γαύρος: Difference between revisions
τὸ πεπρωμένον γὰρ οὐ μόνον βροτοῖς ἄφευκτόν ἐστιν, ἀλλὰ καὶ τὸν οὐρανόν ἔχουσι → fate is unavoidable not only for mortals, but also for those who hold the heavens
(8) |
m (Text replacement - "———————— " to "<br />") |
||
| Line 1: | Line 1: | ||
{{grml | {{grml | ||
|mltxt=<b>(I)</b><br />ο<br />το [[ψάρι]] [[γαύρος]], το [[χαψί]].<br />[<b><span style="color: brown;">ΕΤΥΜΟΛ.</span></b> <span style="color: red;"><</span> <i>γλαύρος</i> <span style="color: red;"><</span> <i>γραύλος</i> <span style="color: red;"><</span> <i>γγραύλος</i> <span style="color: red;"><</span> <i>εγγραύλος</i>, [[σχηματισμός]] [[κατά]] τα εις -<i>ος</i> ονόματα ιχθύων <span style="color: red;"><</span> <i>εγγραύλεις</i>, πληθ. του αρχ. ονόματος <i>έγγραυλις</i> «μικρό [[ψάρι]]». Κατ' άλλους, [[γαύρος]] <span style="color: red;"><</span> <i>γλαύρος</i> <span style="color: red;"><</span> <i>γραύλος</i>, α' συνθετικό του αμάρτ. βυζαντινού <i>γραυλόπαστον</i> (<b>[[πρβλ]].</b> <i>εγγραυλοπαστοφάγος</i> <b>(Πρόδρ.)</b>, δηλ. σχηματίστηκε κατ' [[απόσπαση]] από σύνθετο όπως [[σπανοπώγων]] > [[σπανός]] (<b>[[πρβλ]].</b> [[γαμψός]])]. | |mltxt=<b>(I)</b><br />ο<br />το [[ψάρι]] [[γαύρος]], το [[χαψί]].<br />[<b><span style="color: brown;">ΕΤΥΜΟΛ.</span></b> <span style="color: red;"><</span> <i>γλαύρος</i> <span style="color: red;"><</span> <i>γραύλος</i> <span style="color: red;"><</span> <i>γγραύλος</i> <span style="color: red;"><</span> <i>εγγραύλος</i>, [[σχηματισμός]] [[κατά]] τα εις -<i>ος</i> ονόματα ιχθύων <span style="color: red;"><</span> <i>εγγραύλεις</i>, πληθ. του αρχ. ονόματος <i>έγγραυλις</i> «μικρό [[ψάρι]]». Κατ' άλλους, [[γαύρος]] <span style="color: red;"><</span> <i>γλαύρος</i> <span style="color: red;"><</span> <i>γραύλος</i>, α' συνθετικό του αμάρτ. βυζαντινού <i>γραυλόπαστον</i> (<b>[[πρβλ]].</b> <i>εγγραυλοπαστοφάγος</i> <b>(Πρόδρ.)</b>, δηλ. σχηματίστηκε κατ' [[απόσπαση]] από σύνθετο όπως [[σπανοπώγων]] > [[σπανός]] (<b>[[πρβλ]].</b> [[γαμψός]])].<br /><b>(II)</b><br />ο<br />[[κοινή]] [[ονομασία]] του δέντρου Καρπίνος ο [[ανατολικός]].<br /><b>(III)</b><br />ο (AM γαῡρος, -ον)<br />ο [[καμαρωτός]], ο [[περήφανος]] (α. «οὐδὲν γὰρ οὕτω γαῡρον ὡς ἀνὴρ ἔφυ» — δεν υπάρχει πιο αλαζονικό από τον άντρα, <b>Ευρ.</b><br />β. «γαῡρος ὄλβῳ» — καμαρώνοντας για τα πλούτη του<br /><b>νεοελλ.</b><br /><b>1.</b> ο [[σφοδρός]], ο [[ασυγκράτητος]] («γαύρο το [[κύμα]]»)<br /><b>2.</b> (για [[βλάστηση]]) [[άφθονος]] («γαύρο [[χορτάρι]]»).<br />[<b><span style="color: brown;">ΕΤΥΜΟΛ.</span></b> Ο τ. [[γαύρος]] συνδέεται με τα [[γάνυμαι]], [[γαίω]], που εκφράζουν την [[έννοια]] της χαράς κ.λπ., ίσως και με το [[γηθέω]] [[καθώς]] [[επίσης]] με το μσν. ιρλ. <i>g</i><i>ū</i><i>αire</i> «[[ευγενής]]». Εντούτοις η λ. [[γαύρος]] χρησιμοποιείται [[συχνά]] με κακή [[σημασία]], δηλώνοντας την [[υπερηφάνεια]], την [[αλαζονεία]]. Τέλος, πιθ. να έχει δεχθεί [[επίδραση]] από το [[αγαυός]]]. | ||
}} | }} | ||
Revision as of 13:03, 8 January 2019
Greek Monolingual
(I)
ο
το ψάρι γαύρος, το χαψί.
[ΕΤΥΜΟΛ. < γλαύρος < γραύλος < γγραύλος < εγγραύλος, σχηματισμός κατά τα εις -ος ονόματα ιχθύων < εγγραύλεις, πληθ. του αρχ. ονόματος έγγραυλις «μικρό ψάρι». Κατ' άλλους, γαύρος < γλαύρος < γραύλος, α' συνθετικό του αμάρτ. βυζαντινού γραυλόπαστον (πρβλ. εγγραυλοπαστοφάγος (Πρόδρ.), δηλ. σχηματίστηκε κατ' απόσπαση από σύνθετο όπως σπανοπώγων > σπανός (πρβλ. γαμψός)].
(II)
ο
κοινή ονομασία του δέντρου Καρπίνος ο ανατολικός.
(III)
ο (AM γαῡρος, -ον)
ο καμαρωτός, ο περήφανος (α. «οὐδὲν γὰρ οὕτω γαῡρον ὡς ἀνὴρ ἔφυ» — δεν υπάρχει πιο αλαζονικό από τον άντρα, Ευρ.
β. «γαῡρος ὄλβῳ» — καμαρώνοντας για τα πλούτη του
νεοελλ.
1. ο σφοδρός, ο ασυγκράτητος («γαύρο το κύμα»)
2. (για βλάστηση) άφθονος («γαύρο χορτάρι»).
[ΕΤΥΜΟΛ. Ο τ. γαύρος συνδέεται με τα γάνυμαι, γαίω, που εκφράζουν την έννοια της χαράς κ.λπ., ίσως και με το γηθέω καθώς επίσης με το μσν. ιρλ. gūαire «ευγενής». Εντούτοις η λ. γαύρος χρησιμοποιείται συχνά με κακή σημασία, δηλώνοντας την υπερηφάνεια, την αλαζονεία. Τέλος, πιθ. να έχει δεχθεί επίδραση από το αγαυός].
