ὄλβιος
English (LSJ)
ον Tz.H.1.600, but usu. α, ον, as Pi.O.13.4, E.Alc.452 (lyr.), Or.1338 : (ὄλβος) : I of persons, happy, blessed, esp. with reference to worldly goods, οἶκον . . ἔναιον ὄλβιος ἀφνειόν Od.17.420, cf. Il.24.543 (nowhere else in Il.), etc. ; εὐδαίμων τε καὶ ὄ. Hes.Op.826 ; χρήμασι ὄ. Hdt.8.75 ; μέγα ὄλβιος Id.6.24 ; Πριάμου τοῦ μέγ' ὀλβίου E.Hec.493 ; τοῖς ὀλβίοις A.Ag.941 ; ὄ. δῶμα Pi.N.9.3 ; τὰν ὀλβίαν Κόρινθον Id.O.13.4 ; also of more than mere outward prosperity, Hdt.1.30-2. 2 generally, happy, blessed, ὄλβιον ξάνθαν ἐλάτηρα πώλων Alc.Supp.8.14 ; ὄλβιε Ζεῦ A.Supp.526 (lyr.) ; Διὶ ὀ. εὐχαριστήριον CIG2017 (Thrac. Chers.), cf. JHS25.56 (Cyzic.); ὄ. ὅστις ἰδών κτλ. Pi.Fr.137.1, cf. Emp.132, S.El.160 (lyr.), etc.: c. gen., ὄλβιαι ὀρχηθμοῦ AP9.189 ; ὄλβιε καὶ ζωῆς, ὄλβιε καὶ θανάτου Epigr.Gr.243.15 (Pergam.). II of things, used by Hom. (only in Od.) always in neut. pl., θεοὶ δέ τοι ὄ. δοῖεν may they give thee rich gifts, Od.8.413 ; φίλα δῶρα, τά μοι θεοὶ . . ὄ. ποιήσειαν may they make them prosperous, 13.42 (also as Adv., τοῖσιν θεοὶ ὄ. δοῖεν ζωέμεναι happily, 7.148) ; so in Hdt., πάντα μεγάλα . . καὶ ὄ. 1.30 ; εἴπας πολλὰ καὶ ὄ. ib.31 ; ταῦτα τὰ -ώτατά σφι νενόμισται ib.216. Adv. -ίως S.OC1720 (lyr.) : irreg. Sup. ὄλβιστος, η, ον, Call.Lav.Pall.117, AP7.164 (Antip. Sid.), 1 (Alc. Mess.), 12.56 (Mel.), etc. : regul. Comp. and Sup. ὀλβιώτερος, ὀλβιώτατος, Hdt.1.32,30,216.—Poet. word, rare in Att. Prose, as Pl.Prt.337d (Sup.), Plu.2.58e, and Com., as Ar.Ec.1131.
German (Pape)
[Seite 318] auch 2 Endgn, glücklich, glückselig; bei Hom. der, dem zum Genusse des Lebens Nichts fehlt, reich, οἶκον ἐν ἀνθρώποισιν ἔναιον ὄλβιος ἀφνειόν, Od. 17, 420. 18, 138. 218, θεοὶ δέ τοι ὄλβια δοῖεν, 8, 413 u. öfter, reichliche Glücksgüter geben, auch τοῖσιν θεοὶ ὄλβια δοῖεν ζωέμεναι, 7, 148, im Wohlstande leben; καὶ εὐδαίμων, Hes. O. 62, vgl. Th. 954; Pind. öfter, sowohl von Menschen, als von Städten, Κόρινθος, Λακεδαίμων, Ol. 13, 4 P. 10, 1, Ἡρακλέος ὀλβίαν αὐλάν, N. 4, 24, wie δῶμα, 9, 3; in allgemeiner Bdtg bei den Trsgg; τοῖς ὀλβίοις γε καὶ τὸ νικᾶσθαι πρέπει, Aesch. Ag. 915; auch ὄλβιε Ζεῦ, Suppl. 521; κρυπτᾷ τ' ἀχέων ἐν ἥβᾳ ὄλβιος, Soph. El. 160; Tr. 283; adv., ἐπεὶ ὀλβίως γ' ἔλυσε τὸ τέλος βίου, O. C. 1718; δώματα, θεῶν δόμος, Eur. Suppl. 5 Or. 1674; Μυκῆναι, I. T. 510; auch ἀγέλαι, Hel. 1276; σκῆπτρον, Ion 578; φρονήματα, Andr. 164; δόμοι, Ar. Av. 1706; bei Her. 1, 32 unterscheidet Solon ὄλβιος als den höchsten Grad der Glückseligkeit von εὐτυχής; aber πάντα ἐόντα μεγάλα καὶ ὄλβια, 1, 30, schließt sich an den homerischen Gebrauch an, vgl. ὄλβιος χρήμασι, 8, 75; ταῦτα τὰ ὀλβιώτατά σφι νενόμισται, 1, 216, dies gilt bei ihnen für das größte Glück; selten in attischer Prosa, εἰς τὸν μέγιστον καὶ ὀλβιώτατον οἶκον, Plat. Prot. 337 d; Sp., wie Plut. – Spätere, bes. Dichter, scheinen davon den unregelmäßigen superl. ὄλβιστος gebildet zu haben: Callim. lav. Pall. 117; ὀλβίστη νήσων πόντῳ Ἴος, Alc. Mess. 1 (VII, 1); ἔλθοι εἰς ὀλβίστην ἱερὴν τρίχα, Antp. Sid. 85 (VII, 164), u. öfter in der Anth.; vgl. Schäf. zu Greg. Cor. 896 si,; wenn nicht mit Buttmann immer ὀλβιστός zu schreiben ist, als adj. verb. zu ὀλβίζω, glücklich zu preisen, obwohl die Überlieferung dagegen ist.
Greek (Liddell-Scott)
ὄλβιος: -ον, ἀλλὰ συνηθέστερον, α, ον, ὡς ἐν Εὐρ. Ἀλκ. 452, Ὀρ. 1338: (ὄλβος): Ι. ἐπὶ προσώπων (ὡς ἀείποτε ἐν τῇ Ἰλ.), πλήρης ὄλβου, εὐτυχής, μακάριος, παρ’ Ὁμήρ. ἀείποτε ἐν σχέσει πρὸς τὰ ἀγαθὰ τοῦ κόσμου τούτου, ἀκριβῶς ὡς τὸ Λατιν. beatus, καὶ γὰρ ἐγώ ποτε οἶκον... ἔναιον ὄλβιος ἀφνειὸν Ὀδ. Ρ. 420, πρβλ. Ἰλ. Ω. 543, κτλ.· εὐδαίμων τε καὶ ὄλβιος Ἡσ. Ἔργ. κ. Ἡμ. 824· ὄλβιος χρήμασιν Ἡρόδ. 8. 75· μέγα ὄλβιος 6. 24· Πριάμου τοῦ μέγ’ ὀλβίου Εὐρ. Ἐκ. 493· τοῖς ὀλβίοις Αἰσχύλ. Ἀγ. 941: ― οὕτως, ὄλβ. δῶρα Πινδ. Ν. 9. 6: τὰν ὀλβίαν Κόρινθον Ο. 13. 4· ― ἀλλ’ ἡ λέξις ἐννοεῖ τι πλέον ἢ τὴν ἐξωτερικὴν εὐημερίαν, ὡς φαίνεται ἐκ τῆς ἐρωτήσεως τὶς ἦν ἀνθρώπων ὀλβιώτατος ἐν Ἡροδ. 1. 30-32. 2) καθόλου, εὐδαίμων, μακάριος, εὐλογημένος, ὄλβιε Ζεῦ Αἰσχύλ. Ἱκ. 526 (Λυρ)· Διὶ ὀλβίῳ εὐχαριστήριον Συλλ. Ἐπιγρ. 2017· ὄλβιος ὅστις ἰδὼν Πινδ. Ἀποσπ. 102, 1, πρβλ. Σοφ. Ἠλ. 160, κτλ.· μετὰ γενικ., ὄλβιε ὀρχηθμοῦ Ἀνθ. Π. 9. 189· ὄλβιε καὶ ζωῆς, ὄλβιε καὶ θανάτου Ἑλλ. Ἐπιγράμμ. 243. 15· ― ἴδε ὀλβία, ἡ. ΙΙ. ἐπὶ πραγμάτων ἐν χρήσει παρ’ Ὁμ. (μόνον ἐν τῇ Ὀδ.) ἀείποτε κατ’ οὐδ. πληθ., θεοὶ δέ τοι ὄλβια δοῖεν, «ὄλβον, εὐδαιμονίαν, πλοῦτον» (Σχόλ.), Ὀδ. Θ. 413· φίλα δῶρα, τά μοι θεοὶ.. ὄλβια ποιήσειαν, ἅπερ οἱ θεοὶ νά μοι τὰ καταστήσωσι πρόξενα εὐτυχίας, Ν. 42· οὕτως οὐδ. πληθ. ὡς ἐπίρρ., τοῖσιν θεοὶ ὄλβια δοῖεν ζωέμεναι, «ἐν εὐδαιμονίᾳ παράσχοιεν ζῆσαι» (Σχόλ.), Η. 148· οὕτω καὶ παρ’ Ἡροδ., πάντα μεγάλα.. καὶ ὄλβια 1. 30· πολλὰ καὶ ὄλβια εἰπεῖν αὐτόθι 31· ταῦτα τὰ ὀλβιώτατά σφι νενόμισται αὐτόθι 216. ― Ἐπίρρ. ὀλβίως, Σοφ. Ο. Κ. 1720. ― Ἀνώμαλ. ὑπερθ. ὄλβιστος, -η, -ον, ὡς τὸ αἴσχιστος, ἔχθιστος, οἴκτιστος, ἄλγιστος, κέρδιστος, συχνὸν παρὰ μεταγεν. ποιηταῖς ἀπὸ τοῦ Καλλιμάχου καὶ ἑξῆς, Schäf. εἰς Γρηγ. Κορίνθου σελ. 896 κἑξ., Ruhnk. Ep. Cr. σελ. 167· ― τὸ ὁμαλὸν ὑπερθ. ὀλβιώτατος ἐν Ἡροδ. 1. 30, 216. ― Λέξ. ποιητ. ἐν χρήσει παρὰ Πλάτ. ἐν Πρωτ. 337D.
French (Bailly abrégé)
α, ον :
heureux, fortuné ; pl. neutre adv. • ὄλβια δοῦναι ζωέμεναι OD accorder de vivre dans le bonheur;
Cp. ὀλβιώτερος, Sp. ὀλβιώτατος.
Étymologie: ὄλβος.
English (Autenrieth)
(ὄλβος): happy, blessed, esp with riches, Od. 18.138; (δῶρα) ὄλβια ποιήσειαν, ‘may they bless’ them, Od. 13.42; pl., ὄλβια, blessings.
English (Slater)
ὄλβιος (-ος, -ον, -οι, -ων, -οισιν; -α, -ᾳ, -αν; -ον acc., -οις.)
a prosperous, fortunate ὁ δ' ὄλβιος, ὃν φᾶμαι κατέχωντ ἀγαθαί (O. 7.10) τὰν ὀλβίαν Κόρινθον (O. 13.4) ἔσχον δ' Ἀμύκλας ὄλβιοι pr. (P. 1.65) ὀλβίοισιν Ἐμμενίδαις (P. 6.5) γεγωνεῖν ὄλβιον ἄνδρα (P. 9.4) ὀλβία Λακεδαίμων, μάκαιρα Θεσσαλία pr. (P. 10.1) Ἡρακλέος ὀλβίαν πρὸς αὐλάν (N. 4.24) ὄλβιον ἐς Χρομίου δῶμ (N. 9.3) ὀλβίων ὁμώνυμε Δαρδανιδᾶν fr. 120. ὄλβιος ὅστις ἰδὼν κεῖν' εἶσ ὑπὸ χθόν sc. he who has been initiated into the Eleusinian mysteries fr. 137. 1. dub., ὀλβίᾳ δ' ἅπαντες αἴσᾳ λυσίπονον τελετάν (codd. nullo sensu: ὄλβιοι λυσιπόνων τελετᾶν Wil.) fr. 131 ad Θρ. 7.
b of the blessed (Ἡρακλέα) ἡσυχίαν καμάτων μεγάλων ποινὰν λαχόντ' ἐξαίρετον ὀλβίοις ἐν δώμασι (N. 1.71)
c frag. ὄ]λβιο[ (v. l. ὀ]ρθιο]) P. Oxy. 2442, fr. 111.
Greek Monotonic
ὄλβιος: -ον και -α, -ον, (ὄλβος),·
I. λέγεται για πρόσωπα, ευτυχισμένος, μακάριος· στον Όμηρ. πάντοτε σε αναφορά προς τα επίγεια αγαθά, πλούτος, Λατ. beatus, σε Όμηρ. κ.λπ.
II. λέγεται για πράγματα, ουδ. πληθ., θεοὶ δέ τοι ὄλβια δοῖεν, μακάρι να σου έδιναν οι θεοί τα πλούσια δώρα τους, σε Ομήρ. Οδ.· πληθ. ουδ. ως επίρρ., ὄλβια ζωέμεναι, στο ίδ.· επίρρ. -ίως, σε Σοφ.· υπερθ. ὀλβιώτατος, σε Ηρόδ.· στους μεταγεν. ποιητές, ὄλβιστος.
Russian (Dvoretsky)
ὄλβιος: 3, реже
1) счастливый, процветающий (εὐδαίμων τε καὶ ὄ. Hes.; Κόρινθος Pind.; δώματα Eur.): ὄ. χρήμασιν Her. обладающий большим богатством, богатый;
2) блаженный, славный, великий (Ζεύς Aesch.; σκῆπτρον Eur.).
Middle Liddell
ὄλβιος, ον, ὄλβος
I. of persons, happy, blessed, in Hom., always in reference to worldly goods, wealth, like Lat. beatus, Hom., etc.
II. of things, in neut. pl., θεοὶ δέ τοι ὄλβια δοῖεν may they give thee rich gifts, Od.; neut. pl. as adv., ὄλβια ζωέμεναι to live happily, Od.:—adv. -ίως, Soph.; Sup. ὀλβιώτατος Hdt.; in later Poets, ὄλβιστος.