ἐσσήν

English (LSJ)

(A), ῆνος, ὁ,
A priest of Artemis of Ephesus, in plural, SIG352.6 (iv B. C.), 363.10 (iii B.C.), Paus.8.13.1.
II king, θεῶν ἐ. Call.Jov. 66; Μυρμιδόνων ἐ. Id.Aet.1.1.23 (expld. as = οἰκιστής by Hdn.Gr.2.923): prop. king bee (i.e. queen bee), acc. to EM383.31. (ἑσσήν in Call.Aet.1.1.23 (Pap.), perhaps because of supposed connection with ἑσμός, ἕσσαι, or ἡσσάω.)

(B), ῆνος, ὁ, transliteration of Hebr. חֹשֶׁן (ḥōšen), priestly breastplate, breastpiece, worn by Jewish priests, J.AJ3.7.5,3.8.9, where it is said to mean λόγιον, by which word it is rendered in LXX Ex.28.15.

German (Pape)

[Seite 1043] ῆνος, ὁ, bei den Ephesiern ein Priester der Artemis, Paus. 8, 13, 1; bei Callim. Iov. 66 der König; nach dem Schol. u. Suid. ursprünglich der Bienenkönig; nach Hdn. περὶ μ. λέξ. 17 ὁ οἰκιστής.

Greek (Liddell-Scott)

ἐσσήν: ῆνος, ὁ, ἱερεὺς τῆς ἐν Ἐφέσῳ Ἀρτέμιδος, ὡς τὸ Λατ. rex sacrificulus, Παυσ. 8. 13, 1· παρὰ Καλλ. βασιλεύς, Ὕμν. εἰς Δία 66, πρβλ. Ἡρῳδιαν. π. μον. λέξ. 17. 6: ― κατὰ τὸ Μέγα Ἐτυμ. (383. 30), «ἐσσὴν ὁ βασιλεὺς κατ’ Ἐφεσίους ἀπὸ μεταφορᾶς τοῦ μελισσῶν βασιλέως» (δηλ. τῆς βασιλίσσης), ὡς εἰ ἦν συγγενὲς τῷ ἑσμός, καὶ δυνάμεθα νὰ προσθέσωμεν ὅτι Μέλισσα (ἴδε μέλισσα) ἦτο ὄνομα ἱερείας τινὸς τῆς Ἀρτέμιδος. Πρβλ. Σουΐδ. καὶ Ἡσύχ. ἐν λ.

Greek Monolingual

ἐσσήν, -ῆνος, ὁ (ΑΜ)
(κατά το Ετυμολογικόν Μέγα) ο βασιλιάς τών μελισσών
αρχ.
1. πληθ. οἱ ἐσσῆνες
οι ιερείς της Αρτέμιδος στην Έφεσο
2. ο βασιλιάς, ανώτατος άρχων
3. μτφ. (κατά τον Ηρωδιαν.) οικιστής
4. ύφασμα για τα ενδύματα τών Ιουδαίων ιερέων.
[ΕΤΥΜΟΛ. Πιθ. πρόκειται για δάνεια λέξη μικρασιατικής (φρυγικής ή λυδικής) προελεύσεως. Σχηματισμός κατά τα σε -ήν (πρβλ. βα(λ)λήν «βασιλιάς», κηφήν κ.ά.)].

Frisk Etymological English

-ῆνος
Grammatical information: m.
Meaning: name of the priests of Artemis in Ephesos (inscr. IV-IIIa, Paus.), also prince, king (Call.); acc. to Hdn. Gr. 2, 923, 8 = οἰκιστής, acc. to EM 383, 30 prop. king-bee. - On the spread etc. Erika Kretschmer Glotta 18, 88.
Derivatives: ἐσσηνία, ἐσσηνεύω (inscr. Ephesos).
Origin: PG [a word of Pre-Greek origin]
Etymology: Formation in -ήν like βαλ(λ)ήν king, κηφήν drone etc. (Schwyzer 487, Chantraine Formation 167f.). Prob. Anatolian with Solmsen Wortforsch. 138ff., whose hypothetical explanation from Phrygian (to Skt. sáhate overcomes etc.) is quite weak. Pre-Greek acc. to Oikonomos Ἀρχ. Δελτ. 7, 258ff. (cf. Kretschmer Glotta 16, 194; Wahrmann ib. 19, 221); thus Schwyzer 316 and Chantraine l. c. - IE etymologies by Ehrlich KZ 42, 316 n. 1, Persson Beitr. 1, 358ff. (s. Bq s. v. with Add. et corr.), Pisani Stud. itfilclass. 12, 304ff. (against him Leumann Glotta 27, 73). Nouns in -ην Furnée 172 n. 118.

Frisk Etymology German

ἐσσήν: -ῆνος
{essḗn}
Grammar: m.
Meaning: Ben. des Artemispriesters in Ephesos (Inschr. IV-III^a, Paus.), auch Fürst, König (Kall.); nach Hdn. Gr. 2, 923, 8 = οἰκιστής, nach EM 383, 30 eig. Bienenkönig, Weisel. — Zur Verbreitung usw. Erika Kretschmer Glotta 18, 88.
Derivative: Davon ἐσσηνία, ἐσσηνεύω (Inschr. Ephesos). Bildung auf -ήν wie βαλ(λ)ήν König, κηφήν Drohne usw. (Schwyzer 487, Chantraine Formation 167f.).
Etymology: Wahrscheinlich kleinasiatisch mit Solmsen Wortforsch. 138ff., dessen hypothetische Erklärung aus dem Phrygischen (zu aind. sáhate bewältigt) allerdings auf sehr schwachen Füßen steht. Für vorgriechische Herkunft auch Oikonomos Ἀρχ. Δελτ. 7, 258ff. (dazu Kretschmer Glotta 16, 194; Wahrmann ebd. 19, 221); ebenso Schwyzer 316 und Chantraine a. a. O. — Indog. Etymologien von Ehrlich KZ 42, 316 A. 1, Persson Beitr. 1, 358ff. (s. Bq s. v. mit Add. et corr.), Pisani Stud. itfilclass. 12, 304ff. (dagegen Leumann Glotta 27, 73).
Page 1,575