αἰσχύνη

English (LSJ)

[ῡ], ἡ,

   A shame, dishonour, ἐς αἰσχύνην φέρει Hdt.1.10, cf. 3.133; αἰσχύνην φέρει, ἔχει, S.Tr.66, E.Andr.244, etc.; αἰ. περιίσταταί με, συμβαίνει μοι, D.3.8, 18.85; αἰσχύνῃ πίπτειν S.Tr.597; περιπίπτειν X.HG7.3.9; αἰσχύνην περιάπτειν τῇ πόλει Pl.Ap.35a; αἰ. προσβάλλειν τινί Id.Lg.878c; ἐν αἰ. ποιεῖν τὴν πόλιν D.18.136; ἡ τῶν πραγμάτων αἰ. 1.27.    2 αἰ. γυναικῶν dishonouring of women, Isoc.4.114 (pl.), 12.259 (pl.); γράφεσθαί τινα γένους αἰσχύνης for dishonour done to his race, Pl.Lg.919e.    3 concrete, of a person, αἰ. φίλοις, πάτρᾳ, Thgn.1272, A.Pers.774; ἄνθρωπος αἰ. τῆς πόλεως γεγονώς Aeschin.3.241; of a decree, ib.105.    II shame for an ill deed, personified in A.Th.409; Αἰσχύνην οὐ νομίσασα θεόν AP7.450 (Diosc.).    2 like αἰδώς, sense of shame, honour, πᾶσαν αἰ. ἀφείς S.Ph.120; ἡ γὰρ αἰ. <πάρος> τοῦ ζῆν . . νομίζεται E.Heracl. 200; δι' αἰσχύνης ἔχειν τι to be ashamed of, Id.IT683; αἰσχύνην ἔχειν τινός for a thing, S.El.616; αἰ. ἐπί τινι Pl.Smp.178d; ὑπέρ τινος D.4.10; joined with δέος, S.Aj.1079; with ἔλεος and αἰδώς, Antipho 1.27 :—rare in pl., πτήσσουσαν αἰσχύνῃσιν S.Fr.659.9; ἐν αἰσχύναις ἔχω I hold it a shameful thing, E.Supp.164.    III later = αἰδοῖον, Sch.Ar.Eq.365; cf. τὴν τοῦ σώματος αἰ. Alcid.ap Arist.Rh. 1406a29.

Greek (Liddell-Scott)

αἰσχύνη: [ῡ], ἡ, (αἶσχος) = ἀτιμία γενομένη πρός τινα, ὄνειδος, ἐς αἰσχύνην φέρει, φέρει εἰς ἀτιμίαν, Ἡρόδ. 1. 10· πρβλ. 3. 133· οὕτω, αἰσχύνην φέρει, ἔχει, προξενεῖ, ἔχει ἀτιμίαν, Σοφ. Τρ. 66, Εὐρ. Ἀνδρ. 244, κτλ.· αἰσχ. περιίσταταί με, συμβαίνει μοι, Δημ. 30. 24., 254. 2· αἰσχύνῃ πίπτειν, Σοφ. Τρ. 597· περιπίπτειν, Ξεν. Ἑλλ. 7. 3, 9· αἰσχύνην περιάπτειν τινί, Πλάτ. Ἀπολ. 35Α· αἰσχ. προσβάλλειν τινί, ὁ αὐτ. Νόμ. 878C· ἐν αἰσχ. ποιεῖν τινα, Δημ. 272, 18: - ἐπὶ προσώπου αἰσχύνη πάτρᾳ, Αἰσχύλ. Πέρσ. 774· αἰσχ. τινός, ἀτιμία, δυσφημία, ἔκ τινος, Δημ. 17. 6. 2) αἰσχ. γυναικῶν, δυσφημία, ἀτιμία τῶν γυναικῶν, Λατ. stupratio, Ἰσοκρ. 64D. 287Β· ὡσαύτως γράφεσθαί τινα γένους αἰσχύνης, ἐπὶ ἀτιμίᾳ, ἣν κατὰ τοῦ γένους του διέπραξε, Πλάτ. Νομ. 919Ε. ΙΙ. αἰσχύνη ἕνεκα κακῆς πράξεως, Λατ. pudor, προσωποποιηθεῖσα ἐν Αἰσχύλ. Θηβ. 409· Αἰσχύνην οὐ νομίσασα θεόν, Ἀνθ. Π. 7. 450. 2) καθόλου, ὡς τὸ αἰδώς, ἐντροπή, αἴσθημα αἰδοῦς, φιλοτιμία, πᾶσαν αἰσχ. ἀφείς, Σοφ. Φ. 120· ἡ γὰρ αἰσχύνη πάρος τοῦ ζῆν ... νομίζεται, Εὐρ. Ἡρακλ. 200· δι’ αἰσχύνης ἔχειν, ἐντρέπομαι, ὁ αὐτ. Ι. Τ. 683· ὡσαύτως αἰσχύνην ἔχειν τινός, αἰσθάνομαι αἰδῶ διά τι, Σοφ. Ἠλ. 616· ἢ αἰσχύνη τινὸς ἔχει με, αὐτόθι 20· αἰσχ. ἐπί τινι, Πλάτ. Συμπ. 178D· ὑπέρ τινος, Δημ. 43. 6· συνάπτεται μετὰ τοῦ δέος, Σοφ. Αἴ. 1079· μετὰ τοῦ ἔλεος καὶ αἰδώς, Ἀντιφ. 114. 22: - σπάνιον κατὰ πληθυντ., πτήσσουσαν αἰσχύναισιν, Σοφ. Ἀποσπ. 588· ἐν αἰσχύναις ἔχω, θεωρῶ ὡς πρᾶγμα ἄξιον αἰσχύνης, Εὐρ. Ἱκ. 164. ΙΙΙ. παρὰ μεταγενεστέροις, ὡς Ὠριγ. Φιλοκ. κεφ. 2, Σχόλ. εἰς Ἀριστοφ. Ἱππ. 364, = αἰδοῖον, πρβλ. τὴν τοῦ σώματος αἰσχύνην, Ἀλκιδάμ. παρ’ Ἀριστ. Ρητ. 3. 3, 3.

French (Bailly abrégé)

ης (ἡ) :
1 l’honneur;
2 sentiment de honte, honte, pudeur ; la Honte, la Pudeur personnifiée;
3 honte, déshonneur : αἰσχύνῃ πίπτειν SOPH, περιπίπτειν XÉN tomber dans le déshonneur ; αἰσχύνην ἔχειν THC causer du déshonneur ; αἰσχύνην φέρειν SOPH, ἐς αἰσχύνην φέρειν HDT, ἐν αἰσχύνῃ ποιεῖν τινα DÉM déshonorer qqn;
4 atteinte à l’honneur d’une femme, d’un enfant ; viol, relations intimes;
5 pudenda muliebria.
Étymologie: αἶσχος.