veritas

Latin > English (Lewis & Short)

vērĭtas: ātis, f. verus,
I truth, truthfulness, verity; the true or real nature, reality (always abstract; cf.: verum, vera).
I In gen.: veritas, per quam immutata ea, quae sunt aut ante fuerunt aut futura sunt, dicuntur, Cic. Inv. 2, 53, 162: veritatem patefacere, id. Sull. 16, 45: argumentatio ... in quā perspicuam omnibus veritatem continet adsumptio, id. Inv. 1, 36, 65: veritatis cultores, fraudis inimici, id. Off. 1, 30, 109: o magna vis veritatis, quae ... facile se per se ipsa defendat, id. Cael. 26, 63: nescio quo modo verum est quod in Andriā (1, 1, 41) familiaris meus dicit: obsequium amicos, veritas odium parit ... veritatem aspernere, id. Lael. 24, 89: nihil ad veritatem (loqui), id. ib. 25, 91: in omni re vincit imitationem veritas, id. de Or. 3, 57, 215: simplex ratio veritatis, id. ib. 1, 53, 229.—
II In partic.
   1    Reality, real life, esp. of the likeness of life in works of art: non intellegit Canachi signa rigidiora esse, quam ut imitentur veritatem, Cic. Brut. 18, 70: ut mutum in simulacrum ex animali exemplo veritas transferatur, id. Inv. 2, 1, 3: oratores sunt veritatis ipsius actores, id. de Or. 3, 56, 214: haec tria genera exornationum perraro sumenda sunt, cum in veritate dicemus, in reality, i. e. in the forum, not for practice merely, Auct. Her. 4, 22, 32: vulgus ex veritate pauca, ex opinione multa aestimat, according to truth or reality, Cic. Rosc. Com. 10, 29: salus omnium nostrum non veritate solum, sed etiam famā nititur, id. Q. Fr. 1, 2, 1, § 2: res et veritas, id. de Or. 1, 17, 77: exploranda est veritas, Phaedr. 3, 10, 5.—
   2    Nature, the truth of nature: sic enim se profecto res habet, ut numquam perfecte veritatem casus imitetur, Cic. Div. 1, 13, 23: habere in se omnes numeros veritatis, id. ib.; cf.: ut, quicquid accidat, id ex aeternā veritate causarumque continuatione fluxisse dicatis, id. N. D. 1, 20, 55.—
   3    Consule veritatem, i. e. the etymology, = τὸ ἔτυμον, Cic. Or. 48, 159; so Quint. 1, 6, 32; 1, 7, 8.—
   4    Of character, truth, rectitude, integrity: in tuam fidem, veritatem, misericordiam confugit, Cic. Quint. 2, 10: sint veritatis et virtutis magistri, id. Rep. 3, 3, 4: spes obtinendae veritatis, id. Deiot. 2, 5: judiciorum religionem veritatemque perfringere, id. Verr 1, 1, 3: si ad illam summam veritatem legitimum jus exegeris, Cael. ap. Cic. Fam. 8, 6, 1: rustica Veritas, truth, integrity, Mart. 10, 72, 11; cf. Plin. Pan. 84, 1.—
   5    Plur. (rare): veritates fortiter dicere, Gell. 18, 7, 4.

Latin > French (Gaffiot 2016)

vērĭtās,⁹ ātis, f. (verus),
1 la vérité, le vrai : nihil ad veritatem loqui Cic. Læl. 91, ne rien dire de conforme à la vérité ; veritates Gell. 18, 7, 4, des vérités || sincérité, franchise : Cic. Læl. 89 ; Verr. 1, 1, 3
2 la réalité : in omni re vincit imitationem veritas Cic. de Or. 3, 215, en tout la réalité surpasse l’imitation, la copie ; veritatem imitari Cic. Br. 70, reproduire la réalité, cf. Cic. Inv. 2, 3 ; de Or. 1, 77 ; 3, 214 ; Q. 1, 2, 2
3 la vérité en prononciation = les règles : consule veritatem Cic. Or. 159, consulte les règles || la vérité en matière de justice, droiture : in tuam fidem, veritatem confugit Cic. Quinct. 10, il cherche un refuge dans ta bonne foi, dans ta droiture.