ἀφύη

English (LSJ)

[ῠ], ἡ (gen. pl. ἀφύων, not ἀφυῶν, Hdn.Gr.1.425.13),    A small fry of various fishes (cf. ἀφρός III), Epich.60,89,124, Ar.Ach.640, Hices. ap. Ath.7.285b; = μεμβράς, Hsch.; nickname of ἑταίρα, Ath. 13.586b: prov., ἀφύα πῦρ or εἶδε πῦρ ἀ. 'no sooner said than done', Zen.2.32, Eust.1150.40.—Not used in sg. by Att., acc. to Hsch. s.v. ἀφύων τιμή.

German (Pape)

[Seite 415] ἡ, gew. im plur., nach B. A. p. 473 gen. ἀφύων; Sardelle, ἰχθύδιον φαῦλον καὶ λυπρὸν, ἀργυρίζον τῇ χροίᾳ B. A. p. 472; nach Ath. XIII, 586 b λευκαὶ, λεπταὶ, τοὺς ὀφθαλμοὺς μεγάλους ἔχουσι; eigtl. von ἀφύω. weil man sie aus dem Schlamm entstanden wähnte, Ael. H. A. 2, 22, od. nach Anderen aus Schaum (ἀφρός).

Greek (Liddell-Scott)

ἀφύη: [ῠ], ἡ, (ἀλλ.’ ἐν τῇ γεν. πληθ. ἀφύων, οὐχὶ ἀφυῶν, Α. Β. 473)· κοινῶς ὑποτίθεται ὅτι εἶναι ἡ σαρδέλλα, ἀλλὰ κατὰ τὸν Yarrell καὶ Adams εἶναι διάφορόν τι εἶδος, ἡ Motella glauca, κατὰ πρῶτον ἐν Ἐπιχ. 35 Ahr., Ἀριστοφ. Ἀχ. 640, κτλ.· πρβλ. Ἀθήν. 586Β· πρβλ. ἀφρῖτις καὶ ἴδε σημ. Κοραῆ εἰς Ξενοκράτ. σ. 54.

French (Bailly abrégé)

ης (ἡ) :
anchois ou sardine.
Étymologie: DELG on peut accepter l’étym. pop. ἀ priv., φύω, car il ne s’agit pas d’un poisson précis, mais de la friture, de petits poissons « qui n’ont pas poussé ».

Spanish (DGE)

-ης, ἡ

• Alolema(s): dór. -α Sotad.Com.1.30, Xenocr.7, Sud.s.u.; lat. apua Apic.4.138; aphye Plin.HN 31.95

• Prosodia: [-ῠ-]

• Morfología: [gen. plu. -ύων Hdn.Gr.1.425]
1 ict. n. genérico de alevín de diferentes especies de peces como chanquete, boquerón, jurel, bocarte, etc., de pequeño tamaño y barato:
a) en cont. alusivos a sus posibles orígenes: nacido espontáneamente de la espuma, tb. llamado ἀφρός Arist.HA 569^a29, ἀφρῖτις Ath.285a, 325b, del limo ταῖς ἀφύαις ὁ πηλὸς γένεσίς ἐστι Ael.NA 2.22;
b) c. ref. a las diversas especies ἡ μὲν ἀ. ... κωβῖτις op. φαληρική Arist.HA 569^b22, cf. Ath.285a, Φαληρική como mayor y de mejor calidad, Sotad.Com.l.c., Matro SHell.534.22, Macho 36, μεγαρική y op. μεμβράς Alciphr.3.17.1, Mnesith.Ath.38.25, Hsch., o μεμβράς Aristonym.Fr.3, op. σμαρίδες y κάμμαροι Epich.24, modalidad ἀκανθώδης seguramente jurel, caranx trachurus Mnesith.Ath.l.c.
•tb. llamada ἔγγραυλις Opp.H.4.469.
2 pescadito como alimento en frituras, salazón, etc. τὴν ἀφύην μίνθου Archestr.SHell.140.1, junto c. κωρίδας τε καμπύλας Epich.113, cf. Ar.Eq.645, 649, ἀφύα βραχύτατόν ἐστι ... λοπάσι σκευαζόμενον Xenocr.7, patina de apua, plato de anchoas Apic.4.138, 139, 147
•apreciada por su sabor ἡδίστη Call.Com.10.
3 en prov. y usos irónicos ἀφύων τιμὴν περιάψας de los atenienses por alusión a «λιπαρὰς Ἀθάνας» Ar.Ach.640, ἀφύην κινεῖν δοκεῖς Hermipp.14
•ἀφύα ἐς πῦρ la anchoa al fuego ref. a una acción inmediata, Zen.2.32, Sud., ἴδε πῦρ, ἀφύη Eust.1150.40, ἀφύων τιμὴ τὸ ἔλαιον lo que vale de las anchoas es el aceite Sud.
•como apodo de una hetera por su aspecto débil la raspa, la anchoa Ath.586b.

• Etimología: Quizá de φύω q.u. y ἀ- privativa, aunque puede tratarse de una etim. popular.

Greek Monolingual

ἀφύη, η (Α)
η σαρδέλα, η αντσούγια.
[ΕΤΥΜΟΛ. Αβέβαιης ετυμολ. Κατά την πιθανότερη εκδοχή αφύη < α- στερ. + φύω (φύομαι), αν ληφθεί υπ' όψιν ότι δεν πρόκειται για είδος ψαριού, αλλά για τη δήλωση μικρών ψαριών «που δεν εφύησαν, δηλ. δεν γεννήθηκαν». Σ' αυτή την ετυμολόγηση συντείνει και η ύπαρξη ενός ουσ. nonnati και nonnats «τα μικρά ψάρια που δεν έχουν ακόμη γεννηθεί». Εξάλλου η σύνδεση με το αφρός, η ετυμολ. αφύη < από + ύει, καθώς και αφύη < αφύω, εξαιτίας του λευκού χρώματος, οφείλονται σε παρετυμολογία].

Greek Monotonic

ἀφύη: ἡ, σε γεν. πληθ. ἀφύων (όχι ἀφυῶν), είδος αντζούγιας ή σαρδέλας, σε Αριστοφ.

Russian (Dvoretsky)

ἀφύη: ἡ (gen. pl. ἀφύων) сардина или анчоус Arph., Arst., Plut., Luc.

Frisk Etymological English

Grammatical information: f.
Meaning: small fry of various fishes (Epich. H. s. ἀφύων τιμή. S. Thompson. Fishes 19f.). ἀφύα· μεμβράς H.
Other forms: Also ἀφύα. The gen. pl. is ἀφύων, not -ῶν. Mostly plural.
Dialectal forms: Myc. aphu-we, -de perh. PlN \/Aphuwei\/, \/Aphun-de\/, s. below.
Derivatives: ἀφύδιον (Ar., with υ; s. Schwyzer 199); ἀφυώδης whitish (Hp.). Denom. ἀφύω become whitish (Hp.); Chantr. Form. 431.
Origin: IE [Indo-European] [146] *bhuh₂- grow
Etymology: From α privativum and φύω (one compares nonnats Aphua pellucida in Nice) seems folk etymology, but see now Meier-Brügger, MSS 52, 1991, 123 - 125, who defends derivation from *n̥-bhuH-o- without growth (a recent formation as against Skt. ábhva- monster, Unwesen < *n̥-bhu-o- with loss of laryngeal). The accentuation of the gen. pl. ἀφύων (not -ῶν, Hdn. Gr. 1. 425, 13) points to an unextended stem ἀφυ- (nom. *ἀφυ-ς), cf. φυγή, φύγα-δε. Perh. also in Myc. aphu-we, -de. (Not with Bechtel, Dial. 3, 285: ἀφύη from the colour; rather the other way round).

Middle Liddell

[in gen. pl. ἀφύων (not ἀφυῶν)]
a sort of anchovy or sardine, Ar.

Frisk Etymology German

ἀφύη: {aphúē}
Grammar: f.
Meaning: Fischbrut, kleine Fische verschiedener Art (Epich., Ar. usw.; im Att. nur im Plur. nach H. s. ἀφύων τιμή; zum Sachlichen ausführlich Thompson Fishes s. v.).
Derivative: Ableitungen: Demin. ἀφύδιον (Ar.; zum Lautlichen Schwyzer 199); ἀφυώδης weißlich (Hp.). Denominatives Verb ἀφύω weißlich, bleich werden (Hp.), wahrscheinlich retrograde Ableitung aus ἀφυώδης nach δάκνω : δακνώδης u. a. (Chantraine Formation 431).
Etymology : Unerklärt. Die Zurückführung auf α privativum und φύω (woraus die Mittelmeerbez. nonnats) ist wohl als Volksetymologie zu verstehen. Unrichtig Bechtel Dial. 3, 285: ἀφύη nach der Farbe benannt, vgl. ἀφυώδης und ἀφύω (die ja im Gegenteil aus ἀφύη stammen). Noch andere Versuche bei Bq.
Page 1,197