View source for πηδάλιον

{{LSJ1
|Full diacritics=πηδάλιον
|Medium diacritics=πηδάλιον
|Low diacritics=πηδάλιον
|Capitals=ΠΗΔΑΛΙΟΝ
|Transliteration A=pēdálion
|Transliteration B=pēdalion
|Transliteration C=pidalion
|Beta Code=phda/lion
|Definition=[<b class="b3">ᾰ], τό,</b> (πηδόν) <span class="sense"><p>&nbsp;&nbsp;&nbsp;<span class="bld">A</span> <b class="b2">steering-paddle, rudder</b>, Hom., only in Od.; π. μετὰ χερσὶ… νηὸς ἔχοντα <span class="bibl">3.281</span> ; π. ποιήσατο, ὄφρ' ἰθύνοι <span class="bibl">5.255</span> ; <b class="b3">πηδαλίῳ ἰθύνετο τεχνηέντως ἥμενος</b> ib.<span class="bibl">270</span> ; <b class="b3">π. δὲ ἐκ χειρῶν προέηκε</b> ib.<span class="bibl">315</span> ; <b class="b3">π. δὲ ἓν ποιεῦνται</b> (sc. <b class="b3">Αἰγύπτιοι</b>) καὶ τοῦτο διὰ τῆς τρόπιος διαβύνεται <span class="bibl">Hdt.2.96</span>; Greek ships had a pair, hence in pl., of a single ship, <span class="bibl">Id.4.110</span>, <span class="bibl">Cratin.139</span>, <span class="bibl">Ar.<span class="title">Eq.</span>542</span>, <span class="bibl">Diph.43.11</span>; <b class="b3">πηδάλια ζεύγλαισι</b> (cross-bars) παρακαθίετο <span class="bibl">E.<span class="title">Hel.</span>1536</span>; <b class="b3">ἀνέντες τὰς ζευκτηρίας τῶν π</b>. <span class="bibl"><span class="title">Act.Ap.</span>27.40</span>; <b class="b3">πηδάλια εἶχε τέτταρα τριακονταπήχη</b>, of the <b class="b3">τεσσαρακοντήρης</b> of Ptolemy IV, <span class="bibl">Callix.1</span> : metaph. in Com., [γυνὴ]… οὐδὲ μικρὸν πείθεται ἑνὶ πηδαλίῳ <span class="bibl">Theophil.6</span> : prov., <b class="b3">π. κρεμάσαι</b> to retire from a seafaring life, <span class="bibl">Ar.<span class="title">Av.</span>711</span>. </span><span class="sense">&nbsp;&nbsp;&nbsp;<span class="bld">2</span> metaph., <b class="b3">ἱππικὰ π</b>., of reins, <span class="bibl">A.<span class="title">Th.</span>206</span>(lyr.); νώμα δικαίῳ π. στρατόν <span class="bibl">Pi.<span class="title">P.</span>1.86</span> ; τὰ π. τῆς διανοίας <span class="bibl">Pl.<span class="title">Clit.</span>408b</span>. </span><span class="sense">&nbsp;&nbsp;&nbsp;<span class="bld">II</span> in pl., of <b class="b2">the oars</b> by which the nautilus is said to steer himself, <span class="bibl">Arist.<span class="title">HA</span>622b13</span> ; of <b class="b2">the long hind legs</b> of the locust and grasshopper, ib.<span class="bibl">532a29</span>,<span class="bibl">535b12</span>, cf. <span class="bibl"><span class="title">IA</span>710a3</span>. </span><span class="sense">&nbsp;&nbsp;&nbsp;<span class="bld">III</span> = [[πολύγονον ἄρρεν]], Ps.-Dsc.4.4.</span>
}}
{{pape
|ptext=[[https://www.translatum.gr/images/pape/pape-02-0609.png Seite 609]] τό (vgl. [[πηδόν]]), das <b class="b2">Steuerruder</b>, weil sein unterer Theil breit wie ein Fuß ausläuft; αὐτὰρ ὁ πηδαλίῳ ἰθύνετο, Od. 5, 270, u. öfter; Hes. O. 49; ὃς ἐπὶ κώπᾳ πηδαλίῳ τε ἵζει, Eur. Alc. 442; Her. u. Folgde. Das obere Ende mit dem Handgriff hieß [[οἴαξ]], οἷον πηδαλίων οἴακος ἀφέμενος, Plat. Polit. 272 e; das Schiff hatte zwei Steuerruder, an jeder Seite eins, die aber doch von einem Manne vermittelst eines Querholzes, das beide verband, regiert wurden. – Uebertr., ἱππικά, vom Zügel, Aesch. Spt. 188; πηδάλια ζεύγλαισι παρακαθίετο, Eur. Hel. 1552.
}}
{{ls
|lstext='''πηδάλιον''': τό, (πηδὸς) ὡς καὶ νῦν, «τημῶνι», Ὅμ., μόνον ἐν τῇ Ὀδ.· π. [[μετὰ]] χερσί... νηὸς ἔχοντα Ὀδ. Γ. 280· π. ποιήσατο, ὄφρ’ ἰθύνει Ε. 255· πηδαλίῳ ἰθύνετο τεχνηέντως ἥμενος [[αὐτόθι]] 270· π. δὲ ἐκ χειρῶν προέηκε [[αὐτόθι]] 315· [[ὅθεν]] φαίνεται ὅτι τὸ [[πηδάλιον]] ἦτο [[εἶδος]] κώπης κινουμένης διὰ λαβῆς, ἥτις [[μετὰ]] τὸν Ὅμηρον ἐκλήθη [[οἴαξ]] (ὃ ἴδε): μεθ’ Ὅμηρον τὰ Ἑλληνικὰ πλοῖα συνήθως εἶχον δύο πηδάλια, [[ὅθεν]] ὁ Ἡρόδ. 2. 96, περιγράφων Αἰγύπτιον [[πλοῖον]] λέγει: [[πηδάλιον]] δὲ ἓν ποιεῦνται καὶ τοῦτο διὰ τῆς τρόπιος διαβύνεται· [[ἐντεῦθεν]] ἡ [[λέξις]] [[ἐνίοτε]] ἦν ἐν χρήσει κατὰ πληθ. καὶ ἐπὶ ἑνὸς μόνου πλοίου, ὡς ἂν [[μᾶλλον]] τοῖς πηδαλίοις ἡ [[ναῦς]] ἡμῶν πειθαρχῇ Κρατῖνος ἐν «Ὀδυσσεῦσι» 2, Ἀριστοφ. Ἱππ. 541, Δίφιλος ἐν «Ζωγράφῳ» 2. 11, πρβλ. Ἡρόδ. 4. 110· τὰ δύο πηδάλια ἡνοῦντο διὰ ξύλων ἐγκαρσίων (ζεῦγλαι Εὐρ. Ἑλ. 1536, ζευκτήριαι Πράξ. Ἀποστ. κζ΄, 40), [[ὥστε]] νὰ κινῶνται [[ὁμοῦ]] ἀμφότερα (ἴδε κατωτ. ΙΙ)· [[ἐντεῦθεν]] τὸ τοῦ Θεοφίλου ἐν «Νεοπτολέμῳ» 1, [[ὥσπερ]] γὰρ [[ἄκατος]] οὐδὲ μικρὸν πείθεται ἑνὶ πηδαλίῳ, ἐπὶ [[νέας]] γυναικὸς ἐχούσης πρεσβύτην ἄνδρα· ― ἡ [[συνήθεια]] αὕτη [[ἴσως]] ἐλήφθη ἐκ τῶν Φοινίκων, ἴδε Αἰλ. Ποικ. Ἱστ. 9. 40· ― ἡ [[μεγάλη]] [[τεσσαρακοντήρης]] Πτολεμαίου τοῦ Φιλοπάτορος εἶχε τέσσαρα πηδάλια, Ἀθήν. 203F· ― καὶ [[πηδάλιον]] [[τότε]] ναυκλήρῳ φράζει (ἡ [[γέρανος]]) κρεμάσαντι καθεύδειν, νὰ κρεμάσῃ τὸ [[πηδάλιον]] καὶ νὰ καθεύδῃ, Ἀριστοφ. Ὄρν. 711, πρβλ. Ἡσ. Ἔργ. κ. Ἡμ. 45 καὶ 627. 2) μεταφορ., ἱππικὰ π., ἐπὶ χαλινῶν, Αἰσχύλ. Θήβ. 206· π. δικαίῳ νωμᾶν στρατὸν Πινδ. Π. 1. 166· τὰ π. τῆς διανοίας Πλάτ. Κλειτοφῶν 408Β. ΙΙ. ἐν τῷ πληθ. ἐπὶ τῶν πλοκάμων τοῦ ναυτίλου, ὁ [[ναυτίλος]] ἀντὶ πηδαλίων (δύο) τῶν πλεκτανῶν παρακαθίησιν Ἀριστ. π. τὰ Ζ. Ἱστ. 9. 37. 30· [[οὕτως]], ἐπὶ τῶν μακρῶν ὀπισθίων ποδῶν τῆς ἀκρίδος, [[αὐτόθι]] 4. 7, 9., 4. 9, 4, πρβλ. π. Πορείας Ζ. 10. 3. ΙΙΙ. ἕτερον [[ὄνομα]] τοῦ φυτοῦ πολύγωνον ἄρρεν, Διοσκ. 4. 4.
}}
{{bailly
|btext=ου (τό) :<br />gouvernail, <i>particul.</i> partie plate, et qui plonge dans l’eau, du gouvernail ; <i>p. anal.</i> barre <i>ou</i> traverse de bois, dans le frein du cheval.<br />'''Étymologie:''' [[πηδόν]].
}}
{{Autenrieth
|auten=([[πηδόν]]): [[steering]]-[[oar]] or [[rudder]], Od. 3.281, Od. 5.255. (Strictly, the [[word]] [[probably]] denotes the [[handle]] or [[bar]] connecting the [[two]] rudders, and serving to [[move]] [[them]]. See cuts Nos. 87, 88, and cf. Nos. 37, 38, 60. The [[adjoining]] cuts [[represent]] the rudders of Egyptian ships; in the [[first]] [[cut]] [[both]] rudders are depicted as on [[one]] [[side]] of the [[vessel]].)
}}
{{Slater
|sltr=<b>πηδᾰλιον</b> <br />&nbsp;&nbsp;&nbsp;<b>1</b> [[steering]] [[oar]] νώμα δικαίῳ πηδαλίῳ στρατόν (P. 1.86) ([[Τύχα]]) δίδυμον στρέφοισα [[πηδάλιον]] fr. 40.
}}
{{StrongGR
|strgr=neuter of a (presumed) derivative of pedon (the [[blade]] of an [[oar]]; from the [[same]] as [[πέδη]]); a "pedal", i.e. [[helm]]: [[rudder]].
}}
{{Thayer
|txtha=πηδαλίου, τό (from πηδον the [[blade]] of an [[oar]], an [[oar]]), from [[Homer]] [[down]], a [[ship]]'s [[rudder]] :. B. D., [[under]] the [[word]], Ship (2); cf. Graser, Das Seewesen des Alterthums, in the Philologus for 1865, p. 266f); James 3:4.
}}
{{lsm
|lsmtext='''πηδάλιον:''' τό ([[πηδός]])·<br /><b class="num">1.</b> [[πηδάλιο]] ή [[κουπί]] που χρησιμ. στην πηδαλιούχηση, σε Ομήρ. Οδ.· [[έπειτα]] από τον Όμηρο, ελληνικό [[πλοίο]] που είχε [[συνήθως]] [[δύο]] <i>πηδάλια</i> που ενώνονταν με ξύλα εγκάρσια (<i>ζεῦγλαι</i>) και χειριζόταν με [[χειρολαβή]] ή [[λαγουδέρα]] ([[οἴαξ]]).<br /><b class="num">2.</b> μεταφ., <i>ἱππικὰ πηδάλια</i>, λέγεται για χαλινάρια, σε Αισχύλ.· <i>πηδαλίῳ δικαίῳ νωμᾶν στρατόν</i>, σε Πίνδ.· <i>τὰ πηδάλια τῆς διανοίας</i>, σε Πλάτ.
}}
{{elru
|elrutext='''πηδάλιον:''' (ᾰ) τό<b class="num">1)</b> кормовое весло, кормило: πηδαλίων [[οἴαξ]] Plat. рукоять кормила; π. κρεμάσαι Arph. повесить кормовое весло, т. е. оставить жизнь морехода;<br /><b class="num">2)</b> перен. pl. бразды (ἱππικὰ πηδάλια Aesch.; τὰ πηδάλια τῆς διανοίας Plat.).
}}
{{mdlsj
|mdlsjtxt=[[πηδάλιον]], ου, τό, [[πηδός]]<br /><b class="num">1.</b> a [[rudder]] or an oar used for [[steering]], Od.; [[after]] [[Homer]], a Greek [[ship]] [[commonly]] had two πηδάλια joined by [[cross]]-bars (ζεῦγλαἰ and worked by a [[handle]] or [[tiller]] ([[οἴαξ]]).<br /><b class="num">2.</b> metaph., ἱππικὰ π. of [[reins]], Aesch.; πηδαλίῳ δικαίῳ νωμᾶν στρατόν Pind.; τὰ π. τῆς διανοίας Plat.
}}