zuerst feindlich gehandelt, beleidigt hat, Il. 19, 183; τινί, gegen Einen feindlich handeln oder seinen Zorn und Unmuth an Einem auslassen, οὔτε τί μοι πᾶς δῆμος ἀπεχθόμενος χαλεπαίνει Od. 16, 114; Ζεὺς ὅτε δή ῥ' ἄνδρεσσι κοτεσσάμενος χαλεπήνῃ Il. 16, 336, vgl. Od. 5, 147. 19, 83; so auch Her. 1, 189; Thuc. oft; Plat. Apol. 41 d u. oft; πρός τινα, Thuc. 2, 59; Xen. Cyr. 5, 2,18; Ggstz συγγιγνώσκειν, Plat. Phaedr. 269 b Euthyd. 306 c; Xen. vrbdt auch Ἑκατωνύμῳ χαλεπαίνοντες τοῖς εἰρημένοις, An. 5, 5,24; ἐπί τινι, über Etwas zürnen, Od. 18, 415. 20, 323; τινί τινος, ὧν ἐμοὶ χαλεπαίνετε, τούτων τοῖς θεοῖς χάριν εἰδέναι Xen. An. 7, 6,32. – Xen. braucht so auch den aor. pass. ἐχαλεπάνθην, Cyr. 3, 1,38 An. 4, 6,2, wofür Lob. den aor. act. herstellen will, s. Phryn. 36; das med. oder pass. χαλεπαίνεσθαι πρὸς ἀλλήλους Cyr. 5, 2,18; Plat. vrbdt ἐλεεῖσθαι ἡμᾶς πολὺ μᾶλλον εἰκός ἐστί που ὑπὸ ὑμῶν ἢ χαλεπαίνεσθαι, Rep. I, 337 a. – 2) seltener trans., schwierig, zornig machen, aufbringen, reizen, auch anfeinden, angreifen, τινά. – Oder eine Sache schwer machen, erschweren, τί, Sp., wie Plut.