διαβήτης
English (LSJ)
διαβήτου, ὁ, (διαβαίνω)
A compass, so called from its outstretched legs, Ar.Nu.178, Av.1003.
2 carpenter's rule or stonemason's rule, ξύσας ὀρθὸν πρὸς διαβήτην IG12(2).11.20 (Lesbos), cf. ib.2.1054.10, Pl.Phlb. 56b, Plu.2.802f, Sch.Il.2.765.
II siphon, Colum.3.10, HeroSpir.1.29.
III Medic., the disease diabetes, Aret.SD2.2, Philagr. ap. Orib.5.19.9, Gal.8.394.
Spanish (DGE)
-ου, ὁ
• Alolema(s): διαβάτης Hsch.
• Morfología: [jón. gen. διαβήτεω Aret.SD 2.2.1, CD 2.2.1]
I 1compás Ar.Nu.178, Au.1003, Vett.Val.347.20, Porph.in Harm.18.25, Iambl.VP 115, Dor.Ab.Doct.78, Phlp.in APo.128.11, Leont.in Arat.1.5, Sud.
•dud. (tal vez sent. 2) en Pl.Phlb.56b, πρὸς κανόνα καὶ διαβήτην ἀπηκριβωμένος Plu.2.802e.
2 nivel de albañil ξύσας ὀρθὸν πρὸς διαβήτην tallando recto con el nivel, SEG 38.801.19 (Mitilene IV a.C.), cf. IG 22.1665.8, 1668.10, 1678a.7 (todas IV a.C.), SEG 39.442.11 (Oropo IV a.C.), 175.9 (Atenas III a.C.), ID 507.10 (III a.C.), Hsch., Sch.Er.Il.2.765d, Sch.Ar.Ra.800D.
3 mec. sifón recipiente con un tubo por el que sale el líquido por un punto superior a su nivel, de cristal, Hero Spir.1.3, 2.19, para vino, PLaur.14A.18 (III d.C.)
•tb. n. del propio tubo, Colum.3.10.2.
4 gnomon de un reloj de sol, Sud.
II medic. diabetes Gal.8.394, Aret.ll.cc., Philagr. en Orib.5.19.9, Aët.5.137.
French (Bailly abrégé)
ου (ὁ) :
1 compas;
2 fil à plomb.
Étymologie: διαβαίνω.
German (Pape)
ὁ,
1 der weit ausschreitende, der Zirkel, Ar. Nub. 179; Av. 1003.
2 die Bleiwaage der Zimmerleute, Plat. Phil. 56b, von σταφύλη unterschieden, μετρεῖ γὰρ τὸ πλάτος μόνον.
3 der Doppelheber, Mathem.
4 die Harnruhr, Medic.
Russian (Dvoretsky)
διαβήτης: ου ὁ
1 циркуль Arph.;
2 плотничий отвес, по друг. = 1 Plat., Plut.
Greek (Liddell-Scott)
διαβήτης: -ου, ὁ, (διαβαίνω) τὸ γνωστὸν ἐργαλεῖον κληθὲν οὕτως ἐκ τῶν διεστώτων αὐτοῦ σκελῶν, Λατ. circinus, Ἀριστοφ. Νεφ. 178, Ὄρν. 1003, Πλάτ. Φιλήβ. 56Β καὶ Πλουτ. 2. 802Ε. (Ἐν τοῖς δύο τελευταίοις χωρίοις πολλοὶ νομίζουσιν ὅτι σημαίνει τὴν στάθμην τῶν τεκτόνων (libella), ἀλλ' ἄνευ λόγου). ΙΙ. ὁ σίφων (τρούμπα), Λατ. diabetes, Columella 3. 10, Ἥρων Πνευμ. σ. 156. ΙΙΙ. ὡς ἰατρ. ὅρος, ἡ νόσος διαβήτης, Ἀρετ. π. Αἰτ. Χρον. Παθ. 2. 2.
Greek Monolingual
ο (κατά τον Ησύχιο και διαβάτης) (ΑΝ) διαβαίνω
όργανο χάραξης κύκλων και σύγκρισης μικρών διαστημάτων
νεοελλ.
1. «σακχαρώδης διαβήτης» — νόσος που προκαλείται από τη διαταραχή του μεταβολισμού τών υδατανθράκων, με αποτέλεσμα την αύξηση του σακχάρου στο αίμα και την εμφάνιση σακχάρου στα ούρα
2. φρ. «τά πάει όλα με τον διαβήτη» — ενεργεί με περίσκεψη και ακρίβεια
αρχ.
σίφωνας για την άντληση και μετάγγιση υγρών.
Greek Monotonic
διαβήτης: -ου, ὁ (διαβαίνω), πυξίδα, διαβήτης ονομαζόμενος έτσι από τα τεντωμένα και σε έκταση πόδια του, Λατ. circinus, σε Αριστοφ.
Frisk Etymological English
See also: s. βαίνω.
Middle Liddell
διαβαίνω
the compass, so called from its outstretched legs, Lat. circinus, Ar.
Frisk Etymology German
διαβήτης: {diabḗtēs}
Grammar: m.
Meaning: Zirkel (Ar.) von διαβαίνειν, die Beine spreizen, Bleiwaage (Pl., Plu.), dann Heber (Colum., Hero) wegen der Ähnlichkeit der Gestalt; davon als med. t. t. Harnruhr (Aret. u. a.) wegen des starken Harnflusses. Kalbfleisch BPhW 1944 (gegen Strömberg Wortstudien 89). Die Bedeutung Zuckerkrankheit ist modern.
Etymology: Vgl. βαίνω.
Page 1,383
English (Woodhouse)
Mantoulidis Etymological
Ἀπό τό διαβαίνω. Δές γιά περισσότερα παράγωγα στό ρῆμα βαίνω.
Translations
compass
Afrikaans: kompas; Albanian: busull, kompas; Arabic: بُوصُّلَة; Egyptian Arabic: بوصلة; Armenian: կողմնացույց, բևեռացույց; Assamese: কম্পাছ; Asturian: brúxula; Azerbaijani: kompas, qiblənüma, qiblənamə; South Azerbaijani: قبله نما; Bashkir: ҡыблама; Basque: iparrorratz; Belarusian: компас; Bengali: কম্পাস; Breton: nadoz-vor; Bulgarian: компас; Burmese: ကွန်ပါ, အိမ်မြှောင်; Catalan: brúixola; Chinese Cantonese: 指南針／指南针; Mandarin: 指南針／指南针, 指北針／指北针, 羅盤／罗盘, 指南, 南針／南针; Crimean Tatar: pusla, qıblenüma; Czech: kompas, buzola; Danish: kompas; Dhivehi: ސަމުގާ; Dutch: kompas; Esperanto: kompaso; Estonian: kompass; Faroese: kumpass; Finnish: kompassi; French: boussole; Friulian: bùssule; Galician: compás, buxola, búsula; Georgian: კომპასი, საზღვაო კომპასი; German: Kompass, Seekompass; Greek: πυξίδα; Ancient Greek: πυξίς, διαβήτης; Gujarati: હોકાયંત્ર; Hausa: kamfas; Hawaiian: pānānā, ʻūpā; Hebrew: מַצְפֵּן; Hindi: क़ुतुबनुमा, दिक्सूचक, कंपास; Hungarian: iránytű; Icelandic: áttaviti, kompás; Ido: busolo; Igbo: kompas; Indonesian: kompas, padom; Ingrian: kumpassi; Interlingua: bussola; Irish: compás; Italian: bussola; Japanese: 方位磁石, 羅針盤, コンパス, 方位磁針; Kannada: ದಿಕ್ಸೂಚಿ; Karachay-Balkar: къыбылама; Karakalpak: qublanama; Kazakh: компас, құбылнама; Khmer: ត្រីវិស័យ; Korean: 나침반(羅針盤), 라침반(羅針盤); Kumyk: къыблама; Kurdish Central Kurdish: پیشاندار, قبلەنامە; Northern Kurdish: qîblename; Kyrgyz: компас, кыбыланама; Lao: ເຂັມ, ເຂັມທິດ, ເຂັມຊີ້ທິດ; Latin: ambitus; Latvian: kompass; Lithuanian: kompasas; Macedonian: компас; Malay: kompas, pedoman; Malayalam: വടക്കുനോക്കിയന്ത്രം; Maori: kāpehu; Marathi: होकायंत्र; Mirandese: bússola; Mongolian Cyrillic: луужин; Nepali: कम्पास; Norwegian Bokmål: kompass; Occitan: bossòla; Odia: ଦିଗନିର୍ଣ୍ଣୟକ ଯନ୍ତ୍ର; Ojibwe: akiinoo'igan; Ottoman Turkish: قبله نما, قبلةنامه, پوصوله; Pashto: قطب نما; Persian Dari: قُطْبنَمَا; Iranian Persian: قُطْبنَما, قِبْلِهنَما; Polish: kompas inan; Portuguese: bússola; Punjabi: ਕੰਪਾਸ; Romanian: busolă, compas; Romansch: cumpassiun; Russian: компас, буссоль, компас; Scottish Gaelic: cairt-iùil, combaist; Serbo-Croatian Cyrillic: ко̀мпас; Roman: kòmpas; Sicilian: bùssula; Sinhalese: මාලිමාව; Slovak: kompas; Slovene: kompas; Spanish: brújula; Swahili: dira; Swedish: kompass; Tagalog: turubalani, bruhula; Tajik: компас, қутбнамо; Tamil: திசைகாட்டி; Tatar: кыйбланамә, компас; Telugu: దిక్సూచి; Thai: เข็มทิศ; Turkish: pusula; Turkmen: kompas, kyblanama; Ukrainian: компас, бусоля; Urdu: قُطْب نُما, کَمْپاس; Uyghur: كومپاس, قىبلىنامە; Uzbek: kompas, qiblanamo; Vietnamese: la bàn; Volapük: kompad, melakompad, kopad; Welsh: cwmpawd, cwmpas, cwmpasau; West Frisian: kompas; Yiddish: קאָמפּאַס